1. ¿Bin kʼot ta pasel ta sfamilia te José ta skaj te bikʼtal-oʼtanil?

TE Jacobe kʼux ta yoʼtan spisil te snichʼnabe, pero jaʼ kʼax kʼux-xan ta yoʼtan te José te 17 yaʼbilale. ¿Bin yaʼiyel la yaʼiy sbaik te yantik snichʼnabe? Tal sbikʼtal yoʼtanik ta stojol te José jich yuʼun la spʼajik. Maʼyuk bin chopol la spas te José swenta ya yichʼ pʼajel. Manchukme jich-abi, la schonik bael ta moso sok la yalbeyik te spapaik te laj ta milel yuʼun chambalam te snichʼan te kʼax kʼux ta yoʼtane. Jich laj te lamalkʼinal ta yutil snaik sok kʼaxto la yakʼbeyik smel yoʼtan te spapaike (Gén. 37:3, 4, 27-34).

2. Jich bitʼil ya yal te Gálatas 5:19-21, ¿bin yuʼun kʼax chopol te bikʼtal-oʼtanile?

² Te sKʼop Dios ya yalbey skʼoplal te bikʼtal-oʼtanil * jaʼ «yaʼtel te jpocoʼ-taleltic yuʼun mulil» te ya yakʼ wokolil sok ya yakʼ te ay machʼa ma sta te bendision ya yakʼ te Wentainel yuʼun te Diose (kʼopona Gálatas 5:19-21). Te bikʼtal-oʼtanil jaʼ ya yakʼ te ya xjajch kontrainwanej, spasel kʼop sok ilinba.

3. ¿Bin ya kilbeytik skʼoplal ta artikulo ini?

³ Te bin la spasik te sbankiltak te José ya yakʼ kiltik te bikʼtal-oʼtanil ya sjin te bitʼil lek kiloj jbatik sok te yantik soknix ya slajin te lamalkʼinal ta jun familiae. Manchukme maʼyuk bin-ora jich ya jpastik te bin la spasik te sbankiltak te Josee, mame skʼan xchʼay ta koʼtantik te ya xloʼlaywan te koʼtantik sok te maba toje (Jer. 17:9). Jich yuʼun ay bin-ora ya xjuʼ ya xtal sbikʼtal koʼtantik. Kiltik cheʼoxeb ejemplo ta Biblia te ya sjultes ta koʼtantik te bin ma skʼan ya jpastik sok te ya skoltayotik ta  snaʼel bin yuʼun ya xjuʼ ya xnain ta koʼtantik te bikʼtal-oʼtanile. Jaʼnix jich ya kiltik te bintik ya xjuʼ ya jpastik yuʼun ya jtsaltik te bikʼtal-oʼtanil sok te ya xkoltaywanotik yuʼun ayuk lamalkʼinale.

4. ¿Bin yuʼun tal sbikʼtal yoʼtanik ta stojol Isaac te filisteoetike?

⁴ Te ay bayal sbilukike. Ay bayal skʼulejal-a te Isaac jaʼ yuʼun tal sbikʼtal yoʼtanik yuʼun te filisteoetike (Gén. 26:12-14). Ta skaj-abi la sbutʼik ta lum te posoetik te banti la slokʼes jaʼ te ya yakʼbey yuchʼ te chambalametik yuʼune (Gén. 26:15, 16, 27). Ta kʼajkʼal ini, ay ants winiketik te jich stalelik bitʼil te filisteoetik te ay sbikʼtal yoʼtanik ta stojol te machʼatik jaʼ bayalxan bin ay yuʼunike. Ma jaʼuknax ya xtal sbikʼtal yoʼtanik yuʼun te bin ay yuʼun te yantike, jaʼnix jich ya skʼanik te manchuk ay yuʼunike.

5. ¿Bin yuʼun te jwolwanejetik yuʼun relijion judio tal sbikʼtal yoʼtanik ta stojol te Jesuse?

