1. Haʼátʼíí biniinaa idaʼdiiłʼáaii dahólǫ́, áádóó haitʼéego nihihodidootʼih?

ŁAHDAÁSH idaʼdiiłʼáaii nide atʼįįh? * Łaʼda haitʼéego nichʼįʼ haadzíiʼgi índa ánííłʼįįdgi daatsʼí bikʼee yínííł nilı̨́, doodaiiʼ tʼáá nida łaʼda haitʼéegoda bichʼįʼ háínídzíiʼgi áádóó íinilaagi daatsʼí ałdóʼ niʼdiiłʼá. Asínísihgo Jiihóvah doo shá yóóʼanéididooʼáał da nínízingo shı̨́ı̨́ nitsíníkees. Tʼáá yówehda ádá íilníiłgo biniinaa sheʼoodląʼ doo bidziil da nínízin. Áko diné doo yáʼátʼéehii nishłı̨́ nínízingo ádaa nitsíníkees. Díísh tʼáá aaníí?

2. Diyin Bizaad biiʼ háí baa dahaneʼígíí éí nitsééjíltłiʼ ndi, hweʼoodląʼ doo bidziil da doo níi da?

² Hánnah éí prophet Sámuel bimá jílı̨́įgo hweʼoodląʼ ayóó bidziil ńtʼééʼ. Ákójítʼée ndi idaʼdiiłʼáaii hade ádzaa, háálá tʼáá haghandóó łaʼ doo yáʼátʼééhgóó hachʼįʼ yáłtiʼ. (1 Sam. 1:7) Yilʼaadii Paul ałdóʼ beʼoodląʼ ayóó ábóodziil, ndi éí ‘áłah nídaadleehii tʼáá ałtso baa áháyą́ągi bichʼįʼ hániʼ ííʼá.’ (2 Cor. 11:28) Naatʼáanii David éí beʼoodląʼ ayóó ábóodziil, áko Jiihóvah ayóóʼábóʼníí ńtʼééʼ. (Acts 13:22) Ákótʼée ndi David niʼjiisíʼígíí hakʼi diilkǫʼgo bikʼee yínííł jizlı̨́ı̨́ʼ. (Ps. 38:4) Jiihóvah éí tʼáá tájíltʼéego hoł náhóóshǫǫd. Díí haʼátʼíí bitsʼą́ą́dóó baa ídahwiidiilʼáałgi baa nídadíitʼįįł.

3. Ła’da saad doo yáʼáshóonii yee yáłtiʼgo haʼátʼíí biniinaa nihíniʼ áyiiłʼįįh?

³ Łaʼda saad yishchʼíiʼii yee yáłtiʼgo áádóó doo joobaʼgóogo éí hániʼ áyósin łeh. Éí áhánígo hakʼis nilíinii doodaiiʼ hakʼéida ákóhoołʼįįhgo tʼáá aaníí bił kʼé ahizhdiʼnínę́ę yíchxǫʼ shı̨́ı̨́ jinízin łeh. Łahda éí diné tʼáadoo hazhóʼó nitsékeesí haadzih, áko éí diltłish ąą eelgeed nahalin! (Prov. 12:18) Łaʼ éí saad kótʼéego yee atídaʼałʼı̨́. Nihisister ániid naagháii kóbiʼdiilyaa. Éí ájíní: “Díkwíí shı̨́ı̨́ nááhaídą́ą́ʼ łaʼ áhánígo shikʼisgo baa nitséskees ńtʼééʼ, ndi éí social media biiʼdóó doo yáʼátʼééhgóó shaa nahasneʼ. Díí atíshiilaago baa nitséskees áádóó yéigo shíniʼ yiyiiłʼaʼ. Haʼátʼíí lá biniyé kótʼéego atíshiilaa nisin.” Nikʼisda, nikʼéida łaʼ atíniilaago éí Hánnah bitsʼą́ą́dóó íhwiidííłʼááł.

