Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μετάβαση στον πίνακα περιεχομένων

ΑΡΘΡΟ ΜΕΛΕΤΗΣ 9

Να Αφήνετε τον Ιεχωβά να σας Καθησυχάζει

Να Αφήνετε τον Ιεχωβά να σας Καθησυχάζει

«Όταν οι έγνοιες με έπνιξαν, εσύ με παρηγόρησες και με καθησύχασες».​—ΨΑΛΜ. 94:19.

ΥΜΝΟΣ 44 Η Προσευχή του Ταπεινού

ΠΕΡΙΛΗΨΗ *

1. Ποια πράγματα ίσως μας προξενούν ανησυχία, και πώς μπορούμε να επηρεαστούμε;

ΕΧΕΤΕ νιώσει ποτέ να σας πνίγει η ανησυχία; * Ίσως έχετε πληγωθεί από κάτι που είπαν ή έκαναν οι άλλοι. Ή ίσως στενοχωριέστε για κάτι που είπατε ή κάνατε εσείς. Για παράδειγμα, μπορεί να διαπράξατε κάποιο σφάλμα και φοβάστε ότι ο Ιεχωβά δεν θα σας συγχωρήσει ποτέ. Σαν να μην έφτανε αυτό, ίσως νιώθετε πως η υπερβολική σας ανησυχία σημαίνει ότι δεν έχετε αρκετή πίστη και ότι είστε κακός άνθρωπος. Αληθεύει όμως αυτό;

2. Ποια Βιβλικά παραδείγματα δείχνουν ότι η ανησυχία δεν φανερώνει έλλειψη πίστης;

2 Σκεφτείτε μερικά Βιβλικά παραδείγματα. Η Άννα, η οποία έγινε μητέρα του προφήτη Σαμουήλ, ήταν πολύ πιστή γυναίκα. Ωστόσο, την κατέβαλλε η ανησυχία καθώς υφίστατο άσχημη μεταχείριση από ένα μέλος του σπιτικού της. (1 Σαμ. 1:7) Ο απόστολος Παύλος είχε ισχυρή πίστη, αλλά τον κατέκλυζε «η ανησυχία για όλες τις εκκλησίες». (2 Κορ. 11:28) Ο βασιλιάς Δαβίδ είχε τόσο ισχυρή πίστη ώστε ο Ιεχωβά ανέπτυξε ιδιαίτερη αγάπη για εκείνον. (Πράξ. 13:22) Παρ’ όλα αυτά, ο Δαβίδ έκανε λάθη εξαιτίας των οποίων κατά καιρούς κυριευόταν από οδυνηρή ανησυχία. (Ψαλμ. 38:4) Ο Ιεχωβά παρηγόρησε και καθησύχασε τον καθέναν από αυτούς. Ας δούμε τι μαθαίνουμε από το παράδειγμά τους.

ΤΙ ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ ΑΝΝΑ

3. Πώς μπορούν τα λόγια των άλλων να μας προξενήσουν ανησυχία;

3 Όταν οι άλλοι μάς μιλούν σκληρά ή μας φέρονται χωρίς καλοσύνη, ίσως στενοχωριόμαστε. Αυτό αληθεύει ιδιαίτερα όταν μας πληγώνει κάποιος στενός φίλος ή συγγενής. Ίσως φοβόμαστε ότι η σχέση μας με αυτό το άτομο καταστράφηκε. Κάποιες φορές το άτομο που μας πληγώνει ίσως μιλάει αστόχαστα, και εμείς νιώθουμε σαν να μας χτυπούν με σπαθί! (Παρ. 12:18) Ή κάποιος μπορεί ακόμα και ηθελημένα να πει πράγματα που θα μας πονέσουν. Μια νεαρή αδελφή είχε αυτή τη δυσάρεστη εμπειρία. Η ίδια λέει: «Πριν από μερικά χρόνια, κάποια που θεωρούσα καλή μου φίλη άρχισε να διαδίδει φήμες για εμένα στο διαδίκτυο. Πληγώθηκα και στενοχωρήθηκα πολύ. Δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί με μαχαίρωνε πισώπλατα». Αν σας έχει πληγώσει κάποιος στενός συγγενής ή φίλος, μπορείτε να μάθετε πολλά από την Άννα.

