1. ¿Dre raba ni ngwen töbike krubäte aune ye köböite ni raba kite töbike ño jabätä?

NI MADA käkwe kukwe ñaka kwin nuainbare nibätä o ñäkäbare tare nie ye raba töbikakwe mike ni kisete. Arato nikwe kukwe blo nuainbare o nikwe ñäkäbare tare ni madai o ni ja mikani ngite ye Jehovakwe ñaka juain ta nibiti ruin nie ye raba ni mike ja töibikaire krubäte. * Ne madakäre, ni abokän käme o ni ñaka tödeke yebätä ja ruin kore nie ye ni raba kite nütüre. ¿Akwa kukwe ye metre ya?

2. Ni ñaka tödeke ye ñan aibätä töbikata nemen ni kisete, ¿ye kukwe meden Bibliabätä tä bämike?

² Nitre ruäre kädrieta Bibliakwe yebätä ani blite. Ana, Samuel meye yekwe tödeka nämäne dite, akwa yebiti ta nämäne nemen töbike kri ñan ñobätä aune ni nünanka ben gwi ye nämäne ngwen ja tare nike krubäte (1 Sam. 1:7). Tödeka apóstol Pablokwe nämäne dite akwa töi nämäne krubäte konkrekasion jene jenebätä ye nämäne ngwen “töbike kri” (2 Cor. 11:28). Rei David nämäne tödeke krubäte yebätä nämäne tare krubäte Jehovakwe (Hech. 13:22). Akwa ja mikani ngite kwe ngwane töi namani nike krubäte (Sal. 38:4). Nitre nimä ye Jehovakwe töi mikaninta jäme. Aisete dre raba nemen gare niaratrebätä nie ye ani mike gare jai.

3. Ni mada käkwe kukwe niedre nibätä, ¿ye ñobätä raba ni mike töbike krubäte?

³ Ni mräkä o ja ketamuko nikwe käkwe kukwe tare niedre nie ye raba ni ngwen töbike krubäte. Nikwe ñaka ja ketai jankunu ben yebätä ni raba nemen töbike. Ruäre ngwane nitre tä blite okwä kware ye tä nemen tare nie aune “ngitrabiti ni nuainta tare” ye kwrere jata nemen ruin nie (Prov. 12:18). Akwa ruäre ngwane nierare kukwe nieta nie ne kwe matadre tare nibätä. Ye erere namani bare meri Testiko batibätä, niara tä niere: “Ja ketamuko kwin tikwe jataba kukwe ngwarbe niere tibätä redes sociales yete. Ye mataba tare tibätä käkwe ti mikaba töbike krubäte. Ñobätä ja ketamuko tikwe käkwe kukwe ye nuainba tibätä ye ñan rababa nüke gare tie”. Ni mräkä o ja ketamuko nikwe tärä kukwe blo nuainne nibätä ngwane, Ana ja tuani kukwe ruäre ben ye raba ni dimike krubäte.

4. ¿Kukwe tare meden meden ben Ana ja tuani?

⁴ Anakwe ja tuani kukwe tare ben. Kä kwati krubäte te ñaka namani nemen monso bökäne (1 Sam. 1:2). Nitre israelita näire, merikwe monso ngübadre ye mika nämäne tuin ütiäte krubäte jai. Aisete Ana monsoi ñaka namani nemen yebätä ja nämäne nemen ruin ngwarbe ie (Gén. 30:1, 2). Bätuakäre, mukokwe meri mada nämäne. Meri ye kädeka nämäne Peniná, yebrä kwe monso nämäne nemen. Ana nämäne tuin ja ribare Peniná ie aisete käre “nämäne kötaire mikakäre jakaire” (1 Sam. 1:6). Kenanbe kukwe ye käkwe Ana ngwani ja tare nike krubäte. Ja ñan nämäne nemen ruin kwin ie “yebätä nämäne ja muaire aune ñaka nämäne mröre”, namani “ulire krubäte” (1 Sam. 1:7, 10). ¿Ñokänti Ana töi namaninta jäme?