4. Hánnah éí haʼátʼíí bee hachʼįʼ nahwiisʼnááʼ?

⁴ Ízrel dineʼé éí asdzání jílı̨́įgo doo ajiłchíígóó éí Jiihóvah doo hakʼihadlíi da hwiindzin. Áko éí bikʼee tʼáadoo nishłínígóó nízingo nitsékees łeh. (Gen. 30:​1, 2) Hánnah éí ląʼígóó bee bichʼįʼ anáhóótʼiʼ. Doo ajiłchíígóó ląʼí nááhai. (1 Sam. 1:2) Áádóó hachʼooní beʼasdzą́ą́ náánáłaʼ hólǫ́ éí Piinínah wolyé, áájí éí bá niʼiiłchííh. Piinínah éí Hánnah yoołchʼı̨́įdgo ‘hade áhósin doo biniyé hwéʼétsʼih.’ (1 Sam. 1:6) Hánnah éí kóhoʼdilʼı̨́įgo tʼáá íiyisíí há nanitłʼah. Áko “doo ajóyą́ą́ʼ átʼéégóó tʼóó jicha.” Áádóó “tʼáá íiyisí yínííł jílı̨́įgo” jicha. (1 Sam. 1:​7, 10) Hánnah éí haitʼéego bił náhoojǫǫd?

5. Hánnah éí sodizin haitʼéego bíká eelwod?

⁵ Hánnah éí yínííł nishłı̨́ jiníigo Jiihóvah bichʼįʼ sozdoolzin. Éí bikééʼdóó hoł áhootʼéegi nááʼiiłniihii Íílai bee bił hojoolneʼgo áháłní: “Nílááh, nichʼįʼ hózhǫ́ǫgo yínááł, áko Ízrel dineʼé biDiyin God baa néinikąąhgo bííníkeedígíí neididooʼááł.” Áádóó “chʼéédzídzáago ajííyą́ą́ʼ, áko doo yínííł náázhnoolnin da.” (1 Sam. 1:​17, 18) Hánnah éí sodizin bee hashtʼéézhdíítʼeʼ.

6. Philippians 4:​6, 7 índa Hánnah éí sohodizingi haʼátʼíí yee nanihinitin?

⁶ Nihił hashtʼehodítʼée doogo éí yéigo sodiilzin doo. Hánnah éí Bizhéʼé yáʼąąshdi hólóonii yichʼįʼ yáłtiʼgo  nízaadgóó ahoolzhiizh. (1 Sam. 1:12) Nihí ałdóʼ éí nihidaʼdiiłʼáii, bikʼee nihił yéeʼii, índa haʼátʼíí shı̨́ı̨́ biʼoh néiidleehii tʼáá ákotʼéego Jiihóvah bee bił hwiilneʼ doo. Nihisodizin éí tʼáadoo saad bee nideichʼąąhí doo. Łahda shı̨́ı̨́ saad doo yáʼádaatʼéehiida bee haidzih áádóó łahda náánéicha łeh. Ákótʼée ndi Jiihóvah áłahjįʼ nihíistsʼą́ą́ʼ. Sodiilzingo éí Philippians 4:​6, 7 (Yíníłtaʼ.) béénílniih doo. Paul éí sodiilzingo yéigo ahééh niidzin doo ní. Jiihóvah bichʼįʼ baa ahééh niidzinii tʼóó ahayói. Éí iiná, ádayiilaii, ayóóʼánihóʼní, índa ił chohooʼı̨́ nihainílá. Haʼátʼíí ałdóʼ Hánnah bitsʼą́ą́dóó bídahwiidiilʼááł?

7. Hánnah dóó hachʼooní éí haʼátʼíí tʼáá ahąąh áníʼjiiłʼįįh?

⁷ Azhą́ Hánnah doo yáʼátʼééhgóó hoł hazʼą́ą ndi, Jiihóvah bikin biiʼ sohodizingóó hachʼooní Elkéínah bił ałnáájítʼash. (1 Sam. 1:​1-5) Ákweʼé éí nááʼiiłniihii Íílai haʼahóní yee hachʼįʼ haadzíiʼgo éí Jiihóvah nisodizin ná yididootsʼı̨́ı̨́ł hałní.—1 Sam. 1:​9, 17.

8. Áłah néiidleehígíí haitʼéego nihíká análwoʼ? Łaʼ chʼíníʼaah.

⁸ Nihił hashtʼehodítʼée doogo éí áłah néiidleehgóó neidáa doo. Áłah néiidleehdi sodizin bee ąą álʼįįhgo éí Jiihóvah biníłchʼi diyinii bíká sohodizįįh. Hashtʼehodítʼé éí Jiihóvah biníłchʼi diyinii bineestʼąʼ bił nítʼiʼ. (Gal. 5:22) Nihidaʼdiiłʼáii ląʼí ndi, éí áłah néiidleehgi Jiihóvah índa nihibrothers dóó nihisisters haʼahóní yee nihíká anájahgo nihintsékees índa nihijéí hashtʼedítʼé. Sodizin índa áłah náʼádleeh éí Jiihóvah íiyisíí choyoołʼı̨́įgo yee nihił náhooshǫǫł. (Heb. 10:​24, 25) Hánnah bitsʼą́ą́dóó náánáłahgo ínáádahwiidiilʼááł.

