1. ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta skoj ti oy yitʼixal yoʼonton li sbankiltak Josee?

LI Jakobe skʼanoj skotol li skeremtake, pe oy jun skerem ti 17 sjabilal ti mas to skʼanoje, jaʼ li Josee. Jaʼ yuʼun, li yan skeremtak Jakobe lik itʼixajuk yoʼontonik ta stojolal li Josee xchiʼuk lik spʼajik-o. Vaʼun, la xchonik batel ta mosoil ta Ejipto xchiʼuk laj yalbe stotik ti laj ta tiʼel ta jkot jtiʼval chonbolome. Mu sta-o ti jech laj yichʼ pasbel li Josee. Ta skoj taje, muʼyuk xa jun yoʼonton kom li yutsʼ yalalike xchiʼuk la syayijesbeik yoʼonton li stotike (Jen. 37:3, 4, 27-34).

2. ¿Kʼu yuʼun toj xibal sba mi oy yitʼixal koʼontontik jech kʼuchaʼal chal Galatas 5:19 kʼalal ta 21?

² Li Skʼop Diose chakʼ ta ilel ti jaʼ jtos yabtel jbekʼtaltik mi oy yitʼixal koʼontontike * xchiʼuk ti toj echʼ xa noʼox xibal sbae. Jech oxal, li buchʼu jech stalelale xuʼ jaʼ xmakat-o ta be sventa mu xuʼunin li Ajvalilal yuʼun Diose (kʼelo Galatas 5:19-21). Ilbil ti jaʼ noʼox chchʼakutik ta stojolal yantik li itʼixale, chlik-o majbail xchiʼuk ch-ayan-o skʼakʼal koʼontontik.

3. ¿Kʼusi ta jkʼeltik batel li ta xchanobil liʼe?

³ Oy kʼusi chakʼ kiltik li kʼusi la spas li sbankiltak Josee: ti tsokes kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk yantik li yitʼixal koʼontontike xchiʼuk ti muʼyuk xa jun koʼontontik li ta kutsʼ kalaltike. Xuʼ van xi chkaltike: «Voʼone muʼyuk jech chkakʼ ta ilel jtalelal kʼuchaʼal li sbankiltak Josee». Pe skʼan teuk ta joltik ti muʼyuk stukʼil li koʼontontike xchiʼuk «ti toj echʼ xa noʼox xloʼlavane» (Jer.  17:9). Stalel onoʼox ti oy kʼusi ch-itʼixaj-o koʼontontik bakʼintike. Jkʼeltik batel junantik loʼiletik ta Vivlia ti tspʼijubtasutike xchiʼuk ti chakʼ kiltik kʼuxi chchʼi li yitʼixal koʼontontike. Laje, ta jchantik kʼuxi xuʼ jbultik lokʼel ta koʼontontik xchiʼuk kʼusi xuʼ jpastik yoʼ junuk noʼox koʼontontike.

4. ¿Kʼu yuʼun lik itʼixajuk yoʼontonik ta stojolal Isaak li jfilisteaetike?

⁴ Kʼalal oy buchʼu ep kʼusi x-ayan yuʼune. Li Isaake jaʼ toʼox jun «jkʼulej vinik», ta skoj taje, li jfilisteaetike lik ayanuk yitʼixal yoʼontonik (Jen. 26:12-14). Vaʼun, «laj yichʼik talel lum sventa snojesik skotol» li sposo Isaak ti bu chakʼbe yuchʼ voʼ li xvakaxtake (Jen. 26:15, 16, 27). Li avi eke, jaʼ jech stalelal junantik krixchanoetik kʼuchaʼal li jfilisteaetike, yuʼun itʼix yoʼontonik kʼalal chilik ti oy buchʼu mas ep kʼusi x-ayan yuʼune. Maʼuk noʼox tskʼanik li kʼusi x-ayan yuʼun yantike, yuʼun jaʼ xa lek chilik ti xchʼay li kʼusi x-ayan yuʼunike.

5. ¿Kʼu yuʼun ayan yitʼixal yoʼontonik ta stojolal Jesus li jnitvanejetik ta relijione?

