Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Nkhani Yakupfunza 9

Bvumani Kuti Yahova Akutsangalazeni

Bvumani Kuti Yahova Akutsangalazeni

‘Pomwe makumbukidwe yakundiboneresa yadadzala mu mtima mwangu, mafala yanu yakunditsangalaza yadakondwesa moyo wangu.’—PSALYMO 94:19.

NYIMBO 44 Mpembo wa Munthu Wakutsautsika

BZOMWE TIN’PFUNZA *

1. Thangwe ranyi nthawe zinango tingakhale na thupo, ndipo tingayambe kukumbuka bzinthu bziponi?

KODI mudakhala kale na thupo thangwe ra bvuto linango lomwe lidakucitikirani pa moyo wanu? * Pinango muna thupo thangwe winango adakusunamisani na bzomwe adalewa ayai adacita. Ayai pinango mukucita thupo thangwe ra bzomwe mudalewa ayai mudacita. Mwa ciratizo, pinango imwepo mudacita pikado m’mbuyomu, ndipo mukucita thupo kuti Yahova an’kulekererani lini. Ndipo pinango thangwe ra kucita thupo kwene-kwene, mungakumbuke kuti mulibe cikhulupiro camphanvu ndipo ndimwe munthu wakuipa. Kodi bzimwebzi mpsacadidi?

2. Fotokozani bziratizo bzakuwonesa kuti kukhala na thupo bzikulewa lini kuti tina cikhulupiro cakucepa.

2 Kumbukirani bziratizo bzakucepa bza m’Bibliya. Ana, mai wace wa mpolofeta Samuweri, akhana cikhulupiro camphanvu. Koma iye adacita thupo kwene-kwene pomwe m’bale wace adamusunamisa mwa kumucitira bzinthu bzakuipa. (1 Samuweri 1:7) Mpostolo Paulo akhana cikhulupiro camphanvu, koma iye akhacita thupo kwene-kwene ‘na magwere yentse.’ (2 Wakolinto 11:28) Mambo Davide akhana cikhulupiro cakulimba ndipo Yahova akhamufuna kwene-kwene. (Mabasa 13:22) Koma napo bzikhali tenepo, Davide adacita pikado zomwe zikhamucitisa thupo kwene-kwene. (Psalymo 38:4) Tsono Yahova adamutsangalaza na kumulekerera pikadozo. Tsapano mbatiwoneni bzomwe tingapfunze na bzomwe iwo adacita.

BZOMWE TINGAPFUNZE NA KUKHULUPIRIKA KWA ANA

3. Thangwe ranyi tingakhale na thupo munthu akatilewa mafala yomwe yangatikalipise?

3 Wanthu winango akalewa ayai akacita bzinthu bzomwe bzingatikalipise, tingakhale na thupo. Ndipo bzingakhale bzakuwawa kwene-kwene akakhala kuti munthu omwe watikalipisayo ni xamwali wa ponda ndipondembo ayai wacibale wathu. Tenepo, tingacite thupo kuti uxamwali bwathu na munthuyo bungamale. Nthawe zinango munthu mwakusaya kukumbuka angalewe mafala yomwe yangatidekere lini, ndipo yangatikalipise kwene-kwene. (Mimwani 12:18) Ayai iye angalewe utowa mafala acidziwa kuti yan’tikalipisa. Bzimwebzi ndibzo bzomwe bzidacitikira mtsikana winango omwe ni mpfumakazi yathu. Iye adati: “Magole ya mbuyomu, munthu winango omwe akhali xamwali wangu wa ponda ndipondembo, adayamba kumbalewa bzinthu bzakunama pakulewa bza inepano. Bzimwebzi bzidandiwawa ndipo bzidandisunamisa kwene-kwene. Ndipo ndikhabvesesa lini kuti thangwe ranyi xamwali wangu caiye akhacita bzimwebzi.” Penu xamwali wanu wa ponda ndipondembo ayai wacibale wanu adakulewani mafala yomwe yadakukalipisani, mungapfunze bzizinji na bzomwe bzidacitika na Ana.

