1. Ania ti mabalin a pakaigapuan ti panagdanag, ken ania ti epekto dayta kadatayo?

NAPADASAM kadin ti nariribukan gapu iti pakadanagan? * Mabalin a nariribukanka gapu ta nasaktanka iti imbaga wenno inaramid ti sabali a tao. Wenno baka nadanaganka gapu iti mismo nga imbaga wenno inaramidmo. Kas pagarigan, mabalin a nakaaramidka iti kamali, ket madanaganka a baka saannaka a mapakawan ni Jehova. Nakarkaro pay, baka panunotem a gapu ta marirriribukanka unay, kurang la ketdi ti pammatim ken dakeska a tao. Ngem pudno kadi dayta?

2. Ania dagiti pagarigan iti Biblia a mangipakita a saan a kurang ti pammatim no mariribukanka?

² Usigentayo ti sumagmamano a pagarigan iti Biblia. Nabileg ti pammati ni Hanna, a nagbalin nga ina ni propeta Samuel. Ngem nariribukan iti kasta unay idi saan a nasayaat ti panangtrato kenkuana ti maysa a miembro ti pamiliana. (1 Sam. 1:7) Nabileg ti pammati ni apostol Pablo, ngem nakaro ti ‘panagdandanagna gapu iti amin a kongregasion.’ (2 Cor. 11:28) Nabileg ti pammati ni Ari David isu nga impatpateg unay ni Jehova. (Ara. 13:22) Ngem nakaaramid kadagiti kamali a nakariribukanna iti kasta unay. (Sal. 38:4) Liniwliwa ken pinaragsak amin ida ni Jehova. Kitaentayo ti masursurotayo iti ulidanda.

3. Apay a mabalin a mariribukantayo no makaibaga ti dadduma iti nasakit a sasao kadatayo?

³ Mabalin a mariribukantayo no adda maibaga wenno maaramid ti dadduma a makapasakit kadatayo. Nangnangruna a pudno dayta no nadekket a gayyem wenno kabagiantayo ti nakapasakit kadatayo. Mabalin a madanagantayo a baka nadadaelen ti relasiontayo iti dayta a tao. No dadduma, mabalin a saan nga inggagara ti maysa a tao ti makaibaga iti nasakit a sasao, ngem mariknatayo latta a kasla naduyoktayo iti espada! (Prov. 12:18) Wenno mabalin nga inggagara pay ketdi ti maysa ti agsao iti makapasakit kadatayo. Napadasan dayta ti maysa nga agtutubo a kabsat a babai. “Sumagmamano a tawenen ti napalabas,” kunana, “pinadakesnak iti social media ti maysa nga impagarupko a nasayaat a gayyem. Nasaktan ken nariribukanak. Diak maawatan no apay nga inaramidna ti kasta kaniak.” No nasaktannaka ti maysa a nadekket a gayyemmo wenno kabagiam, adu ti masursurom ken Hanna.

4. Ania dagiti narigat a problema a nakaipasanguan ni Hanna?

⁴ Naipasango ni Hanna iti sumagmamano a narigat a problema. Adu a tawen nga awan anakna. (1 Sam. 1:2) Iti kultura dagiti Israelita, makuna a nailunod ti maysa a babai nga awan anakna. Gapu iti dayta, mababain a permi ni Hanna. (Gen. 30:1, 2) Nakarkaro pay, adda sabali pay nga asawa ni lakayna, ni Penina, ket adda annakda. Imbilang ni Penina ni Hanna kas karibalna ken ‘kanayonna nga in-insultuen tapno masaktan.’ (1 Sam. 1:6) Idi damo, maladladingitan unay ni Hanna iti situasionna. Nakalidliday nga uray la “agsangsangit ken saan a mangan.” ‘Nasaem unay ti riknana.’ (1 Sam. 1:7, 10) Kasano a naliwliwa ni Hanna?

5. Kasano a nakatulong ti kararag ken Hanna?

⁵ Imbukbok ni Hanna ti rikriknana ken Jehova iti kararag. Kalpasan a nagkararag, inlawlawagna ti situasionna iti Nangato a Padi a ni Eli. Imbaga ni Eli kenkuana: “Inkan, dikan agdanag. Sapay koma ta patgan ti Dios ti Israel ti kiniddawmo kenkuana.” Ania ti resultana? “Pimmanaw ni Hanna ket nangan ken saanen a naliday ti rupana.” (1 Sam. 1:17, 18) Nakatulong ken Hanna ti kararag tapno agbalin a natalna manen ti panunotna.

