Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

TSHIENA-BUALU TSHIA KULONGA 9

Itaba bua Yehowa akupeshe ditalala

Itaba bua Yehowa akupeshe ditalala

“Pavua tunyinganyinga tumpite bukole, wewe wakansamba, wewe kumpesha ditalala.”​—MIS. 94:19.

MUSAMBU WA 44 Kulomba kua muntu mupuekele

KADIOSHA *

1. Mmalu kayi adi mua kukufikisha ku dimona bu ne: bia panu mbikutonde? Adi mua kukusaka ku diela meji kayi?

BIKADIKU bikufikile bua kumona bu ne: bia panu mbikutonde * anyi? Pamuapa malu mmakutonde bualu bidi bakuabu bambe anyi benze mbikunyingalaje. Anyi malu adi mua kuikala makutonde bua tshiudi muambe anyi muenze. Tshilejilu, udi mua kuikala muenze tshilema, udiambila ne: Yehowa kakumfuila luse nansha. Bidi mua kulua kabidi kukutonda bikole menemene wewe wela meji pamuapa ne: bu mundi ne malu mampite adi ansamisha mutu, ndi anu mupangile ditabuja, ndi muntu mubi. Kadi mmuomu anyi?

2. Mbilejilu kayi bia mu Bible bidi bileja ne: padi muntu ne malu mamutonde, kabiena bileja ne: kena ne ditabuja?

2 Tuangate bilejilu bikese bia mu Bible. Hana wakalua mamuende wa muprofete Samuele uvua mukaji wa ditabuja dikole. Kadi malu akamutonda pavua mukenende umunuishila mâyi ku lusona. (1 Sam. 1:7) Mupostolo Paulo uvua ne ditabuja dikole, kadi uvua ‘usamisha lungenyi bua bisumbu bionso’ bikole. (2 Kol. 11:28) Mukalenge Davidi uvua ne ditabuja dikole, kufikishabi too ne Yehowa ku dimunanga mu mushindu wa pa buawu. (Bien. 13:22) Nansha nanku, Davidi wakenza bilema, kuluaye kunyingalala bikole bua bilema abi. (Mis. 38:4) Yehowa wakasamba yonso wa kudibu ne kumupesha ditalala. Tumonayi tshidi bilejilu biabu mua kutulongesha.

TSHIDI TSHILEJILU TSHIA HANA TSHITULONGESHA

3. Bua tshinyi malu adi bakuabu bamba adi mua kututondesha nsombelu?

3 Padi bakuabu batuamba mêyi mashile anyi batuenzela malu mabi, bidi mua kututonda, nangananga bikala udi mutunyingalaje muikale mulunda wetu wa pa muoyo anyi mulela wetu. Tudi mua kuela meji ne: bulunda buetu nende mbukoseke. Imue misangu muntu udi mutunyingalaje udi mua kutuamba mêyi avuaye kayi muelele meji, ne tudi mua kumvua anu bu ne: mbatutue kele! (Nsu. 12:18) Anyi muntu udi nansha mua kutuamba mêyi mabi ku bukole. Bualu ebu buakafikila muanetu wa bakaji mukuabu. Udi wamba ne: “Bidimu bishale ebi, muntu mukuabu umvua ngangata bu mulunda muimpe wakatuadija kungendeshila lumu lubi ku Enternete. Biakanyingalaja, kuntondabi bikole. Ndi ndiebeja bua kumanya tshivuaye muenzele bualu bua mushindu au.” Bikalabu bakadi bakunyingalaje kudi mulunda webe anyi mulela webe, tshilejilu tshia Hana tshidi mua kukuambuluisha bikole.

