Kɔ no mu nsɛm no do

Kɔ no mu nsɛm a wɔahyehyɛ no do

ADZESUA ASƐM 9

Ma Jehovah Mboa Wo Na Nya Akomatɔyamu

Ma Jehovah Mboa Wo Na Nya Akomatɔyamu

“Me dadwen dɔɔ sõ wɔ mo mu a, w’awerɛkyekyer ma me kra enyi gye.”​—NDW. 94:19.

NDWOM 44 Mbɔbɔrnyi Mpaabɔ

DZA YERUBOSUSU HO *

1. Ebɛnadze na obotum ama yaadwendwen, na iyi botum aka hɛn dɛn?

ANA biribi ho dadwen * ahyɛ wo do pɛn? Bi a, asɛm a afofor kãe anaa dza wɔyɛe ahaw wo ma ntsi ato wo adwendwen. Bi so a, biribi a eyɛe anaa asɛm bi a ekãe ama erodwendwen. Dɛ nhwɛdo no, bi a edzi mfomdo bi ma etse nka dɛ Jehovah remmfa nnkyɛ wo da. Dza obotum ama asɛm no asɛɛ koraa no, bi a ibosusu dɛ, osiandɛ dadwen ahyɛ wo do ntsi, innyi gyedzi na eyɛ nyimpa bɔn. Aso iyi yɛ nokwar?

2. Ebɛn nyimpa na Kyerɛwnsɛm no kã hɔnho asɛm a ɔma yehu dɛ, sɛ dadwen hyɛ hɛn do a, ɔnnkyerɛ dɛ yennyi gyedzi?

2 Hom mma yɛnhwɛ nyimpa binom a wɔyɛɛ nhwɛdo pa a Kyerɛwnsɛm no kã hɔnho asɛm. Hannah a ekyir yi ɔwoo nkɔnhyɛnyi Samuel no, nna ɔyɛ ɔbaa a ɔwɔ gyedzi kɛse. Naaso, dadwen hyɛɛ no do ber a no kora a ɔnye no tse fie yii no ehi dodoodow no. (1 Sam. 1:7) Nna ɔsomafo Paul wɔ gyedzi kɛse, naaso ‘asafo no nyina ho dadwen’ hyɛɛ no do. (2 Cor. 11:28) Ɔhen David so, nna ɔwɔ gyedzi kɛse ma ntsi Jehovah nyaa ɔdɔ soronko maa no. (Andw. 13:22) Naaso, David dzii mfomdo ahorow bi ma dadwen hyɛɛ no do. (Ndw. 38:4) Jehovah kyekyee hɔn mu biara werɛ, na ɔboaa hɔn mu biara ma onyaa akomatɔyamu. Hom mma yɛnhwɛ dza yebotum esũa efi hɔn asɛm no mu.

DZA YEBOTUM ESŨA EFI ƆNOKWAFO HANNAH HƆ

3. Sɛ obi kasa tsia hɛn a, ebɛnadze ntsi na obotum egya hɛn adwendwen?

3 Sɛ obi kasa tsia hɛn anaa ɔnye hɛn enndzi no yie a, obotum ama yaadwendwen. Iyi yɛ nokwar ber a nyimpa a ɔayɛ adze ma ayɛ hɛn yaw no yɛ hɛn nyɛnko a yɛpɛ n’asɛm anaa obusuanyi a ɔbɛn hɛn no. Bi a, ɔbɛhaw hɛn dɛ ebusuabɔ a yɛnye dɛm nyimpa no wɔ no asɛɛ. Ɔtɔ da a, obi bɛkã nsɛm bumbum dze epira hɛn, na nsɛm no botum ayɛ tse dɛ mbrɛ wɔdze nkrantsee awowɔ hɛn! (Mbɛ. 12:18) Anaa obi bɛhyɛ da ara akekã nsɛm a onyim dɛ ɔbɛhaw hɛn akyerɛ hɛn. Asɛm a ɔtse dɛm too hɛn akyerɛbaa kor. Ɔkãa dɛ, “Mfe kakra a woetwa mu no, obi a mususu dɛ ɔyɛ me nyɛnko pa no hyɛɛ ase kekãa atorsɛm faa moho wɔ Intanɛt do. Asɛm no haaw me papaapa na ɔtoo me adwendwen. Nna modwen ho a menntse ase. Ebɛnadze ntsi na me nyɛnko a megye no dzi bɛyɛ me adze yaayaw a ɔtse dɛm?” Sɛ wo nyɛnko a epɛ n’asɛm anaa wo busuanyi bi a ɔbɛn wo ayɛ adze ma ayɛ wo yaw a, ibotum esũa biribi efi Hannah hɔ.

