1. ¿Baʼax unaj u beetik le máax taak kaʼach u tʼaan yéetel u reyil Persiaoʼ?

TUKLEʼ kajaʼanech Persia walajki dos mil quinientos añoseʼ. Tsʼoʼoleʼ yaan baʼax a kʼáat a waʼal tiʼ le reyoʼ, le oʼolal ka chʼaʼtuklik a bin Susa tuʼux yaan u palacio le reyoʼ. Pero a wojleʼ maʼ tu páajtal a bin tʼaan tu yéetel wa maʼ u yaʼaltech ka xiʼikechiʼ, tumen wa ka bineʼ jeʼel a kíimsaʼaleʼ (Est. 4:11).

2. ¿Bix u kʼáat Jéeoba ka k-ile?

² Ku kiʼimaktal k-óol k-ojéeltikeʼ Jéeobaeʼ maʼ bey jeʼex le reyoʼob anchaj Persiaoʼ. Kex maas yaan u páajtalil tiʼ le máaxoʼob ku gobernaroʼob way Luʼumeʼ, jeʼel u páajtal k-tʼaan tu yéetel jeʼel baʼalak hora k-kʼáateʼ. Ku yaʼaliktoʼon xan maʼ unaj k-sajaktal tʼaan tu yéeteliʼ. Tiʼ Jéeobaeʼ ku yaʼalaʼal xan: Máax beetmil tuláakal baʼal, Máax jach táaj yaan u poder yéetel le Máax yaan tuláakal autoridad tiʼoʼ. Kex beyoʼ kéen tʼaanakoʼon tu yéeteleʼ u kʼáat ka k-aʼaltiʼ: kiʼichkelem Taata (Mat. 6:9). ¿Máasaʼ jach ku kiʼimaktal k-óol k-ojéeltik Jéeobaeʼ u kʼáat ka náatsʼkoʼon tu yiknal yéetel ka k-il bey juntúul taatatsil jach u yaabiltmoʼoneʼ?

3. ¿Baʼaxten jeʼel u páajtal k-aʼalik ‹Taata› tiʼ Jéeobaeʼ, yéetel baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

³ Jéeoba tsʼaamil k-kuxtal le oʼolal ku náajmatik k-aʼaliktiʼ Taata (Sal. 36:9). Tsʼoʼoleʼ tumen k-Taataeʼ unaj k-uʼuyik u tʼaan. Wa k-beetkeʼ yaʼab utsiloʼob ken k-kʼame (Heb. 12:9). Junpʼéeleʼ letiʼe kuxtal minaʼan u xuul teʼ kaʼanoʼ wa teʼ Luʼumaʼ. Baʼaleʼ yaan xan uláakʼ utsiloʼob k-kʼamik teʼ kʼiinoʼobaʼ. Teʼ xookaʼ yaan k-ilik bix u yeʼesiktoʼon Jéeoba juntúul taatatsil jach u yaabiltmoʼon yéetel baʼaxten jeʼel u páajtal k-creertik mix bikʼin ken u pʼatoʼoneʼ.  Baʼaleʼ táanileʼ yaan k-ilik baʼaxten jeʼel u páajtal k-creertik jach u yaabiltmoʼon k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ yéetel ku kanáantkoʼon.

4. ¿Baʼaxten jujuntúul máakoʼobeʼ maʼ chéen chʼaʼabil u yilkoʼob Jéeoba bey juntúul taatatsileʼ?