4. Kodi Ana adagumana na mabvuto yaponi?

4 Ana adalimbana na mabvuto yakunesa pa moyo wace. Iye adamala magole mazinji ne kubereka. (1 Samuweri 1:2) Tsono mu nthawe imweyire, Ajirayeri azinji akhakumbuka kuti mkazi akasaya kubereka ana tsoka ndipo Mulungu akumusimba lini. Tenepo, Ana akhacita manyazi kwene-kwene. (Ciyambo 30:1, 2) Ndipo cinthu cinango comwe cikhacitisa moyo wa Ana kukhala wakunesa kwene-kwene, n’cakuti bayace akhana mkazi winango wakucemeredwa Penina, omwe akhanaye wana. Tsono Peninayo akhacitira njiru Ana ndipo ‘akhamuseka’ kuti amukalipise. (1 Samuweri 1:6) Bzimwebzi bzikhasunamisa kwene-kwene Ana. Tenepo iye adakalipa nabzo ndipo adafika ‘[pakulira na kuleka] kudya.’ Ndipo ‘[bzikhamuwawa kwene-kwene] mu mtima.’ (1 Samuweri 1:7, 10) Kodi Ana adatsangalazidwa tani?

5. Kodi mpembo udathandiza tani Ana?

5 Ana adapemba kwa Yahova acimuuza momwe akhabvera mu mtima mwace. Pomwe iye adamala kupembako, adakafotokoza bvuto lacero kuna Eli Mkulu wa Ansembe. Tenepo, Eliyo adauza Ana kuti: ‘Ndoko mwa mtendere, ndipo Mulungu wa Jirayeri akupase bzomwe wamukumbirabzo.’ Kodi mukudziwa bzomwe bzidadzacitika? Ana ‘adayenda kukadya, ndipo alibe kukhala pomwe na thupo.’ (1 Samuweri 1:17, 18) Mpembo udathandiza Ana kukhala pomwe na mtendere wa mu mtima.

Ninga Ana, kodi tingacite tani kuti tipitirize kukhala na mtendere wa mu mtima? (Onani ndime 6-10)

6. Kodi tingapfunze ciyani na bzomwe Ana adacita pabodzi na mafala yomwe yali pa Wafiripo 4:6, 7, pa nkhani ya mpembo?

6 Tingakhale na mtendere wa mu mtima tikapitiriza kupemba kwa Yahova. Ana adamala nthawe izinji akupemba kwa Baba wace wakudzulu. (1 Samuweri 1:12) Ifepanombo tingapembe kwa Yahova ticimala nthawe izinji ndipo mu mpembomo tingamuuze bzomwe bzimbaticitisa thupo, bzomwe bzimbatitepesa na bzomwe bzimbatipasa mantha. Ndipo tikambapemba, nthawe zinango mafala yathu yangacoke lini yentse bwino-bwino. Nthawe zinango, tingauze Yahova bzinthu bzomwe bzikuticitisa thupo uko tikulira. Napo bziri tenepo, Yahova an’dzaneta lini kutitetekera. Kuthimizira bzimwebzi, tikagumana na mabvuto, tin’funika kukumbukira malango ya mpostolo Paulo yomwe yambagumanika pa Wafiripo 4:6, 7. (Werengani. *) Pa mavesiya, Paulo adatiuza kuti tin’funika kumbatenda Yahova mu mpembo. Ifepano tina bzinthu bzizinji bzomwe tingatendere Yahova. Mwa ciratizo, tingamutende thangwe rakuti adatipasa moyo, cirengedwe, lufoyi lace lakukhulupirika na cidikhiro comwe tinaco cakudzakhala na moyo wakusaya kumala. Kodi n’ciyani cinango comwe tingapfunze na Ana?

