1. Tera ae kona ni karekea te raraoma, ao tera aron rotakira iai?

KO A tia n taonakinako n te raraoma? * Tao ko namakina te raraoma ibukina bwa iai ae e kauniko n ana taeka ke n te bwai ae e karaoia. Ke tao ko raraoma ibukin te bwai ae ko taekinna ke ni karaoia. N te katoto, tao ko karaoa ae bure ao ko raraoma bwa tao e nang aki kabwaraa am bure Iehova. Ma ae kakaiaki riki, ko a kona n iangoia bwa akea am onimaki ao ko buakaka ngkai ko taonakinako n te raraoma. Ma e koaua anne?

2. Baikara katoto man te Baibara ae oti iai bwa tiaki nanona bwa akea ara onimaki ngkana ti raraoma?

² Iangoi katoto tabeua man te Baibara. Anna are riki imwina bwa tinan te burabeti ae Tamuera, bon te aine ae korakora ana onimaki. Ma e taonakinako n te raraoma neiei ibukin aroni kaaini batana temanna n ribuaka nakoina. (1Tam. 1:7) E korakora ana onimaki te abotoro Bauro, ma e taonakinako n te “tabeaianga ibukin taian ekaretia ni kabane.” (2Kor. 11:28) E korakora ana onimaki te Uea ae Tawita, ao ibukin anne e rangi n tangiraki iroun Iehova. (Mwa. 13:22) Ma e boni karaoi naba baika bure Tawita ao e rotakibuaka n te raraoma ae korakora. (TaiAre. 38:4) E kabebeteia ao ni karaui nanoia naakai Iehova n tatabemania nako. Ti na nora reireiara ae ti kona ni karekea man aia katoto.

3. E aera bwa ti kona n raraoma ngkana a aki kaota te akoi tabemwaang n aia taetaenikawai?

³ Ngkana a aki kaota te akoi tabemwaang n aia taetaenikawai nakoira ke n aia mwakuri, ti kona n raraoma iai. E kona riki n reke anne ngkana e kammarakira raoraora ni kaan ke ara koraki. Ti kona n raraoma bwa tao e a uruaki reitakira ma te aomata anne. N tabetai, e kona te aomata are kammarakira n taetae ma te aki iango raoi, ao ti a namakinna bwa ai aron ae ti a ewaraki n te kabaang! (TaeRab. 12:18) Ke e boni kona temanna ni kamanenai taeka aika kammaraki ni bon oin nanona. E kaaitara ma te kangaanga aei te tari te aine temanna ae ataei. E taku: “N ririki aika nako, e kabutiinako keewe ibukiu i aon te intanete te aomata temanna ae I taku bwa raoraou ni koaua. I maraki ao I raraoma. I aki ota bwa e aera ngkai e karaoa aei neiei nakoiu.” Ngkana ko a tia ni kammarakaki iroun raoraom ni kaan ke am koraki, ko kona ni karekea reireiam mairoun Anna.

4. Baikara kangaanga ake e kaaitarai Anna?

⁴ E kaaitara ma kangaanga tabeua Anna. E kanoabo i nanon ririki aika bati. (1Tam. 1:2) N aia katei tibun Iteraera, e iangoaki te aine ae kanoabo bwa e aki kakabwaiaaki iroun te Atua. Ngaia are e rangi ni maamaa iai Anna. (KBwaai 30:​1, 2) Ma e bati riki ana kangaanga Anna. Iai riki buuni buuna, ao aran neiei Beninna, ao e karikiia natina neiei. E iangoa Anna bwa aiana Beninna, ao “e aki toki . . . ni kakanikoa neiei ni kammaraka nanona.” (1Tam. 1:6) N te moantai, e taonakinako Anna n ana kangaanga aikai. E rangi n rawawata n te aro are “e a tang . . . ao n aki amwarake.” E “rangi ni korakora rawawatan” Anna. (1Tam. 1:​7, 10) Ma e kangaa ni karekea kabebeteana?

5. E kangaa ni buokaki Anna n te tataro?

⁵ E bunra nanona Anna nakon Iehova n te tataro. Ngke e tia n tataro, e kabwarabwaraa ana kangaanga nakon te Ibonga ae Rietata ae Eeri. Ao e taku teuaei nakoina: “Naako ma te rau, ao ke e anganiko Atuan Iteraera am bubutii.” Tera mwina? E “reitaanako kawaina neiei ao e a amwarake, ao e a aki manga mata n rawawata.” (1Tam. 1:​17, 18) E buokaki Anna n te tataro bwa e na manga reke raun nanona.

