Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO WA PFUNDZIRO 8

Lekani Tawirisa Kuti Bibvu Ifudze Ntendere

Lekani Tawirisa Kuti Bibvu Ifudze Ntendere

“Tendeni ticite pinakwanisa ife toera tikhale muntendere, mbaticita pinthu pyakuti pinatiphedza toera kuwangisana unango na ndzace.”​—AROMA 14:19.

NYIMBO 113 Ntendere Unabuluka Kwa Mulungu

PINAFUNA IFE KUPFUNDZA *

1. Kodi bibvu yakhuya tani banja ya Zuze?

YAKOBE akhafuna anace onsene, mbwenye akhafuna kakamwe Zuze wakuti akhali na pyaka 17 pyakubalwa. Ndi mabvero api akhali na abale ace thangwi ya pyenepi? Iwo akhala na bibvu mbatoma kumuida. Zuze nee akhadacita cinthu cakuipa toera kuidiwa na abale ace. Ngakhale tenepo, iwo an’gulisa ninga bitcu mbalonga uthambi kuna babawo kuti iye adyiwa na cinyama cantsanga. Bibvu ikhali na iwo yafudza ntendere panyumba pawo, mbatsukwalisa kakamwe babawo.​—Gen. 37:3, 4, 27-34.

2. Mwakubverana na Agalata 5:19-21, thangwi yanji bibvu ndi yakugopswa kakamwe?

2 M’bhibhlya, fala yakuti bibvu * isagumanika pa ndandanda ya “mabasa aunyama” akuti anacimwanisa munthu kupita mu Umambo wa Mulungu. (Lerini Agalata 5:19-21.) Kazinji kene bibvu ndiyo isacitisa anthu kuidana, kukhonda bverana na kukhala akuipirwa.

3. Tinapfundzanji mu nsolo uno?

3 Pinthu pidacita abale ace Zuze pisapangiza kuti bibvu inakwanisa kufudza ntendere na kubverana pabanja. Maseze ife nee tinacita ninga pidacita abale ace Zuze, tisafunika kudziwa kuti tonsene ndife akusowa ungwiro, pontho ntima wathu ndi wakunyengeza. (Yer. 17:9) Ndi thangwi yace midzidzi inango tisacitira bibvu anango. Natenepa tendeni tidinge pitsandzo pingasi pya m’Bhibhlya pyakuti pinatiphedza kudzindikira mathangwi anacitisa munthu kukhala na bibvu. Buluka penepo, tinaona kuti tisafunika kucitanji toera kukunda cipendamiro cakukhala na bibvu mbatikhazikisa ntendere.

PINTHU PINACITISA MUNTHU KUKHALA NA BIBVU

4. Thangwi yanji Afilisti akhali na bibvu na Izaki?

4 Munthu angakhala na mpfuma. Izaki akhali wampfuma, natenepa Afilisti atoma kuncitira bibvu. (Gen. 26:12-14) Iwo akwata mataka mbafikira micera yonsene ikhaphatisira Izaki toera kumwesa pifuyo pyace. (Gen. 26:15, 16, 27) Ninga Afilisti, anthu anango lero asacitira bibvu anthu akuti ali na pinthu pizinji kupiringana iwo. Anthu anewa nee asafuna basi ene pinthu pya anango, mbwenye asafunambo kuapingiza toera akhonde kukhala na pinthu pyenepi.

5. Thangwi yanji atsogoleri auphemberi akhacitira bibvu Yezu?

5 Munthu angafuniwa kakamwe na anango. Atsogoleri auphemberi Waciyuda akhacitira bibvu Yezu thangwi iye akhafuniwa kakamwe na anthu. (Mat. 7:28, 29) Yezu akhali muimiriri wa Mulungu, pontho akhapfundzisa undimomwene. Ngakhale tenepo, atsogoleri auphemberi anewa akhamwaza uthambi toera kuipisa makhaliro adidi a Yezu. (Marko 15:10; Juwau 11:47, 48; 12:12, 13, 19) Tisapfundzanji na pinthu pyenepi? Ife nee tisafunika kucitira bibvu abale na alongo akuti asafuniwa kakamwe mu mpingo thangwi ya makhaliro awo adidi. Mbwenye tisafunika kuwangisira toera kutowezera makhaliro awo adidi.​—1 Akor. 11:1; 3 Juwau 11.