4. Nntatu kayi ivua nayi Hana?

4 Hana wakatuilangana ne ntatu. Wakashala nkumba bidimu bia bungi. (1 Sam. 1:2) Mu Isalele, bavua bamba ne: mukaji nkumba uvua ne mulawu. Uvua udiumvua anu bu kantu tshianana. (Gen. 30:1, 2) Kuvua bualu bukuabu buvua butondesha kabidi Hana nsombelu bikole. Bayende uvua ne mukaji mukuabu diende Penina. Penina yeye uvua mulele. Uvua umvuila Hana mukawu ne “umusendeka kakuyi dikisha bua kumutatshisha mu lungenyi.” (1 Sam. 1:6) Kumpala, nsombelu wa Hana uvua umutonda bikole. Biakamutonda bikole, kumufikishabi ne ku “didila ne ku dibenga kudia.” Wakapeta “kanyinganyinga ka bungi menemene” ku muoyo. (1 Sam. 1:7, 10) Ntshinyi tshiakambuluisha Hana?

5. Leja muvua disambila diambuluishe Hana.

5 Hana wakasambila Yehowa, umuambila yende yonso ya munda. Yeye mumane kusambila, wakumvuija muakuidi munene Eli nsombelu wende. Ke yeye kumuambila ne: “Ndaku mu ditalala, ne Nzambi wa Isalele akumbaje dilomba diebe.” Ntshinyi tshiakenzeka? Hana “wakaya, yeye kudia, ne mpala wende katshivua kabidi mubungame to.” (1 Sam. 1:17, 18) Disambila diakambuluisha Hana bua kupetulula ditalala.

Anu bu Hana, mmunyi mutudi petu lelu mua kupetulula ditalala dia munda ne kudilama? (Tangila tshikoso 6-10)

6. Tshilejilu tshia Hana ne mvese wa Filipoyi 4:6, 7 bidi mua kutulongesha malu kayi bua disambila?

6 Tudi tupetulula ditalala patudi tunanukila mu disambila. Hana wakasambila Tatuende wa mu diulu mutantshi mule. (1 Sam. 1:12) Tuetu petu tudi mua kulepesha masambila etu bua kuambila Yehowa malu adi matutonde, adi atuenza buôwa, ne bilema bietu. Katuena ne bualu bua kusambila bu badi bela kasala anyi kusambila katuyi tutupakana to. Tudi mua kudimona tukadi tuamba mêyi a kanyinganyinga tuenda tushikunkila patudi tusambila. Nansha nanku, Yehowa kakutshioka bua kututeleja to. Nansha mutudi mua kusambila bua ntatu yetu, mbimpe tuvuluke kabidi mubelu udi mu Filipoyi 4:6, 7. (Bala.) Paulo udi uleja patoke ne: tudi ne bua kuenza masambila a diela nawu tuasakidila, anyi a dileja nawu dianyisha. Tudi ne malu a bungi a kuelela Yehowa tuasakidila. Tshilejilu, tudi mua kumuela tuasakidila bua muoyo udiye mutupeshe, bua bintu bidiye mufuke, bua dinanga diende dia lulamatu, ne bua ditekemena dimpe didiye mutupeshe. Mbualu kayi bukuabu butudi mua kulongela kudi Hana?

7. Hana ne bayende bavua ne tshibidilu tshia kuenza tshinyi?

7 Nansha muvua Hana ne ntatu, uvua ne tshibidilu tshia kuya ne bayende ku Shilo, muaba uvua bantu batendelela Yehowa. (1 Sam. 1:1-5) Dîba divua Hana ku ntenta wa tshitendelelu ke divua muakuidi munene Eli mumukankamije mumuambile ne: ndi mumanye ne: Yehowa neandamune disambila diebe.​—1 Sam. 1:9, 17.

8. Bisangilu bidi mua kutuenzela tshinyi? Umvuija.

8 Tudi mua kupetulula ditalala dietu tuetu tutungunuka ne kubuela mu bisangilu. Patutu tutuadija bisangilu, tutu tutamba kulomba Nzambi bua nyuma wende ikale netu. Ditalala ntshitupa tshia ku dimuma dia nyuma muimpe. (Gal. 5:22) Patudi tubuela mu bisangilu nansha tuetu ne malu matutonde, tudi tupesha Yehowa ne bena Kristo netu mpunga wa bobu kutukankamija ne kutuambuluisha bua tupetulule ditalala dia munda. Disambila ne bisangilu mmalu manene abidi atu Yehowa utupesha nawu ditalala. (Eb. 10:24, 25) Mona bualu bukuabu budi tshivua tshifikile Hana mua kutulongesha.

