1. Ni myatsi yahi eyangaleka omundu inyahangya-hangya, kandi omundu anganatsuka erilengekaniaki?

NAGHU wanabirihangya-hangya busana n’omwatsi mulebe? * Kwamuhwa muwayowa muhanda busana n’ebyo abandi babugha kutse bakola. Kutse wanganahangya-hangya busana n’ebyo ulyabugha kutse ebyo ulyakola. Eky’erileberyako, wanganabya iwabirikola erilolo, neryo iwalengekania uti alinga Yehova syangakughanyira n’ahake. Kandi wanganalengekania uti kundi ukahanga-hangaya kutsibu busana n’omwatsi mulebe​—sighukiwite obwikirirya bunene kutse uti uli mundu mubi. Ekyo nina kwenene?

2. Ni by’erileberyako byahi by’omo Biblia ebikakanganaya ngoko omundu erihangya-hangya sibughambu syawite obwikirirya?

² Tulebaye eby’erileberyako bilebe ebiri omo Masako. Hana, nyinya w’omuminyereri Samweli, abya mukali oyuli n’obwikirirya obuwatire. Aliwe, mwahangya-hangya kutsibu omughulu omundu mulebe w’omo nyumba yiwe amukola nabi. (1 Sam. 1:7) Omukwenda Paulo abya n’obwikirya obuwatire, aliwe mwabya “n’amaganiryo” busana n’esyondeko syosi. (2 Kor. 11:28) Omwami Dawidi abya n’obwikirirya obuwatire kandi Yehova mwamwanza kutsibu. (Emib. 13:22) Aliwe, Dawidi mwakola amalolo awaleka inyaghalwa kutsibu n’erihangya-hangya. (Esy. 38:4) Yehova mwahumulikania  obuli mughuma wa kubo. Tulebaye ekyo twang’igha oko by’erileberyako byabo.

3. Ebinywa by’abandi byanganaleka biti itwayowa muhanda?

³ Twanganayowa nabi omughulu abandi bakabugha kutse erikola muhanda. Ekyo ni kwenene, kutsibu-tsibu omundu oyukaleka itwayowa nabi amabya ini mwira wetu kutse ini w’omo kihanda kyetu. Twangan’ubaha tuti obwira bwetu n’omundu oyo bukendihwa. Oko mughulu mulebe omundu oyukaleka itwayowa nabi anganabugha butalengekania, neryo itwayowa nga twamatsimitwa n’omuyali! (Emi. 12:18) Aliwe omundu mulebe anganatubwira ebinywa ebyo anasi ngoko bikendituhutalya. Mwali wetu mulebe, mwalaba omo maligho ano. Akabugha ati: “Hamabilaba emyaka milebe, omundu oyo nabya ngalengekania niti ni mwira oyuwene mwatsuka erinibughako amabehi oko Internete. Munayowa muhanda n’erihangya-hangya. Munayibulya ng’akanyitsimitanga atya omo binywa mo busanaki.” Wangan’igha bingyi oko Hana wamabya iwabirighalibwa n’omwira waghu mulebe kutse n’omundu w’omo kihanda kyaghu.

4. Hana mwalaba omo maligho wahi awakalire?

⁴ Hana mwalaba omo maligho awakalire. Habya ihabirilaba emyaka mingyi isyalitabuta abana. (1 Sam. 1:2) Omo kihanda ky’aBaisraeli, omukali mughumba inyakalangirawa mo mundu oyutsumirwe. Ekyo mukyaleka Hana inyayilangiramo mundu bule. (Enz. 30:1, 2) Ekindi ekyaleta amaligho omo ngebe ya Hana, iba wiwe abya n’oghundi mukali, yo Penina, kandi mwabuta naye abana. Penina mwapona Hana kandi “mwamwendererya kutsibu” n’erimukola nabi. (1 Sam. 1:6) Oko nzuko, Hana mwayowa nabi busana n’omwatsi oyo. Mwahandabuka kutsibu, n’ekyo mukyaleka “inialira n’eriyira akalyo.” Mwabya ‘n’obulighe bunene omo mutima.’ (1 Sam. 1:7, 10) Hana mwahumulikanibwa ati?

5. Omusabe mwawatikya ati yo Hana?

⁵ Hana mwasaba Yehova n’erimubwira ebitsibu ebyo akalabamo. Abere abisaba, mwabwira amaligho wiwe w’oMuhereri Mukulu, yo Eli. Nikwa, Eli mwamubwira ati: ‘Ughende buholo, n’oMungu we Israeli alighe erisaba lyawe eryo ulyabulaya.’ Hana mwayowati? Hana ‘mwaghenda, kandi mwalya; n’obusu buwe isibukiri n’obulighe.’ (1 Sam. 1:17, 18) Omusabe mwawatikya Hana eritulera.