6. Dhiyotrefe apangiza tani kuti akhali na bibvu?

6 Munthu angakhala na miyai yakutumikira mu mpingo. Mu ndzidzi wa apostolo, Dhiyotrefe akhacitira bibvu anthu akhatsogolera mpingo Wacikristu. Iye akhafuna “kukhala wakutoma pakati pawo,” natenepa atoma kulonga mwakuipa mpostolo Juwau na abale anango akhali na miyai yakutumikira mu mpingo. (3 Juwau 9, 10) Panango ife nee tinacita pinthu ninga pidacita Dhiyotrefe, mbwenye panango tinatoma kucitira bibvu m’bale angapaswa mwai wakutumikira wakuti ife tikhaufunambo, makamaka tingaona kuti tinacita basa ineyi mwadidi kakamwe kupiringana iye.

Ntima wathu ndi ninga mataka, pontho makhaliro athu adidi ndi ninga maluwa akubalika. Mbwenye bibvu yakhala ninga tsanga ya dawe (Onani ndima 7)

7. Thangwi yanji nee tisafunika kukhala na bibvu?

7 Bibvu yakhala ninga tsanga ya dawe, yakuti isanentsa kakamwe toera kuimalisa. Bibvu isacitiswa na makhaliro anango akuipa, ninga kudzikuza na umbirimi. Bibvu inaticimwanisa kupangiza makhaliro adidi, ninga ufuni, ntsisi na kukoma ntima. Mu ndzidzi unaona ife kuti tikutoma kukhala na mabvero a bibvu, tisafunika kuamalisa mwakucimbiza. Mphapo tisafunika kucitanji toera kukunda mabvero akukhala na bibvu?

KHALANI AKUCEPESEKA MBAMUKOMERWA NA PIRI NA IMWE

Tinakunda tani mabvero akukhala na bibvu? Na ciphedzo na nzimu wakucena wa Mulungu, tinakwanisa kumalisa bibvu mbatikhala akucepeseka na kukomerwa na piri na ife (Onani ndima 8-9)

8. Ndi makhaliro api anafuna kutiphedza toera kukunda cipendamiro cakukhala na bibvu?

8 Ife tinakwanisa kukunda cipendamiro ca kukhala na bibvu tingakhala akucepeseka mbatikomerwa na piri na ife. Tingakulisa makhaliro anewa, anatiphedza toera kukunda cipendamiro ca kukhala na bibvu. Kucepeseka kunatiphedza toera tikhonde kunyerezera basi ene pya ife. Munthu wakucepeseka nee asaona kuti ndi wakufunika kakamwe kupiringana anango. (Agal. 6:3, 4) Munthu anakomerwa na piri na iye nkhabe kulandanisa umaso wace na anango. (1 Tim. 6:7, 8) Khala munthu ndi wakucepeseka pontho asakomerwa na piri na iye, nee asaipirwa angaona anango apaswa pinthu pyadidi.

9. Nzimu wakucena unatiphedza toera kucitanji mwakubverana na Agalata 5:16 na Afilipi 2:3, 4?

9 Ife tisafuna ciphedzo ca nzimu wakucena wa Mulungu toera tikwanise kucalira bibvu, pontho toera tikwanise kukhala akucepeseka mbatikomerwa na piri na ife. (Lerini Agalata 5:16; Afilipi 2:3, 4.) Nzimu wakucena wa Yahova unakwanisa kutiphedza toera kudinga manyerezero athu na pifuno pyathu. Na ciphedzo ca Mulungu, ife tinakwanisa kukunda manyerezero akuipa mbatikhala na manyerezero adidi. (Masal. 26:2; 51:10) Onani citsandzo ca Mose na Paulu, amuna akuti akwanisa kukunda mabvero akukhala na bibvu.

M’phale Muizraeli akupanga Mose na Yoswa kuti amuna awiri m’misasa akucita pinthu ninga aprofeta. Yoswa akupanga Mose toera aende kakhondesa amuna anewa, mbwenye Mose akukhonda. M’mbuto mwace, Mose akupanga Yoswa kuti ali wakutsandzaya thangwi Yahova aikha nzimu Wace wakucena muna amuna anewa awiri. (Onani nsolo wa pfundziro 8, ndima 10)

10. Ndi pinthu pipi pyakuti mbipidacitisa Mose kukhala na bibvu? (Onani foto iri patsamba yakutoma.)

10 Mose akhadapaswa cidzo cikulu toera kutsogolera mbumba ya Mulungu, mbwenye iye nee ayesera kupingiza anango toera kukhala na cidzo ceneci. Mwacitsandzo, ntsiku inango Yahova abulusa pang’ono nzimu wace wakucena muna Mose mbapasa nsoka wa akulu a Izraeli akuti akhalimira n’khundu mwa nsasa wa nsonkhano. Mwakukhonda dembuka, Mose abva kuti akulu awiri akuti nee akhali pa nsasa unoyu wa nsonkhano atambirambo nzimu wakucena, pontho atoma kucita pinthu ninga aprofeta. Natenepa Yoswa apanga Mose toera akhondese amuna anewa. Mphapo Mose acitanji? Mose nee akhala na bibvu pidapaswa amuna anewa awiri nzimu wakucena na Yahova. Iye akhali wakucepeseka, pontho akomerwa na amuna anewa thangwi yakucita pinthu ninga aprofeta. (Num. 11:24-29) Tinapfundzanji na citsandzo ca Mose?