⁵ Kʼalal oy buchʼu toj lek skʼoplale. Ta skoj ti toj lek skʼoplal ta stojolal yan krixchanoetik li Jesuse, li jnitvanejetik ta relijion yuʼun judaetike ayan yitʼixal yoʼontonik ta stojolal (Mat. 7:28, 29). Akʼo mi jaʼ yajkʼopojel Dios li Jesuse xchiʼuk ti laj yakʼ ta chanel li kʼusi melele, sabat smul yuʼun li jnitvanejetik ta relijion sventa xichʼ sokbel skʼoplale (Mar. 15:10; Juan 11:47, 48; 12:12, 13, 19). ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Jaʼ ti skʼan xkakʼtik persa sventa mu x-itʼixaj koʼontontik ta stojolal li buchʼu lek chichʼ albel skʼoplal ta tsobobbail ta skoj ti lek stalelale. Li kʼusi mas lek xuʼ jpastike jaʼ ti jchanbetik stalelale (1 Kor. 11:1; 3 Juan 11).

6. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Diotrefes ti oy yitʼixal yoʼontone?

⁶ Kʼalal oy buchʼu tsta smoton ta tsobobbaile. Li ta baʼyel sigloe, li Diotrefese itʼix tajek yoʼonton ta stojolal li buchʼutik tsbeiltasik tsobobbaile. Ta skoj ti tskʼan tajek ti jaʼuk «jbabe» xkʼote, oy kʼusitik la spukbe skʼoplal ta stojolal li jtakbol Juan xchiʼuk li yan ermanoetik yoʼ chopoluk xkom skʼoplalike (3 Juan 9, 10). Muʼyuk van jech ta jpas jtalelaltik kʼuchaʼal li Diotrefese. Pe ¿kʼu yelan chkaʼi jbatik kʼalal oy buchʼu tsta smoton ta tsobobbail ti jaʼ ox ta jkʼan ta jtatik eke? Xuʼ van chlik itʼixajkutik, mas to van kʼalal ta jnoptik ti xijtojob lek spasel ek li kʼusi la sbain li jun ermanoe.

7. ¿Kʼusi chkʼot ta jtojolaltik mi ayan yitʼixal koʼontontike?

⁷ Li yitʼixal koʼontontike xkoʼolaj ta jtekʼ tsʼiʼlel o vomol ti xuʼ chmilvane xchiʼuk toj vokol ta bulel lokʼel mi laj yakʼ yibel o yisim ta koʼontontike. Mi chlik jtoy jbatik, mi jaʼ ta jpastik li kʼusi tskʼan koʼontontike xchiʼuk mi ta jtsal jbatike, mas to chlik itʼixajuk koʼontontik. Vaʼun, jaʼ xa muʼyuk ta jchʼiestik li lekil talelaletike, jech kʼuchaʼal li kʼanelale, li xkʼuxul oʼontonale xchiʼuk li slekil oʼontonale. Jaʼ yuʼun, mi laj kakʼtik venta ti chlik xa chʼiuk yitʼixal koʼontontike, jbultik lokʼel ta anil. Pe ¿kʼusi xuʼ skoltautik?

8. ¿Kʼusi xuʼ skoltautik yoʼ mu x-itʼixaj koʼontontike?

⁸ Sventa mu x-itʼixaj koʼontontike, skʼan bikʼituk xkakʼ jbatik xchiʼuk kichʼtik ta kʼux li kʼusi jtaojtike. Mi jech ta jpastike, muʼyuk ta jambetik sbe li yitʼixal koʼontontike. Li buchʼu bikʼit yakʼoj sbae muʼyuk tsnop ti tsots tajek skʼoplale xchiʼuk ti sta-o ti mas ep kʼusi xichʼ akʼbele (Gal. 6:3, 4). Xmuyubaj noʼox li buchʼu yichʼoj ta kʼux li kʼusi staoje xchiʼuk muʼyuk tskoʼoltas sba xchiʼuk li yantike (1 Tim. 6:7, 8). Jech oxal, mi bikʼit kakʼoj jbatik xchiʼuk mi chkichʼtik ta kʼux li kʼusi jtaojtike, xijmuyubaj noʼox kʼalal oy kʼusi lek tsta li jun krixchanoe.

