Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 6

Yɛ Ze Gyihova Kulo Yɛ Kpalɛ

Yɛ Ze Gyihova Kulo Yɛ Kpalɛ

“Yemɔti bɛyɛ asɔne a, bɛyɛ ye zɛhae: ‘Yɛ Ze.’”​—MAT. 6:9.

EDWƐNE 135 Gyihova Modolɛ: ‘Me Ra Nrenyia, Nwu Nrɛlɛbɛ’

MƆƆ YƐBAZUKOA *

1. Ɛnee saa Pɛhyea belemgbunli ne ɛtɛfɛlɛle wɔ na ɛkɔ ye ɛkɛ a, duzu a bahola avi nu ara a?

FA YE kɛ ɛnee ɛde aze wɔ Pɛhyea wɔ ɛvolɛ 2,500 mɔɔ ɛpɛ nu la anu. Ɛkulo kɛ ɛka edwɛkɛ bie ɛkile belemgbunli mɔɔ wɔ maanle ne anu la, ɔti wɔpɛ adenle wɔhɔ suakpole Hyuhyan azo. Noko kolaa na wɔanwu belemgbunli ne na wɔaha wɔ edwɛkɛ wɔahile ye la, kyesɛ ɔto ɛsalɛ ɔfɛlɛ wɔ. Tɛ ye zɔhane a, wɔ ngoane bahola avi ɛ sa!​—Ɛst. 4:11.

2. Kɛzi Gyihova kulo kɛ yɛte nganeɛ wɔ ɛbikyelɛ mɔɔ yɛbikye ye la anwo ɛ?

2 Ɔyɛ yɛ fɛ kɛ Gyihova ɛnle kɛ Pɛhyea belemgbunli ne la! Gyihova kpogya kpalɛ tɛla dasanli belemgbunli biala, noko ɔto ɛsalɛ ɔfɛlɛ yɛ mekɛ biala. Ɔkulo kɛ yɛbikye ye. Kɛ neazo la, ɔwɔ nu kɛ Gyihova lɛ amodinli mgbole le kɛ Bɔvolɛ Kpole, Tumivolɛ Bedevinli yɛɛ Tumivolɛ Awulae, noko bɛmaa yɛ anwosesebɛ kɛ yɛvɛlɛ ye “Yɛ Ze.” (Mat. 6:9) Ɛhye ka ahonle, ɔluakɛ ɔmaa yɛnwu kɛ Gyihova kulo kɛ yɛbikye ye kpalɛ!

3. Kɛmɔti a yɛkola yɛfɛlɛ Gyihova kɛ “Yɛ Ze” ɛ, na duzu a edwɛkɛ ɛhye bahilehile nu a?

3 Yɛkola yɛfɛlɛ Gyihova kɛ “Yɛ Ze” ɔluakɛ ɔdaye a ɔle yɛ ngoane Ɛvileka a. (Edw. 36:9) Kɛmɔ ɔle yɛ Ze la ati, ɔwɔ kɛ yɛtie ye. Saa yɛtie ye a, yɛbanyia nyilalɛ dɔɔnwo. (Hib. 12:9) Nyilalɛ zɔhane bie a le kɛ yɛbanyia dahuu ngoane wɔ anwuma anzɛɛ azɛlɛ ye azo. Eza yɛnyia nyilalɛ ɛnɛ. Edwɛkɛ ɛhye bahilehile kɛzi Gyihova yɛ ye nyɛleɛ kɛ ɛlɔlɛ Selɛ kɛkala, yɛɛ deɛmɔti yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ kenle bie ɔnrɛkpo yɛ ɛlɛ la anu. Noko, bɛmaa yɛlimoa yɛzuzu deɛmɔti yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ yɛ anwuma Selɛ ne kulo yɛ kpalɛ yɛɛ ɔdwenle yɛ nwo la anwo.