4. Ebɛn ɔhaw ahorow na Hannah hyiae?

4 Nna ɔwɔ dɛ Hannah gyina ɔhaw ahorow bi ano. Nna mfe pii etwa mu, naaso nna ɔnnwo. (1 Sam. 1:2) Israelfo amambra mu no, sɛ ɔbaa yɛ ɔbɔnyin a, nna wobu no dɛ wɔadom no. Iyi maa ɔtsee nka dɛ n’enyim egu ase. (Gen. 30:1, 2) Dza ɔmaa asɛm no sɛɛ koraa nye dɛ, nna Hannah no kun wɔ yer fofor a wɔfrɛ no Peninnah. Dɛm ɔbaa yi dze, nna Hannah no kun no nye no wɔ mba. Afei so, nna Peninnah n’enyi ber Hannah, ntsi ‘oyii no ehi dodoodow, dɛ ɔrema no werɛ ahow.’ (1 Sam. 1:6) Ahyɛse no, tsebea no maa Hannah no werɛ hoow papaapa. Odzii awerɛhow araa ma ntsi nna “osũ, na onndzidzi.” Ɔhaw a ohyiae no maa “ne kra werɛ howee.” (1 Sam. 1:7, 10) Henfa na Hannah nyaa awerɛkyekyer?

5. Ebɛn kwan do na mpaabɔ boaa Hannah?

5 Hannah bɔɔ Jehovah mpaa na ɔkãa n’akoma mu nsɛm nyina kyerɛɛ no. Ɔbɔɔ mpaa wiei no, tsebea a nna ɔwɔ mu no, ɔkyerɛkyerɛɛ mu kyerɛɛ Sɔfopanyin Eli. Eli kãa kyerɛɛ no dɛ: “Kɔ asomdwee mu: na Israel Nyankopɔn mma wo w’adzeserɛ a aserɛ wɔ no hɔ no.” Ebɛnadze na ofii mu bae? Hannah “sii mu kɔr no kwan, na okedzidzii, na n’enyim annyɛ awerɛhow bio.” (1 Sam. 1:17, 18) Mpaabɔ boaa Hannah ma onyaa akomatɔyamu.

Yebesi dɛn akɔ do enya akomatɔyamu tse dɛ Hannah a ɔtsenaa ase wɔ tsetse mber mu no? (Hwɛ nkyekyɛmu 6-10)

6. Ɔdze fa mpaabɔ ho no, ebɛnadze na yebotum esũa efi Hannah hɔ nye asɛm a ɔwɔ Philippifo 4:6, 7 no mu?