7. Kodi n’ ciyani comwe Ana pabodzi na bayace akhacita?

7 Kuti atsangalazidwe mabvuto yace, Ana akhayenda mwakukhazikika pabodzi na bayace ku Silo komwe kukhana nyumba yakunamatira Yahova. (1 Samuweri 1:1-5) Ndipo pomwe Ana akhali ku tendi la mkonkhano, Mkulu wa Antsembe Eli akhamuuza kuti adikhire Yahova kuti atawire mpembo wace. Tenepo, bzimwebzi bzikhamutsangalaza.—1 Samuweri 1:9, 17.

8. Kodi mitsonkhano ingatithandize tani? Fotokozani.

8 Tingakhale na mtendere wa mu mtima tikapitiriza kumbagumanika pa mitsonkhano ya gwere. Ndipo pa mitsonkhanoyo pambakhala na mpembo wakufungulira, ndipo m’bale omwe ambakhala na mbali imweyi kawiri-kawiri ambakumbira mzimu wa Mulungu kuti utitsogolere. Mtendere ni mbali ya cisapo ca mzimuyo. (Wagalata 5:22) Ndipo tikambagumanika pa mitsonkhano yathu napo tikakhala na thupo, timbapasa mwayi Yahova pabodzi na abale wathu kuti atilimbise na kutithandiza kubwezeresa mtendere wa mu mtima. Tenepo, mpembo na mitsonkhano ni bzinthu bziwiri bzakufunika bzomwe Yahova ambaphatisa basa kuti atitsangalaze. (Wahebereu 10:24, 25) Tsapano mbatiwoneni cinthu cinango comwe tingapfunze na bzomwe bzidacitika na Ana.

9. Kodi n’ciyani comwe ciribe kucinja pa mabvuto ya Ana, ndipo iye adacita ciyani?

9 Mabvuto ya Ana yalibe kucinja nthawe imweyoletu. Thangwe ranyi tikulewa tenepo? Thangwe ndakuti pomwe Ana akhabwerera kumui kucokera ku tendi la mkonkhano, iye akhakhala nyumba ibodzi na nkhaziba wace Penina. Ndipo Bibliya limbalewa lini kuti Penina akhacinja makhalidwe yace. Koma Ana akhafunika kupitiriza kupirira mafala yakuipa yomwe nkhaziba waceyo akhamulewa. Kucita bzimwebzi kudathandiza Ana kubwezeresa na kupitiriza kukhala na mtendere wa mu mtima. Pomwe Ana adadziwa kuti Yahova wabva mpembo wace, alibe kukhala pomwe na thupo, ndipo iye adaderekhedwa, acibvuma kuti Yahova amutsangalaze. Na kupita kwa nthawe, Yahova adatawira mpembo wa Ana mwa kumupasa mwana omwe akhamufunisisa!—1 Samuweri 1:19, 20; 2:21.

10. Kodi tikupfunza ciyani na bzomwe bzidacitika na Ana?

10 Tingakhale na mtendere napo mabvuto yomwe tikugumana nayo yakumala lini. Napo tipembe mwakubwereza-bwereza na kuyenda ku mitsonkhano mwakukhazikika, koma mabvuto yanango yangamale lini. Tsono na bzomwe bzidacitika na Ana, tikupfunza kuti tikabvuma Yahova kuti atitsangalaze pa mabvuto yathu, palibe cinthu comwe cingamutazise kucita bzimwebzo. Iye an’dzatiyebwa lini ndipo an’dzatithandiza kupirira mabvutoyo.—Wahebereu 11:6.

BZOMWE TINGAPFUNZE NA KUKHULUPIRIKA KWA MPOSTOLO PAULO

11. Kodi ni bzinthu bziponi bzomwe bzikhacitisa Paulo kukhala na thupo?

11 Paulo akhana mathangwe mazinji yakucitira thupo. Mwa ciratizo, pakuti akhafuna abale na mpfumakazi zace, iye akhacita thupo kwene-kwene thangwe ra mabvuto yomwe abalewo akhagumana nayo. (2 Wakolinto 2:4; 11:28) Pomwe Paulo akhapalizira, wanthu omwe akhamutsutsa, kawiri-kawiri akhamumenya acimbamuikha m’kawoko. Iye adapirirambo mabvuto yomwe yakhamucitisa thupo, ninga ‘[kusaya]’ bzinthu bzakuthupi. (Wafiripo 4:12) Ndipo pakuti akhadalubzika kale m’nyanza katatu kentse, tenepo iye akhacita thupo kwene-kwene akafamba na ngalawa. (2 Wakolinto 11:23-27) Kodi n’ciyani comwe cikhathandiza Paulo akakhala na thupo?