GYIHOVA LE ƐLƆLƐ SELƐ MƆƆ ƆDWENLE YƐ NWO A

Gyihova kulo kɛ yɛbikye ye, kɛ mɔɔ selɛ mɔɔ dwenle ɔ mra nwo kpondɛ kɛ ɔ mra bikye ye la (Nea ɛdendɛkpunli 4)

4. Kɛmɔti a ɔyɛ se ɔmaa bie mɔ kɛ bɛbabu Gyihova kɛ bɛ Ze ɛ?

4 Asoo ɔyɛ wɔ se kɛ ɛbabu Nyamenle kɛ ɛ Ze? Saa bie mɔ fa bɛ nwo toto kɛzi Gyihova de la anwo a, bɛte nganeɛ kɛ bɛndwu bie. Bɛnlie bɛndo nu kɛ Nyamenle Tumivolɛ Bedevinli ne dwenle bɛ nwo. Noko yɛ ɛlɔlɛ Selɛ ne ɛngulo kɛ yɛte nganeɛ zɔhane. Yemaa yɛ ngoane, na ɔkulo kɛ yɛ nee ye nyia agɔnwolɛvalɛ. Mɔɔ ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hanle nɔhalɛ edwɛkɛ ɛhye wiele la, ɔhilele nu ɔhilele menli mɔɔ ɛnee bɛlɛtie ye wɔ Atɛnse la kɛ, Gyihova nee “yɛ nuhua ko biala avinli anwa.” (Gyi. 17:24-29) Nyamenle kulo kɛ yɛ nuhua ko biala nee ye tendɛ kɛ mɔɔ kakula fi ye ɛhulolɛ nu ka edwɛkɛ kile ye papa mɔɔ ɔkulo ye na ɔdwenle ɔ nwo la.

5. Duzu a yɛsukoa yɛfi adiema raalɛ bie edwɛkɛ ne anu a?

5 Ɔyɛ se ɔmaa bie mɔ kɛ bɛbabu Gyihova kɛ bɛ Ze, ɔluakɛ bɛ papa mɔ angulo bɛ yɛɛ bɛandwenle bɛ nwo la ati. Tie edwɛkɛ mɔɔ adiema raalɛ ko hanle la. Ɔka kɛ: “Ɛnee me papa yɛ basabasa kpalɛ, mɔɔ membɔle ɔ bo kɛ mesukoa Baebolo ne la, ɛnee ɔyɛ se ɔmaa me kɛ mebabu Gyihova kɛ me anwuma Selɛ. Noko mɔɔ membanwunle Gyihova la, mengakyile me adwenle bɔkɔɔ.” Asoo kɛ ɛdawɔ noko ɛte nganeɛ la ɛne? Saa ɔle zɔ a, nyia anwodozo kɛ ɛdawɔ noko ɛbanwu kɛ Gyihova le Selɛ kpalɛ mɔɔ tɛla biala.

6. Kɛ mɔɔ Mateyu 11:27 kile la, adenle ko mɔɔ Gyihova ɛlua zo ɛmaa yɛnwu kɛ ɔle yɛ ɛlɔlɛ Selɛ la a le boni?

6 Adenle ko mɔɔ Gyihova dua zo boa yɛ ɔmaa yɛnwu kɛ ɔle yɛ ɛlɔlɛ Selɛ la a le kɛ yemaa bɛhɛlɛ mɔɔ Gyisɛse hanle nee mɔɔ ɔyɛle la wɔ Baebolo ne anu. (Kenga Mateyu 11:27.) Gyisɛse lale ɔ Ze subane ne mɔ ali kpalɛ, ɔti ɔhanle kɛ: “Mɔɔ ɛnwu me la ɛnwu Selɛ ne noko.” (Dwɔn 14:9) Ɛnee Gyisɛse ta ka gyima mɔɔ Gyihova yɛ kɛ Selɛ la anwo edwɛkɛ. Wɔ Edwɛkpa nna ne angome anu, Gyisɛse vale edwɛkɛkpɔkɛ “Yɛ Ze” anzɛɛ “Egya” vɛlɛle Gyihova fane kɛyɛ 165. Duzu ati a Gyisɛse hanle Gyihova anwo edwɛkɛ dɔɔnwo zɔhane ɛ? Ɔyɛle zɔ, amaa menli alie ali kɛ amgba Gyihova le ɛlɔlɛ Selɛ.​—Dwɔn 17:25, 26.