9. Ntshinyi tshivua katshiyi tshishintuluke mu nsombelu wa Hana? Kadi ntshinyi tshiakashintuluka?

9 Ntatu ya Hana kayivua miye kuabu musangu umue to. Pavua Hana ufuma ku ntenta wa tshitendelelu mutangile kumbelu, uvua uya kusombela anu mu nzubu uvuabu ne Penina au. Bible kena uleja bikala lungenyi lua Penina ni luvua lushintuluke to. Nunku Hana uvua mua kuikala mubange kujika matshi ku mêyi mashile a mukenende. Kadi Hana wakafika ku dipetulula ditalala diende dia munda ne kudilama. Vuluka ne: pakavua Hana mushiye malu ende onso mu bianza bia Yehowa, kavua kabidi ne bualu bua kusamishila mutu to. Wakitaba bua Yehowa amusambe ne amupeshe ditalala. Pakapita matuku, Hana wakafika too ne kudibeneshibua, kulelaye bende bana!​—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

10. Tshilejilu tshia Hana tshidi tshitulongesha tshinyi?

10 Tudi mua kupetulula ditalala nansha ntatu yetu mitshikalaku. Nansha tuetu tusambila bikole ne tubuela mu bisangilu pa tshibidilu, ntatu mikuabu idi mua kuela njoba. Kadi tshilejilu tshia Hana tshidi tshituleja ne: kakuena tshintu tshidi mua kupangisha Yehowa bua kututalaja muoyo udi ulubakana to. Yehowa kakutupua muoyo nansha kakese; nansha ku tototo nansha ku ndandanda, neatufute bua lulamatu luetu.​—Eb. 11:6.

TSHIDI TSHILEJILU TSHIA MUPOSTOLO PAULO TSHITULONGESHA

11. Mmalu kayi avua Paulo usamishila mutu?

11 Paulo uvua ne malu a bungi avuaye usamishila mutu. Tshilejilu, bu muvuaye munange bena Kristo nende, uvua umvua ntatu ivuabu nayi bu ivua pa makaya ende. (2 Kol. 2:4; 11:28) Mu mudimu wende wa bupostolo, wakatuilangana ne baluishi bavua bamukume bamuele mu buloko. Wakatantamena kabidi ntatu mikuabu ivua mimusamishe mutu bu mudi “kuikala ne bintu bikese” bia kudia. (Filip. 4:12) Pavua Paulo wenza ngendu pa mâyi, mazuwa akabatshibukila mu mâyi misangu yoyi mikese ngisatu. Bualu ebu budi butuleja ne: meji avua mua kuikala amulubakana bikole pavuaye wenza ngendu ne mazuwa. (2 Kol. 11:23-27) Paulo wakapita ne ntatu eyi bishi?

12. Mbualu kayi buvua busulakaje Paulo?

12 Paulo uvua usamisha mutu bua bena Kristo nende pavuabu batuilangana ne ntatu, kadi kakateta bua kubajikijilayi yeye nkayende to. Paulo uvua mumanye mikalu yende. Wakalongolola bua bakuabu bamuambuluishe bua kutabalela tshisumbu. Tshilejilu, wakapesha balume ba kueyemena bu mudi Timote ne Tito bukokeshi bua kuenza amue malu. Kakuyi mpata, mudimu uvua bana betu aba benze wakasulakaja Paulo.​—Filip. 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5.

Anu bu Paulo, ntshinyi tshitudi mua kuenza patudi ne malu matupite adi atusamisha mutu? (Tangila tshikoso 13-15)

13. Mmunyi mudi bakulu mua kuidikija Paulo?

13 Lomba bakuabu bakuambuluishe. Anu bu Paulo, lelu kudi bakulu ba bungi ba dinanga batu basamisha mutu bua bana betu ba mu tshisumbu badi batuilangana ne ntatu. Kadi mukulu umue kena mua kuenza malu onso to. Yeye mumanye bualu ebu, neabanyangane midimu ne bana betu bakuabu badi bakumbane anyi kulongesha bansongalume bua kutabalelabu pabu mikoko ya Nzambi.​—2 Tim. 2:2.