⁵ Te kʼanbil yuʼun te yantike. Te jwolwanejetik yuʼun te relijion judio tal sbikʼtal yoʼtanik ta stojol te Jesús ta skaj te kʼanbil yuʼun te ants winiketike (Mat. 7:28, 29). Te Jesús jaʼ tikunbil tal yuʼun te Diose sok la yakʼ ta nopel te bin smelelile. Manchukme jich-abi, te jwolwanejetik yuʼun te relijion la spukik lotil kʼopetik ta stojol te Jesús swenta ya sbolobtesbeyik skʼoplal-a (Mar. 15:10; Juan 11:47, 48; 12:12, 13, 19). ¿Bin ya jnoptik ta swenta-abi? Jaʼ te ya skʼan ya jtsaltik te bikʼtal-oʼtanil te ya xjuʼ ya xtal ta koʼtantik ta stojol te machʼatik kʼax lek stalelik te kʼanbilik yuʼun ta kongregasione. Jaʼ lek te yakuk jpastik tulan ta snopel te lekil talelil ay yuʼunike (1 Cor. 11:1; 3 Juan 11).

6. ¿Bin-utʼil la yakʼ ta ilel te Diótrefes te ay sbikʼtal yoʼtane?

⁶ Te yichʼoj yaʼtelik ta kongregasion. Ta sbabial siglo, te Diótrefes tal sbikʼtal yoʼtan ta stojol te machʼatik ay yaʼtelik ta kongregasion. Jaʼ la «smulan te nahil ya xcʼoht ta yohlilic», jich yuʼun ay bintik chopol la spuk ta alel ta stojol te jpuk-kʼop Juan sok te yantik ermanoetik swenta ma lek skʼoplal ya xkʼotik (3 Juan 9, 10). Manchukme maʼyuk bin-ora jich ya jpastik te bitʼil te Diótrefes, ya xjuʼ ya xkaj sbikʼtal koʼtantik ta stojol jtul ermano te ya yichʼ akʼbeyel jun asignasion te jaʼ ya jkʼan ya kichʼtik-ae, kʼaxemtoxan-a teme ya jkuytik te jaʼnix jich ya jnaʼtik spasel-euke.

7. ¿Bintik talelil ma xjuʼ ya kakʼtik ta ilel teme ay sbikʼtal koʼtantike?

⁷ Te bikʼtal-oʼtanil jaʼ jich te bitʼil chopol jaʼmal. Te kʼalal ya stsak yisim ta koʼtantik wokolix ta bulel lokʼel-a. Te toybail sok te tʼutʼil jaʼ ya yakʼ xchʼixan te bikʼtal-oʼtanile. Te bikʼtal-oʼtanil maba ya yakʼ xchʼi ta koʼtantik te lekil talelil jich bitʼil te kʼuxul oʼtanil, yutsil-oʼtanil sok snaʼbeyel yoʼbolil sba te yantike. Ya skʼan ya jbultik lokʼel ta koʼtantik ta oranax te kʼalal ya kiltik te yak ta chʼiel tey-ae. ¿Bin-utʼil ma xkakʼtik xchʼi ta koʼtantik te bikʼtal-oʼtanile?

8. ¿Bin ya skoltayotik ta stsalel te bikʼtal-oʼtanile?

⁸ Ya xjuʼ ya jtsaltik te bikʼtal-oʼtanil teme ay spekʼelil koʼtantik sok teme jun koʼtantik yuʼun te bintik ayix kuʼuntike, jichme ma xkakʼtik xchʼi ta koʼtantik-a. Teme pekʼel koʼtantike, maba ya jnoptik te kʼax mukʼ jkʼoplaltik sok te jaʼ bayalxan bin ya skʼan ya kichʼtik te bitʼil te yantike (Gál. 6:3, 4). Te machʼa lek ya yaʼiy sba yuʼun te bintik ay yuʼune tseʼel yoʼtan sok maba ya spaj sba sok te yantike (1 Tim. 6:7, 8). Te machʼa pekʼel yoʼtan sok te jun yoʼtan yuʼun te bintik ayix yuʼune tseʼel yoʼtan te kʼalal ay bin ya yichʼ akʼbeyel te yane.