6. Baikara reireiara ni kaineti ma te tataro, mairoun Anna ao man I-Biribi 4:​6, 7?

 ⁶ Ti kona ni manga karekea raun nanora ngkana ti botumwaaka n tataro. E maroro Anna ma Tamana are i karawa i nanon te tai ae maan. (1Tam. 1:12) Ti kona naba ngaira ni maroro ma Iehova i nanon te tai ae maan n taekin raraomara, baika ti maakui, ao kabwakara. Tiaki nanona bwa a na kabinano ara tataro ke ni barongaaki raoi. N tabetai, a aikoa otinako ara taeka ibukin rawawatan nanora. E ngae n anne, e bon aki kona ni kua Iehova n ongoraei ara tataro. Irarikin tataroakinan ara kangaanga, ti riai n uringa naba te taeka n reirei are n I-Biribi 4:​6, 7. (Warekia.) E taekinna Bauro bwa ti riai n tataro ni katituaraoi ke ni kakaitau. A rangi ni bati baika ti kona ni kaitaua iai Iehova. N te katoto, ti kona ni kaitaua ibukin ana bwaintangira ae te maiu, ana mwakuri ni karikibwai, ana tangira ae koaua, ao te kantaninga ae tamaroa ae e anganira. Tera riki reireiara mairoun Anna?

7. Tera ae a kakaraoia Anna ma buuna?

⁷ E ngae ngke a bati ana kangaanga Anna, ma e katoatai n irira buuna nakon te tabo are tataromauriaki iai Iehova i Tiro. (1Tam. 1:​1-5) Ngke e mena Anna n te umwanrianna ae tabu, e tuangnga te Ibonga ae Rietata ae Eeri bwa e kantaningaia bwa e na boni kaekaa ana tataro Iehova, ao e kabebeteaki iai Anna.​—1Tam. 1:​9, 17.

8. Ti na kangaa ni buokaki man ara bobotaki? Kabwarabwaraa.

⁸ E kona ni manga rau nanora ngkana ti teimatoa ni kaei bobotaki. N angiin te tai n te kaukuki n te tataro, e butiiaki te Atua taamneina ae raoiroi bwa e na raonira. Te rau bon uaan naba te taamnei ae raoiroi. (IKar. 5:22) Ngkana ti kaakaei bobotaki e ngae ngke ti rawawata, ti a angan iai Iehova ma taari aia tai ni kaungaira ao ni buokira ni manga karekea raun nanora ao ara iango. Te tataro ao taiani bobotaki bon aanga aika kakawaki ake e kamanenai Iehova ibukini karauan nanora. (Ebera 10:​24, 25) Nora riki reireiara man rongorongon Anna.

9. Tera te bwai ae aki bitaki ni maiun Anna, ma tera ae buokaki iai?

⁹ E aki waekoa n nako te baere karika raraoman Anna. Ngke e okira mwengana imwin aia taromauri n te umwanrianna ae tabu, e bon riai n uaia ni maeka ma Beninna. Ao e aki taekinaki n te Baibara bwa e bitaki aroaroni Beninna. Ngaia are e bae n teimatoa ni kekeiaki Anna ma ana taeka aika kammaraki neiei, ma e a aki manga rawawata. Uringnga are imwini katukan ana kangaanga iroun Iehova, e a aki manga taonakinako n te raraoma. E kariaia Iehova bwa e na kabebetea ao ni karaua nanona. Imwina riki, e a kakabwaiaaki neiei ao a a riki natina!​—1Tam. 1:​19, 20; 2:21.

10. Tera reireiara man ana katoto Anna?

¹⁰ E kona ni manga reke raun nanora e ngae ngke e teimatoa te baere karika raraomara. A kona n aki mauna ara kangaanga tabeua, e ngae ngke ti botumwaaka n tataro ao ni kaakaei bobotaki. Ma e reke reireiara man ana katoto Anna bwa akea te bwai ae kona n tuka Iehova mani karauan nanora ae tabeaianga. E aki kona ni mwaninga taekara Iehova, ao n te tai ae waekoa ke imwina riki, e na bon anganira kaniwangara ibukini kakaonimakira.​—Ebera 11:6.