12. Kodi n’ciyani comwe cidathandiza Paulo kucepesa thupo lace?

12 Paulo akhacita thupo na abale na mpfumakazi zace thangwe ra mabvuto yomwe iwo akhagumana nayo, koma iye alibe kuyezera kuyamalisa yekha mabvutoyo. Paulo akhadziwa kuti angadacita lini ciri-centse mwa iye yekha. Tenepo iye adakumbira anzace kuti amuthandize kusamalira gwere. Mwa ciratizo, iye adapasa Timotio na Tito maudindo yakusiyana-siyana. Kulewa mwakusaya kupenukira, basa lomwe abalewa akhacita, lidacepesa thupo la Paulo.—Wafiripo 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5.

Ninga Paulo, kodi tingacite tani kuti titcenkhe kumbabziwona ninga kuti tina cikhulupiro cakucepa thangwe ra thupo? (Onani ndime 13-15)

13. Kodi akulu wa gwere angatewezere tani Paulo?

13 Kumbirani winango kuti akuthandizeni. Ninga Paulo, akulu azinji wa gwere ntsiku zino, ambacita thupo na abale omwe akugumana na mabvuto. Tsono mkulu bodzi angakwanise lini kuthandiza abale wentse wa m’gwere. Tenepo akabvuma kuti angakwanise lini kuthandiza abale wentse, iye an’dzakumbira winango wakuthemera kuti amuthandize, ndipo an’dzapfunzisambo maswaka kuti yamuthandize kusamalira mabira ya Mulungu.—2 Timotio 2:2.

14. Kodi Paulo akhacita lini thupo na ciyani, ndipo ifepano tikupfunza ciyani na bzomwe iye adacitabzo?

14 Bvumani kuti winango akutsangalazeni. Paulo akhali wakubzicepesa, ndipopa iye akhabvuma kutsangalazidwa na axamwali wace. Iye akhacita lini thupo kuti wanthu winango angadamulewa kuti ngwakutepa thangwe ra kubvuma kutsangalazidwa na winango. Mu tsamba lomwe Paulo adanembera Filemoni, iye adati: ‘Ndidakomedwa kwene-kwene na kutsangalazidwambo pakubva bza lufoyi lako.’ (Filemoni 7) Paulo adaguma kazinji kentse anzace omwe adamutsangalaza pa nthawe zakunesa. (Wakoloso 4:7-11) Tikakhala wakubzicepesa na kubvuma kutsangalazidwa, abale na mpfumakazi zathu zin’dzakhala zakutsudzuka kutipasa thandizo lomwe tikufunikira.

15. Kodi n’ciyani comwe Paulo adacita pomwe adagumana na mayezo?

15 Khulupirani Fala la Mulungu. Paulo akhadziwa kuti mafala ya Mulungu yangadamutsangalaza. (Waroma 15:4) Mafalayo yangadamupasambo nzeru kuti akwanise kulimbana na mayezo. (2 Timotio 3:15, 16) Pomwe iye akhali m’kawoko ku Roma pa ulendo bwaciwiri, Paulo adadziwa kuti infa yace iri pafupi. Kodi n’ciyani comwe Paulo adacita pa nthawe yakunesayi? Iye adakumbira Timotio kuti amubweresere ‘mipukutu’ mwakusaya kucedwa. (2 Timotio 4:6, 7, 9, 13) Thangwe ranyi? Thangwe ndakuti mipukutuyo ikhana mbali za Bzinembo Bzacihebereu bzomwe Paulo angadaphatisa basa pa pfunziro lace la Bibliya. Tenepo, tikatewezera Paulo mwa kumbapfunza Fala la Mulungu mwakukhazikika, Yahova an’dzaphatisa basa Bibliya kuti atitsangalaze napo tikagumana na mabvuto yakunesa.