9. ¿Kʼuxi tskoltautik chʼul espiritu jech kʼuchaʼal chal Galatas 5:16 xchiʼuk Filipenses 2:3 xchiʼuk 4?

 ⁹ Li xchʼul espiritu Jeovae tskoltautik yoʼ mu xchʼi li yitʼixal koʼontontike, ti bikʼituk xkakʼ jbatike xchiʼuk ti xkichʼtik ta kʼux li kʼusi jtaojtike (kʼelo Galatas 5:16; Filipenses 2:3, 4). Jech xtok, tskoltautik sventa jchajtik ta kʼelel li kʼusi oy ta yutil jnopbentike xchiʼuk li kʼusi tstij koʼontontik spasele. Tskoltautik Jeova sventa jiptik lokʼel li kʼusi chopol ta jnoptike xchiʼuk li yitʼixal koʼontontike, vaʼun ti jaʼuk xa noʼox xkom li kʼusitik lekike (Sal. 26:2; 51:10). Jkʼelbetik batel skʼoplal Moises xchiʼuk jtakbol Pablo ti muʼyuk x-ayan yitʼixal yoʼontonike.

10. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Moises ti muʼyuk yitʼixal yoʼontone? (Kʼelo li lokʼol ta pajina 1).

¹⁰ Li Moisese tsots kʼusi la sbain li ta steklumal Diose, pe muʼyuk la snop ti stuk noʼox sta-o li matanal taje. Kalbetik skʼoplal liʼe: jun veltae, li Jeovae «la slokʼesbe juteb li espiritu» yakʼojbe Moisese, vaʼun jaʼ laj yakʼbe jtsop moletik ti te vaʼalik «ta sjoylejal li karpanae». Pe kʼot ta xchikin Moises ti oy chaʼvoʼ moletik laj yichʼik chʼul espiritu ek akʼo mi muʼyuk x-ayik yoʼ bu la stsob sbaike. Maʼuk noʼox, yuʼun jaʼ xa jech «stalelal lik spasik kʼuchaʼal li j-alkʼopetike». Vaʼun, xi laj yal li Josuee: «¡Kajval Moises, pajeso li viniketik taje!». Ta skoj ti muʼyuk yitʼixal yoʼonton li Moisese, muʼyuk la spajes li viniketike. Yuʼun muyubaj tajek ti akʼbat smotonik yuʼun Jeova ta j-alkʼopetike (Num. 11:24-29). ¿Kʼusi xuʼ jchanbetik li Moisese?

11. ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Moises li moletik ta tsobobbaile?

¹¹ Jnoptik noʼox ti oy jun mol ta tsobobbail ti tskʼupin tajek spasel li kʼusi sbainoje, xuʼ van jaʼ sbainoj sjelubtasel Li Jkʼel-osil ta toyole. Pe chichʼ albel ti skʼan xchanubtas yan ermano sventa jaʼuk xa sbain ta mas jelavele. Mi chchanbe stalelal li Moisese, muʼyuk tsnop ti yakal chichʼ pojbel yabtele, moʼoj, yuʼun ta sjunul yoʼonton tspas.

12. ¿Kʼuxi chakʼik ta ilel epal ermanoetik ti bikʼit yakʼoj sbaike?

¹² Kalbetik skʼoplal xtok li kʼusi tsnuptanik li ermanoetik ti ep xa sjabilalike. Oy junantik moletike jal xa tajek tunemik tal ta kordinador yuʼun moletik, pe ta sjunul yoʼonton chalik ti mu xa xuʼ yuʼunik kʼalal tsta 80 sjabilalike. Li jkʼelvanejetik ta sirkuito eke chakʼik ta ilel ti bikʼit yakʼoj sbaik kʼalal chiktaik komel li kʼusi sbainojik mi la staik 70 sjabilalike xchiʼuk mi chchʼamik yan abtelale. Jech xtok, li jabiletik echʼem tale, ep betelitaetik ta spʼejel balumil ti yan xa bu yakal chtunike. ¿Mi ch-itʼixaj van yoʼontonik ta skoj ti yan xa buchʼu sbainoj li kʼusi la spasik toʼoxe? Muʼyuk.