⁴ ¿Máasaʼ yaan kʼiineʼ maʼ chéen chʼaʼabil k-ilik Jéeoba bey juntúul taatatsileʼ? Yaan máakoʼobeʼ ku tuklikoʼobeʼ jach mix baʼaloʼob tu tséel Jéeoba. Ku tuklikoʼob xaneʼ mix tu chʼaʼikoʼon en cuenta. Baʼaleʼ Jéeoba, k-Taata jach u yaabiltmoʼoneʼ, maʼ u kʼáat ka tuukulnakoʼon beyoʼ. Letiʼ tsʼaamiltoʼon le kuxtaloʼ yéetel u kʼáat ka náatsʼkoʼon tu yiknal. Le ka tʼaanaj apóstol Pablo tu kaajil Atenas yoʼolal lelaʼ tu yaʼaleʼ Jéeobaeʼ «maʼ náach yanil tiʼ máakiʼ» (Hech. 17:24-29). Jeʼex juntúul chan paal maʼ sajak tʼaan yéetel u taataeʼ, Jéeoba xaneʼ bey u kʼáat ka tʼaanakoʼon tu yéeteloʼ.

5. ¿Baʼax ku yeʼesiktoʼon le baʼax úuch tiʼ juntúul kiikoʼ?

⁵ Uláakʼoʼob xaneʼ maʼ chéen chʼaʼabil u yilkoʼob Jéeoba bey juntúul Taatatsileʼ tumen tu chichniloʼobeʼ maʼ eʼesaʼab yaabilaj tiʼob tumen u taataʼobiʼ. Juntúul kiikeʼ tu yaʼalaj: «In papáeʼ jach kʼaas u modos kaʼachi. Le oʼolal ka káaj in xokik le Bibliaoʼ kin wuʼuyik maʼ tu páajtal in wilik Jéeoba bey in Taataeʼ. Baʼaleʼ le ka tin maas kʼaj óoltaj Jéeobaeʼ kʼexpaj bix in tuukul». ¿Bey wa xan a wuʼuyikabaoʼ? Wa yaan kʼiin bey a wuʼuyikabaoʼ, maʼ a tuklik, tumen jeʼel u páajtal a wilik Jéeoba bey juntúul Taatatsil jach u yaabiltmecheʼ.

6. Jeʼex u yaʼalik Mateo 11:27, ¿baʼax tsʼoʼok u beetik Jéeoba utiaʼal k-ilik bey juntúul Taatatsil jach u yaabiltmoʼoneʼ?

⁶ ¿Baʼax tsʼoʼok u beetik Jéeoba utiaʼal k-ilik bey juntúul Taatatsil jach u yaabiltmoʼoneʼ? Letiʼeʼ tu beetaj u tsʼíibtaʼal teʼ Biblia le baʼaxoʼob tu kaʼansaj Jesúsoʼ yéetel le baʼaxoʼob tu beetoʼ (xok Mateo 11:27). Jesúseʼ jach tu yeʼesaj u jatsʼuts modos u Taata, le oʼolal tu yaʼalaj: «Le máax tsʼoʼok u yilkeneʼ tsʼoʼok xan u yilik le Taataoʼ» (Juan 14:9). Yaʼab u téenel tu kaʼanseʼ Jéeobaeʼ juntúul Taatatsil jach ku yeʼesik yaabilaj. Chéen teʼ kanpʼéel Evangelioʼoboʼ 165 u téenel tu yaʼalaj tiʼ Jéeoba «Taata». ¿Baʼaxten Jesúseʼ sen tʼaanaj yoʼolal Jéeoba, u Taataoʼ? Tumen u kʼáat ka u tsʼáa cuenta le máakoʼoboʼ Jéeobaeʼ jach tu jaajil juntúul Taatatsil u yaabiltmoʼon (Juan 17:25, 26).

7. ¿Baʼax k-kanik tiʼ Jéeoba yoʼolal bix tu tratartil u Hijooʼ?

⁷ Koʼox ilik baʼax jeʼel u páajtal k-kanik tiʼ bix úuchik u tratartik Jéeoba u Hijooʼ. Jéeobaeʼ tu yuʼubaj tuláakal le oraciónoʼob tu beetaj Jesúsoʼ yéetel mantatsʼ tu núukajtiʼ (Juan 11:41, 42). Le oʼolal Jesúseʼ mantatsʼ tu yuʼubaj yaabiltaʼan yéetel ku yáantaʼal tumen u Taata kex jeʼel baʼalak ka u aktáanteʼ (Luc. 22:42, 43).

