1. Apa harusẹ̌ koatengu taumata mạeng i sie mapulu mẹ̌sombang dingangu datung Persia?

KĚNANG pẹ̌tiněna i kau mětẹ̌tanạ su Persia ěndịu 2.500 su taunge tamai. I kau mapulu mẹ̌bisara sěmbaụ hal᷊ẹ̌ su datung negeri ene, hakị u ene i kau nakoạ sarang soa Syusyan, tampạ pẹ̌tatanakengu Datu. Katewe, tadeạu botonge makarěnta sarang těngong datu, i kau harusẹ̌ makaěbạ izin bọu i sie kal᷊imona. Mạeng diměnta tawẹ apa izin, i kau sarung pateng!​—Est. 4:11.

2. Yehuwa mapulu i kitẹ piạ pěndang kerea soal u mẹ̌bisara si Sie?

² I kitẹ tantu sěbạe makitarimakasẹ ual᷊ingu Yehuwa bal᷊inẹ kere datung Persia ene. Yehuwa limembong makawasa dingangu penting sul᷊ungu kěbị měngangawasa, katewe i Sie sadia dumaringihẹ̌ si kitẹ su haghing tempo. I sie mapulu i kitẹ bebasẹ̌ mẹ̌bisara si Sie. Contone, maning Yehuwa piạ titelẹ̌ mawantugẹ̌ kere Měndariadi, Makawasa, dingangu Tuang Karangetange, i Sie mapulu i kitẹ mẹ̌kui si Sie ”Amang”, ene něnodẹ i kitẹ marani dingang’E. (Mat. 6:9) I kitẹ tantu sěbạe mal᷊uasẹ̌ ual᷊ingu Yehuwa mapulu i kitẹ marani dingang’E.

3. Kawe nụe i kitẹ botonge mẹ̌sěbạ Yehuwa ”Amang”? Kụ, apa sarung lahẹkang su pěngangěndungang ini?

³ Tawe nẹ̌sal᷊a mạeng i kitẹ mẹ̌sěbạ Yehuwa ”Amang” ual᷊ingu i Sie Simbul᷊u pěbawiahẹ̌. (Mz. 36:9) Ual᷊ingu i Sie kai i Amang i kitẹ, i kitẹ harusẹ̌ tumuhụ si Sie. Mạeng měkoạ apa dẹ̌dorongang’E, i kitẹ sarung makatarimạ lawọ al᷊amatẹ̌ makạlaherang. (Ibr. 12:9) Sěmbaụ al᷊amate ute pěbawiahẹ̌ kěkalẹ̌, su sorga arau su dunia. Orasẹ̌ ini lai, i kitẹ nakaěbạ lawọ al᷊amatẹ̌ ual᷊ingu timuhụ si Sie. Pěngangěndungang ini sarung mělahẹ kerea orasẹ̌ ini Yehuwa něnodẹ i Sie kai Amang makěndagẹ̌ dingangu kawe nụe i kitẹ botonge mangimang i Sie tawe měněntang si kitẹ su tempo mahi. Katewe humotong, mahịe měngěndung kawe nụe i kitẹ botonge  mangimang i Amang i kitẹ su sorga kai makěndagẹ̌ dingangu mapadul᷊i si kitẹ.

4. Kawe nụe pirang katau masigěsạ mẹ̌tiněna Yehuwa kai i Amang i sire?

⁴ Apa i kau masigěsạ mẹ̌tiněna Yehuwa kai i Amangu? Pirang katau nẹ̌pěndang i sire sěbạe tawẹ apa arěgane mạeng isul᷊ung dingangi Yehuwa. I sire tawe tumanịu mangimang Mawu Makawasa mapadul᷊i si sire sěngkatau-sěngkatau. Katewe, i Amang i kitẹ makěndagẹ̌ madiri i kitẹ mẹ̌pěndang kerene. I Sie něgělị si kitẹ pěbawiahẹ̌ dingangu mapulu i kitẹ ”mědeạ si Sie” lai ”makaěbạ si Sie”. Su apang bọu nẹ̌bera katěngadẹ̌ ene, Paulus nělahẹ su taumata apang dụdaringihẹ̌ si sie su Athena, i Yehuwa kai ”tawe marau bọu i kitẹ sěngkatau-sěngkatau”. (Kis. 17:24-29) Mawu mapulu i kitẹ mẹ̌bisara si Sie kere anạ kadodọ biasa měbẹ̌bisara su matimadẹ̌ makěndagẹ̌ dingangu mapadul᷊i.