13. ¿Kʼu yuʼun xuʼ ox x-itʼixaj yoʼonton ta stojolal jtakboletik li Pabloe?

¹³ Toj lek ta chanbel stalelal ek li jtakbol Pabloe, yuʼun bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk laj yichʼ ta kʼux li kʼusi staoje. Muʼyuk laj yakʼ chʼiuk ta yoʼonton li itʼixale xchiʼuk jaʼ bat ta yoʼonton xcholel li lekil aʼyeje. Yuʼun xi laj yale: «Voʼon li buchʼu mas bikʼit ta skotol li jtakboletike xchiʼuk mu jta-o ti jtakbol chkichʼ albele» (1 Kor. 15:9, 10). Li Pabloe muʼyuk te skʼoplal li ta 12 jtakboletike, yuʼun jaʼ to pas ta yajtsʼaklom Kristo kʼalal chaʼkuxiem xa ox li Jesuse. Jech oxal, muʼyuk xa la xchiʼin ta cholmantal Jesus jech kʼuchaʼal la spasik li 12 jtakboletike. Pe ta tsʼakale, laj yichʼ biiltasel ta jtakbol «ta stojolal li jyanlumetike» (Rom. 11:13; Ech. 1:21-26). ¿Mi itʼixaj van yoʼonton ta stojolal li 12 jtakboletik ta skoj ti lek tajek laj yil sbaik xchiʼuk li Jesuse? Muʼyuk, yuʼun laj yichʼ ta kʼux li kʼusi staoje.

14. ¿Kʼusi ta jpastik mi bikʼit kakʼoj jbatik xchiʼuk mi kichʼojtik ta kʼux li kʼusi jtaojtike?

¹⁴ Mi bikʼit kakʼoj jbatik xchiʼuk mi kichʼojtik ta kʼux li kʼusi jtaojtike, jaʼ jech ta jpastik jech  kʼuchaʼal la spas li Pabloe xchiʼuk chkichʼtik ta mukʼ li buchʼutik akʼbil yabtelik yuʼun Jeovae (Ech. 21:20-26). Akʼo mi jpasmulil krixchanoetik li moletike, vaʼanbilik yoʼ sbeiltasik li tsobobbaile xchiʼuk jaʼ jun «matanal» ch-ilatik yuʼun li Jeovae (Efes. 4:8, 11). Mi chkichʼtik ta mukʼ li moletike xchiʼuk mi ta jchʼuntik ta sjunul koʼontontik li beiltaseletik chakʼike, chkamigointik li Jeovae xchiʼuk jun noʼox koʼontontik xchiʼuk li ermanoetike.

15. ¿Kʼusi skʼan jpastik mi oy yitʼixal koʼontontike?

¹⁵ Mi oy yitʼixal koʼontontik ta jujuntale, muʼyuk me jun koʼontontik. Xi chalbutik mantal li Vivliae: «Jaʼ me jpastik-o li kʼusi chakʼ jun oʼontonale xchiʼuk li kʼusitik tstsatsubtasvan ta jujuntale» (Rom. 14:19). Pe sventa spas kuʼuntik taje, skʼan jbultik lokʼel li yitʼixal koʼontontike xchiʼuk mu jtsʼunbetik ta yoʼonton li yantike. ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik yantik sventa mu x-itʼixaj yoʼontonik eke? Xchiʼuk ¿kʼusi xuʼ jpastik yoʼ junuk noʼox koʼontontik xchiʼuk li yantike?

16. ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik yantik yoʼ mu x-itʼixaj yoʼontonike?