7. Duzu a yɛsukoa ye wɔ Gyihova anwo wɔ kɛzi ɔ nee ɔ Ra Gyisɛse lile la anu a?

7 Suzu mɔɔ yɛbahola yɛazukoa yɛavi kɛzi Gyihova nee ɔ Ra Gyisɛse lile anu la anwo. Gyihova diele Gyisɛse asɔneyɛlɛ dahuu. Yeandie ye asɔneyɛlɛ ala, ɔbuale. (Dwɔn 11:41, 42) Ɔnva nwo sɔnea biala mɔɔ Gyisɛse yiale la, ɔnwunle kɛ ɔ Ze kulo ye yɛɛ ɔboa ye.​—Luku 22:42, 43.

8. Kɛzi Gyihova nleanle Gyisɛse ɛ?

8 Ɛnee Gyisɛse die to nu kɛ ɔ Ze a le ye ngoane ne Ɛvileka a, ɛhye ati ɔhanle kɛ: “Selɛ ne ati mede aze.” (Dwɔn 6:57) Ɛnee Gyisɛse lɛ anwodozo bɔkɔɔ wɔ ɔ Ze anu, na Gyihova lile ye nwonane afoa nu ngyianlɛ nwo gyima. Mɔɔ hyia kpalɛ la, Gyihova lile Gyisɛse sunsum nu ngyianlɛ nwo gyima.​—Mat. 4:4.

9. Kɛzi Gyihova hilele kɛ ɔle ɛlɔlɛ Selɛ na ɔdwenle Gyisɛse anwo ɛ?

9 Kɛ ɛlɔlɛ Selɛ la, Gyihova nleanle kɛ ɔbamaa Gyisɛse anyia anwodozo kɛ ɔgyi ɔ nzi. (Mat. 26:53; Dwɔn 8:16) Ɔwɔ nu kɛ Gyihova ambɔ Gyisɛse anwo bane anvi debie biala mɔɔ bahola aboda ye la anwo, noko ɔboale ye ɔmaanle ɔgyinlanle sɔnea nloa. Ɛnee Gyisɛse ze kɛ debie biala mɔɔ baboda ye la bayɛ mekɛ ezinraa nu debie. (Hib. 12:2) Gyihova nleanle Gyisɛse; ɔlile ye ngyianlɛ nwo gyima, ɔtetele ye yɛɛ ɔboale ye. (Dwɔn 5:20; 8:28) Akee bɛmaa yɛnlea kɛzi yɛ anwuma Selɛ ne nea yɛ wɔ ndenle ko ne ala azo la.

KƐZI YƐ ƐLƆLƐ SELƐ NE NEA YƐ LA

Dasanli selɛ mɔɔ kulo ɔ mra la (1) tie bɛ, (2) nea bɛ, (3) tete bɛ na (4) ɔbɔ bɛ nwo bane. Yɛ anwuma Selɛ ne mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la yɛ zɔhane ala (Nea ɛdendɛkpunli 10-15) *

10. Kɛ mɔɔ Edwɛne 66:19, 20 kile la, kɛzi Gyihova kile kɛ ɔkulo yɛ ɛ?

10 Gyihova tie yɛ asɔneyɛlɛ. (Kenga Edwɛne 66:19, 20.) Ɔngulo kɛ yɛgyakyi asɔneyɛlɛ; ɔmaa yɛ anwosesebɛ kɛ yɛyɛ asɔne dahuu. (1 Tɛs. 5:17) Yɛbahola yɛavi ɛbulɛ nu yɛahɔ Gyihova anyunlu mekɛ biala, ɔnva nwo ɛleka biala mɔɔ yɛwɔ la. Ɔlɛ alagye ɔmaa yɛ; yeziezie ɔ nwo kɛ ɔbadie yɛ kpalɛ. Saa yɛnwu ye kɛ Gyihova tie yɛ asɔneyɛlɛ a, ɔmaa yɛbikye ye. Edwɛndolɛnli ne hanle kɛ: “Mekulo Gyihova ɔluakɛ ɔte me ne.”​—Edw. 116:1.