5. Apa kaěndungang i kitẹ bọu pengalaman sěngkatau saudari?

⁵ Sěnggạ lai masigěsạ mẹ̌tiněna Yehuwa kai i Amang i sire ual᷊ingu papạ i sire tawe tumanịu mapia dingangu tawe makěndagẹ̌ si sire. Pěmanda apa niul᷊ịu sěngkatau saudari. I sie nẹ̌bera, ”I papạku sěbạe makasarẹ̌. Su tempong iạ buhudeng něngěndung Alkitapẹ̌, iạ masigěsạ mẹ̌těngkarani si Amang su sorga. Katewe, su apang nakasingkạ soal i Yehuwa, kěbị ene nẹ̌bal᷊ui.” Apa i kau lai nakapěndang kerene? Mạeng iya, pangimangke i kau lai botonge makapěndang i Yehuwa kai Amang sěbạe kapaelange.

6. Tumuhụ Matius 11:27, apa sěmbaụ cara Yehuwa nẹ̌tul᷊ung si kitẹ tadeạu makaěna i Sie kai Amang makěndagẹ̌?

⁶ Sěmbaụ cara Yehuwa nẹ̌tul᷊ung si kitẹ makaěna i Sie Amang makěndagẹ̌, ene kai něngatorẹ̌ tadeạu apa niwera dingangu nikoạ i Yesus niwohẹ su Alkitapẹ̌. (Basa Matius 11:27.) Yesus sěbạe mapaelẹ̌ nẹ̌těno si Amange, hakị u ene i sie botonge naul᷊ị, ”I saing seng nakasilo si siạ, i sie lai seng nakasilo si Amang.” (Yoh. 14:9) Yesus masau mělahẹ Yehuwa kai kere sěngkatau papạ. Su ěpạ bukẹ̌ Injilẹ̌, Yesus nẹ̌sěbạ Yehuwa ”Amang” maraning 200 su sul᷊ẹe. Kawe nụe Yesus nẹ̌bisara mal᷊awọ soal i Yehuwa? Sěmbaụ alasange ute ual᷊ingu taumata mangimang Yehuwa kai Amang makěndagẹ̌.​—Yoh. 17:25, 26.

7. Apa kaěndungang i kitẹ soal i Yehuwa bọu cara i Sie měkoạ Ahus’E?

⁷ Pẹ̌tiněna apa kaěndungang i kitẹ soal i Yehuwa bọu cara i Sie měkoạ si Yesus, Ahus’E. Yehuwa sěntiniạ dụdaringihẹ̌ daroang i Yesus. I Sie tawe kětạeng dimaringihẹ̌ daroang i Yesus, katewe lai simimbahẹ̌ manga daroa ene. (Yoh. 11:41, 42) Tawẹ soale sasal᷊ukạ apa nikahombangeng i Yesus, i sie sěntiniạ nakapěndang kakěndagẹ̌ dingangu tul᷊umang i Amange.​—Luk. 22:42, 43.

8. Kebutuhan i Yesus apa seng nisadiang i Yehuwa?

⁸ Yesus něngakui i Amange kai Simbul᷊u pěbawiahe dingangu seng něgělị manga hal᷊ẹ̌ nakakoạ si sie botonge tatapẹ̌ měbiahẹ̌. I sie naul᷊ị, ”Iạ něbiahẹ̌ ual᷊ingu i Amang.” (Yoh. 6:57) Yesus kahěngang-hěngang mangimang si Amange, kụ Yehuwa něnadia kebutuhan jasmanine. Kụ limembong penting, Yehuwa něnadia kebutuhan rohaning i Yesus.​—Mat. 4:4.