9. Hánnah bił hazʼą́ągi haʼátʼíí tʼáadoo łah ádzaa da, ndi haʼátʼíí bíká eelwod?

⁹ Hánnah éí biniinaa biʼdiiłʼáii doo nahjįʼ kódzaa da. Kin biiʼ sohodizindę́ę́ʼ níjídzá, ndi Piinínah tʼahdii bił haghan. Diyin Bizaad éí Piinínah doo łahgo átʼéego haa nitsékees silı̨́ı̨́ʼ níi da. Doo yáʼátʼéehgo hachʼįʼ yáłtiʼgi tʼáá ákótʼéego yitʼih. Hánnah éí bił hashtʼehodítʼé silı̨́ı̨́ʼ. Shą́ą́ʼ Hánnah biʼdiiłʼáhígíí Jiihóvah yeidiníʼą́ągo doo nitsééjíltłiʼ da jizlı̨́ı̨́ʼ. Jiihóvah yaʼólíigo éí haʼólní áádóó bił náhooshǫǫł. Tʼahádóó Jiihóvah hakʼijisdliʼgo haʼáłchíní hazlı̨́ı̨́ʼ!—1 Sam. 1:​19, 20; 2:21.

10. Hánnah haʼátʼíí bitsʼą́ą́dóó bídahwiilʼaah?

¹⁰ Biniinaa nitséédaʼaltłiʼii dahólǫ́ ndi, nihił hashtʼehodítʼée doogo átʼé. Yéigo sodiilzin índa tʼáá ahą́ą́h áłah aleehgóó ałnánéiidáah ndi, nihidaʼdiiłʼáii éí tʼáá yitʼih. Hánnah bitsʼą́ą́dóó bídahwiilʼaahgo éí Jiihóvah nihił náhooshǫǫłgi doo łaʼda nihitsʼą́ą́ʼ niʼ kwíidoolíił da. Jiihóvah éí doo nihaidiyoonah da, ndi baʼííníidlíigo nihikʼihodoodliił.—Heb. 11:6.

11. Paul haʼátʼíí biniinaa nitsééjíltłiʼ ńtʼééʼ?

¹¹ Paul éí bikʼee nitsééjíltłiʼii ląʼí. Habrothers dóó hasisters bee bichʼįʼ anídahaztʼiʼii biniinaa bichʼįʼ hániʼ ííʼá. (2 Cor. 2:4; 11:28) Yilʼaadii Paul hakʼijįʼ danilínígíí hakʼi néijah áádóó awáalya góneʼ anídahwiiłʼhą́ą́h. Yéigo hachʼįʼ nahwiiʼnáago “tʼáá ałtsoní bídin nishłı̨́įgo” shił hazʼą́, jiní. (Phil. 4:12) Tsinaaʼeeł táaʼdi hoł diitaaʼgo biniinaa tsinaaʼeeł łaʼ biih náájídáahgi  yéigo bikʼee nitsééjíltłiʼ shı̨́ı̨́ ńtʼééʼ. (2 Cor. 11:​23-27) Paul haʼátʼíí bíká análwoʼgo nitsináltłiʼgi yichʼįʼ haʼólníí ńtʼééʼ?

12. Haʼátʼíí háká eelwodgo Paul doo ayóó nitsééjíltłiʼ da jizlı̨́ı̨́ʼ?

¹² Paul éí bibrothers dóó bisisters bichʼįʼ nidahwiiʼnáago bá nitsééjíltłiʼ. Éí tʼáá sáhí bá hashtʼezhdoolíiłgi doo bízhneelʼą́ą daígi bee ádaa ákozhnízin. Áko congregation yíká adoojahii łaʼ jííkeed. Éí hastóí badaʼahódlíii Timothy dóó Táítas nidahalinígíí naanish bitaazhdeezʼą́. Áko kótʼéego háká anájahgo doo ayóó nitsééjíltłiʼgóó áhoolaa.—Phil. 2:​19, 20; Titus 1:​1, 4, 5.

13. Elders éí haitʼéego Paul bedaʼjiłʼı̨́į doo?

¹³ Łaʼda shika anilyeed bidiníi doo. Elders ayóóʼádaʼóʼní áádóó aa dajoobaʼgo éí Paul nahalingo bibrothers dóó bisisters bichʼįʼ nidahwiiʼnáago yá nitséédaaltłiʼ. Elder éí áká azhdoolwołgi tʼáá sáhígo doo bízhneelʼą́ą da. Ádaa ákozhnízingo éí hastóí badaʼahódlíii háká anájah doo. Áádóó ániid ndaakaii nidazhnitingo Jiihóvah bidineʼé yíká anájahgo yaa ádahályą́ą doo.—2 Tim. 2:2.

