1. ¿Tlake tlamantli uelis techkuesoua, uan tlake pano pampa kiampa tijyolmatij?

¿IPA tlauel timokuesojtokej? * Uelis kiampa tijyolmatkej pampa se akajya kichijki o kiijtok se tlenijki tlen techyolkokok. O uelis timokuesouaj pampa tojuantij tijchijkej o tikijtojkej se tlenijki. Uelis titlajtlakolchijkej uan timokuesouaj pampa timoiljuiaj Jehová amo kema techtlapojpoljuis. Nojkia, uelis timoiljuiaj kiampa tijyolmatij pampa totlaneltokilis amo kuali eltok, pampa amo kuali toyolo. ¿Nelia tlen timoiljuiaj?

2. ¿Kenijkatsa tlen kinpanok eyij maseualmej kinextia kema timokuesouaj amo kiijtosneki amo kuali titlaneltokaj?

² Biblia techiljuia tlake kinpanok se keskij maseualmej. Maske Ana, katli elki inana tlajtolpanextijketl Samuel, tlauel kuali tlaneltokayaya, tlauel mokuesok pampa se siuatl tlauel kitlaijiyouiltiyaya (1 Sam. 1:7). Uan apóstol Pablo, katli nojkia kuali tlaneltokayaya, kiijtok ‘mojmostla mokuesouayaya’ pampa kitekipachouayaya tlen kinpanoyaya toikniuaj (2 Cor. 11:28). Nojkia, Biblia kiijtoua Jehová kiikneliyaya David pampa kuali tlaneltokayaya (Hech. 13:22). Maske kuali tlaneltokayaya, ya tlajtlakolchijki uan teipa tlauel mokuesouayaya (Sal. 38:4). Nochi inijuantij  Jehová kinyolchikajki uan kinyoltlalik. Ma tikitakaj tlake techmachtia tlen kinpanok.

3. ¿Kenke uelis tlauel techkuesoua tlen sekinok kiijtouaj?

³ Uelis tlauel timokuesouaj kema se akajya amo kuali technojnotsa o techchiuilia se tlamantli tlen amo kinamiki, kej se touampo o se touikal. Uelis timoiljuiaj ayokmo kema kuali timouikasej iuaya nopa maseuali. Kemantika nojkia timokuesouaj pampa sekinok amo kuali moiljuiaj kenijkatsa kamanaltij uan san kej ueli technojnotsaj, “inintlajtol [techkokoua] keja eliskia se machete” (Prov. 12:18). Sekinok uelis kena itekipa kinekij techyolkokosej. Kiampa kipanok se toikni ichpokatl. Ya kiijtoua: “Panotok se keski xiuitl kema se akajya katli nimoiljuiyaya eliyaya nouampo pejki nechistlakauia ipan redes sociales. Tlauel nechyolkokok uan nimokuesok. Amo nijmati kenke kiampa nechchiuilik se akajya katli ipan nimotemachiyaya”. Tlaj se touampo o se touikal techchiuilia tlen amo kuali, tlauel techpaleuis tikitasej tlen kipanok Ana.

4. ¿Tlake kuesoli kipixki Ana?

⁴ Ana monejki kiijiyouis miak kuesoli. Miak xiuitl amo uelki konepia (1 Sam. 1:2). Uejkajkia, tlaj se siuatl amo konepiayaya, nochi kiijtouayayaj toTeotsij amo kiteochiuayaya, yeka Ana tlauel tepinajti kimatiyaya (Gén. 30:1, 2). Uan nojkia, iueue kipixtoya seyok siuatl katli kena konepiayaya, motokaxtiyaya Penina. Ya kikualankaitayaya Ana uan “kipinajtiyaya pampa axkonepiyayaya” (1 Sam. 1:6). Achtoui, ni tlamantli Ana tlauel kikuesok. Uan ni “kichiuayaya para ma choka Ana hasta axueliyaya tlakua” (1 Sam. 1:7, 10). ¿Kenijkatsa moyoltlalik Ana?

5. ¿Kenijkatsa kiyolmatki Ana teipa kema momaijtok?

⁵ Ana kiiljuik Jehová nochi tlen kiyolmatiyaya. Kema tlanki momaijtoua, kiiljuik sumo sacerdote Elí tlake kipanoyaya. Uan ya kinankilik: “Xia ika pakilistli, uan toTeko [...] ma mitsmaka tlen tijtlajtlanijtok”. ¿Tlake panok teipa? “Ana kiski ika miak pakilistli, uan tlakuajki uan ayok mokuesok” (1 Sam. 1:17, 18). Pampa momaijtok, kipaleuik ma kipia tlaseuilistli.

