1. Kakɔna kakalɔmbamaka dia nsawola la nkumekanga ka Pɛrɛsiya?

TƆSHI dia wɛ akadjasɛka la Pɛrɛsiya ambeta ɛnɔnyi oko 2 500. Wɛ ekɔ lo nanga nsawola la nkumekanga ka wodja dui dimɔtshi, ko wɛ ambonda lɔkɛndɔ otsha la Shushana, osomba wadjasɛ nkumekanga. Koko wɛ hakoke nsawola la nkumekanga paka nde ambokosha lotshungɔ. Naka wɛ nsawola la nde aha la lotshungɔ, kete wɛ koka nshisha lɔsɛnɔ layɛ!​—Ɛsta 4:11.

2. Ngande wakokaso ndjaoka lo kɛnɛ kendana la nsawola la Jehowa?

² Tekɔ mɛtɛ la lowando lo woho wele Jehowa ntshikitana la nkumekanga ka la Pɛrɛsiya kɛsɔ! Jehowa ndeka owandji akɔna tshɛ wolo ndo ohomba, koko sho koka nsawola la nde etena kakɔna tshɛ. Nde nangaka dia sho sawolaka la nde. Ɛnyɛlɔ, kaanga mbele Jehowa la titrɛ ya weke efula, ɛnyɛlɔ oko Otungi wa Woke, Kanga-Wolo-Tshɛ, ndo Nkum’Olongo Nkumadiɔndjɔ, nde nangaka dia sho nsawola la nde lo mbelɛka ɔnɛ “Shɛso.” (Mat. 6:9) Sho mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo woho walanga Jehowa dia sho ndjaoka suke la nde!

3. Lande na kakokaso mbelɛ Jehowa ɔnɛ “Shɛso,” ndo awui akɔna wayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?

³ Sho kokaka mɛtɛ mbelɛ Jehowa ɔnɛ “Shɛso,” nɛ dia nde ekɔ Kiɔkɔ ya lɔsɛnɔ laso. (Os. 36:9) Lam’ele nde ekɔ Shɛso, tekɔ l’ɔkɛndɛ wa mbokitanyiya. Naka sho nsala kɛnɛ katɔlɔmbande dia nsala, kete tayɔngɛnangɛna la ɛtshɔkɔ w’amɛna efula. (Hɛb. 12:9) L’atei w’ɛtshɔkɔ ɛsɔ mbele ndo lɔsɛnɔ la pondjo, oyadi l’olongo kana la nkɛtɛ. Sho kondjaka nto ɛtshɔkɔ lo nshi yaso nyɛ. Lo sawo nɛ, tayɔsɛdingola woho wasala Jehowa akambo oko Shɛso ka ngandji nshi nyɛ, ndo lande na kakokaso monga l’eshikikelo ɔnɛ nde hotokalɛ pondjo lo nshi yayaye. Koko, ntondotondo, nyɛsɔ tɔsɛdingole lande na kakokaso monga l’eshikikelo ɔnɛ Shɛso lele l’olongo tolangaka efula ndo ndjakiyanyaka dikambo diaso.

4. Lande na koonga anto amɔtshi l’okakatanu dia mbɔsa Jehowa oko Shɛwɔ?

⁴ Onde wɛ ekɔ l’okakatanu dia mbɔsa Nzambi oko Shɔ? Anto amɔtshi koka ndjaɔsa dia vɔ wekɔ totshitshɛ ndo bu la nɛmɔ efula lo mbɛdika la Jehowa. Vɔ mongaka la taamu ɔnɛ Nzambi Kanga-Wolo-Tshɛ hakoke ndjakiyanya dikambo diawɔ onto l’onto. Koko, Shɛso ka ngandji halange sho ndjaoka ngasɔ. Nde toshaka lɔsɛnɔ ndo nangaka dia sho monga la diɔtɔnganelo la nde. L’ɔkɔngɔ wa nde mbuta dui dia mɛtɛ sɔ, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akalembetshiya ampokami ande la Atɛna ɔnɛ Jehowa “bu etale oma le ɔmɔmɔ la l’atei aso.” (Ets. 17:24-29) Nzambi nangaka di’onto tshɛ l’atei aso nsawola la nde oko watosawolaka ɔna la ombutshi ande wa ngandji ndo wayakiyanya dikambo diande.

5. Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo kɛnɛ kakakomɛ kadiyɛso kɛmɔtshi?