8. ¿Bix úuchik u kanáantaʼal Jesús tumen Jéeoba?

⁸ Jesúseʼ u yojel Jéeoba tsʼáa u kuxtal bey xan tuláakal baʼax kʼaʼabéet utiaʼal u kuxtal. Bey u yeʼesik le baʼax tu yaʼalaʼ: «Teneʼ kuxaʼanen tu yoʼolal le Taataoʼ» (Juan 6:57). Jesúseʼ mantatsʼ confiarnaj tiʼ Jéeoba, letiʼ xaneʼ tu tsʼáaj tuláakal baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼ. Baʼaleʼ Jéeobaeʼ maas tu kanáantaj utiaʼal ka chúukpajak u yóol (Mat. 4:4).

9. ¿Bix tu yeʼesil Jéeoba jach u yaabiltmaj Jesús?

⁹ Jéeobaeʼ juntúul Taatatsil ku yeʼesik yaabilaj, le oʼolal mantatsʼ tu yeʼesaj tiʼ Jesús yaan u yáantik (Mat. 26:53; Juan 8:16). Kex Jéeoba maʼ tu luʼsaj tuláakal baʼax jeʼel u beetik loob tiʼ Jesúseʼ tu tsʼáaj muukʼ tiʼ utiaʼal u chúukpajal u yóol u aktáant le baʼaxoʼob tu muʼyajtoʼ (Heb. 12:2). ¿Bix tu yeʼesil Jéeoba tu kanáantaj Jesús? Letiʼe úuchik u yuʼubik mantatsʼ u oraciónoʼoboʼ, u tsʼáaik baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼ, u kaʼansik yéetel u yáantik (Juan 5:20; 8:28). Beoraaʼ koʼoneʼex ilik bix u kanáantkoʼon Jéeoba.

10. Jeʼex u yaʼalik Salmo 66:19 yéetel 20, ¿bix u yeʼesik Jéeoba u yaabiltmoʼon?

¹⁰ Jéeobaeʼ ku yuʼubik le oraciónoʼob k-beetkoʼ (xok Salmo 66:19, 20). Letiʼeʼ maʼ tu pʼisik le tiempo unaj u xáantal le oraciónoʼob k-beetkoʼ, tsʼoʼoleʼ jeʼel u páajtal k-tsikbaltiktiʼ jeʼel baʼaxakeʼ (1 Tes. 5:17). Jeʼel xan u páajtal k-tsikbal tu yéetel jeʼel baʼalak hora yéetel jeʼel tuʼuxak ka yanakoʼoneʼ. Maʼ u tuʼubultoʼoneʼ Jéeobaeʼ mantatsʼ yaan tiempo tiʼ utiaʼal u yuʼubik le baʼaxoʼob k-aʼaliktiʼoʼ. Kéen k-naʼat leloʼ yaan u taaktal k-maas bisikba tu yéetel. Le oʼolal juntúul salmistaeʼ tu yaʼalaj: «Teneʼ in yaabiltmaj Jéeoba tumen ku yuʼubiken» (Sal. 116:1).

11. ¿Bix u núukik Jéeoba le oraciónoʼob k-beetkoʼ?