4. Ποια δύσκολα προβλήματα είχε να αντιμετωπίσει η Άννα;

4 Η Άννα είχε να αντιμετωπίσει δύσκολα προβλήματα. Επί πολλά χρόνια, δεν μπορούσε να κάνει παιδί. (1 Σαμ. 1:2) Στον ισραηλιτικό πολιτισμό, η στείρα γυναίκα θεωρούνταν καταραμένη. Αυτό ήταν πολύ ταπεινωτικό. (Γέν. 30:1, 2) Σαν να μην έφτανε αυτό, ο σύζυγος της Άννας είχε άλλη μια γυναίκα, τη Φενίννα, η οποία του είχε γεννήσει παιδιά. Η Φενίννα θεωρούσε την Άννα αντίζηλο και «την περιγελούσε ασταμάτητα ώστε να τη στενοχωρεί». (1 Σαμ. 1:6) Αρχικά, η Άννα αδυνατούσε να διαχειριστεί αυτή τη δύσκολη κατάσταση. Στενοχωριόταν τόσο πολύ ώστε «έκλαιγε και δεν έτρωγε». Ήταν «τρομερά πικραμένη» στην καρδιά. (1 Σαμ. 1:7, 10) Πώς βρήκε παρηγοριά;

5. Πώς βοήθησε την Άννα η προσευχή;

5 Η Άννα άνοιξε την καρδιά της στον Ιεχωβά μέσω προσευχής. Αφού προσευχήθηκε, εξήγησε την κατάστασή της στον αρχιερέα Ηλεί. Εκείνος τότε της είπε: «Πήγαινε με ειρήνη, και εύχομαι να σου δώσει ο Θεός του Ισραήλ αυτό που του ζήτησες». Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Η Άννα «έφυγε . . . και έφαγε, και το πρόσωπό της δεν ήταν πια θλιμμένο». (1 Σαμ. 1:17, 18) Η προσευχή τη βοήθησε να ξαναβρεί ειρήνη.

Όπως η Άννα, πώς μπορούμε εμείς σήμερα να ανακτήσουμε και να διατηρήσουμε την εσωτερική μας ειρήνη; (Βλέπε παραγράφους 6-10)

6. Τι μαθαίνουμε για την προσευχή από την Άννα και από τα εδάφια Φιλιππησίους 4:6, 7;

6 Μπορούμε να ανακτήσουμε την ειρήνη μας αν εγκαρτερούμε στην προσευχή. Η Άννα αφιέρωσε πολλή ώρα μιλώντας στον ουράνιο Πατέρα της. (1 Σαμ. 1:12) Μπορούμε και εμείς να μιλάμε εκτενώς στον Ιεχωβά για τις έγνοιες μας, τους φόβους μας και τις αδυναμίες μας. Οι προσευχές μας δεν χρειάζεται να είναι ποιητικές ή άψογα δομημένες. Καθώς μιλάμε στον Ιεχωβά για τις πίκρες μας μπορεί μάλιστα να ξεσπάμε σε αναφιλητά. Αλλά ακόμα και έτσι, ο Ιεχωβά ποτέ δεν κουράζεται να μας ακούει. Δεν πρέπει όμως να προσευχόμαστε μόνο για τα προβλήματά μας. Πρέπει να θυμόμαστε και τη συμβουλή που είναι καταγραμμένη στα εδάφια Φιλιππησίους 4:6, 7. (Διαβάστε) Ο Παύλος ανέφερε συγκεκριμένα ότι πρέπει να αναπέμπουμε προσευχές ευχαριστίας, ευγνωμοσύνης. Έχουμε αμέτρητους λόγους για να ευχαριστούμε τον Ιεχωβά. Για παράδειγμα, μπορούμε να τον ευχαριστούμε για το δώρο της ζωής, για τα δημιουργικά του έργα, για την όσια αγάπη του και για τη θαυμάσια ελπίδα που μας έχει δώσει. Τι άλλο μαθαίνουμε από την Άννα;

7. Τι έκαναν τακτικά η Άννα και ο σύζυγός της;

7 Παρά τα προβλήματά της, η Άννα πήγαινε τακτικά με τον σύζυγό της στον τόπο λατρείας του Ιεχωβά στη Σηλώ. (1 Σαμ. 1:1-5) Βρισκόταν στη σκηνή της μαρτυρίας όταν ο αρχιερέας Ηλεί την ενθάρρυνε λέγοντάς της ότι έλπιζε πως ο Ιεχωβά θα απαντούσε στην προσευχή της.​—1 Σαμ. 1:9, 17.