Kodi akulu a mpingo anakhala tani akucepeseka ninga Mose? (Onani ndima 11-12) *

11. Akulu a mpingo anatowezera tani Mose?

11 Khala ndimwe nkulu wa mpingo, kodi mwaphembwa kale na nsoka wa akulu a mpingo toera mupfundzise m’bale unango basa yakuti musakomerwa nayo kakamwe? Mwacitsandzo, panango musakomerwa na kucitisa Pfundziro ya Ncenjezi masumana onsene. Mbwenye mungakhala wakucepeseka ninga Mose, nee munadzanyinyirika mungaphembwa na nsoka wa akulu a mpingo toera kupfundzisa anango kuti acite basa ineyi. M’mbuto mwace, imwe munadzakhala akutsandzaya toera kupfundzisa m’bale unoyu.

12. Kodi Akristu azinji lero asapangiza tani kucepeseka na kukomerwa na piri na iwo?

12 Onani pinthu pinango pinacitika kuna abale azinji akugwesera. Iwo asatumikira ninga abveranisi a akulu a mpingo mu pyaka pizinji. Mbwenye angakhala na pyaka 80, mwakucepeseka iwo asasiya kutumikira ninga abveranisi a akulu a mpingo. Ayang’aniri a cisa asacitambo pibodzi pene, angakhala na pyaka 70, iwo mwakucepeseka asasiya basa ineyi, mbatawira kucita basa inango ipswa. Abale na alongo azinji pa dziko yonsene yapantsi akhatumikira ku Bheteli, mbwenye mu pyaka pingasi nduli, iwo aphembwa toera katumikira ku mbuto zinango. Abale na alongo anewa akukhulupirika nee asakhala na bibvu kuna abale anacita mabasa ninga akhacita iwo pa Bheteli.

13. Ndi pinthu pipi pyakuti panango mbipidacitisa Paulu kucitira bibvu apostolo 12?

13 Mpostolo Paulu apangizambo kucepeseka mbakomerwa na pikhali na iye. Iye nee akhali na bibvu. Maseze amwaza mphangwa mwakuwanga, iye acepeseka mbalonga: “Ine ndine wang’ono kakamwe pakati pa apostolo, pontho nee ndathema kucemerwa mpostolo.” (1 Akor. 15:9, 10) Apostolo 12 akhali pabodzi na Yezu mu utumiki wace pa dziko yapantsi, mbwenye Paulu adzakhala Nkristu pidamala Yezu kulamuswa muli akufa. Maseze mpostolo Paulu akhadasankhulwa toera kukhala “mpostolo adatumwa kuna anthu a madzindza,” mbwenye iye nee akhali m’bodzi mwa apostolo 12. (Aroma 11:13; Mabasa 1:21-26) M’mbuto mwakucitira bibvu amuna anewa 12 na uxamwali ukhali na iwo na Yezu, mpostolo Paulu akhakomerwa na pikhali na iye.

14. Ninji pinafuna kucitika tingakhala akucepeseka mbatikomerwa na piri na ife?

14 Tingakhala akucepeseka mbatikomerwa na piri na ife, tinakhala ninga Paulu mbatipangiza cilemedzo kuna ale adapaswa cidzo na Yahova. (Mabasa 21:20-26) Yahova acita masasanyiro akukhazikisa akulu a mpingo toera kutsogolera mpingo Wacikristu. Maseze ndi akusowa ungwiro, Yahova asaaona ninga “miyoni ya amuna.” (Aef. 4:8, 11) Tingalemedza amuna anewa mbatibvera pitsogolero pyawo mwakucepeseka, tinakhala na uxamwali wakuwanga na Yahova, pontho tinakhala akutsandzaya pabodzi na Akristu andzathu.

“TICITE PINAKWANISA IFE TOERA TIKHALE MUNTENDERE”

15. Tisafunika kucitanji toera kukhala muntendere na anango?

15 Tingakhala na bibvu nee tinakwanisa kukhala muntendere na anango. Ndi thangwi yace tisafunika kuwangisira toera kumalisa bibvu muntima mwathu, pontho tisafunika kucita mphole-mphole toera tikhonde kucitisa anango kukhala na bibvu. Ife tisafunika kucita pyenepi khala tisafuna kubvera ntemo wa Yahova wakuti: “Ticite pinakwanisa ife toera tikhale muntendere, mbaticita pinthu pyakuti pinatiphedza toera kuwangisana unango na ndzace.” (Aroma 14:19) Tinaphedza tani anango toera amalise bibvu, pontho tinakhazikisa tani ntendere?