¹¹ K-Taata Jéeobaeʼ maʼ chéen ku yuʼubik k-oraciónoʼobiʼ, baʼaxeʼ ku yilik xan u núukik. Bey u yeʼesik le baʼax tu yaʼalaj apóstol Juanoʼ, tu yaʼalaj: «K-ojleʼ jeʼel baʼalak ka k-kʼáat tiʼ Dioseʼ, wa maʼ tu bin tu contra u voluntadeʼ, letiʼeʼ yaan u yuʼubik» (1 Juan 5:14, 15). Chéen baʼaleʼ, yaan horaeʼ Jéeobaeʼ maʼ tu núukik k-oraciónoʼob jeʼel bix k-kʼáatoʼ. ¿Baʼaxten? Tumen letiʼeʼ u yojel jach baʼax kʼaʼabéettoʼon yéetel baʼax jeʼel u taasiktoʼon utsileʼ, le oʼolal yaan kʼiineʼ maʼ tu tsʼáaiktoʼon le baʼax k-kʼáatkoʼ wa ku chaʼik u máan junpʼíit tiempo utiaʼal u tsʼáaiktoʼon (2 Cor. 12:7-9).

12, 13. ¿Bix u tsʼáaiktoʼon Jéeoba tuláakal baʼax kʼaʼabéettoʼon?

¹² Jéeobaeʼ ku tsʼáaik baʼaxoʼob kʼaʼabéettoʼon. Letiʼeʼ ku yaʼalik tiʼ le taatatsiloʼob ka u tsʼáaʼob baʼax kʼaʼabéet tiʼ u familiaʼob tumen letiʼeʼ bey xan u beetkoʼ (1 Tim. 5:8). Ku yilik u tsʼáaik tuláakal baʼax kʼaʼabéet tiʼ u paalaloʼob. Maʼ u kʼáat ka chiʼichnakchajkoʼon yoʼolal janal, nookʼ wa yoʼolal k-otochiʼ (Mat. 6:32, 33; 7:11). Letiʼeʼ jach u yaabiltmoʼon le oʼolal maʼ tun xuʼulul u tsʼáaik tuláakal baʼax kʼaʼabéettoʼon.

¹³ Baʼaleʼ baʼax maas ku yilik u beetkeʼ letiʼe u yáantkoʼon utiaʼal k-maas bisikba tu yéeteloʼ. ¿Bix u beetik? Tiʼ Jéeobaeʼ ku meyaj le Biblia utiaʼal k-kʼaj óoltik tubeel, k-ojéeltik baʼax u kʼáat u beete, u kaʼansiktoʼon baʼax oʼolal kuxaʼanoʼon yéetel baʼax ku taal u kʼiin u yúuchul. Letiʼeʼ tu yilaj bix u natsʼkoʼon tu yiknal le oʼolal tu péeksaj k-taataʼob wa uláakʼ sukuʼunoʼob utiaʼal ka u yáantoʼon k-kʼaj óolte. Tsʼoʼoleʼ tak teʼ kʼiinoʼobaʼ láayliʼ táan u yáantkoʼoneʼ tumen u tsʼaamaj ancianoʼob bey xan uláakʼ sukuʼunoʼob úuch joʼopʼok u meyajtikoʼob utiaʼal u yáantkoʼonoʼob. Jéeoba xaneʼ ku kaʼanskoʼon teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ, teʼeloʼ k-múul kaanbal yéetel u maasil sukuʼunoʼob. Jeʼex k-ilkoʼ Jéeobaeʼ jejeláas bix u yeʼesiktoʼon juntúul Taatatsil jach u yaabiltmoʼon yéetel ku kanáantkoʼon (Sal. 32:8).

14. ¿Baʼaxten Jéeobaeʼ ku tsoliktoʼon u nuʼuk, yéetel bix u beetik?

