1. Ania ti epekto ti apal iti pamilia ni Jose?

AY-AYATEN ni Jacob ti amin nga annakna, ngem espesial ti panangipategna ken Jose nga agtawen idi iti 17. Ania ti narikna dagiti kakabsat ni Jose? Immapalda isu a kinagurada ni Jose. Awan ti inaramid ni Jose a pangguraan koma kenkuana dagiti kakabsatna. Nupay kasta, inlakoda ni Jose kas adipen ken nagulbodda iti amada ket imbagada a pinatay ti narungsot nga animal ti paboritona nga anak. Gapu iti apalda, nadadaelda ti talna ti pamiliada ken napagladingitda unay ti amada.​—Gen. 37:3, 4, 27-34.

2. Sigun iti Galacia 5:19-21, apay a napeggad ti apal?

² Iti Kasuratan, karaman ti apal * kadagiti makapapatay nga “aramid ti lasag” a manglapped iti maysa a mangtawid iti Pagarian ti Dios. (Basaen ti Galacia 5:19-21.) Masansan a ti apal ti pakaigapuan dagiti makasabidong a banag a kas iti panaggiginnura, panagaapa, ken panagpungpungtot.

3. Ania ti usigentayo iti daytoy nga artikulo?

³ Ipakita ti inaramid dagiti kakabsat ni Jose no kasano a mabalin a dadaelen ti apal ti relasion ken talna dagiti agkakapamilia. Uray no ditay aramiden ti inaramid dagiti kakabsat ni Jose, addaantayo amin iti imperpekto ken manangallilaw a puso. (Jer. 17:9) Saantayo ngarud a masdaaw no apay a kasapulantayo a labanan ti apal no dadduma. Repasuentayo ti dadduma a pagarigan iti Biblia tapno maammuantayo dagiti rason no apay a mabalin a tumubo ti apal iti pusotayo. Pagsasaritaantayo met dagiti praktikal a pamay-an tapno malabanantayo ti apal ket maitandudotayo ti talna.

4. Apay nga inapalan dagiti Filisteo ni Isaac?

⁴ Kinabaknang. Nabaknang ni Isaac, ket inapalan dayta dagiti Filisteo. (Gen. 26:12-14) Ginaburanda pay ketdi dagiti bubon a pagsaksakduan ni Isaac iti danum nga inumen dagiti tarakenna. (Gen. 26:15, 16, 27) Kas kadagiti Filisteo, ap-apalan ti dadduma ita dagidiay ad-adu ti material a sanikuada. Saanda laeng a tarigagayan dagiti banag nga adda iti sabsabali, no di ket kayatda pay a mapukawda koma dagita.

5. Apay nga immapal ken Jesus dagiti lider ti relihion?

⁵ Panangapresiar ti dadduma. Immapal ken Jesus dagiti Judio a lider ti relihion gapu ta adu ti mangap-apresiar kenkuana. (Mat. 7:28, 29) Ni Jesus ti pannakabagi ti Dios, ken insurona ti kinapudno. Nupay kasta, nagiwaras iti kinaulbod dagidiay a lider ti relihion ken pinadakesda ni Jesus tapno madadael ti nasayaat a reputasionna. (Mar. 15:10; Juan 11:47, 48; 12:12, 13, 19) Ania ti maadaltayo iti daytoy a salaysay? Masapul a labanantayo ti aniaman a tendensia nga umapal kadagiti kakabsat nga ipatpateg ti kongregasion gapu iti nagsasayaat a kualidadda. Imbes ketdi, ikagumaantayo koma a tuladen ida.​—1 Cor. 11:1; 3 Juan 11.

6. Kasano nga impakita ni Diotrefes ti apalna?

⁶ Pribilehio iti organisasion. Idi umuna a siglo, inapalan ni Diotrefes dagiti mangidadaulo iti kongregasion Kristiano. Kayatna ti “agbalin a kangatuan” iti uneg ti kongregasion, isu a pinadpadakesna ni apostol Juan ken ti dadduma pay a kakabsat nga addaan responsabilidad tapno mapukaw ti panagraem dagiti kakabsat kadakuada. (3 Juan 9, 10) Uray no ditay aramiden ti inaramid ni Diotrefes, mabalin nga apalantayo ti maysa a kabsat a nakaawat iti pribilehio a tartarigagayantayo, lalo no ti panagriknatayo ket kualipikadotayo met iti dayta a responsabilidad.

7. Ania ti epekto ti apal kadatayo?

⁷ Ti apal ket kas iti makasabidong a ruot. No agtubo ken agramut ti bukel ti apal iti pusotayo, mabalin a narigat a paruten dayta. Dumakkel ti apal gapu kadagiti negatibo a rikrikna a kas iti di umiso nga imon, kinapannakkel, ken kinamanagimbubukodan. Malapdan ti apal ti panagrang-ay dagiti nasasayaat a kualidad, a kas iti ayat, pannakipagrikna, ken asi. No mariknatayo a mangrugrugin nga agtubo ti apal iti pusotayo, masapul a dagus a parutentayo. Kasanotayo a malabanan ti apal?