6. Ania dagiti masursurotayo ken Hanna ken iti Filipos 4:6, 7 maipapan iti kararag?

⁶ Agbalin a natalna manen ti panunottayo  no sipapasnektayo nga agkararag. Napaut a nagkarkararag ni Hanna iti nailangitan nga Amana. (1 Sam. 1:12) Mabalintay met ti agkararag iti napaut ken Jehova ket ibagatayo dagiti pagdandanagan, pagbutbutngan, ken pagkapkapuyantayo. Saan a masapul a kasla daniw wenno nakaur-urnos ti kararagtayo. No dadduma, baka uray la isangittayo nga ibaga ken Jehova dagiti pakarigatantayo. Nupay kasta, saan a mabannog ni Jehova a dumngeg kadatayo. Malaksid iti panangikararagtayo kadagiti problematayo, masapul a laglagipentayo ti balakad a mabasa iti Filipos 4:6, 7. (Basaen.) Espesipiko nga imbaga ni Pablo a masapul nga agyamantayo ken Jehova iti kararagtayo. Nagadu ti rasontayo nga agyaman ken Jehova. Kas pagarigan, mabalintayo a pagyamanan ti biag nga intedna kadatayo, dagiti nagpipintas a pinarsuana, ti napudno nga ayatna, ken ti nagsayaat a namnama nga intedna kadatayo. Ania pay ti masursurotayo ken Hanna?

7. Ania ti regular nga inaramid ni Hanna ken ni lakayna?

⁷ Uray adda dagiti problema ni Hanna, regular latta a nakikadua ken lakayna a mapan iti pagdaydayawan ken Jehova idiay Shilo. (1 Sam. 1:1-5) Adda idi ni Hanna idiay tabernakulo idi pinaregta ti Nangato a Padi a ni Eli ket imbagana a sungbatan koma ni Jehova ti kararag ni Hanna.​—1 Sam. 1:9, 17.

8. Ania ti maitulong kadatayo ti gimong? Ilawlawag.

⁸ Agbalin a natalna manen ti panunottayo no itultuloytayo ti makigimong. Iti panglukat a kararag kadagiti gimongtayo, masansan a dawatentayo ti espiritu ti Dios. Ti talna ket paset ti bunga dayta nga espiritu. (Gal. 5:22) No umatendertayo kadagiti gimong uray no marirriribukantayo, ik-ikkantayo ni Jehova ken dagiti kakabsat iti gundaway a mangparegta ken tumulong kadatayo tapno natalna manen ti panunot ken pusotayo. Ti kararag ken dagiti gimong ti kangrunaan nga us-usaren ni Jehova a mangliwliwa kadatayo. (Heb. 10:24, 25) Kitaentayo ti sabali pay a masursurotayo iti kapadasan ni Hanna.

9. Ania ti saan a nagbaliw iti situasion ni Hanna, ngem ania ti nakatulong kenkuana?

⁹ Saan a dagus a napukaw ti pakaigapuan ti problema ni Hanna. Idi nagsubli kalpasan ti panagdaydayawna iti tabernakulo, kasapulanna latta ti agyan iti balay a paggigianan met ni Penina. Kasta met, saan nga ibaga ti Biblia a nagbalbaliw ni Penina. Isu a mabalin nga intultuloy ni Hanna nga ibturan ti nasakit a panagsasao ti karibalna. Ngem nagbalin a natalna manen ti panunot ni Hanna ken nagtultuloy a kasta. Laglagipentayo nga idi naikararagnan ken Jehova ti problemana, saanen a nariribukan. Impalubosna a liwliwaen ken paragsaken ni Jehova. Idi agangay, nabendisionan met laeng ni Hanna kadagiti annak!​—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

10. Ania ti masursurotayo iti ulidan ni Hanna?

¹⁰ Natalna latta ti panunottayo uray no agtultuloy ti problematayo. Uray sipapasnek nga agkarkararagtayo ken regular a makigimgimongtayo, baka adda latta dagiti problematayo nga awan solusionna. Ngem masursurotayo iti ulidan ni Hanna nga awan ti makalapped ken Jehova a mangliwliwa kadatayo no marirriribukantayo. Saannatayo a lipaten ni Jehova, ket bendisionannanto ti kinamatalektayo.​—Heb. 11:6.