6. ¿Tlake tijyekouaj kema tikitaj kenijkatsa Ana momaijtok uan tlen kiijtoua Filipenses 4:6, 7?

 ⁶ Uelis tijpiasej tlaseuilistli tlaj nochipa timomaijtosej. Ana uejkajki momaijtok ika toTeotsij (1 Samuel 1:12). Tojuantij nojkia uelis tiuejkauasej tikamanaltisej iuaya Jehová uan tikiljuisej tlake techkuesoua, tlake techtekipachoua uan tlake amo kuali tijchijtokej. Amo moneki kakistis yejyektsi o timoiljuisej amo kinamiki timotenkuapolosej kema timomaijtosej. Uan maske uelis kemantika tikualantosej o tisosomokatosej, Jehová nochipa techtlakakilis. Nojkia, kema timomaijtosej moneki tikilnamikisej tlen kiijtoua Filipenses 4:6, 7 (xijpoua). Nopaya Pablo xitlauak kiijtok moneki tijtlaskamatisej toTeotsij kema timomaijtosej. Uelis tijtlaskamatisej miak tlamantli: pampa techmakatok nemilistli, kichijchijtok miak tlamantli, kinextijtok tlauel techiknelia uan kichijtok ma timotemachikaj teipa kuali tiitstosej. ¿Tlake nojua tijyekouaj tlen kipanok Ana?

7. ¿Tlake nochipa kichiuayayaj Ana uan iueue?

⁷ Maske Ana tlauel mokuesouayaya, ya nochipa yauiyaya iuaya iueue ipan altepetl Silo, kampa kiueyichiuayayaj Jehová (1 Sam. 1:1-5). Nopaya, nopa sumo sacerdote Elí kiyolchikajki Ana kema kiiljuik ma mochiua tlen kitlajtlanijtoya Jehová (1 Sam. 1:9, 17).

8. Xikijto kenijkatsa techpaleuia tiasej tlanechikoli.

⁸ Uelis tijpiasej tlaseuilistli tlaj nochipa tiasej tlanechikoli. Kema kichiuaj nopa tlamaijtoli tlen ika peua tlanechikoli, tlajtlanij toTeotsij itonal ma itsto touaya. Uan nopa tlaseuilistli uala tlen toTeotsij itonal (Gál. 5:22). Tlaj tiasej tlanechikoli maske timokuesojtokej, tijkauaj Jehová uan toikniuaj ma techyolchikauakaj uan ma techpaleuikaj tijpiasej tlaseuilistli. ToTeotsij tlauel kitekiuia tlamaijtoli uan tlanechikoli pampa kiampa techyoltlalia (Heb. 10:24, 25). Ma tikitakaj seyok tlamantli tlen tijyekouaj kema tikitaj tlen kipanok Ana.

9. ¿Tlake amo mopatlak ipan inemilis Ana, uan tlake kena mopatlak?

⁹ Tlen Ana kikuesouayaya amo nima tlanki. Kema tlakuepilijkej kampa tlaueyichiuatoj, nojua itstoya iuaya Penina. Uan Biblia amo kiijtoua tlaj Penina ayokmo kipinajtiyaya. Yeka, uelis Ana nojua monejki kiijiyouis nochi tlen kiiljuiyaya nopa siuatl. Maske kiampa kipanoyaya, ya kipixki tlayolseuilistli. Ma tikilnamikikaj kema kikajki imako Jehová nochi ikuesoljuaj, Ana ayokmo kema mokuesok. Kikajki Jehová ma kiyoltlali uan ma kiyolchikaua. Teipa, Jehová kinankilik kema uelki konepia (1 Sam. 1:19, 20; 2:21).

10. ¿Tlake techmachtia tlen kipanok Ana?

¹⁰ Uelis tijpiasej tlaseuilistli maske nojua techkuesoua se tlamantli. Se keski kuesoli nojua tijpixtosej maske nochipa tiasej tlanechikoli uan tlauel timomaijtosej. Tlen Ana kipanok techmachtia amo tleno uelis kitsakuilis Jehová ma techyoltlali. Jehová amo kema techilkauas, uan kema kinamikis, techteochiuas pampa amo tijtlauelkajtokej (Heb. 11:6).

11. ¿Tlake tlamantli kikuesouayaya Pablo?

¹¹ Pablo kikuesouayaya miak tlamantli. Pampa tlauel kinikneliyaya toikniuaj, tlauel kitekipachouayaya ininkuesoljuaj toikniuaj (2 Cor. 2:4; 11:28). Kema tlajtolmoyajki, katli kikualankaitayayaj kimakilijkej uan  kitsajkej. Uan uelis nojkia mokuesouayaya pampa “ika kentsi” mopanoltiyaya (Filip. 4:12). Nojkia, expa atsonpolijki ipan ueyi atl nopa akali kampa yauiyaya, yeka uelis teipa majmauiyaya kema sampa yauiyaya ipan akali (2 Cor. 11:23-27). ¿Tlake kipaleuik?