8. Πώς μπορούν να μας ωφελήσουν οι συναθροίσεις; Εξηγήστε.

8 Μπορούμε να ανακτήσουμε την ειρήνη μας αν συνεχίσουμε να παρακολουθούμε τις συναθροίσεις. Η εναρκτήρια προσευχή στις συναθροίσεις μας συνήθως περιλαμβάνει το αίτημα να είναι το πνεύμα του Θεού μαζί μας. Η ειρήνη είναι μια πτυχή του καρπού αυτού του πνεύματος. (Γαλ. 5:22) Αν παρακολουθούμε τις συναθροίσεις μας ακόμα και όταν παλεύουμε με ανησυχητικές καταστάσεις, δίνουμε στον Ιεχωβά καθώς και στους αδελφούς και στις αδελφές μας την ευκαιρία να μας ενθαρρύνουν και να μας βοηθήσουν να ξαναβρούμε ειρήνη διάνοιας και καρδιάς. Η προσευχή και οι συναθροίσεις είναι σημαντικοί τρόποι τους οποίους χρησιμοποιεί ο Ιεχωβά για να μας καθησυχάσει. (Εβρ. 10:24, 25) Προσέξτε άλλο ένα δίδαγμα που παίρνουμε από την εμπειρία της Άννας.

9. Τι δεν άλλαξε στην κατάσταση της Άννας, αλλά τι άλλαξε;

9 Η αιτία της ανησυχίας της Άννας δεν εξαφανίστηκε μεμιάς. Όταν επέστρεψε από τη σκηνή της μαρτυρίας, ήταν ακόμα αναγκασμένη να ζει κάτω από την ίδια στέγη με τη Φενίννα. Η Γραφή δεν λέει ότι η στάση της Φενίννας άλλαξε. Επομένως, η Άννα πιθανώς συνέχισε να υπομένει τα σκληρά λόγια της αντιζήλου της. Κατάφερε όμως να ανακτήσει και να διατηρήσει την εσωτερική της ειρήνη. Θυμηθείτε πως, αφότου άφησε το ζήτημα στα χέρια του Ιεχωβά, η Άννα δεν πνιγόταν πια από την ανησυχία. Επέτρεψε στον Ιεχωβά να την παρηγορήσει και να την καθησυχάσει. Μάλιστα, λίγο καιρό αργότερα ευλογήθηκε με δικά της παιδιά!​—1 Σαμ. 1:19, 20· 2:21.

10. Τι μαθαίνουμε από το παράδειγμα της Άννας;

10 Μπορούμε να ανακτήσουμε την ειρήνη μας ακόμα και αν η αιτία της ανησυχίας μας παραμένει. Παρότι προσευχόμαστε ένθερμα και παρακολουθούμε τακτικά τις συναθροίσεις, κάποια προβλήματα ίσως επιμένουν. Εντούτοις, από το παράδειγμα της Άννας μαθαίνουμε ότι τίποτα δεν μπορεί να εμποδίσει τον Ιεχωβά να παρηγορήσει την ταραγμένη μας καρδιά. Ο Ιεχωβά δεν θα μας ξεχάσει ποτέ και αργά ή γρήγορα θα ανταμείψει την πιστότητά μας.​—Εβρ. 11:6.

ΤΙ ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΠΑΥΛΟ

11. Ποιους λόγους είχε ο Παύλος να ανησυχεί;

11 Ο Παύλος είχε πολλούς λόγους να ανησυχεί. Για παράδειγμα, επειδή αγαπούσε τους αδελφούς και τις αδελφές του, τα προβλήματά τους βασάνιζαν το μυαλό του. (2 Κορ. 2:4· 11:28) Στον διορισμό του ως απόστολος, ο Παύλος υπέστη ξυλοδαρμούς και φυλακίσεις από τους εναντιουμένους. Υπέμεινε και άλλες κακουχίες που προκαλούσαν ανησυχία, όπως όταν αναγκαζόταν να “περνάει με λίγα”. (Φιλιπ. 4:12) Και αν σκεφτούμε ότι μέχρι τότε είχε ναυαγήσει τουλάχιστον τρεις φορές, φανταζόμαστε πόση ανησυχία θα του προκαλούσε το ταξίδι με πλοίο. (2 Κορ. 11:23-27) Πώς διαχειριζόταν ο Παύλος την ανησυχία;