11. Ania dagiti nakaigapuan ti panagdanag ni Pablo?

¹¹ Adu ti nakaigapuan ti panagdanag ni Pablo. Kas pagarigan, gapu ta ipatpategna dagiti kakabsatna, nariribukan unay kadagiti problemada. (2 Cor. 2:4; 11:28) Iti annongenna  kas apostol, masansan idi a pangpang-oren ken ibalud dagiti bumusbusor kenkuana. Inibturanna met ti dadduma pay a pakarigatan a nakariribukanna, kas iti kurang a makan. (Fil. 4:12) Ken gapu ta namitlo a narba ti barko a naglugananna, mabalin a kasta unay ti danagna no aglugan iti barko. (2 Cor. 11:23-27) Ania idi ti nakatulong ken Pablo no madanagan?

12. Ania ti nakatulong tapno maksayan ti pakadanagan ni Pablo?

¹² Nadanagan ni Pablo idi naipasango dagiti kakabsatna kadagiti pakarigatan, ngem saanna a sinolusionan dagiti problemada a bukbukodna. Ammo ni Pablo ti limitasionna. Nagpatulong iti dadduma tapno adda mangaywan iti kongregasion. Kas pagarigan, inikkanna iti responsabilidad dagiti mapagtalkan a lallaki a kas kada Timoteo ken Tito. Sigurado a nakatulong dagitoy a kakabsat tapno makissayan ti pakadanagan ni Pablo.​—Fil. 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5.

13. Kasano a matulad dagiti panglakayen ni Pablo?

¹³ Agpatulongka iti dadduma. Kas ken Pablo, adu a naayat a panglakayen ita ti madanagan gapu kadagiti kakabsat iti kongregasion a maipaspasango kadagiti pakasuotan. Ngem mabalin a saan a kabaelan a tulongan ti maysa a panglakayen ti amin a kakabsat iti kongregasion. Gapu ta ammona ti limitasionna, agpatulong iti dadduma a kualipikado a kakabsat a lallaki ken mangsanay kadagiti agtutubo a lallaki a tumulong a mangaywan iti arban ti Dios.​—2 Tim. 2:2.

14. Ania ti saan a nagdanagan ni Pablo, ken ania ti masursurotayo iti ulidanna?

¹⁴ Bigbigem a kasapulam ti maliwliwa. Napakumbaba ni Pablo, isu nga ammona a kasapulanna ti panangliwliwa dagiti gagayyemna. Nalawag a saan a nagdanag a baka panunoten ti dadduma a nakapuy gapu ta pinaregta dagiti gagayyemna. Idi sinuratanna ni Filemon, imbagana: “Nariknak ti dakkel a rag-o ken liwliwa idi nadamagko ti ayatmo.” (Flm. 7) Innaganan ni Pablo ti dadduma pay a katrabahuanna a nangliwliwa kenkuana kadagiti pakarigatanna. (Col. 4:7-11) No sipapakumbaba a bigbigentayo a kasapulantayo ti pammaregta, maragsakan dagiti kakabsattayo a mangipaay iti suporta a kasapulantayo.

15. Ania ti inaramid ni Pablo bayat ti nakarigrigat a situasionna?

¹⁵ Agpannurayka iti Sao ti Dios. Ammo ni Pablo a makaliwliwa kenkuana ti Kasuratan.  (Roma 15:4) Makaited met dayta kenkuana iti sirib a mangsango iti aniaman a pakasuotan. (2 Tim. 3:15, 16) Iti maikadua a pannakaibaludna idiay Roma, ammona nga asidegen ti ipapatayna. Ania ti inaramidna iti dayta a narigat a situasion? Kiniddawna ken Timoteo nga umay a dagus ken itugotna “dagiti lukot.” (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13) Apay? Gapu ta dagidiay a lukot ket mabalin a paset ti Hebreo a Kasuratan a mausar ni Pablo iti personal a panagadalna. No regular nga adalentayo ti Sao ti Dios kas ken Pablo, usaren ni Jehova ti Kasuratan a mangliwliwa kadatayo aniaman ti suot a mapasarantayo.