11. Baikara baike a karika raraoman Bauro?

¹¹ A bati baike e raraoma iai Bauro. N te katoto, ibukina bwa e tangiriia taari, e rangi n tabeaianga n aia kangaanga ake a  kaaitarai. (2Kor. 2:4; 11:28) Ni karaoani mwiokoana n abotoro, e kaaitara Bauro ma taani kakaaitara ake a oreia ao ni karabuutinna. E kaaitara naba ma kangaanga aika karekea raraomana, n aroni ‘karakon ana bwai.’ (IBir. 4:12) Ao ibukina bwa tentai ana tai n toka ni kaibuke aika urubekebeke, e boni bae ni korakora raraomana n taai ake e mwamwananga iai n te kaibuke. (2Kor. 11:​23-27) Ma tera ae buokaki iai Bauro?

12. Tera ae buoka Bauro ni kabebetea man raraomana?

¹² E raraomaeakinia taari Bauro ngkana a kaaitara ma kangaanga, ma e aki kataia ni kanakoraoi aia kangaanga n tii ngaia. E nanorinano Bauro. E baireia bwa a na ibuobuoki tabeman n tabeakinia kaain te ekaretia. N te katoto, e mwiokoiia mwaane aika kona n onimakinaki n aron Timoteo ao Tito. E boni bae ni kabebeteaki man raraomana Bauro, n aia mwakuri taari mwaane aikai.​—IBir. 2:​19, 20; Tit. 1:​1, 4, 5.

13. A na kangaa unimwaane ni kakairi irouni Bauro?

¹³ Butiia tabemwaang bwa a na buokiko. N aroni Bauro, a bati unimwaane aika atataiaomata ni boong aikai aika raraoma naba ibukia kaain te ekaretia ake a kaaitara ma kataaki. Ma e aki kona te unimwaane ae tii temanna ni buokiia taari ni kabane. E na kairaki n te nanorinano bwa e na anga uotana tabeua nakoia taari mwaane aika tau, ao e na reireinia ni kataneiaia naba taari mwaane aika ataei bwa a na buokia n tabeakina ana nanai te Atua.​—2Tim. 2:2.

14. Tera ae e aki raraomaeakinna Bauro, ao tera reireiara man ana katoto?

¹⁴ Ko riai ni butimwaea ae ko kainnanoa naba kabebeteam. E nanorinano Bauro, ngaia are e ukera kaungaana mairouia raoraona, ao a boni kaungaa. E aki raraomaeakina ae e na iangoaki bwa e mamaara ngkana e kaotia ae e kaungaaki irouia tabemwaang. E korea aei Bauro nakoni Biremon: “I rangi ni kimwareirei tariu ao ni kabebeteaki n am tangira.” (Bire. 7) E taekinia naba Bauro tabeman riki raona ni mwakuri ake a kaungaa n ana tai n rawawata. (IKoro. 4:​7-11) Ngkana ti nanorinano ni butimwaea ae ti kainnanoa te kaungaunga, a na boni kukurei tarira n anganira buokara ae ti kainnanoia.

15. E kangaa Bauro ni karekea kabebeteana i aani kangaanga?

 ¹⁵ Onimakina Ana Taeka te Atua. E ataia Bauro ae kona ni kabebeteaki n te Koroboki ae Tabu. (IRom 15:4) E na anganaki naba iai te wanawana ibukini kaitaraan ana kangaanga nako. (2Tim. 3:​15, 16) Ngke e kabureaki i Rom n te kauoua n tai, e namakinna Bauro bwa e a kaani kamateana. Ngke e kaaitara ma anne, tera ae e karaoia? E butiia Timoteo bwa e na waekoa ni kawaria ao e na uotii “taian nira ni boki.” (2Tim. 4:​6, 7, 9, 13) Bukin tera? E bae n ae nira ni boki akanne boni mwakoron te Koroboki ae Tabu n te Taetae n Ebera, ake e kona ni kamanenai Bauro n ana ukeuke n reirei n te Baibara. Ngkana ti kakairi irouni Bauro ni katoatai n ukeuke n reirei n Ana Taeka te Atua, e na boni kamanena Iehova te Koroboki ae Tabu ni kabebeteira iai, n aki ongeia bwa tera kataakira.

16. Tera aron rotakin Tawita imwini karaoan te bure ae kakaiaki?

¹⁶ E raraoma Tawita ibukina bwa e karaoa te bure ae kakaiaki. E wene ni kimoa ma Batateba, e bairea tiringani buun neiei, ao e kataia ni karabaa ana bure. (2Tam. 12:9) N te moantai, e aki mutiakina mataniwin nanona Tawita. Ibukin anne, e a aki tii rotakibuaka ana onimaki, ma e a rotaki naba marurungina ao e a rawawata nanona. (TaiAre. 32:​3, 4) Tera ae buoka Tawita n tokanikai i aon te raraoma are e boni karikia nakoina, ao tera ae kona ni buokira ngkana ti karaoa te bure ae kakaiaki?