5. ¿Orasion yekwe Ana dimikani ño?

⁵ Dre nämäne Ana brukwäte ye niebare kwe Jehovai. Orabare kwe Jehovai ye bitikäre dre nämäne nemen barebätä ye mikani gare kwe sacerdote bäri kri Elí yei. Elí käkwe niebare ie: “Nänta töi jämebiti, aune mäkwe dre käräni Ngöbö nitre Israelkwe ie ye erere biandre kwe mäi”. ¿Ye köböire dre namani bare? Ana nikaninta aune “mröbare kwe aune kä ñaka namaninta ulire ngwärebätä” (1 Sam. 1:17, 18). Orasion käkwe niara dimikani nementa töi jäme.

6. Orasion nuainbare Anakwe aune Filipenses 4:6, 7 tä kukwe niere, ¿ye tä dre driere nie orasion yebätä?

⁶ Nikwe oradi jankunu ngwane ni raba nementa jäme. Ana nämäne kä denkä krubäte jai  blitakäre Rün kä kwinbiti ben (1 Sam. 1:12). Nita töbike, kä jüräta nemen nibätä aune ni ja mikani ngite ye kräke ni raba kä denkä krubäte jai blitakäre ni Rün kä kwinbiti yebe. Kukwe betadrekä bängrabe aune nuäre ni kadate ye ñan ribeta nie orasion nuainkäre. Ruäre ngwane ni raba blite muare kwärä orasionte o rubune. Nikwe oradre ño akwa Jehovakwe käre ni kukwe nuai. Akwa nita blite kukweta ni kisete yebätä ben ngwane, kukwe nieta Filipenses 4:6, 7 ye nikwe ñaka käi kwitadrekä jabiti (ñäkädrebätä). Nita orare ngwane, nikwe debe biandre Jehovai niebare Pablokwe texto yekänti. Nita nire, Ngöbökwe jondron sribebare, ni tare kwe aune kukwe käbämikata kwe nie ja känenkäre yebätä ni rabadre debe bien ie. Kukwe keta kabrebätä nikwe debe biandre Jehovai, ¿ñan ererea? ¿Ana yebätä kukwe meden mada raba nemen gare nie?

7. ¿Dre nuain nämäne käre Ana bätä muko kwe yekwe?

⁷ Ana nämäne ja tare nike akwa yebiti ta käre nämäne niken muko kwe ben Jehová mikakäre täte Siló (1 Sam. 1:1-5). Tabernáculo yete Ana kukwe ribebare orasionte ye Jehovakwe mikadre nemen bare kräke yei Elí tö namani niebare kwe ie dimikakäre (1 Sam. 1:9, 17).

8. ¿Nändre gätäbätä ye raba ni dimike ño?

⁸ Ni näin jankunu gätäbätä ngwane ni raba nementa jäme. Gätä kömikata ngwane, Jehovakwe üai deme biandre nie ye ribeta käre orasionte aune üai deme ye köböire käta nemen jäme nibätä (Gál. 5:22). Töbikakwe rabadre ni kisete akwa yebiti ta ni rikadre gätäbätä, ye köböire ja mräkätre konkrekasionte aune Jehová raba ni dimike nementa töi jäme. Orasion aune gätä yebiti Jehovata ni töi miketa jäme (Heb. 10:24, 25). Kukwe nakaninkä Anabätä ye tä kukwe mada mike gare nie ye ani mike gare jai.

9. ¿Kukwe meden ben Ana ja tuani jankunu akwa dre käkwe dimikani?