⁵ Akina koka monga l’okakatanu dia mbɔsa Jehowa oko Shɛwɔ, nɛ dia ambutshi awɔ vɔamɛ wakawaokaka ngandji yema tshitshɛ kana kombaoka. Tɔsɛdingole kɛnɛ kakate kadiyɛso kɛmɔtshi. Nde akate ate: “Papa aki awui wolo efula. Etena kakamatatɛ mbeka Bible mbala ka ntondo, aki okakatanu le mi dia ndjaoka suke la Shɛso lele l’olongo. Koko l’ɔkɔngɔ wa dimi mbeya Jehowa, awui asɔ tshɛ wakatshikitana.” Onde wɛ ndjaokaka woho akɔ waamɛ? Naka ngasɔ, kete onga l’eshikikelo dia wɛ lawɔ koka mbɔsa Jehowa oko ombutshi woleki tshɛ.

6. Lo ndjela Mateo 11:27, naa yoho mɔtshi yatokimanyiya Jehowa dia mbɔɔsa oko Shɛso ka ngandji?

⁶ Yoho mɔtshi yatokimanyiya Jehowa dia mbɔɔsa oko Shɛso ka ngandji ele l’ɔtɛ wakandasale dia ɛtɛkɛta ndo etsha wa Yeso fundama lo Bible. (Adia Mateo 11:27.) Yeso akakɛnɛmɔla lonto la She lo yoho ya kokele, diakɔ diakandate ate: “Onto tshɛ lambɔmɛna ambɛna ndo Papa.” (Jni. 14:9) Yeso akatɛkɛtaka mbala la mbala lo kɛnɛ kendana la ɔkɛndɛ wele la Jehowa oko Shɛso. Lo Evanjiliɔ akɔ enɛi eto, Yeso akakambe la tshɛkɛta “Shɛso” mbala oko 165 dia ntɛkɛta dikambo dia Jehowa. Lande na kakatɛkɛta Yeso mbala efula ngasɔ lo dikambo dia Jehowa? Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi ele di’anto monga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ekɔ Shɛso ka ngandji.​—Jni. 17:25, 26.

7. Wetshelo akɔna wakondjaso lo dikambo dia Jehowa lo woho wakandasalɛka Ɔnande akambo?

⁷ Tɔsɛdingole wetshelo wakokaso nkondja lo dikambo dia Jehowa lo woho wakandasalɛka Ɔnande, Yeso akambo. Jehowa akahokamɛka nshi tshɛ alɔmbɛlɔ wa Yeso. Nde kompokamɛka tsho alɔmbɛlɔ wa Yeso, koko akawakadimolaka. (Jni. 11:41, 42) Oyadi ehemba akɔna wakahomana la Yeso, nde akɛnyi dia She akolangaka ndo akoosukɛka.​—Luka 22:42, 43.

8. Lo toho takɔna takakotshɛka Jehowa Yeso ehomba ande?

⁸ Yeso akeyaka dia She ekɔ Kiɔkɔ ndo Osukɔ wa lɔsɛnɔ lande etena kakandate ate: “[Lekɔ lo nsɛna] lo dikambo dia Papa.” (Jni. 6:57) Yeso akayaɛkɛ tshɛ lo tshɛ le She, ndo Jehowa akokotshɛ ehomba ande wa l’emunyi. Ndo kɛnɛ koleki tshɛ ele, Jehowa akakotshɛka Yeso ehomba ande wa lo nyuma.​—Mat. 4:4.

9. Ngande wakɛnya Jehowa Yeso dia nde ekɔ ombutshi wa ngandji ndo wakayakiyanyaka dikambo diande?

⁹ Oko ombutshi wa ngandji, Jehowa akasale dia Yeso mbeya dia nde akosukɛka. (Mat. 26:53; Jni. 8:16) Kaanga mbele Jehowa kokokɛ Yeso oma lo ɛngɔ tshɛ kakakoke mbosalɛ kɔlɔ, Nde akokimanyiya dia mbikikɛ ehemba. Yeso aki l’eshikikelo ɔnɛ dui tshɛ dia kɔlɔ diakakoke mbokomɛ aki lo tshanda mɔtshi tsho. (Hɛb. 12:2) Jehowa akɛnya dia nde  akayakiyanyaka dikambo dia Yeso lo mbohokamɛ, mbokotshɛ ehomba ande, mbolowanya ndo mbosukɛ. (Jni. 5:20; 8:28) Nyɛsɔ kakianɛ tɔsɛdingole woho wayakiyanya Shɛso lele l’olongo dikambo diaso lo toho takɔ taamɛ.

10. Lo ndjela Osambo 66:19, 20, ngande wɛnya Jehowa dia nde tokaka ngandji?

¹⁰ Jehowa pokamɛka alɔmbɛlɔ aso. (Adia Osambo 66:19, 20.) Nde halange dia sho mbɔlɔmbaka lo tena dimɔtshi to; nde totɛka dia sho mbɔlɔmbaka mbala la mbala. (1 Tɛs. 5:17) Sho koka nɔmba Nzambi la dilɛmiɛlɔ etena tshɛ, oyadi dihole diakɔna dieso. Nde hongaka l’akambo efula wa nsala ko hayokoka tohokamɛ; nde mongaka nshi tshɛ suke dia tohokamɛ. Etena keyaso dia Jehowa ekɔ lo mpokamɛ alɔmbɛlɔ aso, sho ndekaka monga suke la nde. Omembi w’esambo akate ate: “Dimi nangaka Jehowa nɛ dia nde mbokaka dui diami.”​—Os. 116:1.