6 Sɛ yɛkɔ do bɔ Jehovah mpaa a, yebotum enya akomatɔyamu. Hannah dze ber tsentsen bɔɔ no sor Egya no mpaa. (1 Sam. 1:12) Hɛn so, yebotum abɔ mpaa tsentsenntsen akyerɛ Jehovah na yaakã dza ɔhaw hɛn, dza ɔma yɛbɔ hũ, nye hɛn mberɛwyɛ ho asɛm akyerɛ no. Onnhia dɛ yɛbɛkã nsɛm dɔkɔdɔkɔ wɔ hɛn mpaabɔ mu anaa yɛbɛkã biribiara ma woeedzi mũ pɛpɛɛpɛr. Ɔtɔ da a, yebotum esũ ber a yɛrekã hɛn ahoyeraw ho asɛm akyerɛ Jehovah wɔ mpaabɔ mu no. Ɔno mpo no, hɛn asɛm rommfon Jehovah da. Hɛn haw a yɛbɔbɔ ho mpaa da nkyɛn a, ɔsɛ dɛ yɛma afotu a ɔwɔ Philippifo 4:6, 7 tsena hɛn adwen mu. (Kenkan.) Paul kãa dɛ ɔsɛ dɛ yɛda Jehovah ase wɔ hɛn mpaabɔ mu. Yɛwɔ siantsir pii ntsi a yebotum ada Jehovah ase. Dɛ nhwɛdo no, yebotum ada no ase wɔ nkwa a ɔdze ama hɛn, ndzɛmba a ɔyɛ fɛw a ɔabɔ, nokwar dɔ a ɔda no edzi kyerɛ hɛn, nye enyidado a ɔyɛ enyigye a ɔdze ama hɛn no ho. Ebɛnadze bio na yebotum esũa efi Hannah hɔ?

7. Nna ebɛnadze na Hannah nye no kun taa yɛ?

7 Ɔmmfa ho ɔhaw a nna Hannah rihyia no, nna ɔtaa nye no kun kɔ beebi a wɔsom Jehovah wɔ Shiloh. (1 Sam. 1:1-5) Ɔyɛ ber a nna Hannah wɔ Jehovah n’asɔrfi hɔ na Sɔfopanyin Eli hyɛɛ no nkuran kãa dɛ ɔwɔ gyedzi dɛ Jehovah betsie Hannah n’ebisadze no. Iyi maa Hannah nyaa awerɛkyekyer.​—1 Sam. 1:9, 17.

8. Ebɛn kwan do na asafo nhyiamu botum aboa hɛn? Kyerɛkyerɛ mu.

8 Sɛ yɛkɔ asafo nhyiamu daa a, yebotum enya akomatɔyamu. Sɛ yɛrebɛhyɛ asafo nhyiamu ase a, onua kor bɔ mpaa ma yɛdze hyɛ ase. Mpɛn pii no, onua a ɔbɔbɔ mpaa no, ɔserɛ Nyankopɔn no sunsum krɔnkrɔn no dɛ ɔmbɛka hɛnho. Asomdwee ka sunsum n’aba no ho. (Gal. 5:22) Sɛ yɛwɔ ahoyeraw mu mpo na yɛkɔ asafo nhyiamu a, Jehovah nye hɛn nuanom mbarimba na mbaa botum ahyɛ hɛn nkuran na wɔaaboa hɛn ma yeenya akomatɔyamu. Mpaa a yɛbɔ nye asafo nhyiamu a yɛkɔ yɛ akwan etsitsir a Jehovah nam do ma yenya akomatɔyamu. (Heb. 10:24, 25) Hom mma yɛnsan nhwɛ adze fofor a yebotum esũa efi Hannah n’asɛm no mu.

9. Ebɛnadze na annsesa wɔ Hannah ne tsebea no mu, naaso ebɛnadze boaa no?

9 Adze a nna ɔma dadwen hyɛ Hannah do no emmfi hɔ annkɔ ntsɛmara. Ber a Hannah fii asɔrfi hɔ kɔr fie no, nna ɔwɔ dɛ ɔkɔ do ara nye no kora Peninnah tsena fie kor mu. Bible no so nnkã dɛ Peninnah sesaa no suban. Ntsi, obotum aba dɛ nna ɔwɔ dɛ Hannah kɔ do gyina no kora ne nsɛm a ɔyɛ yaw no ano. Naaso, Hannah no werɛ annkɔ do annhow bio. Hom mma ɔntsena hɛn adwen mu dɛ, ber a Hannah gyaa biribiara mu hyɛɛ Jehovah ne nsa no, ɔamma dadwen annhyɛ no do bio. Ɔmaa kwan ma Jehovah kyekyee no werɛ, na ɔboaa no ma onyaa akomatɔyamu. Mber bi ekyir no, Jehovah buaa Hannah ne mpaabɔ na ɔwoo mba!​—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