BZOMWE TINGAPFUNZE NA MAMBO DAVIDE

Ninga Davide, kodi n’ciyani comwe cingatithandize kukhala na mtendere wa mu mtima tikacita pikado ikulu? (Onani ndime 16-19)

16. Kodi Davide adabzibva tani pomwe adacita pikado?

16 Davide adacita cinthu cakuipa comwe cidadzonga cikumbu-mtima cace. Iye adacita upombo na Bateseba, adacita makonzedwe yakuti mwamuna wace aphedwe, ndipo adayeza kubisa bzomwe adacitabzo. (2 Samuweri 12:9) Pakuyamba, Davide alibe kubvera cikumbu-mtima cace. Bzimwebzi bzidacitisa kuti uxamwali bwace na Yahova budzongeke, ndipo adasunama kwene-kwene aciduwala. (Psalymo 32:3, 4) Kodi n’ciyani comwe cidathandiza Davide kulimbana na thupo lomwe akhanalo thangwe ra pikado zomwe akhadacita, ndipo n’ciyani comwe cingatithandizembo tikacita pikado ikulu?

17. Mwakubverana na Psalymo 51:1-4, kodi tikudziwa tani kuti Davide adakunguladi pikado zace?

17 Mbapembani kuti akulekerereni. Davide akhapemba kwa Yahova mwakubwereza-bwereza. Iye adakungula ndipo adafotokozera Yahova bzentse bzomwe akhadacita. (Werengani Psalymo 51:1-4. *) Bzimwebzi bzidamutsangalaza kwene-kwene ndipo adakhala pomwe wakukondwa. (Psalymo 32:1, 2, 4, 5) Tenepo, imwepo mukacita pikado ikulu, lekani kubisa. M’mbuto mwace, pembani kwa Yahova ndipo muuzeni bzentse bzomwe mwacita. Mukacita bzimwebzi, mun’dzatsangalazidwa ndipo mun’dzabzipasa lini pomwe mulandu. Koma mukafuna kuti mubwezerese uxamwali bwanu na Yahova, imwepo mun’funika kucita bzizinji sikuti kupemba kokha.

18. Kodi n’ciyani comwe Davide adacita pomwe adapasiwa malango?

18 Bvumani malango. Pomwe Yahova adatumiza mpolofeta Natani kuti akaceze na Davide bza pikado yomwe akhadacita, Davideyo alibe kubisa ayai kucepswa pikadoyo. M’mbuto mwace, iye adabvuma kuti akhadaphonyera sikuti mwamuna wa Bateseba yekha, koma maka-maka Yahova. Davide adabvuma malango ya Yahova, ndipo Yahovayo adamulekerera. (2 Samuweri 12:10-14) Mpsibodzi-bodzimbo na ifepano, tikacita pikado ikulu, tin’funika kuuza omwe Yahova adawaikha kuti atinyang’anire. (Tiyago 5:14, 15) Ndipo tin’funika lini kumbacepswa bzomwe tacitabzo. Tenepo, tikabvuma na kuphatisa basa malango yomwe timbatambira, tin’dzakhala na mtendere wa mu mtima ndipo tin’dzakhalambo wakukondwa.

19. Kodi tatsimikiza kucita ciyani?

19 Lekani kumbacita pikado mwakubwereza-bwereza. Mambo Davide, kuti akwanise kutcenkha kucita pikado mwakubwereza-bwereza, akhadziwa kuti akhafunikira thandizo la Yahova. (Psalymo 51:7, 10, 12) Pomwe Yahova adalekerera Davide, Davideyo adatsimikiza kuleka kubwerezera pomwe pikadozo. Tenepo, iye adakhala na mtendere wa mu mtima.

