1. Ki lika mañi zekona kutahisa kuli lube ni lipilaelo, mi taba yeo ikona kutahisa kuli luikutwe cwañi?

KANA muta omuñwi mukile mwaba ni lipilaelo? * Mwendi mubilaezwa ki zene babulezi batu babañwi kamba zene baezize ku mina. Kamba mwendi muikutwa bumaswe kabakala lika zene mubulezi kamba zene muezize. Ka mutala, mwendi muezize mafosisa, mi muikalezwi kuli Jehova haana kumiswalela. Mi mwendi muikutwa kuli bakeñisa kuli munani lipilaelo, hamuna tumelo yetiile, mi mu batu babamaswe. Kana taba yeo ki ya niti?

2. Ki mitala ifi ya batu bababulezwi mwa Bibele yebonisa kuli kuba ni lipilaelo hakutalusi kuli mutu haana tumelo?

² Halunyakisiseñi mitala isikai ya batu bababulezwi mwa Bibele. Anna, yena yanaapepile mupolofita Samuele, neli musali yanaanani tumelo yetuna. Nihakulicwalo, naaimelizwe ki lipilaelo muta mutu yomuñwi mwa lubasi lwahae naamunyandisize. (1 Sam. 1:7) Muapositola Paulusi ni yena naanani tumelo yetiile, kono ‘naaikalezwi za liputeho kaufela.’ (2 Makor. 11:28) Mulena Davida naanani tumelo yetiile kuli mane Jehova amulata hahulu. (Lik. 13:22) Nihakulicwalo, Davida naaezize mafosisa anaatahisize kuli aimezwe hahulu ki lipilaelo. (Samu 38:4) Jehova naaomba-ombile mañi ni mañi wabona ni kumukatulusa. Halunyakisiseñi zelukona kuituta kwa mitala yabona.

3. Litaba zebabulela babañwi likona kutahisa cwañi kuli lube ni lipilaelo?

³ Haiba mutu yomuñwi aluhalifela kamba aeza nto yeñwi yekona kuluutwisa butuku kwa pilu, lukona kuikutwa bumaswe. Kono haiba mutu yaeza cwalo ki mulikanaa luna yomutuna kamba ki wahabo luna, lukona kuikutwa hahulu bumaswe nikufita. Lukona kuikalelwa kuli silikani saluna ni mutu yo sisinyehile. Fokuñwi, mutu ukona kubulela manzwi aluutwisa butuku kwa pilu bakeñisa kuli naasika nahanisisa, mi lukona kuikutwa inge kuli ulutabile ka lilumo! (Liprov. 12:18) Kamba mwendi mutu yomuñwi ukona kuitusisa manzwi amaswe ka mabomu ka kubata feela kuluutwisa butuku kwa pilu. Kaizeli yomuñwi wa mukulwani naaipumani mwa muinelo ocwalo. Utalusa kuli: “Lilimo lisikai kwamulaho, mutu yomuñwi yene niinga kuli naali mulikanaaka yomutuna naakalisize kuhasanya litaba za buhata ka za ka fa Intaneti. Neniikutwile hahulu bumaswe mi neniikalezwi. Nenisa utwisisi libaka hanaa nikwenuhezi cwalo.” Kunyakisisa mutala wa Anna kwakona kumitusa haiba mulikanaa mina yomutuna kamba wahabo mina uezize nto yeñwi yemiutwisize butuku kwa pilu.

4. Ki miinelo mañi yetaata yanaatalimani ni yona Anna?

⁴ Anna naakopani ni miinelo yetaata mwa bupilo bwahae. Naasina bana ka lilimo zeñata. (1 Sam. 1:2) Mwa Isilaele, musali wa mumba naangiwa kuba mutu yakutilwe. Kacwalo, Anna naaikutwile hahulu bumaswe bakeñisa kuli naasakoni kupepa. (Gen. 30:1, 2) Mi nto yeñwi yenetahisize kuli aikutwe hahulu bumaswe kikuli muunaa hae naanani musali yomuñwi yabizwa Penina, mi musali yo yena naamupepezi bana. Penina naashwezi Anna muna mi “naazwelapili kumusheununa ilikuli amufilikanye.” (1 Sam. 1:6) Sapili, Anna naabilaelizwe hahulu ki taba yeo. Naafilikani hahulu kuli mane “naalilanga, asaci lico.” Anna “naaswabile hahulu” mwa pilu. (1 Sam. 1:7, 10) Ki lika mañi zenetusize Anna kutiyela muinelo wo?