12. Τι μείωνε την ανησυχία του Παύλου;

12 Ο Παύλος ανησυχούσε για τους αδελφούς και τις αδελφές του που αντιμετώπιζαν δυσκολίες, αλλά δεν προσπαθούσε να λύσει όλα τους τα προβλήματα μόνος του. Ήταν μετριόφρων. Ανέθετε και σε άλλα άτομα να βοηθούν στη φροντίδα της εκκλησίας. Για παράδειγμα, μεταβίβασε εξουσία σε αξιόπιστους άντρες όπως ο Τιμόθεος και ο Τίτος. Το έργο αυτών των αδελφών αναμφίβολα μείωνε την ανησυχία του Παύλου.​—Φιλιπ. 2:19, 20· Τίτο 1:1, 4, 5.

Όπως μαθαίνουμε από το παράδειγμα του αποστόλου Παύλου, τι μπορούμε να κάνουμε για να μη μας πνίγουν οι έγνοιες; (Βλέπε παραγράφους 13-15)

13. Πώς μπορούν οι πρεσβύτεροι να μιμούνται τον Παύλο;

13 Να ζητάτε βοήθεια από άλλους. Όπως ο Παύλος, έτσι και πολλοί συμπονετικοί πρεσβύτεροι σήμερα ανησυχούν για τους αδελφούς της εκκλησίας τους που αντιμετωπίζουν δοκιμασίες. Αλλά υπάρχουν όρια στα όσα μπορεί να κάνει ένας πρεσβύτερος. Η μετριοφροσύνη θα τον ωθεί να μοιράζεται το φορτίο με άλλους ικανούς άντρες και να εκπαιδεύει νεαρούς αδελφούς για να τον βοηθούν στη φροντίδα του ποιμνίου του Θεού.​—2 Τιμ. 2:2.

14. Τι δεν φοβόταν ο Παύλος, και τι μαθαίνουμε από το παράδειγμά του;

14 Να αναγνωρίζετε ότι χρειάζεστε παρηγοριά. Ο Παύλος ήταν ταπεινός, γι’ αυτό ζητούσε και λάβαινε ενθάρρυνση από τους φίλους του. Προφανώς δεν φοβόταν ότι θα έδινε την εικόνα αδύναμου ανθρώπου αν παραδεχόταν ότι είχε λάβει παρηγοριά από άλλους. Όταν έγραψε στον Φιλήμονα, είπε: «Πήρα πολλή χαρά και παρηγοριά όταν άκουσα για την αγάπη σου». (Φιλήμ. 7) Ο Παύλος ανέφερε αρκετούς άλλους συνεργάτες του που τον είχαν ενθαρρύνει πολύ σε καιρούς στενοχώριας. (Κολ. 4:7-11) Όταν αναγνωρίζουμε ταπεινά ότι χρειαζόμαστε ενθάρρυνση, οι αδελφοί και οι αδελφές μας θα μας δίνουν μετά χαράς την αναγκαία υποστήριξη.

15. Πώς βρήκε ανακούφιση ο Παύλος όταν αντιμετώπισε μια οδυνηρή κατάσταση;

15 Να στηρίζεστε στον Λόγο του Θεού. Ο Παύλος ήξερε ότι μπορούσε να βρει παρηγοριά στις Γραφές. (Ρωμ. 15:4) Εκεί μπορούσε να βρει επίσης σοφία για να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε δοκιμασία. (2 Τιμ. 3:15, 16) Όταν φυλακίστηκε για δεύτερη φορά στη Ρώμη, κατάλαβε ότι πλησίαζε ο θάνατός του. Τι έκανε όταν βρέθηκε σε αυτή την οδυνηρή κατάσταση; Ζήτησε από τον Τιμόθεο να πάει κοντά του γρήγορα και να φέρει «τους ρόλους». (2 Τιμ. 4:6, 7, 9, 13) Γιατί; Επειδή αυτοί οι ρόλοι ήταν πιθανώς τμήματα των Εβραϊκών Γραφών που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει στην προσωπική του μελέτη. Αν μιμούμαστε τον Παύλο μελετώντας τακτικά τον Λόγο του Θεού, ο Ιεχωβά θα χρησιμοποιεί τις Γραφές για να μας καθησυχάζει, όποιες δοκιμασίες και αν αντιμετωπίζουμε.