14. Mbualu kayi buvua kabuyi butonda Paulo? Budi mua kutulongesha tshinyi?

14 Manya ne: udi pebe dijinga ne busambi. Mupostolo Paulo uvua ne budipuekeshi, ke bualu kayi wakakeba bua balunda bende bamukankamije, ne bakamukankamija. Kabivua bimutonda ne: bu muvuabu bamukankamija kudi balunda bende, bantu bakuabu bavua mua kulua kumuamba ne: uvua kalume ka kameta madimbu to. Pavuaye ufundila Filemona, wakamba ne: “Mvua mupete disanka dia bungi ne musambibue pamvua mumvue bualu bua dinanga diebe.” (Filem. 7) Paulo wakatela benzejianganyi nende bakuabu ba mudimu ba bungi bavua bamukankamije bikole pavuaye mu ntatu. (Kolos. 4:7-11) Tuetu tudipuekesha tuitaba ne: bidi bikengela bantu bakuabu batukankamije, bena Kristo netu nebikale ne disanka dia kutukolesha mudibi bikengela.

15. Ntshinyi tshivua Paulo muenze pavuaye mu lutatu lukole?

15 Eyemena Dîyi dia Nzambi. Paulo uvua mumanye ne: Mifundu ivua ne bua kumuambuluisha. (Lomo 15:4) Ivua kabidi ne bua kumupesha meji bua kutua ntatu tshiadi. (2 Tim. 3:15, 16) Pavuabu bamuele mu buloko mu Lomo bua musangu muibidi, wakumvua lufu lumununkile. Ntshinyi tshivuaye muenze mu lutatu lukole alu? Wakabikila Timote lukasa lukasa, kumulombaye kabidi bua amutuadile “mivungu.” (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13) Bua tshinyi? Bualu mivungu ayi ivua mua kuikala ne bitupa bia Mifundu ya tshiena Ebelu ivua mua kuambuluisha Paulo bua kudilongela. Tuetu tudilongela petu Dîyi dia Nzambi pa tshibidilu anu bu Paulo, Yehowa neatupeshe ditalala ku diambuluisha dia Mifundu nansha tuetu bikale mu ntatu ya mushindu kayi.

TSHIDI TSHILEJILU TSHIA MUKALENGE DAVIDI TSHITULONGESHA

Anu bu Davidi, ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha tuetu benze tshilema tshinene? (Tangila tshikoso 16-19)

16. Ndutatu kayi luvua Davidi mudikebele?

16 Davidi uvua ne bualu buvua bulubakaja kondo kende ka muoyo. Uvua mulale ne Beta-sheba, kulongololaye bua bashipe bayende, ne kuanjiye kusokola mpekatu yende ayi. (2 Sam. 12:9) Davidi wakanji kupuwisha kondo kende ka muoyo. Bua bualu abu, wakanyanga malanda ende ne Yehowa, meji kushalawu amulubakana, kufikaye too ne ku diumvua bu uvua usama. (Mis. 32:3, 4) Ntshinyi tshiakenza Davidi bua lutatu luvuaye mudikebele elu? Ntshinyi tshitudi petu mua kuenza tuetu benze tshilema tshinene?

17. Mmunyi mudi mêyi adi mu Misambu 51:1-4 aleja muvua Davidi munyingalale ne muoyo mujima?

17 Lomba Nzambi bua akufuile luse. Ndekelu wa bionso, Davidi wakasambila Nzambi. Wakanyingalala ne muoyo mujima, kutondaye mpekatu yende. (Bala Misambu 51:1-4.) Tshiakenzaye atshi tshiakamusulakaja bikole bia dikema! (Mis. 32:1, 2, 4, 5) Wewe muenze mpekatu munene, kumusokoki to. Mutondela Yehowa mu disambila. Wewe muenze nanku, neupetaku ditalala, kondo ka muoyo kakatshiyi kakulubakaja kabidi to. Kadi wewe musue kuakajilula bulunda buebe ne Yehowa, udi ne bua kuenza bualu bukuabu.