5. Anna naatusizwe cwañi ki tapelo?

⁵ Anna naalapezi ku Jehova, mi amutaluseza maikuto ahae kaufela. Hamulaho wa kulapela, Anna ataluseza Muprisita Yapahami Eli muinelo wahae. Eli ali ku yena: “Zamaya ka kozo, mi haike Mulimu wa Isilaele akufe seukupile ku yena.” Manzwi ao naatusize cwañi Anna? Bibele ili: “Anna aya mi ayo ca lico, mi maswabi afela mwa pata yahae.”  (1 Sam. 1:17, 18) Tapelo nei mutusize kuba ni kozo ya mwa munahano.

6. Ki lituto mañi zelukona kuituta ku Anna ni kwa liñolo la Mafilipi 4:6, 7 ka za tapelo?

⁶ Haiba luzwelapili kulapela, lukaba ni kozo ya mwa munahano. Anna naalapezi ku Ndatahe wa kwa lihalimu ka nako yetelele. (1 Sam. 1:12) Ni luna luswanela kutandanga nako yeñata inze lulapela ku Jehova ni kumutaluseza lika zelubilaeza, zeluikalezwi, ni mifokolo yaluna. Halutokwi kubulela litaba kaufela ka nzila yende, yenepahalile. Fokuñwi mane lwakona kulotisa miyoko halunze lutaluseza Jehova miliko yelukopana ni yona. Nihakulicwalo, Jehova haana kukatala kuteeleza kwa litapelo zaluna. Kwandaa kulapela feela ka za miinelo yetaata yelukopana ni yona, luswanela kuhupula kelezo yeñozwi kwa liñolo la Mafilipi 4:6, 7. (Mubale.) Kwa liñolo leo, Paulusi naatalusize ka kunonga kuli luswanela kulapelanga litapelo za buitumelo. Kunani lika zeñata zelukona kuitumela ku Jehova. Ka mutala, lwakona kuitumela ku yena kabakala kuli ulufile bupilo, kabakala lika zende zabupile, lilato lahae lelisa feli, ni kuitumela lika zende zalusepisize kwapili. Ki lika mañi zeñwi zelukona kuituta ku Anna?

7. Anna ni muunaa hae nebaezangañi kamita?

⁷ Kusina taba kuli Anna naakopana ni miinelo yetaata, kamita naayanga ni muunaa hae kwa Shilo kuyo lapela Jehova kwa sibaka sa kulapelela. (1 Sam. 1:1-5) Mi Anna hanaali kwa tabernakele, Muprisita Yapahami Eli naamususuelize ka kumutaluseza kuli ni yena naabata kuli Jehova aalabe tapelo yahae.—1 Sam. 1:9, 17.

8. Mikopano ya puteho ikona kulutusa cwañi? Mutaluse.

⁸ Haiba luzwelapili kufumanehanga kwa mikopano ya puteho, lukaba ni kozo ya mwa munahano. Hañata, muzwale yafanga tapelo ya kukwalula mikopano yaluna ukupanga kuli Mulimu alufe moya wahae. Mi kozo ki kalulo ya muselo wa moya wo. (Magal. 5:22) Halufumaneha kwa mikopano ya puteho kusina taba kuli lukopana ni miinelo yetaata, Jehova ni mizwale ni likaizeli baluna baka lususueza ni kuluomba-omba. Nzila yeñwi ya butokwa yaitusisa Jehova kuli aluomba-ombe ki tapelo ni mikopano ya puteho. (Maheb. 10:24, 25) Halunyakisiseñi tuto yeñwi yelukona kuituta kwa likande la Anna.

9. Ki nto mañi yenesika cinca ka za muinelo wa Anna, kono ki nto mañi yenecincize?

⁹ Butata bwanaakopana ni bona Anna nebusika fela honafo feela. Anna hanaakutezi kwa ndu kuzwa kwa tabernakele kwanaaile kuyo lapela, naanani kupila mwa ndu yeswana mwanaapila Penina. Mi Bibele haibonisi kuli Penina naacincize mukwa wahae. Kacwalo, kubonahala kuli Anna naazwezipili kunyefulwa ki muhalizo wahae. Kono Anna naasika bilaezwa ki taba yeo hape. Muhupule kuli Anna hasasiile taba yahae mwa mazoho a Jehova, naatuhezi kubilaela. Naatuhelezi Jehova kumuomba-omba ni kumukatulusa. Mane hase kufitile nako, Anna naafuyauzwi mi naakonile kuba ni bana ba kuipepela!—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

10. Luitutañi kwa mutala wa Anna?

¹⁰ Lwakona kuba ni kozo ya mwa munahano kusina taba kuli butata bolukopana ni bona habufeli. Miinelo yemiñwi yelukopana ni yona yakona kuzwelapili kubateñi niha lukona kulapela ka taata ni kufumanehanga kwa mikopano ya puteho kamita. Kono mutala wa Anna ululuta kuli Jehova wakona kuluomba-omba kusina taba ni muinelo oluli ku ona. Jehova haana kululibala nikamuta, mi hona cwale-cwale fa, uka lufa mupuzo kabakala busepahali bwaluna.—Maheb. 11:6.