17. E kangaa ni kaotaki ana rairannano ni koaua Tawita n Taian Areru 51:​1-4?

¹⁷ Tataro ibukini kabwaraan am bure. Imwina riki, e a tataro Tawita nakon Iehova. E raira nanona ni koaua, ao e kaotii ana bure. (Wareka Taian Areru 51:​1-4.) E a karekea iai kabebeteana ao kukureina! (TaiAre. 32:​1, 2, 4, 5) Ngkana ko karaoa te bure ae kakaiaki, tai kataia ni karabaa am bure. Ma kaota raoi am bure nakon Iehova n te tataro. Ane ko na namakina iai te kabebeteaki ao e na aki manga tabetabe mataniwin nanom. Ma ngkana ko kani kaoka reitakim ma Iehova, ko riai ni karaoa ae bati riki nakon ae tii te tataro.

18. Tera aron Tawita nakon te reirei ni kaetieti?

¹⁸ Butimwaea te reirei ni kaetieti. Ngke e  kanakoa te burabeti ae Natan Iehova bwa e na kaota ana bure Tawita, e aki karekea aonana Tawita ke n taekinna bwa e aki rangi ni bure te baere e karaoia. E waekoa ni butimwaea ae e a tia ni karaoa ae bure tiaki tii nakoni buuni Batateba, ma nakon naba Iehova. E butimwaea Tawita te reirei ni kaetieti mairoun Iehova, ao Iehova e kabwaraa ana bure. (2Tam. 12:​10-14) Ngkana ti karaoa te bure ae kakaiaki, ti riai ni maroro ma naake e mwiokoiia Iehova bwa a na kawakinira. (Iak. 5:​14, 15) Ao ti riai n rarawa ni karekei aonara. Ngkana ti moantaai ni butimwaea ao ni maiuakina te reirei ni kaetieti are ti anganaki, e na boni moantaai naba ni manga oki raun nanora ao kimwareireira.

19. Tera ae ti riai ni kamatoaa nanora bwa ti na karaoia?

¹⁹ Kamatoaa nanom bwa ko na aki manga karaoa te bure are ko karaoia. E ataia te Uea ae Tawita bwa ngkana e na aki manga karaoi ana bure ake mai mwaina, e boni kainnanoa ana ibuobuoki Iehova. (TaiAre. 51:​7, 10, 12) Ngke e kabwaraaki ana bure iroun Iehova, e kamatoaa nanona bwa e na aki manga iaiangoi baika bure. Ibukin anne, e a manga oki raun nanona.

20. Ti na kangaa ni kaota ara kakaitau ibukin ana kabwarabure Iehova?

²⁰ Ti kaotia bwa ti kakaitau n ana kabwarabure Iehova ngkana ti tataroia, ti butimwaea te reirei ni kaetieti, ao ti kakorakoraira n aki manga karaoa te bure are ti karaoia. Ngkana ti karaoi mwaneka aikai, e na manga oki raun nanora. E namakina naba anne te tari te mwaane ae James ae karaoa te bure ae kakaiaki. E taku: “Ngke I kaota au bure nakoia unimwaane, I namakina ae e kounako te rawawata teuana mai aou. E a manga reke raun au iango.” Ai karaunanora ataakin ae “e kaan Iehova ma akana uruaki nanoia. E kamaiuia akana rawawata nanoia”!​—TaiAre. 34:18.

21. Ti na kangaa ni kariaia bwa e na karaui nanora Iehova?

²¹ Ngkai ti a rangi ni kaan riki ma te toki, a na bae n ririkirake riki baika a na karekea raraomara. Ngkana ko raraoma, tai tabwara n ukera ana ibuobuoki Iehova. Kakorakorako n ukeuke n reirei n te Baibara. Karekea reireiam man aia katoto Anna, Bauro, ao Tawita. Butiia Tamam are i karawa bwa e na buokiko n atai baika karika raraomam. (TaiAre. 139:23) Kariaia bwa e na uotii rawawatam, moarara riki ake ko a aki kona ni kanakoraoi. Ngkana ko karaoa anne, ko kona ni katotonga te tia areru are anenea aei nakon Iehova: “Ngkana a taonainako iango n raraoma, ao ko kabebeteai ma ni karaua nanou.”​—TaiAre. 94:19.