⁹ Kukwe nämäne Ana ngwen ja tare nike ye ñaka ükaninte bengwairebe. Janamane tabernáculo Siló Ngöbö mikakäre täte nükaninta, ye bitikäre nünanbare jankunu kwe Peninábe ju kwatibe te, Peniná ja töi kwitani ye Biblia ñaka niere. Ye tä mike gare Peniná nämäne ñäke tare Ana ie yebe ja tuani jankunu kwe, akwa kä ngwani nüke kwe jai. Kä jäme namaninta kwe jankunu. Kukwe ben nämäne ja tuin ye mikani kwe Jehová kisete ye bitikäre ja ñaka namaninta ruin ulire ie ye nikwe ngwandre törö jai. Jehová tuanimetre kwe ja dimike aune ja töi miketa jäme. Niara rabadre monso bökäne ribebare kwe orasionte ye käi nikani ta ye bitikäre Jehovakwe mikani nemen bare kräke (1 Sam. 1:19, 20; 2:21).

10. ¿Kukwe nakaninkä Anabätä ye tä dre driere nie?

¹⁰ Kukweta ni ngwen ja tare nike ye ñaka ükadrete bengwairebe akwa ni raba nementa jäme. Nikwe oradre jankunu o ni rikadre jankunu gätäbätä akwa kukwe ruäre ben nita ja tuin ye ñaka riaikä jötrö ngwarbe. Akwa kukwe ñaka raba Jehová ketebätä jire ne kwe kä mikadre jäme kwe ni brukwäbätä ye kukwe nakaninkä Anabätä tä driere nie. Nikwe Jehová tuainmetre ja dimike ngwane ye erere raba nemen bare. Niarakwe ñaka ni käi kwitaikä jire jabiti aune nita ja ngwen metre ie yebätä kukwe kwin mikai nemen bare kwe ni kräke (Heb. 11:6).

11. ¿Kukwe meden nämäne Pablo ngwen töbike?

¹¹ Kukwe keta kabre nämäne Pablo ngwen töbike. Ñodre, ja mräkätre nämäne tare kwe, aisete kukwe meden ben niaratre nämäne ja tuin ye nämäne niara ngwen töbike (2 Cor. 2:4; 11:28). Niara nämäne kukwe driere ngwane, nitre ja mikaka niara rüere käkwe nuainbare tare aune kitani ngite kwetre. Arato nünandre jondron braibebiti ye nämäne niara ngwen töbike krubäte (Filip. 4:12). Bämä jire ru nikani mrente  niara ben ngöi, aisete batire batire nämäne niken rute ngwane, ¿kä jürä nämäne nemenbätä ye ni raba bämike ja okwäte? (2 Cor. 11:23-27). ¿Dre käkwe Pablo dimikani töbikakwe yebätä?

12. ¿Dre käkwe Pablo dimikani nementa töi jäme?

¹² Kukwe ben ja mräkätre nämäne ja tuin ye nämäne kwekebe Pablo töite. Akwa töi nämäne bobre yebätä ñan ja di ngwani kaibe kwe kukwe ye ükatekäre. Ja di ribebare kwe ja mräkätre mada ie konkrekasion ngübakäre. Nitre ie tö ngwan raba ye kisete sribi mikani kwe, ñodre Timoteo aune Tito kädekani kwe sribikäre. Nitre ye käkwe sribibare yekwe Pablo dimikani nementa töi jäme (Filip. 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5).

13. ¿Nitre umbre ji ngwanka ye raba ja ngwen ño Pablo erere?

¹³ Nikwe ja di kärädre. Pablo erere, kä nengwane nitre umbre ji ngwanka tä ja tuin kukwe ye kwrere ben. Nitre umbre ji ngwanka tä ja mräkätre konkrekasionte tarere krubäte, aisete ja mräkätre tä ja tuin kukwe tare ben ye nitre umbre ji ngwanka tä nemen töibikaire. Akwa ni ji ngwanka itibe ñaka raba kukwe jökrä ükete kaibe. Niara ñaka raba kukwe ükete kaibe gare ie, aisete yekwe töi mikai ja di kärere ja mräkätre mada kädekani yei aune ja mräkätre bati ye kite oveja Ngöbökwe ye ngübakäre siba (2 Tim. 2:2).