6. Oko ebilebirye omusabe, ni myatsi yahi eyo twang’igha oko Hana, n’omo Abanya Filipi 4:6, 7?

 ⁶ Twanganatasyabya n’obuholo twamasaba Yehova butumbya. Hana mwalabya endambi nene akakania na Thatha wiwe w’elubula. (1 Sam. 1:12) Netu twanganakanirya buli Yehova n’erimubwira amaligho wetu, obuba bwetu, n’obulema bwetu. Situsabirwe erikolesya ebinywa ebihikahikene kutse ebitondekene ndeke-ndeke omo misabe yetu. Oko sindi ndambi twanganalira tukabwira Yehova y’amaligho wetu. Aliwe, Yehova syangaluha n’ahake erituhulikirira. Kandi, litolere itw’ibuka erihano eliri omo Abanya Filipi 4:6, 7. (Soma.) Paulo mwakangania ngoko tutolere eriteka emisabe y’ewasingya. Tuwite emyatsi mingyi eyangaleka itwasima Yehova. Eky’erileberyako, twanganasima Yehova busana n’ekihembo ky’engebe, busana n’ebindu bibuya ebyo ahangyika, busana n’olwanzo lwiwe lw’olukogho, na busana n’amaha mabuya awo abirituha. Ni kindi kyahi ekyo twang’igha oko Hana?

7. Yo Hana n’iba wiwe babya bakakolaki obuli mwaka?

⁷ N’omo anabya n’amaligho, obuli mwaka, Hana inyakaghenda haghuma n’iba wiwe e Shilo, eyo babya bakaramirya Yehova. (1 Sam. 1:1-5) Omughulu Hana abya oko Hekalu, Omuhereri Mukulu mwamusubya mutima omw’imubwira ati ikirirye ngoko Yehova akendisubirya oko musabe wiwe.​—1 Sam. 1:9, 17.

8. Emihindano yanganatuwatikya yiti? Kanaya.

⁸ Twanganatasyabya n’obuholo twamatendyumbya eriya oko mihindano y’endeko. Oko mihindano yetu, kangyi-kangyi omo musabe w’eritsuka, tukasaba oMungu atuhe ekirimu kiwe kibye haghuma netu. Obuholo ni kitsweka ky’oko kighuma ky’ekirimu ky’oMungu. (Gal. 5:22) Omughulu tukakwama emihindano yetu n’omo twangabya n’erihangya-hangya, tukaha Yehova n’abalikyetu Bakristo akanya k’eritusubya mutima n’erituwatikya eritasyabya n’obuholo omo mutima. Omusabe n’emihindano ni nzira y’omughaso eyo Yehova akakolesaya erituhumulikania. (Ebr. 10:24, 25) Tukanaye oko ghundi mwatsi owo twang’igha oko ebyo Hana alabamo.

9. Omo mwatsi wa Hana, ni kyahi ekyatabinduka; kandi ni kyahi ekyamuwatikaya?

⁹ Ekyabya kikahangya-hangya Hana mukitahwa aho n’aho. Abere abilua e Shilo eyo babya bakaramirya Yehova, mwalola embere erikala omo nyumba nguma na Penina. Kandi eBiblia siyiribugha yiti Penina mwaleka erimwendererya. Neryo, alinga Hana mwalola embere erihanda omutima busana n’ebinywa bya Penina eby’erimwaghalya omo mutima. Aliwe Hana mwatasyahangya-hangya n’ahake. Twibuke ngoko, Hana abere abileka emyatsi y’omo byala bya Yehova, mwatasyabya n’obulighe. Mwaleka Yehova amuhumulikanaye. Habere halaba mughulu mulebe, Yehova mwasubirya oko musabe wa Hana, amabuta abana!​—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

10. Eky’erilebyeryako kya Hana kikatw’ighisayaki?

¹⁰ Twanganatasyabya n’obuholo bwetu n’omo tukinawite ebikatuhanga-hangaya. N’omo twangasaba kutsibu n’erihindana oko mihindano mughulu wosi, amaligho wetu malebe anganaghana erihwa. Aliwe, eky’erileberyako kya Hana kyamatwighisya ngoko sihali ekyangaleka Yehova inyaghana eritulerya omutima wetu owali n’obulighe bunene. Yehova syangatwibirirwa, kandi kiro kighuma akendisyatuhemba busana n’erikirirya lyetu.​—Ebr. 11:6.