18. Ntshinyi tshivua Davidi muenze pavuabu bamupeshe dinyoka?

18 Itaba dinyoka. Pavua Yehowa mutume muprofete Natana bua kuleja Davidi mpekatu wende, Davidi kavua mudibingishe anyi mujinge kupepeja mpekatu to. Wakitaba ne lukasa luonso ne: uvua muenzele bayende wa Beta-sheba mpekatu, kadi mutambe kumuenzela Yehowa. Davidi wakitaba dinyoka divua Yehowa mumupeshe, ne Yehowa wakamufuila luse. (2 Sam. 12:10-14) Tuetu benze mpekatu munene, bidi bikengela tumuambile bantu badi Yehowa muteke bua kutulama. (Yak. 5:14, 15) Tudi kabidi ne bua kubenga kudibingisha. Tuetu bitabe dinyoka dionso didibu batupesha ne baditumikile ne lukasa, katuakunenga bua kupetulula ditalala ne disanka to.

19. Tudi ne bua kudisuika bua kuenza tshinyi?

19 Ikala mudisuike bua kuenzuludi bilema bimue bimue abi to. Mukalenge Davidi uvua mumanye ne: bivua bikengela Yehowa amuambuluishe bua kenzuludi mpekatu imue imue ayi to. (Mis. 51:7, 10, 12) Pakavua Yehowa mumubuikidile, wakadisuika bua kubenga kutuma meji ku malu mabi. Ke bualu kayi, wakapetulula ditalala dia munda.

20. Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi ne dianyisha bua luse ludi Yehowa utufuila?

20 Tudi tuleja mutudi ne dianyisha bua luse ludi Yehowa utufuila patudi tumulombalu, tuitaba dinyoka, ne tuenza muetu muonso bua katuenzuludi bilema bitukavua benze. Tuetu tuenza malu aa, netupetulule ditalala dia munda. Muanetu kampanda diende James uvua muenze mpekatu munene wakamona mudi bualu ebu bulelela. Udi wamba ne: “Pangakatondela bakulu mpekatu wanyi, ngakumvua anu bu ne: mbantule bujitu pa makaya. Ngakatuadija kupetulula ditalala dia munda.” Patudi tumanya ne: “Yehowa udi pabuipi ne badi ne muoyo musunsuke; udi upandisha badi bazajibue mu lungenyi luabu,” bidi bitukankamija bikole menemene!​—Mis. 34:18.

21. Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua Yehowa atupeshe ditalala?

21 Bu mudi matuku a ku nshikidilu aa aya matangile ku ndekelu, malu adi atusamisha mutu adi mua kuvulangana. Wewe ne malu akusamisha mutu, lomba Yehowa musangu umue bua akuambuluishe. Ikala ubala Bible ne muoyo umue. Tshilejilu tshia Hana, tshia Paulo, ne tshia Davidi bikuambuluishe. Lomba Tatu webe wa mu diulu akuambuluishe bua kumanya kudi malu adi akusamisha mutu afumina. (Mis. 139:23) Mulekela akuambuile bujitu anyi ntatu yebe, nangananga iudi utata bua kuambula anyi kuyi ne mufobu wa kuambula. Wewe wenza nanku, udi anu bu mufundi wa misambu wakimbila Yehowa ne: “Pavua tunyinganyinga tumpite bukole, wewe wakansamba, wewe kumpesha ditalala.”​—Mis. 94:19.

MUSAMBU 4 Yehowa udi Mulami wanyi

^ tshik. 5 Kutu misangu itu malu atutonda bonso bua ntatu itutu tutuilangana nayi. Mu tshiena-bualu etshi, netukonkonone bilejilu bia batendeledi ba Yehowa basatu badibu batele mu Bible bavua pabu ne malu avua abatonda. Netumone kabidi muvua Yehowa musambe yonso wa kudibu ne mumupeshe ditalala.

^ tshik. 1 DIUMVUIJA: Malu adi mua kutonda muntu bua lutatu lua makuta, masama, bilumbu bia mu dîku, anyi ntatu kampanda idiye nayi. Malu adi kabidi mua kutonda muntu bua bilema bivuaye muenze kale anyi bua ntatu idiye wela meji ne: udi mua kulua kutuilangana nayi.