11. Ki miinelo mañi yetaata yenetahisize kuli Paulusi abe ni lipilaelo?

¹¹ Paulusi naakopani ni miinelo yemiñata yenee mutahiselize lipilaelo. Ka mutala, naabilaelizwe hahulu ki miliko yene bakopana ni yona mizwale ni likaizeli bahae bakeñisa kuli naabalata. (2 Makor. 2:4; 11:28) Paulusi hanaanzaa peta musebezi wahae wa kuba muapositola, balwanisi neba munatakile ni kumulenga mwa tolongo. Hape, naakopani ni miliko yenetahisize kuli aikalelwe, inge cwalo ‘kuba ni lika zenyinyani.’ (Mafil. 4:12) Hakuto fitwanga ka nako yeo, naasaipumani mwa kozi ya kusinyeha kwa sisepe halaalu, mi kusina kukakanya, kutama misipili ka sisepe nekutahisanga kuli aikalelwe hahulu. (2 Makor. 11:23-27) Ki lika mañi zenetusize Paulusi kutiyela miinelo yeo?

12. Ki lika mañi zanaaezize Paulusi zene mutusize kuli asike abilaela hahulu?

¹² Paulusi naabilaelizwe hahulu ki miinelo yetaata yene bakopana ni yona mizwale ni likaizeli bahae, kono naasika lika kutatulula butata bwabona kaufela anosi. Paulusi naanani buikokobezo. Naakupile mizwale babañwi kuli bamutuse kubabalela puteho. Ka mutala, naafile buikalabelo kwa mizwale babañwi babasepahala babacwale ka Timotea ni Tite. Kusina kukakanya, mizwale bao nebasebelize ka taata, ili kutusa Paulusi kuli asike abilaela hahulu.—Mafil. 2:19, 20; Tite 1:1, 4, 5.

13. Baana-bahulu bakona kulikanyisa cwañi Paulusi?

¹³ Mukupe tuso ku babañwi. Sina Paulusi, baana-bahulu babalilato babañata kacenu babilaezwanga hahulu ki miinelo yetaata yebakopana ni yona mizwale ni likaizeli mwa puteho. Kono hakuna muuna-muhulu yakona kutatulula butata kaufela bobakopana ni bona bahasanyi mwa puteho. Kuba ni buikokobezo kuka mutusa kukupa tuso kwa baana-bahulu babañwi ni kuluta mizwale ba mikulwani musebezi, ilikuli bamutuse kulisa mutapi wa Mulimu.—2 Tim. 2:2.

14. Ki lika mañi zanaasika ikalelwa Paulusi, mi luitutañi kwa mutala wahae?

¹⁴ Muitumelele kuli mutokwa kuomba-ombiwa. Paulusi naaikokobeza; kacwalo naakupile balikani bahae kuli bamutuse mi nebaezize cwalo. Kusina kukakanya, naasika ikalelwa kuli naakangiwa kuli naafokola hanaaka itumelela kuli naaomba-ombilwe ki babañwi. Mwa liñolo lanaañolezi Filemoni,  Paulusi naabulezi kuli: “Nenitabile ni kuomba-ombiwa hahulu hane niutwile za lilato lahao.” (Fil. 7) Paulusi naabulezi za mizwale babañwi bane bamutiisize hahulu hanaakopana ni miinelo yetaata. (Makolo. 4:7-11) Haiba luitumelela kuli lutokwa tuso ya babañwi, mizwale ni likaizeli baluna bakatabela kulutusa.

15. Ki lika mañi zanaaezize Paulusi hanaakopani ni miinelo yetaata?

¹⁵ Muitinge kwa Linzwi la Mulimu. Paulusi naaziba kuli Mañolo naaka muomba-omba. (Maro. 15:4) Hape naaziba kuli Mañolo naaka mutusa kuziba mwakutiyela muliko ufi kamba ufi. (2 Tim. 3:15, 16) Paulusi hanaakenyizwe mwa tolongo lwabubeli kwa Roma, naaziba kuli naatuha abulaiwa. Ki lika mañi zanaaezize mwa muinelo otaata wo? Naakupile Timotea kuyo mupotela kapili mi amukupa kuli amushimbele “miputo.” (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13) Libaka? Kubonahala kuli miputo yeo neli kalulo ya Mañolo A Siheberu, mi Paulusi naabata kuitusisa yona kuli aeze tuto ya ka butu. Haiba lulikanyisa Paulusi ka kuitutanga Linzwi la Mulimu kamita, Jehova ukaitusisa Mañolo kuli aluomba-ombe kusina taba ni muliko ufi kamba ufi olukopana ni ona.