9. Kerea Yehuwa něnodẹ i Sie kai Amang makěndagẹ̌ dingangu mapadul᷊i si Yesus?

⁹ Ual᷊ingu Yehuwa kai Amang makěndagẹ̌, i Sie někoạ Yesus mangimang i Sie mang sěntiniạ mẹ̌tul᷊ung si Yesus. (Mat. 26:53; Yoh. 8:16) Maning Yehuwa tawe napakaraung i Yesus bọu kěbị barang  makasigěsạ si sie, Yehuwa nẹ̌tul᷊ung si sie nẹ̌tatahang timatěngo haghing sasal᷊ukạ. Yesus masingkạ kěbị sasal᷊ukạ nikahombangenge ene kětạeng sementara. (Ibr. 12:2) Yehuwa něnodẹ i Sie mapadul᷊i si Yesus su tempong i Sie dimaringihẹ̌ daroang i Yesus, něnadia kebutuhan, nělatih, dingangu nẹ̌tul᷊ung si Yesus. (Yoh. 5:20; 8:28) Mahịe i kitẹ měmanda kerea i Amang i kitẹ su sorga mapadul᷊i si kitẹ dingangu cara kerene.

10. Tumuhụ Mazmur 66:19, 20, kerea Yehuwa něnodẹ i Sie makěndagẹ̌ si kitẹ?

¹⁰ Yehuwa dụdaringihẹ̌ daroang i kitẹ. (Basa Mazmur 66:19, 20.) I Sie tawe něgělị batasẹ̌ si kitẹ mẹ̌doa si Sie, katewe i Sie němahangsang si kitẹ gunang masau mẹ̌doa. (1 Tes. 5:17) I kitẹ botonge mẹ̌doa su Mawu su haghing tempo, tawẹ soale su apa i kitẹ. I Sie tawe tumanịu sibukẹ̌ sarang tawẹ apa tempo gunang dumaringihẹ̌ daroang i kitẹ. Katewe, i Sie sěntiniạ dụdaringihẹ̌ su tempong i kitẹ mẹ̌doa. Su tempong i kitẹ nakasingkạ Yehuwa dụdaringihẹ̌ daroang i kitẹ, i kitẹ limembong makěndagẹ̌ si Sie. Sěngkatau pemazmur nẹ̌bera, ”Iạ makěndagẹ̌ si Yehuwa ual᷊ingu i Sie dụdaringihẹ̌ tingihẹ̌ku.”​—Mz. 116:1.

11. Kerea Yehuwa sumimbahẹ̌ daroang i kitẹ?

¹¹ I Amang i kitẹ tawe kětạeng dụdaringihẹ̌ daroang i kitẹ katewe lai sumimbahẹ̌ daroa ene. Rasul Yohanes naul᷊ị, ’Mạeng i kitẹ mẹ̌dorong haghing hal᷊ẹ̌ kụ nẹ̌tatahino dingangu kapulung [Mawu], i Sie dumaringihẹ̌ si kitẹ.’ (1 Yoh. 5:14, 15) Tantu, Yehuwa aramanung tawe sumimbahẹ̌ daroang i kitẹ kere ikẹ̌kapulung i kitẹ. I Sie masingkạ apa kapaelange gunang i kitẹ, hakị u ene pẹ̌sěngsul᷊ẹ sasimbah’E kai tala arau i Sie mapulu i kitẹ měngampal᷊ẹ̌.​—2 Kor. 12:7-9.

12-13. Kerea i Amang i kitẹ su sorga něnadia kebutuhan i kitẹ?

¹² Yehuwa něnadia kebutuhan i kitẹ. Yehuwa seng někoạ apa dẹ̌dorongang’E su kěbị matimadẹ̌ esẹ. (1 Tim. 5:8) I Sie něnadia kebutuhan jasmaning manga anạ’E. I Sie madiri i kitẹ guměnggang soal u kaěng, pakeang, arau tampạ pẹ̌tanakeng. (Mat. 6:32, 33; 7:11) Kere matimadẹ̌ makěndagẹ̌, Yehuwa lai něngatorẹ̌ tadeạu kebutuhan i kitẹ su ěllo mahi sarung masadia.