16. Ania ti narikna ni David idi nakaaramid iti nadagsen a basol?

¹⁶ Nakonsiensia ni David gapu iti nakadakdakes nga inaramidna. Nakikamalala ken Bat-sheba, implanona ti pannakapapatay ti asawa ni Bat-sheba, ken pinadasna nga ilemmeng dagiti krimen nga inaramidna. (2 Sam. 12:9) Idi damo, saan nga impangag ni David ti konsiensiana. Gapu iti dayta, nadadael ti relasionna ken Jehova, nariribukan unay, ken nagsakit. (Sal. 32:3, 4) Ania ti nakatulong ken David idi nariribukan kas resulta ti nadagsen a basolna, ken ania ti makatulong kadatayo no makaaramidtayo iti nadagsen a basol?

17. Kasano nga ipakita ti Salmo 51:1-4 ti naimpusuan a panagbabawi ni David?

¹⁷ Ikararagmo a mapakawanka. Nagkararag met laeng ni David ken Jehova idi agangay. Naimpusuan a nagbabawi ket impudnona ti basolna. (Basaen ti Salmo 51:1-4.) Nabang-aran idi inaramidna dayta! (Sal. 32:1, 2, 4, 5) No nakaaramidka iti nadagsen a basol, saanmo nga ilimlimed dayta. Imbes ketdi, ipudnom ken Jehova ti basolmo babaen ti kararag. Iti kasta, mabang-aranka ken saankan a makonsiensia. Ngem no kayatmo a maisubli ti pannakigayyemmo ken Jehova, adda pay masapul nga aramidem malaksid iti kararag.

18. Ania ti reaksion ni David iti disiplina?

¹⁸ Awatem ti disiplina. Idi imbaon ni Jehova ni propeta Natan a mangipakaammo iti basol ni David, saan nga inkalintegan ni David ti bagina wenno pinalag-an ti basolna. Dagus nga inaminna a saan laeng a nagbasol iti asawa ni Bat-sheba no di ket kangrunaanna ken Jehova. Inawat ni David ti disiplina ni Jehova ket pinakawan ni Jehova. (2 Sam. 12:10-14) No nakaaramidtayo iti nadagsen a basol, masapul a makisaritatayo kadagiti dinutokan  ni Jehova a mangipastor kadatayo. (Sant. 5:14, 15) Ken liklikantayo nga ikalintegan ti bagitayo. No dagus nga awaten ken iyaplikartayo ti aniaman a disiplina a maawattayo, nalaklaka a maisubli ti talna ti panunot ken rag-otayo.

19. Ania koma ti determinasiontayo?

¹⁹ Determinadoka koma a saanen a mangulit kadagiti nagkamaliam. Ammo ni Ari David a kasapulanna ti tulong ni Jehova tapno saannan a maulit dagiti nagbasolanna. (Sal. 51:7, 10, 12) Idi pinakawanen ni Jehova ni David, determinadon a saan nga agpanunot iti dakes a bambanag. Kas resultana, naaddaan manen iti talna ti panunot.

20. Kasanotayo a maipakita nga ap-apresiarentayo ti pammakawan ni Jehova?

²⁰ Maipakitatayo a napateg kadatayo ti pammakawan ni Jehova no dawatentayo dayta iti kararag, awatentayo ti disiplina, ken ikagumaantayo a saanen nga uliten dagiti nagkamaliantayo. No aramidentayo dagitoy, agbalin a natalna manen ti panunottayo. Napadasan daytoy ni James, a maysa a kabsat a nakaaramid iti nadagsen a basol. Kunana: “Idi impudnok kadagiti panglakayen ti basolko, nariknak a kasla adda naikkat a nadagsen nga awitko. Natalna manen ti panunotko.” Talaga a makaparegta a maammuan nga “asideg ni Jehova kadagiti nasaktan ti pusoda; isalakanna dagidiay nadudog ti espirituda”!​—Sal. 34:18.

21. Kasanotayo a bay-an a liwliwaennatayo ni Jehova?

²¹ Bayat nga umas-asideg ti panagpatingga ti maudi nga al-aldaw, mabalin nga umadu nga umadu ti pakadanagantayo. No marirriribukanka, dagus nga agpatulongka ken Jehova. Adalem a naimbag ti Biblia. Agsursuroka iti ulidan da Hanna, Pablo, ken David. Kiddawem iti nailangitan nga Amam a tulongannaka a mangammo iti pakaigapuan ti pakadanagam. (Sal. 139:23) Bay-am nga awitenna dagiti pakadagsenam, lalo dagiti banag a bassit wenno awan ti maaramidam. No aramidem dayta, agbalinka a kas iti salmista a nangikanta ken Jehova: “Idi immadu dagiti pakadanagak, liniwliwa ken pinaragsaknak.”​—Sal. 94:19.