14. ¿Pablo ñaka nämäne dre gaire aune ye tä dre driere nie?

¹⁴ Ni madakwe ni dimikadre ribeta nikwe jai.Pablo töi nämäne bobre yebätä nämäne ja ketamukotre kwe ye tuenmetre ja dimike ne kwe töi rabadre jäme. Ja mräkätre nämäne dimike ye niara ñaka nämäne gaire aune ja ñaka nämäne nemen ruin ngwarbe ie. Tärä tikani kwe Filemón kräke yete niebare kwe ie: “Mata ni mda mda tarere ye abko käi nuäre krübäte tibtä amne tä ti die mike krübäte” (Filem. 7). Ne madakäre, ja mräkätre meden niara dimikani kukwe tare näire ye kädekaninte kwe (Col. 4:7-11). Ja mräkätre ni dimikadre ye töi bobrebiti nikwe mikadre nüke gare jai. Ye erere nikwe nuaindi ngwane, ja mräkätre täi juto ni dimikakäre kä jutobiti.

15. ¿Kukwe tare näire dre käkwe Pablo dimikani?

¹⁵ Nikwe tö ngwandre kukwe Ngöbökwe ie. Kukwe Ngöbökwe ye käkwe apóstol Pablo töi mikai jäme ye nämäne gare ie (Rom. 15:4). Aune nuaite ye ngwane mikai töbätä kwe ye nämäne gare ie arato (2 Tim. 3:14-16). Kitani ngite bobukäre Roma ngwane, kä ñan rikai raire ta aune murie ketai nämäne gare ie. ¿Kukwe  tare ye ngwane dre nuainbare kwe? Timoteo rikadre jötrö känti ja tuakäre ben aune rikadre rollo ngwena ie niebare kwe (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13). ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune rollo yebätä kukwe ruäre Escrituras Hebreas nämäne tikani, yebiti niara raba ja tötike kaibe. Pablo erere, käre nikwe ja tötikai Bibliabätä ngwane, ni täi ja tare nike akwa Jehovakwe ni töi mikai jäme kukwe kwe yebiti.

16. ¿Davidkwe ja mikani ngite krubäte ye köböite ja namani ruin ño ie?

¹⁶ Davidkwe ja mikani ngite Bat-Seba ben aune kukwe ükaninte kwe Bat-Seba muko murie ketakäre, kä ruäre te ja di ngwani kwe kukwe jökrä ye üke (2 Sam. 12:9). Ja mikani ngite kwe ye köböite töi namani nike krubäte. Kenanbe, töi nämäne nike ye ja di ngwani kwe ñaka töibikaire. Ye köböite ja tare nikani kwe kukwe ja üairebiti, ja ñan namani ruin kwin ie aune namani bren (Sal. 32:3, 4). ¿Dre käkwe David dimikani ne kwe töi ñaka nikadre jankunu? Nikwe ja mikadre ngite krubäte ngwane, ¿dre raba ni dimike töi nementa jäme?

17. ¿Ja namani ruin ngite David ie ye Salmo 51:1-4 tä mike gare ño?

¹⁷ Jehovakwe ngite juandre ta nibiti ye ribedre ie. Mrä mada Davidkwe orabare Jehovai. Ja namani ruin ngite ie, aisete kukwe blo nuainbare kwe ye jökrä mikani gare kwe Jehovai (ñäkädre Salmo 51:1-4 yebätä). * Ja driebare kwe Ngöböi ye köböire ja namaninta ruin bäri kwin ie (Sal. 32:1, 2, 4, 5). Nikwe ja mikadre ngite ngwane ñaka ükadre, ñakare aune ja driedre Jehovai aune nikwe dre nuainbare ye jökrä mikadre gare ie. Nikwe ye erere nuaindi ngwane, ni töi ñan rabai ni nike aune tribe doboko diankata ni kötärä ye kwrere ja rabai ruin nie. Akwa ni tö ja ketaita kwin Jehovabe ngwane nikwe kukwe mada nuaindre.