10. Ebɛnadze na yesũa fi Hannah n’asɛm no mu?

10 Sɛ ɔhaw a yerihyia no da ho ara wɔ hɔ mpo a, yebotum enya akomatɔyamu. Ɔwɔ mu dɛ yɛbɔ mpaa dzendzen na yɛkɔ asafo nhyiamu daa dze, naaso ɔhaw ahorow bi wɔ hɔ a, orimmfi hɛn do nnkɔ. Naaso, sɛ yɛhwɛ Hannah n’asɛm no a, yehu dɛ biribiara nnyi hɔ a obotum esiw Jehovah kwan dɛ ɔbɔboa hɛn ma yeenya akomatɔyamu. Jehovah no werɛ nnkefir hɛn da. Ɔnnkɛkyɛr koraa, obehyira hɛn wɔ hɛn nokwardzi ho.​—Heb. 11:6.

DZA YEBOTUM ESŨA EFI ƆSOMAFO PAUL HƆ

11. Nna ebɛn ndzɛmba na ɔma dadwen hyɛ Paul do?

11 Nna ndzɛmba pii na ɔma dadwen hyɛ Paul do. Dɛ nhwɛdo no, osian ɔdɔ a nna ɔwɔ ma no nuanom mbarimba na mbaa ntsi, ɔhaw ahorow a wohyiae no bɛyɛɛ dadwen maa no. (2 Cor. 2:4; 11:28) Ber a nna Paul reyɛ n’edwuma dɛ ɔsomafo no, nkorɔfo soɛree tsiaa no. Mpɛn pii no, nna wɔbor no, wowie a, nna wɔdze no ato efiadze. Afei so, ohyiaa ɔhaw afofor a ɔmaa dadwen hyɛɛ no do. Bi tse dɛ “mbrɛadze asetsena” anaa ohia. Iyi nyina nna ɔwɔ dɛ Paul gyina ano. (Phil. 4:12) Bio so, osiandɛ nna oenya po do akwanhyia annyɛ yie koraa bɛyɛ mpɛn ebiasa ntsi, ɔda edzi dɛ po do akwantu gyaa no adwendwen. (2 Cor. 11:23-27) Ebɛnadze na ɔboaa Paul ber a dadwen hyɛɛ no do no?

12. Ebɛnadze na ɔboae ma Paul ne dadwen do tsewee?

12 Sɛ Paul no nuanom mbarimba na mbaa rihyia ɔhaw a, nna ato no dadwen. Naaso ɔammbɔ mbɔdzen dɛ nankasa bedzi hɔn haw no nyina ho dwuma ama hɔn. Nna Paul nyim dɛ nnyɛ biribiara na obotum ayɛ. Ntsi, ɔyɛɛ nhyehyɛɛ ma afofor boae ma wɔhwɛɛ asafo no. Dɛ nhwɛdo no, ɔdze asodzi pii hyɛɛ Timothy na Titus hɔn nsa. Nna dɛm mbarimba yi yɛ nkorɔfo a wɔwɔ hɔn mu ahotodo. Ekyingye biara nnyi ho dɛ edwuma a dɛm enuanom yi yɛe no boae ma Paul ne dadwen do tsewee.​—Phil. 2:19, 20; Titus 1:1, 4, 5.