¹⁴ Jéeobaeʼ ku tsoliktoʼon u nuʼuk. Jesúseʼ minaʼan kaʼach u kʼeban, baʼaleʼ toʼoneʼ kʼeban máakoʼon. Le oʼolal kéen kʼaʼabéetchajkeʼ Jéeoba, k-Taata jach u yaabiltmoʼoneʼ, ku tsoliktoʼon u nuʼuk. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Jéeobaeʼ ku tsolik u nuʼuk tiʼ máax u yaabiltmaj» (Heb. 12:6, 7). Letiʼeʼ jejeláas bix u beetik. Maʼ xaaneʼ k-xokik junpʼéel teksto teʼ Bibliaoʼ wa k-uʼuyik u kaʼansaʼal wa baʼax teʼ muchʼtáambal ku yáantkoʼon k-il kʼaʼabéet k-kʼexik wa baʼax ichil k-kuxtaloʼ. Jeʼel xan u beetik yéetel u yáantaj le ancianoʼoboʼ. Jeʼel bixak ka u tsoltoʼon u nuʼukeʼ maʼ u tuʼubultoʼoneʼ Jéeobaeʼ ku beetik tumen u yaabiltmoʼon (Jer. 30:11).

15. ¿Bix u yáantkoʼon Jéeoba?

¹⁵ Jéeobaeʼ ku yáantkoʼon ka chúukpajak k-óol kéen muʼyajnakoʼon. Jeʼex juntúul taatatsil ku kanáantik u paalal tumen u yaabiltmoʼobeʼ, Jéeoba k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ, ku kanáantkoʼon yéetel ku yáantkoʼon kéen k-aktáant problemaʼob. Yéetel u espíritu santoeʼ  ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-náachtal tiʼ (Luc. 11:13). Tsʼoʼoleʼ ku yáantkoʼon kéen yaachajak k-óol yoʼolal le senkech baʼaloʼob ku yúuchultoʼonoʼ. Wa k-tuukul tiʼ le jatsʼuts baʼaloʼob ken u beet ichil junpʼíit kʼiinoʼ maʼ ten k-tuukul chéen tiʼ k-problemaʼob. Mix bikʼin a tuʼubsik lelaʼ: jeʼel baʼaxak ka a aktáant ichil a kuxtal ku beetik a sen muʼyajeʼ, yaan u yutskíintaʼal tumen Jéeoba. Le baʼax k-muʼyajtikoʼ séeb kun máan, pero le jatsʼuts baʼaloʼob ken u tsʼáatoʼon Jéeobaoʼ mix bikʼin kun xuʼululoʼob (2 Cor. 4:16-18).

16. ¿Baʼax úuch le ka kʼebanchaj Adán tu contra u Taataoʼ?

¹⁶ Le baʼax tu beetaj Jéeoba le ka kʼebanchaj Adánoʼ ku chíikbesik bukaʼaj u yaabiltmoʼon. Úuchik u kʼebantal Adáneʼ jóokʼ ichil u familia Jéeoba, tsʼoʼoleʼ u kʼaasileʼ maʼ chéen letiʼiʼ tak toʼon (Rom. 5:12; 7:14). Baʼaleʼ Jéeobaeʼ maʼ tu pʼataj chéen beyoʼ, yaan baʼax tu beetaj utiaʼal u yáantik u paalaloʼob Adán.

17. ¿Baʼax tu jáan beetaj Jéeoba le ka kʼebanchaj Adánoʼ?

¹⁷ Jéeobaeʼ tu castigartaj Adán, baʼaleʼ maʼ tak u paalaliʼ. Tu séebaʼanil tu yaʼaleʼ wa yaan tiʼ letiʼob ku chúukpajal u yóoloʼobeʼ yaan u kaʼa kʼamkoʼob ichil u familia (Gén. 3:15; Rom. 8:20, 21). Lelaʼ chéen yaan u béeytal úuchik u kʼubik u kuxtal Jesús, u kiʼichkelem Hijooʼ. Jéeobaeʼ tu yeʼesaj jach u yaabiltmoʼon úuchik u tsʼáaik u kuxtal u Hijo t-oʼolal (Juan 3:16).