11. Kakɔna kasala Jehowa la alɔmbɛlɔ aso?

¹¹ Shɛso hahokamɛ tsho alɔmbɛlɔ aso, koko nde mbakadimolaka. Ɔpɔstɔlɔ Joani toshikikɛka ɔnɛ: ‘Kɛnɛ tshɛ kalɔmbaso kɔtɔnɛ la lolango la Nzambi, nde tookɛka.’ (1 Jni. 5:14, 15) Lo mɛtɛ, mbeyaka monga ko Jehowa hakadimodi alɔmbɛlɔ aso lo yoho yalongamɛso. Nde mbeyaka kɛnɛ koleki dimɛna le so, diakɔ diele lo tena dimɔtshi nde hakadimola kana nde nangaka dia sho nkonga.​—2 Kɔr. 12:7-9.

12-13. Lo toho takɔna tatokotshɛ Shɛso lele l’olongo ehomba aso?

¹² Jehowa tokotshɛka ehomba aso. Nde salaka kɛnɛ kalɔmbande ambutshi tshɛ w’apami dia nsala. (1 Tim. 5:8) Nde kotshɛka anande ehomba awɔ wa l’emunyi. Nde halange dia sho ndjakiyanya lo kɛnɛ kendana la mbo ya ndɛ, ɔlɔtɔ kana dihole dia ndala. (Mat. 6:32, 33; 7:11) Oko ombutshi wa ngandji, Jehowa akakongɛ dia tokotshɛ ehomba aso tshɛ lo nshi yayaye.

¹³ Kɛnɛ koleki ohomba ele, Jehowa tokotshɛka ehomba aso wa lo nyuma. Lo tshimbo y’Ɔtɛkɛta ande, nde tosholɛka akambo wa mɛtɛ wendana la nde, sangwelo diande, oyango wele la lɔsɛnɔ ndo nshi yayaye. Nde akɛnya dia nde ndjashaka le so mbala ka ntondo kakateke akambo wa mɛtɛ, lo nkamba l’ambutshi aso kana ombetsha okina dia tokimanyiya dia mbeeya. Ndo nde ekɔ lo ntetemala tokimanyiya lo tshimbo ya dikumanyi dia l’etshumanelo ndo y’anangɛso l’akadiyɛso akina wambotshunda. Laadiko dia laasɔ, Jehowa tetshaka lo tshimbo ya nsanganya ya l’etshumanelo, lɛnɛ ekaso akambo kaamɛ la nkumbo kaso ka lo nyuma. Lo toho tɔsɔ ndo tokina, Jehowa ekɔ lo mɛnya oko ombutshi dia nde ndjashaka le so sho tshɛ.​—Os. 32:8.

14. Lande na katolowanya Jehowa, ndo ngande wasalande dui sɔ?

¹⁴ Jehowa tolowanyaka. Otshikitanyi la Yeso, sho bu kokele. Diakɔ diele, dia tolowanya, Shɛso ka ngandji tohokolaka l’etena kahombama. Ɔtɛkɛta ande toholaka ɔnɛ: “Jehowa pokolaka wanɛ wokande ngandji.” (Hɛb. 12:6, 7) Jehowa tohokolaka lo toho efula. Ɛnyɛlɔ, dui dimɔtshi diadishaso lo Ɔtɛkɛta ande kana diokiso lo nsanganya koka tongola. Kana dikumanyi koka tosha ekimanyielo keso l’ohomba. Oyadi yoho yakɔna tshɛ yakokawɔ monga, ohokwelo wa Jehowa wokoshamaka nshi tshɛ la ngandji.​—Jɛr. 30:11.

15. Lo toho takɔna tatokokɛ Jehowa?

¹⁵ Jehowa tosukɛka etena keso la ehemba. Oko watosukɛka ombutshi wa pami anande lo tena di’ekakatanu, Shɛso lele l’olongo tosukɛka etena keso la ehemba. Nde kambaka la nyuma kande k’ekila dia tokokɛ oma lo waale  wa lo nyuma. (Luka 11:13) Jehowa tokokɛka nto etena keso l’ɔkɔmwɛlɔ. Ɛnyɛlɔ, nde toshaka elongamelo ka diambo. Elongamelo ka lo nshi yayaye kɛsɔ tokimanyiyaka dia mbikikɛ ekakatanu. Tɔsɛdingole dui nɛ: Oyadi awui akɔna wa kɔlɔ wambotokomɛ, Shɛso ka ngandji ayonya awui wa kɔlɔ tshɛ watokomɛ. Oyadi ehemba akɔna wele la so, vɔ wekɔ paka lo tshanda mɔtshi tsho, koko ɛtshɔkɔ watosha Jehowa wayotshikalaka pondjo pondjo.​—2 Kɔr. 4:16-18.