9. Jich bitʼil ya yal te Gálatas 5:16 sok Filipenses 2:3, 4, ¿bin-utʼil ya skoltayotik te chʼul espiritue?

⁹ Te chʼul espiritu yuʼun te Jehová ya  skoltayotik yuʼun ma xchʼi ta koʼtantik te bikʼtal-oʼtanil, jaʼ ya yakʼ xchʼi te pekʼel-oʼtanil sok te jun koʼtantik yuʼun te bintik ay kuʼuntike (kʼopona Gálatas 5:16; Filipenses 2:3, 4). Te chʼul espiritu yuʼun te Dios ya skoltayotik ta yilel te bin ay ta skʼubulil koʼtantik sok te bintik ya stij koʼtantik te kʼalal ay bin ya jpastike. Ta swenta te koltayel ya yakʼbotik te Jehová ya xjuʼ ya jlokʼestik te chopol talelil sok te chopol pensaril yuʼun jaʼ ya xchʼi ta koʼtantik te bintik leke (Sal. 26:2; 51:10). Kilbeytik skʼoplal te ejemplo yuʼun te Moisés sok te Pablo te juʼ yuʼunik stsalel te bikʼtal-oʼtanile.

10. ¿Bin kʼot ta pasel ta stojol te Moisese? (Ilawil te dibujo ta yelaw te rebista).

¹⁰ Te Moisés yichʼoj mukʼ yaʼtel ta lum yuʼun-a te Diose, pero maba la snop te jaʼnax stukel ya xjuʼ ya yichʼ te aʼtelil-abi. Ta jun buelta te Jehová la slokʼesbey jtebuk te chʼul espiritu yakʼojbey-a yuʼun la yakʼbey jtsob ansianoetik yuʼun Israel te nopol ayik ta nailpakʼ templo-ae. Ta patil, te Moisés la snaʼ stojol te ay chaʼtul ansianoetik te maba bajtik ta nailpakʼ templo te jaʼnix jich la yichʼik akʼbeyel te chʼul espiritu sok kajik ta kʼop bitʼil j-alwanej. ¿Bin la yal te Moisés kʼalal albot yuʼun Josué te yakuk skomtiklane? Maba tal sbikʼtal yoʼtan yuʼun te lek ilot yuʼun Jehová te chaʼtul winiketik-abi, akʼbot stseʼelil yoʼtan yuʼun te jaʼnix jich la yichʼik te majtanile (Núm. 11:24-29). ¿Bin ya jnoptik ta swenta te Moisese?

11. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya skʼayinbeyik stalel Moisés te ansianoetike?

¹¹ Jnop kaʼiytik te ay jtul ansiano te bayal ya smulan te aʼtel ya spas ta kongregasion, jich bitʼil te skʼasesel Te J-ilkʼinal ta toyol ta tsoblejetike. Pero la yichʼ albeyel te yakuk snojptes yan ermano yuʼun jaʼ ya skʼases ta patil te tsoblej-abi. Teme ay spekʼelil yoʼtan jich bitʼil te Moisese, ma jichuk ya yaʼiy te ya yichʼ pojbeyel te yaʼtele. Ya x-akʼbot stseʼelil yoʼtan ta snojptesel te ermanoe.

12. ¿Bin-utʼil yakʼojik ta ilel spekʼelil yoʼtanik sok te jun yoʼtanik yuʼun te yaʼtel yichʼojik bayal ermanoetike?

¹² Kilbeytikxan skʼoplal te bin ya xkʼax ta stojol bayal ermanoetik te ayix yaʼbilalike. Ay machʼatik te ayix bayal jaʼbil te ay yaʼtelik ta koordinador yuʼun ansianoetik ta kongregasion. Pero te kʼalal ya staik 80 yaʼbilalike sok sbujtsʼ yoʼtanik ya yijkitayik te yaʼtelike. Te kʼalal ya staik 70 yaʼbilalik te superintendenteetik yuʼun sirkuito ya yakʼik ta ilel te ay spekʼelil yoʼtanik kʼalal ya yijkitayik te yaʼtelik sok te maba ya spʼajik te ya yichʼik yan yaʼtelike. Te ayix tal cheʼoxeb jaʼbile bayal ta tul betelitaetik ta swolol Balumilal la yichʼik yan asignasion jich yuʼun maba ayikix ta Betel. Te ermanoetik sok te ermanaetik-abi maʼyuk sbikʼtal yoʼtanik ta stojol te machʼatik yakikix ta spasel te aʼtelil yichʼojik-ae.