16. Ki manyando mañi anaaipatiselize Davida?

¹⁶ Davida naaezize sibi sesituna. Naabukile ni Bati-sheba, alukisa kuli muunaa hae abulaiwe, mi alika kupata bufosi bwahae. (2 Sam. 12:9) Sapili, Davida naasika utwa lizwalo lahae. Kabakaleo, silikani sahae ni Jehova sasinyeha, akatazeha mwa munahano, mi ainyandisisa kwa mubili. (Samu 32:3, 4) Ki lika mañi zenetusize Davida kutiyela manyando anaaipatiselize, mi ki nto mañi yekona kulutusa haiba lueza sibi sesituna?

17. Manzwi afumaneha kwa Samu 51:1-4 abonisa cwañi kuli Davida naabakile habuniti?

¹⁷ Mukupe swalelo ka tapelo. Hamulaho wa nako, Davida alapela ku Jehova. Abaka habuniti, mi aipulela libi zahae fapilaa Jehova. (Mubale Samu 51:1-4.) Hasaaezize cwalo, aikutwa kuimuluha luli! (Samu 32:1, 2, 4, 5) Haiba mueza sibi sesituna, musike mwalika kupata sibi seo. Kono mulapele ku Jehova mi muipulele bufosi bwamina. Haiba mueza cwalo, mukaikutwa kuimuluha mi lizwalo lamina halina kumisisita hahulu. Kono kwandaa kulapela feela, mutokwa kueza lika zeñwi kuli mube ni silikani sesinde ni Jehova hape.

18. Davida naaezize cwañi hanaafilwe kalimelo?

 ¹⁸ Muamuhele kalimelo. Jehova hanaalumile mupolofita Natani kuyo zibisa Davida bufosi bwahae, Davida naasika lika kuikemela kamba kunyinyafaza sibi sahae. Honafo feela, Davida aitumelela kuli naafoselize muunaa Bati-sheba, mi aitumelela kuli sihulu naafoselize Jehova. Davida naaamuhezi kalimelo yanaa mufile Jehova, mi Jehova amuswalela. (2 Sam. 12:10-14) Haiba lueza sibi sesituna, luswanela kuipiha kwa baana-babahulu kakuli ki bona baketile Jehova kuli balulise. (Jak. 5:14, 15) Mi luswanela kuambuka mukwa wa kuikemela. Haiba luamuhela kapili kalimelo yelufiwa ni kuisebelisa, lukaba ni kozo ya mwa munahano hape, mi lukaba ni tabo.

19. Luswanela kuikatulela kuezañi?

¹⁹ Muikatulele kuli hamuna kukutela kueza mafosisa aswana. Mulena Davida naaziba kuli naakatokwa tuso ya Jehova kuli asike akutela kueza mafosisa aswana. (Samu 51:7, 10, 12) Jehova hasaa muswalezi, Davida naaikatulezi kuli naakaambuka kuba ni litakazo zemaswe. Kabakaleo, Davida aba ni kozo ya mwa munahano hape.

20. Lukona kubonisa cwañi kuli lwaitebuha kuli Jehova ki Mulimu yalata kuswalela?

²⁰ Lukabonisa kuli lwaitebuha kuli Jehova ki Mulimu yalata kuswalela haiba lumukupa kuli aluswalele, kuamuhela kalimelo, ni kueza molukonela kaufela kusakutela mafosisa aluna. Haiba luunga mihato yeo, lukaba ni kozo ya mwa munahano hape. Muzwale yabizwa James, yanaaezize sibi sesituna, naaiponezi buniti bwa taba yeo. Utalusa kuli: “Hane nizibisize baana-bahulu za sibi sene niezize, neniikutwile kuimuluha. Nakala kuikutwa kuba ni kozo ya mwa munahano hape.” Kwatabisa luli kuziba kuli “Jehova ufakaufi ni babalobehile lipilu; upilisa babaswabile!”—Samu 34:18.

21. Luswanela kuezañi kuli Jehova alukatuluse?

²¹ Lifasi le halinze lifita kwa mafelelezo, lukakopana ni miinelo yemiñata yetaata. Haiba muba ni lipilaelo, musike mwaliyeha kukupa tuso ku Jehova. Muitute Bibele ka kutukufalelwa. Mulikanyise mutala wa Anna, Paulusi, ni Davida. Mukupe Ndataa mina wa kwa lihalimu kuli amituse kulemuha miinelo yetahisa kuli mube ni lipilaelo. (Samu 139:23) Mutuhelele Jehova kuli amituse kutatulula butata bomukopana ni bona, sihulu butata bomusa koni kutatulula ka ili mina. Haiba mueza cwalo, mukaikutwa sina muñoli yomuñwi wa samu yanaaopezi ku Jehova kuli: “Hane niimezwi ki lipilaelo, neu niomba-ombile ni kunikatulusa.”—Samu 94:19.