¹⁶ Li kʼusi ta jpastik xchiʼuk ti kʼu yelan chkakʼ ta ilel jtalelaltike xuʼ me chopol kʼusi xlik ayanuk-o ta yoʼonton li yantike. Li krixchanoetik avie jaʼ xa lek chilik «ti xijtoyet xa chkakʼtik ta ilel li kʼusitik oy kuʼuntike» (1 Juan 2:16). Pe ¿mi lek ti jech ta jpastike? Muʼyuk, yuʼun jaʼ noʼox ta jtsʼunbetik ta yoʼonton yantik li itʼixale. Sventa mu jechuk xkʼot ta pasele, skʼan mu jaʼuk xa sbel ketik li kʼusi x-ayan kuʼuntike o li kʼusi jnopoj ta jmantike.  Skʼan lekuk xkakʼ ta ilel jtalelaltik xtok mi jtaoj jmotontik li ta tsobobbaile xchiʼuk skʼan mu jpʼeluk xa xkaltik. Pe mi jaʼ chkakʼ ta koʼontontik skoltael li yantike xchiʼuk mi ep sbalil chkiltik li kʼusitik lekik tspasike, chichʼik ta kʼux li kʼusi staojike. Jech xtok, jun noʼox koʼonton jkotoltik xchiʼuk jmoj oyutik li ta tsobobbaile.

17. ¿Kʼusi lek kʼot ta pasel yuʼunik li sbankiltak Josee, xchiʼuk kʼuxi laj yutik?

¹⁷ ¡Xuʼ jtsaltik li yitʼixal koʼontontike! Kalbetik skʼoplal yan velta li sbankiltak Josee. Kʼalal echʼem xa ox jayibuk jabil ti la xchonik batel li yitsʼinike, te la sta sbaik yan velta ta Ejipto. Sventa xakʼ venta Jose mi jelemik xa li sbankiltake, la skʼelbe yoʼonton xchiʼuk muʼyuk laj yakʼ sba ta ojtikinel ta anil. Laj yikʼan ta veʼel, jaʼ noʼoxe laj yal mantal ti masuk to ep xakʼbeik sveʼel li Benjamin ti jaʼ xkʼoxike (Jen. 43:33, 34). ¿Mi itʼixajik to van li sbankiltake? Muʼyuk, yuʼun oy xa ox xkʼuxul yoʼontonik ta stojolal li Benjamine xchiʼuk li stotik ti jaʼ li Jakobe (Jen. 44:30-34). Ta skoj ti la slokʼes li yitʼixal yoʼontonike, jun xa yoʼontonik yan velta li ta yutsʼ yalalike (Jen. 45:4, 15). ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Jaʼ ti jun noʼox koʼontontik ta kutsʼ kalaltik xchiʼuk ta tsobobbail mi la jbultik lokʼel ta j-echʼel li yitʼixal koʼontontike.

18. Jech kʼuchaʼal chal Santiago 3:17 xchiʼuk 18, ¿kʼusi lek chkʼot ta pasel mi jun koʼontontik xchiʼuk li yantike?

¹⁸ Li Jtotik Jeovae tskʼan ti jbultik lokʼel li yitʼixal koʼontontike xchiʼuk ti jaʼuk jpastik li kʼusi chakʼ jun oʼontonale. Pe ¿kʼusi skʼan jpastik? Skʼan xkakʼ kipaltik. Laj xa kakʼtik venta ti ta jsetʼ juteb noʼox xuʼ xlik itʼixajuk koʼontontike (Sant. 4:5). Maʼuk noʼox, yuʼun li krixchanoetik avie itʼix tajek yoʼontonik xchiʼuk lek chilik ti jechuk jpastik eke. Pe mi bikʼit chkakʼ jbatik, mi jnaʼ jtojtik ta vokol xchiʼuk mi chkichʼtik ta kʼux li kʼusi jtaojtike, muʼyuk me chkakʼtik ti xakʼ yibel ta koʼontontik li itʼixale. Moʼoj, yuʼun jun noʼox koʼontontik xchiʼuk li yantike, vaʼun mas to chijkʼanvanutik, ch-ayan xkʼuxul koʼontontik xchiʼuk slekil koʼontontik (kʼelo Santiago 3:17, 18).