16. Tinaphedza tani anango toera akhonde kukhala na bibvu?

16 Makhaliro athu na macitiro athu anakwanisa kukhuya kakamwe anango. Dziko isakulumiza anthu toera “kugaya thangwi ya pinthu” piri na iwo. (1 Juwau 2:16) Mbwenye makhaliro anewa asacitisa anthu toera kukhala na bibvu. Toera anango akhonde kukhala na bibvu, ife nee tisafunika kulonga ndzidzi onsene pinthu piri na ife peno pinafuna ife kugula. Njira inango yakucitisa anango toera akhonde kukhala na bibvu ndi kukhala na maonero akulinganira thangwi ya miyai yakutumikira iri na ife mu mpingo. Khala ndzidzi onsene tisalonga pinacita ife, tinacitisa anango toera kukhala na bibvu. Toera kucalira pyenepi, tisafunika kupangiza citsalakano candimomwene na kusimba anango thangwi ya pinthu pyadidi pinacita iwo. Tingacita pyenepi tinakwanisa kuaphedza toera akomerwe na piri na iwo mbatikhala akuphatana na antendere mu mpingo.

17. Kodi abale ace Zuze akhali dzololo toera kucitanji, pontho thangwi yanji?

17 Ife tinakwanisa kumalisa bibvu. Tendeni tione pontho citsandzo ca abale ace Zuze. Pidamala iwo kuthabusa Zuze, aonana naye pontho ku Ejitu pakupita pyaka pizinji. Zuze mbadzati kupanga abale ace kuti iye akhali ani, atoma kuayesera toera kuaona khala acinja peno nkhabe. Iye apasa cakudya cakunjipa m’bale wace wang’ono, Bhenjamini kupiringana abale ace anango. (Gen. 43:33, 34) Mbwenye abale ace anango nee acitira bibvu Bhenjamini. M’mbuto mwace, iwo apangiza citsalakano kuna m’bale wawo na pai wawo, Yakobe. (Gen. 44:30-34) Pyenepi pisapangiza kuti abale ace Zuze nee akhalibve na bibvu, pontho akhali dzololo toera kukhazikisa ntendere pabanja pawo. (Gen. 45:4, 15) Munjira ibodzi ene, tingamalisa mabvero akukhala na bibvu, pinatiphedza toera kukhazikisa ntendere pabanja pathu na mu mpingo.

18. Mwakubverana na Tiyago 3:17, 18, ninji pinafuna kucitika tingakhazikisa ntendere?

18 Yahova asafuna kuti tikunde mabvero akukhala na bibvu, mbatikhazikisa ntendere. Tisafunika kuwangisira kakamwe toera kucita pyenepi. Ninga pidapfundza ife mu nsolo uno, ife tiri na cipendamiro cakucitira bibvu anango. (Tiya. 4:5) Pontho tazungulirwa na anthu akuti ndi abibvu kakamwe. Mbwenye tingakhala akucepeseka na kukomerwa na piri na ife, nee tinacitira bibvu anango. Kusiyapo pyenepi, tinakwanisa kukhazikisa ntendere na kupangiza makhaliro adidi.​—Lerini Tiyago 3:17, 18.

NYIMBO 130 Khalani Akulekererana

^ ndima 5 Gulu ya Yahova ndi yantendere. Mbwenye tingacitira bibvu anango tinakwanisa kufudza ntendere unoyu. Mu nsolo uno tinapfundza kuti ninji pinacitisa munthu kukhala na bibvu. Tinapfundzambo kuti tinathimbana tani na mabvero anewa akuipa, pontho tinakhazikisa tani ntendere.

^ ndima 2 MABVEKERO A MAFALA ANANGO: Ninga pinalonga Bhibhlya, bibvu nee isacitisa basi ene munthu kufuna pinthu pya anango, mbwenye isacitisambo munthu kupingiza anango toera akhonde kukhala na pinthu pyenepi.

^ ndima 61 FOTO TSAMBA: Pa nsonkhano wa akulu a mpingo, nkulu wa mpingo wakugwesera wakuti asacitisa Pfundziro ya Ncenjezi aphembwa toera apfundzise nkulu wa mpingo unango kuti acite basa ineyi. Maseze nkulu wa mpingo wakugwesera asakomerwa na basa ineyi, iye atawira maonero a nsoka wa akulu a mpingo. Buluka penepo akusimba m’bale na ntima onsene na kumphedza makhundu anafunika iye kusasanyira.