Dɛ mbrɛ yehunii wɔ ɔsomafo Paul n’asɛm no mu no, ebɛnadze na yebotum ayɛ ama yeekwetsir dɛ yɛbɛma dadwen ahyɛ hɛn do? (Hwɛ nkyekyɛmu 13-15)

13. Ebɛn kwan do na asafo mu mpanyimfo botum esũasua Paul?

13 Serɛ afofor ma wɔmboa wo. Dɛ mbrɛ ɔtoo Paul no, ndɛ so, asafo mu mpanyimfo piinara a wɔwɔ ɔdɔ no, sɛ wohu dɛ enuanom a wɔwɔ asafo no mu rihyia ɔhaw a, nna ato hɔn adwendwen. Naaso asafo mu panyin kortsee runntum mmboa hɔn a wɔwɔ asafo no mu nyina. Sɛ ɔgye to mu dɛ nankotsee runntum mmboa enuanom a wɔwɔ asafo no mu a, obefi ahobrɛadze mu ama kwan ma enuanom afofor a wɔfata aboa no. Nkyii so, ɔbɛtsetse enuanom mberantsɛ a wɔfata ama wɔaaboa no ma ɔaahwɛ Nyankopɔn no nguan no.​—2 Tim. 2:2.

14. Ebɛn nsusui na Paul ennya, na ebɛnadze na yebotum esũa efi dza ɔyɛe no mu?

14 Gye to mu dɛ ihia awerɛkyekyer. Nna Paul brɛ noho adze, ntsi ɔhwehwɛɛ mboa na nkuranhyɛ fii n’anyɛnkofo hɔ. Ɔda edzi pefee dɛ Paul ennsusu dɛ sɛ ɔgye mboa na nkuranhyɛ fi afofor hɔ a ɔno bɛkyerɛ dɛ ɔyɛ nyimpa a ɔyɛ mberɛw. Ber a Paul kyerɛɛw krataa kɛmaa Philemon no, ɔkãa dɛ: “Minya enyigye nye awerɛkyekyer kɛse wɔ wo dɔ ho.” (Philem. 7) Paul bobɔɔ enuanom afofor a wɔnye no yɛɛ edwuma na wɔhyɛɛ no nkuran kɛse wɔ n’ahohia mu no hɔn edzin. (Col. 4:7-11) Sɛ yefi ahobrɛadze mu gye to mu dɛ yehia nkuranhyɛ a, hɛn nuanom mbarimba na mbaa enyi bɛgye ho dɛ wɔbɔboa hɛn.

15. Ber a nna Paul wɔ ahoyeraw mu no, ebɛnadze na ɔyɛe?

15 Fa woho to Nyankopɔn n’Asɛm do. Nna Paul nyim dɛ Kyerɛwnsɛm no botum ama oeenya awerɛkyekyer. (Rom. 15:4) Nna onyim so dɛ sɛ ohyia ɔsoɛrtsia a, Kyerɛwnsɛm no bɛma no nyansa a ɔdze begyina ano. (2 Tim. 3:15, 16) Ber a wɔdze Paul too efiadze wɔ Rome ne mpɛn ebien do no, ɔtsee nka dɛ no wu abɛn. Ebɛnadze na Paul yɛe wɔ dɛm ahoyeraw ber no mu? Ɔkãa kyerɛɛ Timothy dɛ ɔmfa “mbuukuu no,” anaa nwoma mbobɔwee no mbrɛ no. (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13) Ebɛnadze ntsi a? Osiandɛ, nna dɛm nwoma mbobɔwee no yɛ Hebrew Kyerɛwnsɛm no n’afã bi a obotum dze ayɛ n’ankorankor adzesua. Sɛ yesũasua Paul no nhwɛdo no na da biara yesũa Nyankopɔn n’Asɛm no a, Jehovah nam Kyerɛwnsɛm no do bɛkyekye hɛn werɛ ɔmmfa ho ɔhaw biara a yebehyia no.