13. ¿Binwan yuʼun te ya xjuʼ ya xtal sbikʼtal yoʼtan te Pablo ta stojol te 12 ta tul jpuk-kʼopetike?

¹³ Te jpuk-kʼop Pablo jaʼ yan lekil ejemplo ta jtojoltik, melel pekʼel yoʼtan sok jun yoʼtan yuʼun te aʼtelil la yichʼe. Maba la yakʼ xnain ta yoʼtan te bikʼtal-oʼtanile. Bayal bin la spas ta abatinel, pero jich la yal sok spekʼelil yoʼtan: «Te hoʼone peqʼuel ayon yuʼun te yantic jpuc-cʼopetic, ma snuhpʼuc te jbihilinej jpuc-cʼop» (1 Cor. 15:9, 10). Te 12 ta tul jpuk-kʼopetik la sjokinik ta abatinel te Jesús liʼ ta Balumilal, yan stukel te Pabloe jaʼto och ta jchʼuunjel te kʼalal chaʼkuxajemix-a te Jesuse. Manchukme ta patil la yichʼ yaʼtel ta jpuk-kʼop yuʼun nasionetik, maba och tey-a te ta 12 ta tul jpuk-kʼopetike (Rom. 11:13; Hech. 1:21-26). Pero tseʼel yoʼtan yuʼun te yaʼtel yichʼoje sok ma tal sbikʼtal yoʼtan ta stojol te jpuk-kʼopetik ta swenta te lek la yil sbaik sok te Jesuse.

14. ¿Bin ya jpastik teme ay spekʼelil koʼtantik sok teme jun koʼtantik yuʼun te bintik ay kuʼuntike?

¹⁴ Teme ay spekʼelil koʼtantik jich bitʼil te Pabloe sok teme jun koʼtantik yuʼun te bintik ay kuʼuntike, ya kichʼtik ta mukʼ te machʼatik  akʼbil yaʼtelik yuʼun te Jehovae (Hech. 21:20-26). Jaʼ yakʼoj te ansianoetik yuʼun ya yilik te kongregasion. Manchukme maba tojik, te Jehová ya yil jich bitʼil «mahtaniletic» (Efes. 4:8, 11). Kʼalal ya kichʼtik ta mukʼ te ermanoetik-abi sok kʼalal ya jchʼuuntik spasel te tojobtesel ya yakʼbotike yame xkʼootik ta yamigo te Jehová sok ay slamalil kʼinal ya kaʼiytik sok te kermanotaktike.

15. ¿Bin ya skʼan ya jpastik sok te bikʼtal-oʼtanile?

¹⁵ Ma xjuʼ ya x-ayin lamalkʼinal teme ya kakʼtik xchʼi te bikʼtal-oʼtanile. Ya skʼan ya jbultik lokʼel ta koʼtantik sok manchuk ya kakʼtik xchʼi ta yoʼtan te yantike. Mukʼ skʼoplal te jich ya jpastik-abi, melel jich ya jchʼuuntik te mantalil yakʼoj te Jehová te ya «jtʼuntic bin utʼil ya xlahmaj qʼuinal» sok te ya jletik te bintik «talel cʼaxel ya quichʼtic quiptic a» (Rom. 14:19). ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya jkoltaytik te yantik ta stsalel te bikʼtal-oʼtanil sok bin-utʼil ya xkoltaywanotik yuʼun ayuk lamalkʼinal?

16. ¿Bin-utʼil ya jkoltaytik te yantik yuʼun ma xchʼi ta yoʼtanik te bikʼtal-oʼtanile?