¹³ Kụ limembong penting, Yehuwa něnadia kebutuhan rohaning i kitẹ. Su Hengetang’E, i Sie nělahẹ soal u watangeng’E, apa timona-Ne, alasang i kitẹ niriadi, dingangu apa sarung mariadi su tempo mahi. I Sie něpakẹ matimadẹ̌ arau taumata wal᷊inẹ gunang měněntiro si kitẹ soal i Sie. Kụ i Sie turusẹ̌ nẹ̌tul᷊ung si kitẹ limiung manga penatua dingangu anạu sěmbaụ su sidang. Bọu ene lai, Yehuwa něněntiro si kitẹ bọu pěngangibadang. Sene, i kitẹ něngěndung sěngkasio dingangu anạu sěmbaụ. Bọu cara ini dingangu cara wal᷊inẹ, Yehuwa něnodẹ i Sie kai Amang mapadul᷊i si kitẹ kěbị.​—Mz. 32:8.

14. Kawe nụe Yehuwa nělatih si kitẹ, kụ kerea i Sie někoạ ene?

¹⁴ Yehuwa nělatih si kitẹ. Nẹ̌tatěntang dingangi Yesus, i kitẹ kai tawe nasukụ. Hakị u ene, gunang melatih si kitẹ, i Amang i kitẹ makěndagẹ̌ měgẹ̌gělị disiplin mạeng perlu. Hengetang’E naul᷊ị, ”Yehuwa měgẹ̌gělị disiplin su kěbị taumata apang ikẹ̌kěndag’E.” (Ibr. 12:6, 7) Yehuwa něpakẹ lawọ cara gunang měgělị disiplin si kitẹ. Contone, apa niwasang i kitẹ su Hengetang’E arau apa nikaringihang su pěngangibadang nakakoạ si kitẹ nasadarẹ̌ i kitẹ harusẹ̌ měmal᷊ui tiněna dingangu kakanoạ i kitẹ. Arau, ěndịu Yehuwa něpakẹ manga penatua gunang mẹ̌tul᷊ung si kitẹ.  Tawẹ soale kerea Yehuwa měgělị disiplin si kitẹ, i Sie sěntiniạ měkẹ̌koạ ene ual᷊ingu kakěndagẹ̌.​—Yer. 30:11.

15. Kerea Yehuwa něndiagạ si kitẹ?

¹⁵ Yehuwa nẹ̌tul᷊ung si kitẹ su tempong piạ sasal᷊ukạ. Kere papạ mapadul᷊i mětẹ̌tul᷊ung anạe su tempo masigěsạ, i Amang i kitẹ su sorga mětẹ̌tul᷊ung si kitẹ su tempong piạ sasal᷊ukạ. I Sie něpakẹ rohkẹ̌ masusi gunang měndiagạ si kitẹ bọu bahaya makarusa pẹ̌dal᷊ahapị i kitẹ dingang’E. (Luk. 11:13) Yehuwa lai nẹ̌tul᷊ung si kitẹ su tempong i kitẹ nakadodọ naung. Contone, i Sie něgělị si kitẹ pělaharapẹ̌ makạlaherang. Pělaharapẹ̌ ene makatul᷊ung si kitẹ mẹ̌tatahang su tempong sigěsạ. Pẹ̌tiněna hal᷊ẹ̌ ini: Tawẹ soale barang dal᷊akị apa nikahombangeng i kitẹ, i Amang i kitẹ makěndagẹ̌ sarung mapakailang tětal᷊u barang dal᷊akị ene. Kěbị sasal᷊ukạ nikahombangeng i kitẹ ene kětạeng sementara, katewe al᷊amatẹ̌ bọu Yehuwa ene kai sarang karěngụe.​—2 Kor. 4:16-18.

16. Apa nariadi su tempong i Adam tawe timuhụ si Amange makěndagẹ̌?

¹⁶ I kitẹ nakasilo bukti kakěndagi Yehuwa bọu apa nikoạ’E su tempong i Adam tawe timuhụ si Sie. Su tempong i Adam tawe timuhụ si Amange su sorga, i sie seng tawe nakoạ kěluargang i Yehuwa, kerene lai manga hitene. (Rm. 5:12; 7:14) Katewe, Yehuwa někoạ sěmbaụ hal᷊ẹ̌ gunang mẹ̌tul᷊ung hiteng i Adam.