16. Kakɔna kakatombe etena kakahindolɛ Adama She ka ngandji?

¹⁶ Sho mɛnaka djembetelo ya ngandji ka Jehowa le so lo woho wakandasale akambo etena kakatombe ekakatanu wa ntondo lo nkumbo kande ka la nkɛtɛ. Etena kakahindolɛ Adama She lele l’olongo, nde la tokanula tande wakashisha dihole diaki la wɔ lo nkumbo ka Jehowa k’ɔngɛnɔngɛnɔ. (Rɔmɔ 5:12; 7:14) Koko, Jehowa akasale dui dimɔtshi dia nkimanyiya tokanula t’Adama.

17. L’ɔkɔngɔ w’ɔtɔmbɔkwɛlɔ wa Adama, kakɔna kakasale Jehowa mbala kakɔ ɔtɔi?

¹⁷ Jehowa akasha Adama dilanya, koko nde akalake dia nkimanyiya tokanula t’Adama. Mbala kakɔ ɔtɔi, nde akalake anto wele l’okitanyiya ɔnɛ vɔ wayokalola lo nkumbo kande. (Eta. 3:15; Rɔmɔ 8:20, 21) Jehowa akakongɛ dui sɔ diɛsɛ la oshinga w’etshungwelo wa Ɔnande la ngandji, Yeso. Lo nkimɔ Ɔnande dikambo diaso, Jehowa akɛnya dia nde tolangaka efula.​—Jni. 3:16.

18. Lande na kakokaso monga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa tolangaka oko anande, oyadi tambotakɔ mboka?

¹⁸ Kaanga mbeso bu kokele, Jehowa nangaka dia sho monga lo nkumbo kande ndo nde hɔshi dia tekɔ wotsho le nde. Sho koka mbonyangiya kana ntakɔ mboka lo tshanda mɔtshi, koko Jehowa nongamɛka tena tshɛ  dia tayokalola le nde. Yeso akɛnya polo lo yɛdikɔ yakɔna yoka Jehowa anande ngandji lo nkamba la wɛɛla wa ɔna lakashishɔ. (Luka 15:11-32) Papa ka lo wɛɛla ɔsɔ koshisha elongamelo, nde akeyaka di’ɔnande ayokalola. Etena kakakalola ɔna la ngelo, she akolongola la waangasanu tshɛ. Naka takatakɔ mboka, ko tamboyatshumoya, sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ Shɛso ka ngandji ekɔ suke ndo nde nangaka dia tolongola.

19. Ngande wayɔlɔngɔsɔla Jehowa awui wakalanyema l’ɔtɛ w’Adama?

¹⁹ Shɛso ayɔlɔngɔsɔla awui wakalanyema l’ɔtɛ w’Adama. L’ɔkɔngɔ w’ɔtɔmbɔkwɛlɔ wa Adama, Jehowa akɔshi yɛdikɔ dia anto 144 000 monga oko anande wa yanyi ndo tokamba oko nkumi ya dikanga ndo ɛlɔmbɛdi l’olongo la Ɔnande. Yeso la wanɛ wayolɛ kaamɛ la nde asɔ wayokimanyiya anto wele l’okitanyiya dia monga kokele l’andja w’oyoyo. L’ɔkɔngɔ wa ohemba w’ekomelo wendana la okitanyiya, Nzambi ayowasha lɔsɛnɔ la pondjo. Shɛso ayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’etena kɛsɔ dia mɛna nkɛtɛ yoludi l’anande wa kokele. Ɔsɔ ayonga mɛtɛ etena ka dimɛna efula!

20. Lo toho takɔna tɛnya Jehowa dia nde tolangaka efula, ndo kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo diayela?

²⁰ Jehowa ekɔ lo mɛnya ɔnɛ nde tolangaka efula. Nde ekɔ ombutshi woleki tshɛ. Nde pokamɛka alɔmbɛlɔ aso ndo nde tokotshɛka ehomba aso wa l’emunyi ndo wa lo nyuma. Nde tolowanyaka ndo tosukɛka. Nde ekɔ lo tolamɛ nto ɛtshɔkɔ wa diambo efula lo nshi yayaye. Etema aso salanganaka etena keyaso dia Shɛso tokaka ngandji ndo ndjakiyanyaka dikambo diaso! Lo sawo diayela, tayɔsɛdingola toho takokaso mɛnya lowando oko anande l’ɔtɛ wa ngandji kande.