11. Ni myatsi yahi eyangalekire Paulo inyahangya-hangya?

¹¹ Habya emyatsi mingyi eyangalekire Paulo  inyahangya-hangya. Eky’elileberyako, kusangwa abya anzire abaghala n’abali babo, esyombanza esyabahikira musyamulitohera kutsibu omo mutima. (2 Kor. 2:4; 11:28) Omo kasi kiwe k’obukwenda, Paulo mwahindana n’esyonzighu esyamuhunza n’erimughusa omo ngomo. Kandi mwahindana n’emyatsi eyikalire eyamuletera engitsi, ng’eribya ‘n’ebindu bike.’ (Flp. 4:12) Kandi erilangira ngoko, erihika oko mughulu oyo, abya inyabirisonda erisenda ngendo isatu, alinga mwabya n’engitsi nene akaghenda omo bwato. (2 Kor. 11:23-27) Ekyawatikaya Paulo omughulu oyo niki?

12. Ni kyahi ekyawatikaya Paulo eritendihangya-hangya kutsibu?

¹² Paulo mwabya n’erihangya-hangya busana n’abaghala n’abali babo omughulu babya n’amaligho, aliwe mwatasonda eribugha amaligho wabo iyuwene. Paulo abya asi ngoko syangatoka erikola ebyosi b’iyuwene. Mwasaba abandi bawatikaye eriteya endeko. Eky’erileberyako, mwaha abalume ab’eriyiketera emibírí mingyi; abaghuma ba kubo ni Timoteo na Tito. Alinga akasi ako abalume abo bakola mukawatikya Paulo eritendihangya-hangya kutsibu.​—Flp. 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5.

13. Abasyakulu bang’igha Paulo yo bati?

¹³ Saba abandi b’obuwatikya. Nga Paulo, olwanzo lukakuna abasyakulu bangyi munabwire erihangya-hangya busana n’abali n’abaghala betu b’omo ndeko abali omo maligho. Aliwe, omusyakulu syangatoka eriwatikya abandu bosi omo ndeko. Eriminya ekyo, lyanganamukuna erisaba abandi balume abatolere b’obuwatikya n’eribegherya abalwana batoke erimuwatikya eriteya ekihangulo ky’oMungu.​—2 Tim. 2:2.

14. Paulo mwatayikenderya okuki, kandi ekyo kikatwighisayaki?

¹⁴ Uminye ngoko naghu ulaghire okwihumulikanibwa. Paulo abya mundu oyukayikehaya, ekyo mukyaleka inyaminya ngoko alaghire oko buwatikya bw’abira biwe. Paulo mwatayikenderya ati abandi bakendilangira bati ni mundu bule kundi mwawatikibwa n’abira biwe. Omo baruha eyo ahandikira Filemono, Paulo mwabugha ati: “Nabiritsema kutsibu busana n’olwanzo lwawe.” (Filem. 7) Paulo mwahula abandi abakakola haghuma naye abamuwatikaya omughulu abya akahangya-hangya. (Kol. 4:7-11) Twamabiyikehya n’eriligha ngoko tulaghire eriwatikibwa, abaghala n’abali betu ibakenditsemera erituha obuwatikya.

15. Paulo mwayira ati omughulu abya omo myatsi eyikamuhanga-hangaya?

 ¹⁵ Uyiketere Ekinywa ky’oMungu. Paulo abya inyanasi ngoko Amasako anganamuhumulikania. (Rom. 15:4) Kandi angamuhere amenge w’erilwa n’amaligo wosi-wosi. (2 Tim. 3:15, 16) Omughulu abya omo ngomo erya kabiri e Roma, Paulo mwalengekania ati lero akendihola. Akalwa n’omwatsi owakahanga-hangaya oyo, Paulo mwayira ati? Mwabwira Timoteo ati ase luba n’erileta “ebitabu ebisakire oko ngobi.” (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13) Busanaki? Kundi alinga ebitabu ebyo babya bihande by’Amasako w’eKiebrania ebyo Paulo angakolesirye akayighisya eBiblia. Twam’igha Paulo omwiyighisya Ekinywa ky’oMungu mughulu wosi, Yehova inyakendikolesya Amasako eritutulerya​—n’omo twangabya itune omo maligho awakalire.