11. Kɛzi Gyihova yɛ ye nyɛleɛ wɔ yɛ asɔneyɛlɛ nwo ɛ?

11 Yɛ Ze ne ɛndie yɛ asɔneyɛlɛ ala, ɔbua. Ɛzoanvolɛ Dwɔn maa yɛnyia anwodozo kɛ: “Debie biala mɔɔ yɛkɛbiza ye wɔ [Nyamenle] ɛhulolɛ zo la, ɔtie yɛ.” (1 Dwɔn 5:14, 15) Nɔhalɛ nu, bie a Gyihova ɛnrɛbua yɛ asɔneyɛlɛ kɛ mɔɔ yɛkpondɛ la. Ɔze mɔɔ le kpalɛ maa yɛ a, ɔti bie a ye mualɛ ne le kyɛkyɛ anzɛɛ ɔkulo kɛ yɛkendɛ.​—2 Kɔl. 12:7-9.

12-13. Ndenle boni mɔ a yɛ anwuma Selɛ ne dua zo nea yɛ a?

12 Gyihova fa mɔɔ yɛhyia nwo la maa yɛ. Ɔyɛ mɔɔ ɔ nye la kɛ selɛ biala bayɛ la. (1 Tim. 5:8) Ɔdi ɔ mra nwonane afoa nu ngyianlɛ nwo gyima. Ɔngulo kɛ yɛdwenledwenle aleɛ mɔɔ yɛbali, tɛladeɛ mɔɔ yɛbawula yɛɛ ɛleka mɔɔ yɛbala la anwo. (Mat. 6:32, 33; 7:11) Kɛ wovolɛ mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la, Gyihova ɛyɛ mɔɔ yɛbahyia ye kenle bie bɔbɔ la anwo ngyehyɛleɛ.

13 Mɔɔ hyia kpalɛ la, Gyihova di yɛ sunsum nu ngyianlɛ nwo gyima. Yelua ye Edwɛkɛ ne azo yemaa yɛnwu ɔ nwo nɔhalɛ ne, ye bodane, deɛmɔti ɔbɔle yɛ yɛɛ mɔɔ bazi kenle bie la. Ɔhilele kɛ ɔdwenle yɛ nwo wɔ mekɛ mɔɔ limoa mɔɔ yɛzukoale nɔhalɛ ne la. Ɔluale yɛ awovolɛ anzɛɛ yɛ Baebolo kilehilevolɛ ne anwo zo ɔmaanle yɛnwunle ye. Yɛnyia moalɛ yɛfi asafo nu mgbanyima yɛɛ mediema mɔɔ bɔ mɔdenle la ɛkɛ. Bieko, Gyihova dua asafo ayia ne mɔ azo kilehile yɛ, yɛkɔ ɛkɛ a, yɛ nee yɛ sunsum nu abusua ne bɔ nu. Gyihova dua ndenle ɛhye mɔ nee gyɛne zo ɔkile kɛ ɔle Selɛ mɔɔ ɔdwenle yɛ nwo a.​—Edw. 32:8.

14. Duzu ati a Gyihova tete yɛ a, na adenle boni azo a ɔdua ɔyɛ zɔ a?

14 Gyihova tete yɛ. Ɛnee Gyisɛse di munli, yɛ ɛdeɛ yɛnli munli. Yemɔti, ɔdwu mekɛ ne bie a, yɛ ɛlɔlɛ Selɛ ne tea yɛ wɔ mekɛ mɔɔ fɛta la. Ye Edwɛkɛ ne kakye yɛ kɛ: “Gyihova tenrɛ bɛdabɛ mɔɔ ɔkulo bɛ la.” (Hib. 12:6, 7) Gyihova tea yɛ wɔ ndenle dɔɔnwo azo. Kɛ neazo la, ɔyɛ a mɔɔ yɛkenga ye wɔ ye Edwɛkɛ ne anu anzɛɛ mɔɔ yɛte wɔ yɛ ayia ne mɔ abo la tenrɛ yɛ. Anzɛɛ bie a asafo nu kpanyinli bie bava folɛdulɛ mɔɔ yɛhyia la amaa yɛ. Ɔnva nwo adenle mɔɔ Gyihova balua zo adenrɛ yɛ la, ɛlɔlɛ ti a ɔyɛ zɔ a.​—Gyɛ. 30:11.