ΤΙ ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΙΑ ΔΑΒΙΔ

Όπως στην περίπτωση του βασιλιά Δαβίδ, τι μπορεί να μας βοηθήσει αν κάνουμε κάποιο σοβαρό λάθος; (Βλέπε παραγράφους 16-19)

16. Ποιες στενοχώριες προξένησε ο Δαβίδ στον εαυτό του;

16 Ο Δαβίδ βασανιζόταν από τύψεις συνείδησης. Είχε διαπράξει μοιχεία με τη Βηθ-σαβεέ, είχε μεθοδεύσει τον φόνο του συζύγου της και για κάποιο διάστημα προσπαθούσε να συγκαλύψει αυτά τα εγκλήματα. (2 Σαμ. 12:9) Αρχικά, ο Δαβίδ αγνοούσε τη συνείδησή του. Ως αποτέλεσμα, βασανιζόταν όχι μόνο πνευματικά αλλά και διανοητικά και σωματικά. (Ψαλμ. 32:3, 4) Τι βοήθησε τον Δαβίδ να διαχειριστεί τη στενοχώρια που είχε προξενήσει ο ίδιος στον εαυτό του, και τι μπορεί να βοηθήσει εμάς αν κάνουμε κάποιο σοβαρό λάθος;

17. Πώς φανερώνεται η εγκάρδια μετάνοια του Δαβίδ στα εδάφια Ψαλμός 51:1-4;

17 Προσευχηθείτε για συγχώρηση. Ο Δαβίδ τελικά στράφηκε στον Ιεχωβά με προσευχή. Μετανόησε εγκάρδια και ομολόγησε τις αμαρτίες του. (Διαβάστε Ψαλμός 51:1-4) Τι βάρος έφυγε επιτέλους από πάνω του! (Ψαλμ. 32:1, 2, 4, 5) Αν διαπράξετε σοβαρή αμαρτία, μην προσπαθήσετε να την καλύψετε. Ομολογήστε την ανοιχτά στον Ιεχωβά με προσευχή. Τότε θα αρχίσετε να ηρεμείτε κάπως από την ανησυχία που προξενεί η ένοχη συνείδηση. Αλλά για να αποκαταστήσετε τη φιλία σας με τον Ιεχωβά, δεν αρκεί μόνο η προσευχή.

18. Πώς αντέδρασε ο Δαβίδ στη διαπαιδαγώγηση;

18 Δεχτείτε τη διαπαιδαγώγηση. Όταν ο Ιεχωβά έστειλε τον προφήτη Νάθαν να εκθέσει την αμαρτία του Δαβίδ, ο Δαβίδ δεν άρχισε τις δικαιολογίες ούτε προσπάθησε να μικροποιήσει την αμαρτία του. Αναγνώρισε αμέσως ότι είχε αμαρτήσει, όχι μόνο εναντίον του συζύγου της Βηθ-σαβεέ, αλλά πρωτίστως εναντίον του Ιεχωβά. Ο Δαβίδ δέχτηκε τη διαπαιδαγώγηση του Ιεχωβά, και ο Ιεχωβά τον συγχώρησε. (2 Σαμ. 12:10-14) Αν εμείς έχουμε διαπράξει σοβαρή αμαρτία, χρειάζεται να μιλήσουμε σε εκείνους που ο Ιεχωβά έχει διορίσει για να μας ποιμαίνουν. (Ιακ. 5:14, 15) Επίσης, πρέπει να καταπολεμήσουμε την παρόρμηση να καταφύγουμε σε δικαιολογίες. Όσο γρηγορότερα δεχτούμε και εφαρμόσουμε οποιαδήποτε διαπαιδαγώγηση λάβουμε, τόσο γρηγορότερα θα ανακτήσουμε την ειρήνη και τη χαρά μας.