8. Ania dagiti kualidad a makatulong tapno malabanantayo ti apal?

⁸ Malabanantayo ti apal no napakumbaba ken kontentotayo. No napno ti pusotayo kadagitoy a nagsasayaat a kualidad, awanen ti paglugaran ti apal. Matulongannatayo ti kinapakumbaba a mangibilang iti sabsabali a nangatngato ngem kadatayo. Saan a marikna ti napakumbaba a tao nga ad-adda a maikari ngem iti dadduma. (Gal. 6:3, 4) Ti tao a kontento ket mapnek iti adda kenkuana ken dina ikompara ti bagina iti sabsabali. (1 Tim. 6:7, 8) No napakumbaba ken kontento ti maysa, maragsakan no adda nasayaat a banag a maawat ti sabali a tao.

9. Sigun iti Galacia 5:16 ken Filipos 2:3, 4, ania ti maitulong kadatayo ti nasantuan nga espiritu?

⁹ Kasapulantayo ti tulong ti nasantuan nga espiritu ti Dios tapno saantayo nga agbalin a naapal no di ket napakumbaba ken kontento. (Basaen ti Galacia 5:16; Filipos 2:3, 4.) Matulongannatayo ti nasantuan nga espiritu ni Jehova a mangsukimat iti kaunggan a pampanunot ken motibotayo. Iti tulong ti Dios,  masuktantayo iti nasayaat dagiti makadangran a pampanunot ken rikrikna. (Sal. 26:2; 51:10) Usigentayo ti ulidan da Moises ken Pablo, a nagballigi a manglaban iti tendensia nga umapal.

10. Ania a situasion ti mabalin a nangsubok koma ken Moises? (Kitaen ti ladawan iti akkub.)

¹⁰ Dakkel ti autoridad ni Moises iti ili ti Dios, ngem saanna nga inyimut dayta a pribilehio. Kas pagarigan, adda gundaway nga innala ni Jehova ti dadduma a paset ti nasantuan nga espirituna nga adda ken Moises ket intedna dayta iti maysa a grupo dagiti Israelita a panglakayen a nakatakder iti asideg ti tolda a pagkonsultaan. Di nagbayag kalpasan dayta, nadamag ni Moises a dua a panglakayen a saan a napan iti tolda a pagkonsultaan ti immawat met iti nasantuan nga espiritu ken nangrugi nga agtignay a kas propeta. Ania ti reaksionna idi kiniddaw ni Josue a pasardengenna ti dua a panglakayen? Saan nga inapalan ni Moises ti atension nga impaay ni Jehova kadagitoy dua a panglakayen. Imbes ketdi, sipapakumbaba a nakipagragsak iti pribilehio a naawatda. (Num. 11:24-29) Ania ti masursurotayo ken Moises?

11. Kasano a matulad dagiti panglakayen ni Moises?

¹¹ No maysaka a panglakayen, nakiddaw kadin kenka a sanayem ti sabali para iti pribilehio iti kongregasion a kaykayatmo unay? Kas pagarigan, mabalin nga ipatpategmo ti pribilehiom a mangikondukta iti linawas a Panagadal iti Pagwanawanan. Ngem no napakumbabaka a kas ken Moises, saanmo a marikna a bassiten ti pategmo no ibagada a sanayem ti maysa a kabsat tapno inton agangay, kabaelannanton nga aramiden dayta. Imbes ketdi, maragsakanka a mangtulong iti kabsatmo.

12. Kasano nga ipakpakita ti adu a Kristiano ita a kontento ken napakumbabada?

¹² Kitaentayo ti sabali pay a situasion a pakaipaspasanguan ti adu a nataengan a kakabsat a lallaki. Iti adu a tawen, nagserbida kas koordineytor ti bagi dagiti panglakayen. Ngem idi agtawendan iti 80, situtulok nga inibbatanda ti annongenda. Sipapakumbaba met nga inibbatan dagiti manangaywan iti sirkito nga agtawenen iti 70 ti pribilehioda ken inawatda ti sabali a kita ti panagserbi. Ken iti napalabas a tawtawen, adu a miembro ti pamilia ti Bethel iti intero a lubong ti naikkan iti sabali nga annongen iti ruar ti Bethel. Saan a nasakit ti nakem dagitoy a matalek a kakabsat kadagiti nadutokan a mangasikaso iti dati nga annongenda.

13. Apay a posible nga inapalan koma ni Pablo ti 12 nga apostol?

¹³ Ni apostol Pablo ti sabali pay a nasayaat a pagarigan iti panagbalin a kontento ken napakumbaba. Saan nga impalubos ni Pablo nga agtubo ti apal iti pusona. Nakaregregta iti ministerio, ngem sipapakumbaba nga imbagana: “Siak ti kanunumuan kadagiti apostol, ken saanak a maikari a maawagan iti apostol.” (1 Cor. 15:9, 10) Nakikadua ken Jesus ti 12 nga apostol bayat ti ministeriona ditoy daga, ngem nagbalin laeng a Kristiano ni Pablo kalpasan ti ipapatay ken panagungar ni Jesus. Nupay nadutokan met laeng idi agangay kas “apostol kadagiti nasion,” saan a nakualipikar ni Pablo iti espesial a pribilehio kas maysa kadagiti 12 nga apostol. (Roma 11:13; Ara. 1:21-26) Imbes nga apalan ni Pablo dagitoy a 12 a lallaki ken ti nasinged a pannakikaduada ken Jesus, nagtalinaed a kontento iti pribilehiona.