15. Ndenle boni mɔ azo a Gyihova dua bɔ yɛ nwo bane a?

15 Gyihova boa yɛ wɔ sɔnea mekɛ nu. Kɛ mɔɔ selɛ mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ boa ɔ mra wɔ ngyegyelɛ mekɛ nu la, zɔhane ala a yɛ anwuma Selɛ ne noko boa yɛ wɔ sɔnea mekɛ nu a. Ɔdua ye sunsum nwuanzanwuanza ne azo ɔbɔ yɛ nwo bane wɔ sunsum nu. (Luku 11:13) Eza ɔboa yɛ wɔ mekɛ mɔɔ yɛ rɛle kɛbɔ la. Kɛ neazo la, yemaa yɛnyia anyelazo kɛnlɛma. Kenle bie anyelazo zɔhane maa yɛkola yɛgyinla ngyegyelɛ nloa. Suzu ɛhye anwo: Ɔnva nwo ngyegyelɛ biala mɔɔ bado yɛ ɛnɛ la, yɛ ɛlɔlɛ Selɛ ne bayɛ yɛ ayile bɔkɔɔ. Sɔnea biala mɔɔ yɛlɛyia la le mekɛ ezinraa nu debie, noko nyilalɛ mɔɔ Gyihova bamaa yɛanyia la badɛnla ɛkɛ dahuu.​—2 Kɔl. 4:16-18.

YƐ ZE NE ƐNRƐKPO YƐ ƐLƐ

16. Mɔɔ Adam andie ye ɛlɔlɛ Selɛ ne la, duzu a zile a?

16 Kɛzi Gyihova lile ngyegyelɛ mɔɔ Adam vale rale anwo gyima la maa yɛnwu kɛ ɔkulo yɛ. Mɔɔ Adam andie ye anwuma Selɛ ne la, Gyihova voanle ye vile ye abusua mɔɔ anyelielɛ wɔ nu la anu, na ɛnee ɔ nee ɔ bo zo amra ɛnlɛ anyelazo biala. (Wlo. 5:12; 7:14) Noko, Gyihova vale ɔ nwo liele nu boale.

17. Mɔɔ Adam yɛle ɛtane la, duzu a Gyihova yɛle ye ɛkɛ ne ala a?

17 Gyihova deanle Adam, noko yeangyakyi Adam abozoamra mɔɔ bara la zɔhane ala mɔɔ bɛnlɛ anyelazo biala a. Ɛkɛ ne ala, ɔbɔle ɛwɔkɛ kɛ, ɔbazia yeava alesama mɔɔ bayɛ tieyɛ la yeara ye abusua ne anu bieko. (Gyn. 3:15; Wlo. 8:20, 21) Gyihova gyinlanle ye kulovolɛ Ralɛ Gyisɛse ɛkpɔnenlɛ afɔlebɔlɛ ne azo a ɔyɛle ngyehyɛleɛ ɛhye a. Ɔ Ra ne mɔɔ ɔvale ye ɔmaanle yɛ la kile kɛ amgba Gyihova kulo yɛ kpalɛ.​—Dwɔn 3:16.

Saa yɛde yɛ nwo yɛvi Nyamenle anwo na yɛnlu yɛ nwo a, yɛ ɛlɔlɛ Selɛ Gyihova ɛziezie ɔ nwo yɛɛ ɔlɛ ɛhulolɛ kɛ ɔbalie yɛ bieko (Nea ɛdendɛkpunli 18)

18. Kɛmɔti a yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ Gyihova kulo yɛ kɛ ɔ mra ɔnva nwo kɛ bie a yɛbahwe yɛ nwo yɛavi ɔ nwo la ɛ?

18 Yɛnli munli ɛdeɛ, noko Gyihova kulo kɛ yɛboka ye abusua ne anwo; ɔnde nganeɛ kɛ yɛle adesoa. Bie a yɛbamaa yeali nyane anzɛɛ yɛbavi ɔ nwo ekyi, noko ɔlɛ anyelazo kɛ yɛbazia yɛara. Gyisɛse vale kakula ɛkobɔfo ne anwo ndonwo ne hilele ɛlɔlɛ kpole mɔɔ Gyihova lɛ maa yɛ kɛ ɔ mra la anu. (Luku 15:11-32) Selɛ ne mɔɔ wɔ ndonwo ne anu la anyelazo anwie, ɛnee ɔze kɛ ɔ ra ne bazia ara. Mɔɔ kakula ne ziale rale sua nu la, selɛ ne vale anyelielɛ yɛle ye atuu. Saa yɛhwe yɛ nwo yɛvi Gyihova anwo na yɛnlu yɛ nwo a, yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ yɛ ɛlɔlɛ Selɛ ne ɛziezie ɔ nwo kɛ ɔbalie yɛ.