19. Για ποιο πράγμα πρέπει να είμαστε αποφασισμένοι;

19 Να είστε αποφασισμένοι να μην επαναλάβετε τα ίδια λάθη. Ο βασιλιάς Δαβίδ ήξερε ότι για να μην επαναλάβει τις ίδιες αμαρτίες χρειαζόταν τη βοήθεια του Ιεχωβά. (Ψαλμ. 51:7, 10, 12) Αφού έλαβε τη συγχώρηση του Ιεχωβά, ήταν αποφασισμένος να αποφεύγει τις επιβλαβείς σκέψεις. Ως αποτέλεσμα, ανέκτησε την εσωτερική του ειρήνη.

20. Πώς δείχνουμε ότι εκτιμούμε τη συγχώρηση του Ιεχωβά;

20 Δείχνουμε ότι εκτιμούμε τη συγχώρηση του Ιεχωβά όταν προσευχόμαστε για αυτήν, δεχόμαστε διαπαιδαγώγηση και προσπαθούμε σκληρά να μην επαναλάβουμε τα λάθη μας. Όταν κάνουμε αυτά τα βήματα, ανακτούμε την εσωτερική μας ειρήνη. Ένας αδελφός ονόματι Τζέιμς, ο οποίος διέπραξε σοβαρή αμαρτία, διαπίστωσε πόσο αληθεύει αυτό. Ο ίδιος λέει: «Όταν ομολόγησα την αμαρτία μου στους πρεσβυτέρους, ένιωσα ότι ένα τεράστιο βάρος έφυγε από τους ώμους μου. Άρχισα να ανακτώ τη διανοητική μου ειρήνη». Πόσο μας ενθαρρύνει η σκέψη ότι «ο Ιεχωβά είναι κοντά σε εκείνους που έχουν συντετριμμένη καρδιά [και] σώζει εκείνους που έχουν καταθλιμμένο πνεύμα»!​—Ψαλμ. 34:18.

21. Πώς αφήνουμε τον Ιεχωβά να μας καθησυχάζει;

21 Καθώς αυτές οι τελευταίες ημέρες πλησιάζουν στην ολοκλήρωσή τους, οι έγνοιες μας πιθανότατα θα αυξάνονται. Όταν σας κατακλύζουν ανησυχητικές σκέψεις, να ζητάτε χωρίς καθυστέρηση τη βοήθεια του Ιεχωβά. Να μελετάτε επιμελώς τη Γραφή. Μάθετε από το παράδειγμα της Άννας, του Παύλου και του Δαβίδ. Ζητήστε από τον ουράνιο Πατέρα σας να σας βοηθήσει να προσδιορίσετε την αιτία της ανησυχίας σας. (Ψαλμ. 139:23) Αφήστε τον να βαστάζει εκείνος τα βάρη σας, ιδίως αυτά που είναι σε μεγάλο βαθμό ή εντελώς πέρα από τον έλεγχό σας. Τότε θα είστε σαν τον ψαλμωδό που έψαλε στον Ιεχωβά: «Όταν οι έγνοιες με έπνιξαν, εσύ με παρηγόρησες και με καθησύχασες».​—Ψαλμ. 94:19.

ΥΜΝΟΣ 4 «Ο Ιεχωβά Είναι ο Ποιμένας Μου»

^ παρ. 5 Κατά καιρούς, όλοι βασανιζόμαστε από έγνοιες και ανησυχίες. Αυτό το άρθρο αναλύει το παράδειγμα τριών υπηρετών του Ιεχωβά στους Βιβλικούς χρόνους οι οποίοι πάλευαν με την ανησυχία. Εξετάζει επίσης πώς παρηγόρησε και καθησύχασε ο Ιεχωβά τον καθέναν από αυτούς.

^ παρ. 1 ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ: Ανησυχία είναι μια αίσθηση φόβου ή στενοχώριας. Μπορεί να οφείλεται σε οικονομικές δυσχέρειες, ζητήματα υγείας, οικογενειακά προβλήματα ή προσωπικές δυσκολίες. Μπορεί επίσης να στενοχωριόμαστε για λάθη του παρελθόντος ή να ανησυχούμε για μελλοντικές δυσκολίες που νομίζουμε ότι θα αντιμετωπίσουμε.