12. ¿Tlake kipaleuik Pablo ayokmo tlauel ma mokueso?

¹² Maske Pablo kimajtoya toikniuaj kipixtoyaj kuesoli, ya moechkapantlalik uan yeka amo kinejki iselti kisenkauas ininkuesoljuaj toikniuaj. Kiniljuik sekinok toikniuaj ma kinpaleuikaj katli itstoyaj ipan tlanechikoli. Kiampa kichijki ika Timoteo uan Tito, katli eliyayaj temachmej. Tlen kichijkej ni omej tlakamej kipaleuik Pablo ma moyolseui (Filip. 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5).

13. ¿Kenijkatsa ueuejtlakamej uelis kichiuasej kej Pablo?

¹³ Xikiniljui sekinok ma mitspaleuikaj. Ipan ni tonali, miakej ueuejtlakamej kinpano kej Pablo. Nelia tlauel kinikneliaj toikniuaj uan yeka mokuesouaj pampa kiitaj kenijkatsa kipiaj tlaouijkayotl. Maske kiampa kiyolmatij, ininselti amo uelis kisenkauasej nopa kuesoli. Inijuantij kimatij amo uelis kichiuasej nochi, yeka kiniljuiaj sekinok toikniuaj katli kuali tlatekipanouaj ma kinpaleuikaj uan nojkia kinmachtiaj telpokamej kenijkatsa kinmokuitlauisej toikniuaj, katli elij iaxkauaj toTeotsij (2 Tim. 2:2).

14. ¿Tlake amo kitekipachouayaya Pablo, uan tlake techmachtia?

¹⁴ Ma tijmajtokaj moneki ma techyoltlalikaj. Pablo amo moueyimatiyaya, yeka kinkauayaya iuampoyouaj ma kiyoltlalikaj. Ya amo motekipachouayaya tlaj sekinok kiijtoskiaj amo tleno kiijiyouia uan yeka kinekiyaya ma kiyolchikauakaj. Ipan nopa amatlajkuiloli tlen kititlanilik Filemón, kiiljuik: “[Nijpia] ueyi pakilistli ika kejatsa titeiknelia. Uan miak uelta titechyolchikajtok” (Filem. 7). Uan seyok tonali, kiijtok inintoka se keskij iuampoyouaj katli kiyolchikajkej kema tlauel mokuesoyaya (Col. 4:7-11). Tlaj timoechkapantlaliaj uan tijmatij nelia moneki ma techyoltlalikaj, toikniuaj techpaleuisej ika pakilistli.

15. ¿Tlake kipaleuik Pablo kema mokuesouayaya?

¹⁵ Ma timotemachikaj ipan toTeotsij iTlajtol. Pablo kimajtoya toTeotsij itlajtol kiyolchikauaskia (Rom. 15:4). Nojkia kimatiyaya kipaleuiskia ma kipia tlalnamikilistli uan  kiampa kiixnamikiskia tlaouijkayotl (2 Tim. 3:15, 16). Kema ika ompa kitsajkej ipan Roma, kimatki nechka kimiktiskiaj. ¿Tlake kichijki ipan nopa ueyi tlaouijkayotl? Kinotski Timoteo uan kiiljuik ma kiuikili “nopa amatlapouali” (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13). ¿Kenke? Pampa uelis nopa “amatlapouali” kipiayaya se keski amatlajkuiloli tlen Escrituras Hebreas uan ueliskia kitekiuis kema iselti momachtiskia. Tlaj tojuantij nojkia mojmostla timomachtiaj Biblia kej Pablo, Jehová techyoltlalis ika iTlajtol maske tijpiasej se ueyi tlaouijkayotl.

16. ¿Kenijkatsa kiyolmatki David pampa tlajtlakolchijtoya?

¹⁶ David tlauel mokuesouayaya pampa itlalnamikilis kiyolkokouayaya. Ya momekatijtoya ika Betsabé, kichijki ma kimiktikaj iueue nopa siuatl uan se keski tonali kinejki kitlatis itlajtlakoljuaj (2 Sam. 12:9). Achtoui amo kinejki kitlakakilis itlalnamikilis, uan yeka teipa ayokmo kuali mouikak iuaya toTeotsij, tlauel moyolkokok uan mokokoxkamakak (Sal. 32:3, 4). Iselti motemolik nochi nopa kuesoli. ¿Tlake kichijki uan kiampa sampa moyoltlalik? ¿Tlake techpaleuis tlaj tojuantij nojkia tijchiuaj se ueyi tlajtlakoli?