DZA YEBOTUM ESŨA EFI ƆHEN DAVID HƆ

Dɛ mbrɛ Ɔhen David n’asɛm no ma yehu no, sɛ yɛyɛ bɔn a no mu yɛ dur a, ebɛnadze na obotum aboa hɛn? (Hwɛ nkyekyɛmu 16-19)

16. David tsee nka dɛn ber a ɔyɛɛ bɔn a no mu yɛ dur no?

16 David ne tsibowa haaw no osian bɔn a ɔyɛe no ntsi. Ɔnye Bath-sheba sɛɛ awar na ɔno ekyir no ɔhyɛe ma wokum no kun so kaa ho. Nkyii so, ɔbɔɔ mbɔdzen dɛ ɔbɛkata bɔn no do. (2 Sam. 12:9) Ahyɛse no, David bɔɔ mbɔdzen dɛ obobu n’enyi egu mfom a oedzi no do. Iyi maa ɔnye Nyankopɔn ntamu ebusuabɔ no sɛɛe. Afei so, dza ɔyɛe no gyaa no adwendwen na ɔbɔɔ no yar mpo. (Ndw. 32:3, 4) Ebɛnadze na ɔboaa David ma otumii gyinaa dadwen a nna abɛda no do no ano? Hɛn so, sɛ yɛyɛ bɔn a no mu dur a ebɛnadze na obotum aboa hɛn?

17. Dɛ mbrɛ Ndwom 51:1-4 ma yehu no, ebɛnadze na ɔkyerɛ dɛ nna David enu noho ankasa wɔ bɔn a ɔyɛe no ho?

17 Bɔ mpaa serɛ bɔnfakyɛ. Ewiei koraa no, David bɔɔ Jehovah mpaa. Onuu noho na ɔbɔɔ mpaa kãa bɔn a ɔayɛ no kyerɛɛ Jehovah. (Kenkan Ndwom 51:1-4.) Hwɛ akomatɔyamu na ahotɔ ara a iyi maa onyae! (Ndw. 32:1, 2, 4, 5) Sɛ eyɛ bɔn a no mu yɛ dur a, mma nnyɛ biribiara dɛ edze bɛkata do. Mbom no, fi w’akoma mu bɔ mpaa na kã wo bɔn no ho asɛm kyerɛ Jehovah. Sɛ eyɛ dɛm a, ebɛhyɛ ase atse nka dɛ enya ahotɔ na wo tsibowa rennhaw wo bio. Naaso sɛ epɛ dɛ enye Jehovah san nya ebusuabɔ a no mu yɛ dzen bio a, ɔnnyɛ mpaa nkotsee na ɔsɛ dɛ ebɔ, mbom biribi fofor so wɔ hɔ a ɔsɛ dɛ eyɛ.

18. David yɛɛ n’adze dɛn wɔ ntsẽa ho?

18 Gye ntsẽa to mu. Aber a Jehovah somaa nkɔnhyɛnyi Nathan dɛ ɔnkɛda David no bɔn edzi nkyerɛ no no, David ammfa nsɛm ennyiyi no ho ano anaa ɔannkã dɛ dza ɔyɛe no nnyɛ bɔn a ɔsõ. Mbom, David gyee too mu ntsɛmara dɛ ɔayɛ bɔn etsia Bath-sheba no kun no, na dza ɔkyɛn ne nyina no, ɔayɛ bɔn etsia Jehovah. David gyee ntsẽa a Jehovah dze maa no no too mu, na Jehovah dze no bɔn kyɛɛ no. (2 Sam. 12:10-14) Sɛ yɛayɛ bɔn a no mu yɛ dur a, ɔsɛ dɛ yɛkã ho asɛm kyerɛ hɔn a Jehovah apaw hɔn dɛ wɔnhwɛ hɛn do no. (Jas. 5:14, 15) Ɔnnsɛ dɛ yɛdze nsɛm yiyi hɛnho ano. Sɛ yɛgye asotwe biara a wɔdze bɛma hɛn no to mu na yɛdze yɛ edwuma ntsɛm a, yɛbɛsan enya enyigye na akomatɔyamu.

19. Ebɛnadze na ɔsɛ dɛ yesi hɛn bo dɛ yɛbɛyɛ?

19 Bɔn a eyɛe no, si wo bo dɛ erennsan nnyɛ bio. Nna Ɔhen David nyim dɛ bɔn a ɔyɛe no, sɛ obotum ekwetsir dɛ ɔbɛyɛ bio a, obehia Jehovah no hɔ mboa. (Ndw. 51:7, 10, 12) Aber a Jehovah dze David no bɔn kyɛɛ no no, osii no bo dɛ obokwetsir nsusui bɔn biara. Iyi maa onyaa akomatɔyamu.