18. Kex tsʼoʼok k-náachtal tiʼ Jéeobaeʼ, ¿baʼax eʼesik maʼ xuʼuluk u yilkoʼon bey u paalaloʼoneʼ?

¹⁸ Kex kʼebanoʼoneʼ Jéeobaeʼ u kʼáat ka yanakoʼon ichil u familia, tsʼoʼoleʼ maʼ tu yilik wa bey junpʼéel kuuch u yáantkoʼoneʼ. Kex ka k-beet u lúubul u yóol yoʼolal baʼaxoʼob k-beetik wa kex ka náachchajkoʼon tiʼeʼ mix bikʼin ken u tukult wa tsʼoʼoktoʼon beyoʼ. Jesúseʼ tu kaʼansaj jach u yaabiltmoʼon Jéeoba le ka tu tsikbaltaj yoʼolal le paal saatal kaʼachoʼ (Luc. 15:11-32). Le taatatsiloʼ  mix juntéen tu tuuklaj wa mix bikʼin kun kaʼa suut u hijooʼ. Le ka tu yilaj le taatatsil táan u suut u hijooʼ bin áalkabil tu yiknaleʼ tu méekʼeʼ ka tu tsʼuʼutsʼaj. Wa tsʼoʼok k-náachtal tiʼ Jéeoba baʼaleʼ k-arrepentireʼ, k-ojleʼ Jéeobaeʼ jach ku tsʼíiboltik ka suunakoʼon tu yiknal tumen u yaabiltmoʼon.

19. ¿Bix ken u yutskíintil Jéeoba tuláakal le baʼax tu kʼaskúuntaj Adánoʼ?

¹⁹ Jéeoba, k-Taataeʼ, yaan u yutskíintik tuláakal le baʼax tu kʼaskúuntaj Adánoʼ. Le ka tu tsʼáajuba Adán tu contraeʼ, Jéeobaeʼ tu chʼaʼtuklaj u máatik bey u paalal 144,000 máakoʼob utiaʼal u beetik u reyiloʼob bey xan u sacerdoteiloʼob yéetel u Hijo teʼ kaʼanoʼ. Jesús yéetel le máaxoʼob kun gobernar tu yéeteloʼ yaan u luʼskoʼob le kʼeban tu wíinklil tuláakal máak teʼ túumben luʼumoʼ. Le máaxoʼob kun chúukpajal u yóoloʼob teʼ tsʼook prueba kun antaloʼ yaan u tsʼaʼabaltiʼob kuxtal minaʼan u xuul. K-Taataeʼ jach yaan u kiʼimaktal u yóol kéen u yil u chuʼupul le Luʼum yéetel u paalaloʼob minaʼan u kʼebanoʼoboʼ. ¿Máasaʼ jach táaj jatsʼuts le baʼax kun úuchloʼ?

20. ¿Bix tsʼoʼok u yeʼesik Jéeoba jach u yaabiltmoʼon, yéetel baʼax ken k-kan tuláakʼ xookoʼ?

²⁰ Jéeobaeʼ jejeláas bix tsʼoʼok u yeʼesik jach u yaabiltmoʼon. Minaʼan uláakʼ Taatatsil eʼesik yaabilaj jeʼex letiʼoʼ. Ku yuʼubikoʼon kéen orarnakoʼon yéetel ku yilik u tsʼáaiktoʼon tuláakal baʼax kʼaʼabéettoʼon utiaʼal k-kuxtal bey xan utiaʼal k-meyajtik. Ku tsoliktoʼon u nuʼuk yéetel ku yáantkoʼon. Tsʼoʼoleʼ ichil junpʼíit kʼiineʼ yaʼab jatsʼuts baʼaloʼob ken u tsʼáatoʼon. ¿Máasaʼ jach ku kiʼimaktal k-óol k-ojéeltik yaabiltaʼanoʼon yéetel kanáantaʼanoʼon tumen k-Taata? Teʼ tuláakʼ xookoʼ yaan k-kanik bix jeʼel k-tsʼáaik u graciasil tiʼ Jéeoba yoʼolal le bukaʼaj yaabilaj ku yeʼesiktoʼonoʼ.