17. ¿Kenijkatsa Salmo 51:1-4 kinextia David nelia moyolkueptoya?

¹⁷ Ma tikiljuikaj Jehová ma techtlapojpoljui. Teipa, David momaijtok, uan pampa nelia moyolkueptoya, kiiljuik Jehová nochi tlen kichijtoya (xijpoua Salmo 51:1-4). Nopa kipaleuik kuali ma kiyolmati (Sal. 32:1, 2, 4, 5). Tlaj tijchiuaj se ueyi tlajtlakoli, amo ma tijtlatikaj. Ma tikiljuikaj Jehová nochi tlen tijchijtokej. Kiampa totlalnamikilis ayokmo tlauel techyolkokos uan tijmatisej kejuak timokixtilijkej se tlamamali. Uan tlaj nelia tijnekij sampa kuali timouikasej iuaya Jehová, moneki tijchiuasej seyok tlamantli.

18. ¿Tlake kichijki David kema Jehová kitlalnamiktik?

¹⁸ Ma tijkauakaj ma techtlalnamiktikaj. Kema Jehová kititlanki Natán ma kiiljuiti David kiitstoya tlake tlajtlakoli kichijtoya, David amo motechtik uan kuali kitlakakilik. Kimajtoya kiixpanotoya iueue Betsabé,  uan yeka kiijtok tlauel tlajtlakolchijtoya iixpa toTeotsij. Kikajki Jehová ma kitlalnamikti uan yeka kitlapojpoljuijkej (2 Sam. 12:10-14). Tlaj titlajtlakolchijtokej, moneki tikiniljuisej katli Jehová kintekimakatok ma techmokuitlauikaj (Sant. 5:14, 15). Uan amo kinamiki timotechtisej. Tlaj tijkauasej ma techtlalnamiktikaj uan nimantsi tijpatlasej tonemilis, uajka nimantsi kuali tijyolmatisej uan tiyolpakisej.

19. ¿Tlake kinamiki timosentlalisej tijchiuasej?

¹⁹ Ma timosentlalikaj ayokmo sampa tijchiuasej nopa tlajtlakoli. David kimajtoya monekiyaya Jehová ma kipaleui uan kiampa ayokmo sampa kichiuaskia nopa tlajtlakoli tlen achtouia kichijtoya (Sal. 51:7, 10, 12). Kema Jehová kitlapojpoljuik, mosentlalik amo moiljuis ipan tlamantli tlen amo kuali. Yeka, sampa kipixki tlayolseuilistli.

20. ¿Kenijkatsa tijnextiaj tijtlaskamatij Jehová pampa techtlapojpoljuia?

²⁰ Jehová nochipa tetlapojpoljuia, uan tijnextiaj tijtlaskamatij nopa kema tikiljuiaj ipan tlamaijtoli, kema tijkauaj ma techtlalnamikti uan kema tijchiuaj kampeka ayokmo tijchiuasej nopa tlajtlakoli. Kema tijchiuaj ni, sampa kuali tijyolmatij. Kiampa kipanok James, se toikni katli tlajtlakolchijki. Ya kiijtoua: “Kema nikiniljuik ueuejtlakamej tlake nijchijtoya, kejuak nimokixtilik se ueyi tlamamali. Nijmatki kenijkatsa sampa nijpixki tlayolseuilistli”. Tlauel techyolchikaua tijmatisej Jehová “itstok ininnechka tlakamej tlen mokuesouaj. Uan kinmakixtia tlen mokuesouaj ika inintlajtlakoljuaj” (Sal. 34:18).

21. ¿Kenijkatsa uelis tijkauasej Jehová ma techyoltlali?

²¹ Kema tlantias itlamia tonali, uelis nojua tikixnamikisej miak tlamantli tlen techkuesos. Kema se tlenijki techtekipachos, nimantsi ma tikiljuikaj Jehová. Nochipa kuali ma timomachtikaj Biblia. Uan ma tijchiuakaj tlen kichijkej Ana, Pablo uan David. Tlaj amo tijmatij kenke timokuesouaj, uajka ma tikiljuikaj Jehová ma techpaleui tijmatisej tlake kichiua kiampa ma tijyolmatikaj (Sal. 139:23). Ma tijkauakaj Jehová ma techpaleui ika totlamamal, uan nojua kinamiki kiampa tijchiuasej pampa uelis nopa kuesoli amo uelis tijsenkauasej. Tlaj tijkauasej ma techpaleui, tikijtosej sanse kej katli kiijkuilok Salmo 94:19: “NoTeko, kema san nimoyoliljuia tlen miak kuesoli uan san ya nopa nijmati, ta tinechyoltlalia. Tinechchiuilia ma nimotemachi ipan ta uan tinechmaka pakilistli”.