¹⁶ Te jtaleltik sok te bin ya jpastike bayal bin-utʼil ya x-aʼtej ta yoʼtan te yantike. Te balumilal jaʼ ya skʼan te ya jtoy jbatik yuʼun te bintik ay kuʼuntike (1 Juan 2:16). Jaʼ-abi yame yakʼ chʼiuk te bikʼtal-oʼtanile. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ma xkakʼtik xchʼi sbikʼtal yoʼtan te yantike? Jun te bitʼil ta pasele jaʼ te maba jaʼuk ya kalbeytik skʼoplal ta spisil-ora te bintik ay kuʼuntik o te bin ya jkʼan ya jmantike. Jaʼnix jich ya skʼan pekʼeluk koʼtantik swenta ma jtoy jbatik yuʼun te kaʼteltik kichʼojtik ta kongregasione,  melel jaʼme ya yakʼ kajuk ta chʼiel te bikʼtal-oʼtanile. Pero teme ay skʼoplal ta koʼtantik te yantik sok teme ya kichʼtik ta mukʼ te bintik lek ya spasike ya jkoltaytik swenta jun yoʼtanik yuʼun te bintik ay yuʼunike, jaʼnix jich ya xkoltaywanotik yuʼun ayuk lamalkʼinal sok te junuk ayotik ta kongregasione.

17. ¿Bin juʼ yuʼunik spasel te yermanotak te José ta stojol te sfamiliaike sok bin yuʼun juʼ yuʼunik?

¹⁷ Ya xjuʼ kuʼuntik stsalel te bikʼtal-oʼtanile. Kilbeytik skʼoplal yan buelta te bin la spasik te sbankiltak te Josee. Kʼalal kʼaxemix bayal jaʼbil-a te la schonik te Josee, la yil sbaik yan buelta ta Egipto. Pero te José ma la yakʼ sba ta naʼel ta oranax ta stojolik, la spastiklan ta prueba yuʼun ya snaʼ teme jelonemix te stalelike. La yikʼtiklan ta weʼel, pero la yal ta mantal te jaʼuk ya yakʼbeyikxan bayal sweʼel te Benjamín te yijtsʼine (Gén. 43:33, 34). Pero maʼyuk banti ya jtabeytik skʼoplal te tal sbikʼtal yoʼtanik ta stojol te yijtsʼinike. La yakʼik ta ilel te ay skʼoplal ta yoʼtanik te Benjamín sok te Jacob te spapaike (Gén. 44:30-34). Te sbankiltak te José la stsalik te bikʼtal-oʼtanil jich koltaywanik yuʼun ay lamalkʼinal yan buelta ta sfamiliaike (Gén. 45:4, 15). Teme jaʼnix jich ya jtsaltik te bikʼtal-oʼtanile, jichme ya xkoltaywanotik yuʼun ayuk lamalkʼinal ta jfamiliatik sok ta kongregasion.

18. Jich bitʼil ya yal Santiago 3:17, 18, ¿bin ya xkʼot ta pasel teme ya xkoltaywanotik yuʼun ayuk lamalkʼinal?

¹⁸ Te Jehová jaʼ ya skʼan te yakuk jtsaltik te bikʼtal-oʼtanil sok te ya xkoltaywanotik yuʼun ayuk lamalkʼinal. Swenta ya xjuʼ kuʼuntik spasel-abi, yame skʼan ya jpastik tulan melel jich bitʼil la jnoptikix ta artikulo ini ya xjuʼ ya xchʼi ta koʼtantik te bikʼtal-oʼtanile (Sant. 4:5). Jaʼnix jich yakotik ta kuxinel ta jun balumilal te jaʼ ya yakʼ ta nopel te chopol talelil-abi. Pero maba ya kakʼtik xchʼi ta koʼtantik te bikʼtal-oʼtanil teme ay spekʼelil koʼtantik, teme ya jnaʼtik yalel wokol sok teme jun koʼtantik yuʼun te bintik ay kuʼuntike. Jich ya xkoltaywanotik yuʼun ayuk lamalkʼinal sok ya jchʼitestik te lekil taleliletik la kilbeytik skʼoplal ta artikulo ini (kʼopona Santiago 3:17, 18).