14. Paul éí haʼátʼíí doo yaa bíniʼ da, áádóó haʼátʼíí bitsʼą́ą́dóó bídahwiidiilʼááł?

¹⁴ Haʼahóní bídin nilı̨́įgo bee ádaa ákonínízin. Paul éí aʼohgo áʼdólzingo yee haʼólníi dooleełii bikʼis yíyííkeed. Azhą́ diné doo bidziilii jílı̨́įgo há nitsáhákees dooleeł shı̨́į ndi, hó éí haʼahóní bídin jílı̨́įgi bee ádaa ákozhnízin. Failííman yichʼįʼ áʼiilaago Paul ání: “Ayóóʼíʼííníʼnínígíí tʼáá íiyisí baa [shił] hóózhǫǫd, áádóó bee haʼiisisniʼ.” (Philem. 7) Paul bíká anájah yę́ę éí haʼólníigo ádabósingo hoolzhiizh yę́ę łaʼ chʼíiníʼą́. (Col. 4:​7-11) Aʼohgo ádaʼdííníilzingo haʼahóní bídin nilı̨́įgi bee ádaa ákoniidzingo nihibrothers dóó nihisisters bił dahózhǫ́ǫgo nihíká anájah doo.

15. Paul nitsináltłiʼgo haʼátʼíí bíká análwoʼ ńtʼééʼ?

¹⁵ Diyin Bizaad baʼíínílı̨́. Paul bił bééhózingo Diyin Bizaad éí haʼjólníigo áhósin. (Rom. 15:4) Áko hachʼįʼ hodiiʼnáahgo éí Diyin Bizaad hódząʼ haidiyiiʼaahgo haʼjólní. (2 Tim. 3:​15, 16) Paul éí naakidi Romedi awáalya náájísdáago éí dadeestsaałjįʼ baa hoolzhiizh jinízin. Díí yéigo bikʼee nitsééjíltłiʼ, áko Paul haajiidzaa? Éí Timothy tsxı̨́įłgo shaa  díínááł áádóó “akágí bee ádaalyaago bikʼedaʼashchíinii” yíjih doo bizhdííniid. (2 Tim. 4:​6, 7, 9, 13) Haʼátʼíí biniyé? Jó, éí Hííbrew Scriptures łahdóó bee siʼą́, áko éí nijiłkaahgo jółtaʼ biniyé. Paul bedaʼiilʼı̨́įgo tʼáá ahą́ą́h Diyin Bizaad nideilkaah doo. Áko azhą́ nihichʼįʼ hodiiʼnáah ndi, Jiihóvah Bizaadígíí nihił náhooshǫǫł.

16. David éí ájíítʼįįdígíí haitʼéego baa hániʼ?

¹⁶ David éí tsʼídá doo yáʼátʼéhígíí ájíítʼįįdgo biniinaa yéigo baa hániʼ. Éí Bath-shííba bił jíneeztéézh áádóó bahastiin éí bínáhojízą́ągo biʼdiisyı̨́. Díí ájíítʼįįdígíí nazhniłʼingo haa nízahjįʼ shı̨́ı̨́ ahoolzhiizh. (2 Sam. 12:9) Áłtsé éí David díí doo baa hániʼ da. Diyin bił kʼé áhizhdiʼnínę́ęgi, hániʼ siláagi, índa hatsʼíís bee bíhoozhdiiłtʼiʼgo tiʼhojoozniiʼ. (Ps. 32:​3, 4) David haʼátʼíí háká eelwodgo doo ayóó nitsééjíltłiʼ da áádóó nihí ałdóʼ yéigo iilzihgo haʼátʼíí nihíká adoolwoł?

17. Psalm 51:​1-4 bikʼehgo David éí haitʼéego náʼoozkan?

¹⁷ Á yóóʼanáhiditʼaah bíká sodílzin. David éí Jiihóvah bichʼįʼ sozdoolzin. Éí ájíítʼįįdígíí yéigo baa hániʼgo Jiihóvah tʼáá ałtso bee bił hojoolneʼ. (Psalm 51:​1-4 yíníłtaʼ.) Áádóó hashtʼéézhdíítʼeʼ! (Ps. 32:​1, 2, 4, 5) Yéigo asínísiihgoda tʼáadoo naníłʼiní. Ndi sodizin bee tʼáá átʼé Jiihóvah bee bił hodiilnih. Doo ayóó baa níniʼgóó ándoolííł áádóó nił hashtʼééhodidootʼeeł. Jiihóvah bił kʼéʼahidishnínę́ęgi hashtʼéédeeshdlííł nínízingo éí doo tʼóó sodílzin da doo.