18. ¿Jehovakwe mäträbare Davidbätä ngwane niarakwe ja töi mikani ño?

¹⁸ Mäträdre nibätä ye kadre ngäbiti. Davidkwe ja mikani ngite ye diankakäre kä mrebiti Jehovakwe Natán juani, David ñaka kukwe mikani jabiti aune kukwe ye ñaka namani tuin ngwarbe ie. Ñan jerekäbe ja mikani ngite kwe  Bat-Seba muko ye rüere, ñakare aune “tikwe ja mikani ngite Jehová rüere” niebare bengwairebe kwe. Jehovakwe mäträbarebätä ye kani ngäbiti kwe aune Jehovakwe ngite juani tabiti (2 Sam. 12:10-14). Nane nikwe ja mikani ngite ngwane, nitre kädekani Ngöbökwe ni jie ngwankäre yebe blitadre (Sant. 5:14, 15). Aune ñaka kukwe mikadre jabiti. Ñakare aune mäträdre nibätä ye bengwairebe kadre ngäbiti aune bengwairebe ja töi ükadrete. Ye köböire bäri jötrö ni töi rabaita jäme aune kä rabaita juto nibätä.

19. ¿Nikwe ja töi mikadre kwatibe dre nuainne?

¹⁹ Nikwe ja töi mikadre kwatibe ñaka ja mike ngite kukwe arabebätä. Rei David ñaka rikadreta tibien kukwe arabebätä yekäre nämäne Jehová die ribere jai ye nämäne gare ie (Sal. 51:7, 10, 12). Jehovakwe ngite juani tabiti ngwane, ja töi mikani kwatibe kwe ñaka kukwe käme ye tuenmetre nementa ja töite. Ye köböire töi namaninta jäme.

20. ¿Jehovata ngite juen ta nibiti yebätä nita debe bien ye nita bämike ño?

²⁰ Jehovakwe ngite juandre ta nibiti ye nita ribere orasionte, tä mäträre nibätä ye nita kain ngäbiti aune nita ja di ngwen ñaka ja miketa ngite kukwe arabebätä ngwane, ngite juani ta kwe nibiti yebätä nita debe bien ie ye nita bämike. Nita ye nuainne ngwane, ni töita nementa jäme. Ye erere namani bare ja mräkä James käkwe ja mikani ngite yebätä. Niara tä niere: “Ti ja mikaba ngite ye tikwe nieba nitre umbre ji ngwanka ie ngwane, jondron doboko diankata ni kötärä ye kwrere ja rababa ruin tie, ti töi jatabata jäme”. “Jehová tä nitre brukwä nötaninte ye ken; aune nitre di ñakare ye niarata mike kwäre” kukwe ye tä ni dimike krubäte, ¿ñan ererea? (Sal. 34:18).

21. ¿Nikwe dre nuaindre ne kwe Jehovakwe ni töi mikadre jäme?

²¹ Kä ne bikera krüte, aisete kukwe jatai bäri ni ngwen töbike. Ye medenbätä töbikakwe rabadre ni kisete ngwane bengwairebe nikwe ja di kärädre Jehovai aune käre ja tötikadre Bibliabätä. Ana, Pablo aune David kukwe kwin bämikani yebätä nikwe kukwe mikadre gare jai. Ñobätä nita nemen ja töibikaire krubäte ye Jehovakwe ni dimikadre mike nüke gare jai ye nikwe ribedre ie (Sal. 139:23). Nikwe Jehová tuanemetre tribe jakwe ye ngwen jakrä. Kukwe rabadre ni kisete abokän ni ñaka raba ükete kaibe yebätä bäri nikwe niara tuanemetre ja dimike. Nikwe ye erere nuaindi ngwane ja rabai ruin nie salmista ye erere, kantabare krörö kwe Jehovai: “Töbika nämä nemen krubäte ti kisete ngwane, mä nämä ti töi mike jäme aune ti mike kwekebe” (Sal. 94:19).