16. Dawidi mwayiletera iyuwenewene erihangya-hangya lyahi?

¹⁶ Dawidi mwakola ekitsibu ekyaleka obunya-mutima bwiwe ibwamutsweba. Mwasingira na Batiseba, amitisya iba wiwe, kandi amasonda eribisa omwatsi oyo. (2 Sam. 12:9) Oko nzuko, mwatatsomana obunya-mutima bwiwe. Ekyo mukyatsandya obwira bwiwe na Yehova kandi mukyaleka inyahangya-hangya kutsibu, nibya n’erilwala. (Esyo. 32:3, 4) Ekyawatikaya Dawidi erilwa n’erihangya-hangya eryayiletera iyuwenewene niki, kandi ekyangatuwatikya twamabikola erilolo erikalire niki?

17. Ebinywa ebiri omo Esyonyimbo 51:1-4 bikakanganaya biti ngoko kwenene Dawidi mwabindula omutima wiwe?

¹⁷ Usabe obughanyiri. Alinga oko mwiso Dawidi mwasaba Yehova. Mwayibandya b’omo, neryo amabwira Yehova y’amalolo wiwe. (Soma Esyonyimbo 51:1-4.) N’ekyo mukyamuwatikya eritasyatekana n’eribya n’obutseme! (Esyo. 32:1, 2, 4, 5) Wamakola erilolo erikalire, isiwasonda eribisalyo. Aliwe, ubwire Yehova erilolo lyaghu omo musabe. Wamakola utya ighukenditsuka eriyowa ndeke n’obunya-mutima bwaghu ibukendyuwana. Nikwa, wamanza eritasyasubya obwira bwaghu haghuma na Yehova, litolere iwakola bingyi kulenga erisaba lisa.

18. Dawidi abere abikungwa mwayiwata ati?

¹⁸ Ulighe erikungwa. Omughulu Yehova atuma omuminyereri Natana akanganaye Dawidi  y’erilolo liwe, Dawidi mwataghana erilolo liwe kutse mwatasonda eriyiluirako. Mwaligha ngoko abirikola erilolo, butsira okw’iba wa Batiseba musa, aliwe kutsibu-tsibu oko Yehova. Dawidi mwaligha erikunga lya Yehova, neryo Yehova mwamughanyira. (2 Sam. 12:10-14) Twamabya itwabirikola erilolo erikalire, litolere itwabwira abandu abo Yehova abirihiraho erituteya. (Yak. 5:14, 15) Kandi situtolere eriyighana erilolo eryo tulyakola. Twamaligha luba erikungwa lyosi-lyosi eryo bakatuha, itukenditasyabana luba obuholo n’obutseme bwetu.

19. Tulolere itwayisogha kundu erikolaki?

¹⁹ Uyisoghe kundu eritendisubira amalolo maghumerera. Omwami Dawidi mwaminya ngoko alaghire oko buwatikya bwa Yehova atoke eritendisubirira amalolo maghumerera. (Esyo. 51:7, 10, 12) Yehova abere abimughanyira, Dawidi mwayisogha kundu eriyihighula oko malengekania awatuwene. Neryo, amatasyatekana omo mutima n’omo malengekania.

20. Twangakangania tuti ngoko tukatsemera erighanyirwa na Yehova?

²⁰ Tukakanganaya ngoko tukatsemera erighanyirwa na Yehova omughulu tukamusaba obughanyiri, tukaligha erikungwa, n’eriyikasa eritendisubirira amalolo wetu. Twamabikola tutya, itukenditasyatekana omo mutima. James, mughala wetu oyw’akola erilolo erikalire, mwalangira ekyo. Akabugha ati: “Nabere n’abwira abasyakulu b’erilolo lyaghe, munayowa nga namalusibwako omuheke munene oko bitigho byaghe. Munatsuka eritasyatekana omo mutima.” Kikatsemesaya kundu eriminya ngoko “[Yehova] ali hakuhi n’ab’emitima eyibunangikire, akalamaya abawite amaha.”​—Esyo. 34:18.

21. Twangaleka Yehova atuhumulikanaye tuti?

²¹ Kundi tunemuseghera hakuhi kutsibu n’enduli y’ekihugho, ebikatuletera amaligho bikendikanyirira. Twamahangya-hangya, litolere itwalutwasaba Yehova y’obuwatikya. Uyighisaye eBiblia yo kutsibu. W’ighire oko eky’erileberyako kya Hana, Paulo, na Dawidi. Usabe Thatha wetu w’elubula akuwatikaye eriminya ekikaleka iwahangya-hangya. (Esyo. 139:23) Umulekere emiheke yaghu, kutsibu-tsibu eyo utewangatoka eriheka. Wamakola utya, wanganayowa ng’omuhandiki w’esyonyimbo oyo w’imba oko Yehova ati: “Omughulu ngahandabuka n’erikwa engitsi, ukanihumulikanaya n’erinitulerya.”​—Esyo. 94:19, NWT.