17. Su apang i Adam limawang si Yehuwa, apa nikoạ i Yehuwa?

¹⁷ Yehuwa něhukung si Adam, katewe i Sie nẹ̌diandi sarung mẹ̌tul᷊ung hiteng i Adam. I Sie nẹ̌diandi taumata apang matuhụ sarung saụ makoạ kěluarga-Ne. (Kej. 3:15; Rm. 8:20, 21) Yehuwa něngatorẹ̌ tadeạu ene botonge mariadi ual᷊ingu piạ tatěbusi Yesus, Ahus’E ikẹ̌kěndagẹ̌. Su tempong  něgělị Ahus’E gunang i kitẹ, Yehuwa něnodẹ i Sie sěbạe makěndagẹ̌ si kitẹ.​—Yoh. 3:16.

18. Kawe nụe i kitẹ botonge mangimang Yehuwa mapulu i kitẹ mẹ̌bal᷊ị makoạ anạ’E, maning i kitẹ seng nẹ̌těngkarau bọu i Sie?

¹⁸ Maning i kitẹ tawe nasukụ, Yehuwa mapulu i kitẹ makoạ kěluarga-Ne, kụ i Sie tawe nẹ̌pěndang i kitẹ kai bawawaěng si Sie. I kitẹ aramanung nakasusah naung’E arau nẹ̌těngkarau bọu i Sie, katewe Yehuwa sěntiniạ mělẹ̌harapẹ̌ i kitẹ sarung mẹ̌bal᷊ị sarang i Sie. Yesus něnodẹ kerea kaguwạe kakěndagi Yehuwa su manga anạe bọu běke anạ nailang. (Luk. 15:11-32) Su běke ene, papạe tawe něngědo něharapẹ̌ anạe saụ mẹ̌bal᷊ị. Su tempong anạe nẹ̌bal᷊ị sarang bal᷊e, i papạe apidu něněnsomahẹ̌ si sie. Mạeng i kitẹ seng nẹ̌těngkarau bọu i Yehuwa kụ nẹ̌tobatẹ̌, i kitẹ botonge mangimang i Amang i kitẹ makěndagẹ̌ sadia dingangu mapulu saụ měnarimạ si kitẹ.

19. Kerea Yehuwa sarung mapakailang kěbị kasasigěsạ ual᷊ingu dosang i Adam?

¹⁹ I Amang i kitẹ sarung mapakailang kěbị kasasigěsạ ual᷊ingu dosang i Adam. Su apang i Adam bọu nẹ̌dosa, Yehuwa němutusẹ̌ gunang měmile 144.000 taumata gunang makoạ datu lai imang su sorga dingangu Ahus’E. Yesus dingangu 144.000 su kataune sarung mẹ̌tul᷊ung taumata apang matuhụ tadeạu makoạ masukụ su dunia wuhu. Mal᷊iu wọu ujian katatuhụ pěngěngsuenge, Mawu sarung měgělị pěbawiahẹ̌ kěkalẹ̌ si sire. I Amang i kitẹ sarung mal᷊uasẹ̌ su tempong makasilo dunia mapenẹu manga anạ’E seng nasukụ. Ene sarung makoạ tempo sěbạe makal᷊uasẹ̌!

20. Kerea Yehuwa něnodẹ i Sie sěbạe makěndagẹ̌ si kitẹ? Kụ apa sarung ěndungang i kitẹ su pěngangěndungang tuhụe?

²⁰ Yehuwa seng něnodẹ i Sie sěbạe makěndagẹ̌ si kitẹ. I Sie kai Amang kapaelange. I Sie dụdaringihẹ̌ daroang i kitẹ lai něnadia kebutuhan jasmani dingangu rohaning i kitẹ. I Sie nělatih dingangu nẹ̌tul᷊ung si kitẹ. I Sie lai seng něnadia al᷊amatẹ̌ makạlaherang gunang i kitẹ. I kitẹ sěbạe mal᷊uasẹ̌ nakasingkạ i Amang i kitẹ kai makěndagẹ̌ dingangu mapadul᷊i si kitẹ! Su pěngangěndungang tuhụe, i kitẹ sarung měngěndung kerea i kitẹ, manga anạ’E, měnodẹ i kitẹ měngẹ̌ngarěga kakěndag’E.