19. Kɛzi Gyihova bayɛ debie biala mɔɔ Adam ɛzɛkye ye la boɛ ɛ?

19 Yɛ Ze ne bayɛ debie biala mɔɔ Adam ɛzɛkye ye la boɛ. Wɔ atuadelɛ ne anzi, Gyihova zile kpɔkɛ kɛ ɔtɔ menli 144,000 yeavi alesama anu yeamaa bɛ nee ɔ Ra ne ayɛ arelemgbunli nee ɛsɔfoma wɔ anwuma. Gyisɛse nee ɔ gɔnwo mɔ arelemgbunli ne mɔ baboa alesama mɔɔ yɛ tieyɛ la bɛamaa bɛali munli wɔ ewiade fofolɛ ne anu. Wɔ sɔnea mɔɔ li awieleɛ la anzi, Nyamenle bamaa bɛdabɛ mɔɔ bɛbayɛ tieyɛ la anyia dahuu ngoane. Akee yɛ anwuma Selɛ ne akunlu badwo ɔ nwo fɔɔnwo, ɔluakɛ kɛkala yenyia mralɛ mrenyia nee mraalɛ mɔɔ bɛdi munli la wɔ azɛlɛ ne azo. Ɔbayɛ anyelielɛ kpole!

20. Kɛzi Gyihova ɛhile kɛ ɔkulo yɛ kpalɛ ɛ, na duzu a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ bieko anu a?

20 Gyihova ɛhile kɛ ɔkulo yɛ kpalɛ. Ɔle Selɛ kpalɛ bɔkɔɔ. Ɔtie yɛ asɔneyɛlɛ yɛɛ ɔdi yɛ nwonane nu nee sunsum nu ngyianlɛ nwo gyima. Ɔtete yɛ yɛɛ ɔboa yɛ. Eza ɔlɛ nyilalɛ mɔɔ yɛ nwanwane la ɔmaa yɛ kenle bie. Ɔyɛ yɛ fɛ kɛ yɛ Ze ne kulo yɛ na ɔnea yɛ la! Kɛ ɔ mra la, edwɛkɛ mɔɔ doa zo la bamaa yɛanwu kɛzi yɛbahile kɛ yɛkulo ye la.

EDWƐNE 108 Nyamenle Ɛlɔlɛ Kpundii Ne

^ ɛden. 5 Yɛze ye wienyi kɛ Gyihova le yɛ Bɔvolɛ nee yɛ Belemgbunli. Noko yɛlɛ ndelebɛbo kpalɛ mɔɔ ɔti ɔwɔ kɛ yɛbu Gyihova kɛ yɛ ɛlɔlɛ Selɛ mɔɔ ɔdwenle yɛ nwo a. Edwɛkɛ ɛhye bahilehile deɛmɔti yɛka ye zɔ la anu. Eza yɛbanwu deɛmɔti yɛbahola yɛalie yɛali kɛ Gyihova ɛnrɛkpo yɛ ɛlɛ la.

^ ɛden. 59 NVONINLI NWO EDWƐKƐ: Yɛnwu selɛ nee ɔ ra wɔ nvoninli nna ne biala anu: Selɛ bie ɛlɛtie ɔ ra nrenyia kpalɛ, selɛ bie ɛlɛdi ɔ ra raalɛ ngyianlɛ nwo gyima, selɛ bie ɛlɛtete ɔ ra nrenyia yɛɛ selɛ bie ɛlɛkyekye ɔ ra nrenyia arɛle. Gyihova asa mɔɔ wɔ nvoninli nna ne anzi la kakye yɛ kɛ Gyihova nea yɛ wɔ ndenle ko ne ala azo.