20. Yɛbɛyɛ dɛn akyerɛ dɛ hɛn enyi sɔ Jehovah no bɔnfakyɛ?

20 Sɛ yɛbɔ mpaa serɛ bɔnfakyɛ, na yɛgye ntsẽa to mu, na yɛbɔ mbɔdzen dɛ bɔn a yɛayɛ no yɛrennsan nnyɛ bio a, ɔno bɛkyerɛ dɛ hɛn enyi sɔ Jehovah no bɔnfakyɛ no. Yetu dɛm anamɔn ahorow yi a yebenya akomatɔyamu ankasa. Hɛn nua barimba bi a wɔfrɛ no James yɛɛ bɔn a no mu yɛ dur, na ohun dɛ dɛm asɛm yi yɛ nokwar. Ɔkãa dɛ: “Ber a mekãa mo bɔn kyerɛɛ asafo mu mpanyimfo no, metsee nka dɛ wɔama adzesoa duudur bi do efi m’abatsir do. Iyi ekyir no, m’asowa mu hyɛɛ ase dɛ ɔrodwe me.” Hwɛ enyigye ara a ɔyɛ dɛ yenyim dɛ ‘Jehovah bɛn hɔn a hɔn akoma abobɔ, na ɔgye hɔn a hɔn sunsum abotow nkwa’!​—Ndw. 34:18.

21. Yebesi dɛn ama Jehovah aakyekye hɛn werɛ?

21 Osiandɛ yɛrebɛn ewiei no pɛɛ no ntsi, ndzɛmba pii botum ama dadwen ahyɛ hɛn do. Sɛ dadwen hyɛ wo do a, mma nntwentweɔn w’ananadze dɛ ebɔhwehwɛ mboa efi Jehovah hɔ. Yer woho sũa Bible no. Sũa biribi fi nhwɛdo a Hannah, Paul, nye David yɛe no mu. Serɛ wo sor Egya no ma ɔmboa wo ma hu adze pɔtsee a wɔato wo adwendwen no. (Ndw. 139:23) Ma ɔmboa wo ama eetum egyina wo dadwen ahorow ano, nkanka dza irunntum nnyɛ ho hwee no. Sɛ eyɛ dɛm a, ibotum abɛyɛ tse dɛ ɔdwontofo a ɔtoow ndwom maa Jehovah dɛ: “Me dadwen dɔɔ sõ wɔ mo mu a, w’awerɛkyekyer ma me kra enyi gye.”​—Ndw. 94:19.

NDWOM 4 “Jehovah Nye Mo Hwɛfo”

^ nky. 5 Ɔtɔ da a, ɔhaw a hɛn nyina hyia no ma dadwen hyɛ hɛn do. Adzesua asɛm yi mu no, yɛbɔhwɛ Jehovah n’asomfo baasa bi a Bible no kã hɔnho asɛm a adwendwen hyɛɛ hɔn do. Iyi da nkyɛn a, yɛbɔhwɛ mbrɛ Jehovah kyekyee hɔn mu biara werɛ nye mbrɛ osii boaa hɔn mu biara ma onyaa akomatɔyamu.

^ nky. 1 NSƐM BI A WƆAKYERƐKYERƐ MU: Sɛ wɔkã dadwen a, dza ɔkyerɛ nye dɛ asɛm haw obi anaa biribi retseetsee no. Sikasɛm mu ahokyer, yarba, ebusua mu nsɛndzendzen, anaa haw afofor botum dze dadwen abɔto hɛn do. Afei so, mfomdo bi a yedzii mber bi a woetwa mu anaa ɔhaw a yesusu dɛ daakye yebotum ehyia botum dze dadwen abɔto hɛn do.