18. David éí bichʼįʼ haʼoodzíiʼgi haitʼéego néidiilá?

¹⁸ Bíniʼdii hashké bee nichʼįʼ haʼdoodzih. David ajisiihígíí bee hachʼįʼ haʼdoodzih biniyé Jiihóvah éí Néíthan hachʼįʼ ayííłʼaʼ. David éí doo áshtʼı̨́į da tʼáadoo jidííniid da. Doo éí Bath-shííba bichʼooní tʼéiyá bichʼįʼ ajisiih da, ndi Jiihóvah éí aláahdi bichʼįʼ ajisiihgo baa ákozhniizı̨́ı̨́ʼ. David éí Jiihóvah hachʼįʼ haadzíiʼgi hoł yáʼíítʼééh áádóó ájiidzaaígíí Jiihóvah há yóóʼiidííʼą́. (2 Sam. 12:​10-14) Yéigo asiilziihgo éí elders łaʼ bee bił hodiilnih.  (Jas. 5:​14, 15) Nihichʼįʼ haʼoodzíʼígíí éí tʼáá tsı̨́łígo bikʼehgóó íidzaago nihił hashtʼééhodidootʼeełgo nihił nááhózhǫ́ǫ doo.

19. Haʼátʼíí doo ánáádííʼníił da?

¹⁹ Asiilziihígíí tʼáá éí doo ánáádííʼníił da niidzin doo. Naatʼáanii David tʼáá éí bee náázhdoosihgo bitsʼąą ájítʼée dooleełgo éí Jiihóvah háká adoolwoł. (Ps. 51:​7, 10, 12) David ájiidzaaígíí éí Jiihóvah há yóóʼanéidiiʼą́ą́dóó bikʼijįʼ éí tʼóó baaʼihgo ntsáhákees bitsʼąą ájítʼé jizlı̨́ı̨́ʼ. Áádóó hoł hashtʼééhodíítʼeʼ.

20. Jiihóvah nihá yóóʼanéidiyiiʼaahígíí haitʼéego baa ahééh niidzin?

²⁰ Asiilziihgo Jiihóvah éí nihá yóóʼanéididooʼáałgi bíká sodiilzingo, nihichʼįʼ haʼoodzíiʼgo nihił yáʼátʼééh, áádóó tʼáá éí doo ánáádííʼníił da niidzin doo. Áko Jiihóvah éí nihá yóóʼanéidiiʼą́ągi baa ahééh niidzingo nihił hashtʼééhodidootʼeeł. Nihibrother James yéigo asiihgo díí tʼáá aaníigo átʼé ní: “Asésiihgo elders bee bił dahweeshneʼgo shíniʼ hashtʼéédíítʼeʼ.” Baa hózhǫ́ǫgo nihił béédahozin éí “yínííł ádajítʼéii Jiihóvah hwíighahgi hólǫ́, éí tídaadzáaii yisdáyiinííł.”—Ps. 34:​18, NW.

21. Jiihóvah éí haitʼéego nihił náhooshǫǫł doo?

²¹ Nihoogháahjįʼ ahoolzhiizh, áko bikʼee nitsééʼaltłiʼii tʼóó tséʼádin ádaaníił doo. Nitsééníltłiʼgo éí tʼáá ákǫ́ǫ́ tsı̨́įłgo Jiihóvah bichʼįʼ sodílzin. Yéigo Diyin Bizaad bóhoołʼaah. Hánnah, Paul, dóó David bitsʼą́ą́dóó íhoołʼaah. Yáʼąąshdę́ę́ʼ Nizhéʼé Jiihóvah éí biniinaa nistééníłtłiʼii shił ííshjání ánílééh bidiní. (Ps. 139:23) Doo bíninilʼánii nijéí bidaʼdiiłʼáhígíí Jiihóvah baa hidíʼaah. Áko éí psalmist Jiihóvah sin yee yichʼįʼ hataał yę́ęgi ádadiiʼníi doo: ‘Shijéí biʼdiiłʼáhígíí ląʼí yileehgo nitsʼą́ą́dóó bee hadaʼahóníinii tʼáá íiyisíí shił náhooshǫǫł.’—Ps. 94:19.