14. Ania ti maaramidantayo no kontento ken napakumbabatayo?

¹⁴ No kontento ken napakumbabatayo, matuladtayo ni Pablo ken maipakitatayo ti panagraem kadagiti inikkan ni Jehova iti autoridad. (Ara. 21:20-26) Inyurnos ti  Dios nga adda dagiti nadutokan a lallaki a mangidaulo iti kongregasion Kristiano. Uray no imperpektoda, ibilbilang ida ni Jehova kas “sagut” a lallaki. (Efe. 4:8, 11) No raementayo dagitoy a nadutokan a lallaki ken sipapakumbaba a surotentayo ti panangidauloda, agtalinaedtayo a nasinged ken Jehova ken mataginayontayo ti natalna a relasiontayo kadagiti padatayo a Kristiano.

15. Ania ti masapul nga aramidentayo?

¹⁵ Matay ti talna no bay-antayo ti apal a rumangpaya. Masapul a parutentayo ti apal iti mismo a pusotayo ken saantayo a mangimula iti apal iti puso ti sabsabali. Masapul nga aramidentayo dagitoy a napateg a banag tapno matungpaltayo ti bilin ni Jehova a “surotentayo . . . dagiti bambanag a mamataud iti talna ken ti bambanag a makapabileg iti maysa ken maysa.” (Roma 14:19) Ania ti espesipiko a maaramidantayo tapno matulongantayo ti dadduma a manglaban iti apal, ken kasanotayo a maitandudo ti talna?

16. Kasanotayo a matulongan ti sabsabali a manglaban iti apal?

¹⁶ Dakkel ti impluensia ti kababalin ken tigtignaytayo iti sabsabali. Kayat ti lubong nga ‘iparammagtayo’ dagiti banag nga adda kadatayo. (1 Juan 2:16) Ngem ti kasta a kababalin itandudona ti apal. Saantayo a mapagtubo ti apal iti puso ti sabsabali no saantayo a sangkaestoria dagiti banag nga adda kadatayo wenno dagiti planotayo a gatangen. Ti sabali pay a pamay-an a maliklikantayo nga itandudo  ti apal ket ti panagbalintayo a naemma kadagiti pribilehiotayo iti kongregasion. No kanayontayo nga ibagbaga iti sabsabali dagiti pribilehiotayo, mangpatpataudtayo iti nadam-eg a daga a pagtubuan ti apal. Iti sabali a bangir, no ipakitatayo ti pudpudno a personal nga interes iti sabsabali ken apresiarentayo ti nasayaat a maar-aramidanda, matulongantayo ida a makarikna iti kinakontento ket maitandudotayo ti panagkaykaysa ken talna iti uneg ti kongregasion.

17. Ania ti nabaelan nga aramiden dagiti kakabsat ni Jose, ken apay?

¹⁷ Kabaelantayo nga abaken ti apal! Usigentayo manen ti napasamak kadagiti kakabsat ni Jose. Adu a tawen kalpasan ti dakes nga inaramidda, nakitada ni Jose idiay Egipto. Sakbay nga impudno ni Jose kadakuada ti kinataona, sinubokna no nagbalbaliwda met laengen. Nagsagana iti maysa a pannangan ket ad-adu a makan ti intedna iti inaudi a kabsatna a ni Benjamin. (Gen. 43:33, 34) Ngem awan ti pakakitaan nga immapal dagiti kakabsatna ken Benjamin. Imbes ketdi, impakitada ti pudpudno a pannakaseknan iti kabsatda ken iti amada a ni Jacob. (Gen. 44:30-34) Gapu ta saanen a naapal dagiti kakabsat ni Jose, naisublida met laeng ti talna iti uneg ti pamiliada. (Gen. 45:4, 15) Kasta met, no parutentayo ti apal iti pusotayo, makatulongtayo a mangtaginayon iti talna ti pamiliatayo ken ti kongregasiontayo.

18. Sigun iti Santiago 3:17, 18, ania ti mapasamak no tumulongtayo a mangpataud iti natalna a kasasaad?

¹⁸ Kayat ni Jehova a labanantayo ti apal ken itandudotayo ti talna. Masapul ti panagregget tapno maaramidtayo dagitoy a dua a banag. Kas nailawlawag iti daytoy nga artikulo, adda tendensiatayo nga umapal. (Sant. 4:5) Ken nalikmuttayo kadagiti tattao a mangitantandudo iti apal. Ngem no agbalintayo a napakumbaba, kontento, ken manangapresiar, awan ti paglugaran ti apal. Imbes ketdi, tumultulongtayo a mangpataud iti natalna nga aglawlaw a pagtaudan ti nalinteg a bunga.​—Basaen ti Santiago 3:17, 18.