20. Kodi tingalatize tani kuti timbatenda kutilekerera komwe Yahova ambacita?

20 Timbalatiza kuti timbatenda kutilekerera komwe Yahova ambacita, tikambapemba kwa iye, tikambabvuma malango yace, na pomwe timbacita ciri-centse kuti titcenkhe kucita pikado mwakubwereza-bwereza. Tikambacita bzimwebzi, timbakhala na mtendere wa mu mtima. James, m’bale omwe adacita pikado ikulu, adawona kuti bzimwebzi mpsacadidi. Iye adati: “Pomwe ndidazimbulira akulu wa gwere bza pikado yomwe ndikhadacita, bzidakhala ningati ndatula cintolo. Ndipo ndidayamba kukhala na mtendere wa mu mtima.” Mpsakulimbisa kwene-kwene kudziwa kuti ‘Yahova ali pafupi na wale omwe adasweka mtima; iye ambapulumusa wale omwe atepa!’—Psalymo 34:18.

21. Kodi n’ciyani comwe tingacite yakatibwerera makumbukidwe yomwe yangaticitise thupo?

21 Pakuti tiri kuphampha kwa ntsiku zakumalizira, tin’gumana na bzinthu bzizinji bzomwe bzin’ticitisa thupo. Tenepo, yakakubwererani makumbukidwe yomwe yangakucitiseni thupo, lekani kucedwa kukumbira Yahova mu mpembo kuti akuthandizeni. Mbapfunzani Bibliya ntsiku zentse. Mbakumbukirani bzomwe Ana, Paulo na Davide adacita. Ndipo mukumbireni Baba wanu wakudzulu kuti akuthandizeni kuwona comwe cimbakucitisani thupo. (Psalymo 139:23) Bvumani kuti iye ambakuthandizeni pa mabvutoyo, maka-maka yale yomwe mukuwona kuti mungakwanise lini kulimbana nayo mwekha. Mukacita bzimwebzi, mun’dzakhala ninga nyakunemba bukhu la Psalymo omwe adaimbira nyimbo Yahova kuti: ‘Pomwe makumbukidwe yakundiboneresa yadadzala mu mtima mwangu, mafala yanu yakunditsangalaza yadakondwesa moyo wangu.’—Psalymo 94:19.

NYIMBO 4 ‘Yahova ni M’busa Wangu’

^ ndi. 5 Nthawe zinango, tentsenefe tikagumana na mabvuto timbakhala na thupo. Nkhani ino, in’fotokoza bza atumiki atatu wa Yahova omwe adacita thupo kwene-kwene thangwe ra mabvuto yomwe adagumana nayo. Ndipo in’fotokozambo momwe Yahova adawatsangalazira.

^ ndi. 1 KAFOTOKOZEDWE KA MAFALA YANANGO: Thupo limbabwera thangwe ra kucita mantha na cinthu cinango ayai tikasunama. Mwa ciratizo, tingakhale na thupo thangwe ra bvuto la kobiri, tikaduwala, tikagumana mabvuto ya m’banja ayai bzinthu bzinango. Tingakhalembo na thupo, tikambakumbukira pikado zomwe tidacita m’mbuyomu ayai tikambakumbukira mabvuto yomwe tingadzagumane nayo kutsogolo.

^ ndi. 6 Wafiripo 4:6 Lekani kumbacita thupo na cinthu ciri-centse, koma pa ciri-centse na mpembo na kudandaulira pabodzi na kutenda, bzakukumbira bzanu bzidziwike kuna Mulungu; 7 ndipo mtendere wa Mulungu, omwe umbaposa makumbukidwe yentse un’dzakoya mitima yanu pabodzi na luso lanu lakukumbuka mwa Kristu Jezu.

^ ndi. 17 Psalymo 51:1 Mulungu, ndidekereni mtima mwakubverana na lufoyi lanu lakukhulupirika. Ndilekerereni bzakuphonya bzangu, thangwe ra ntsisi zanu zikulu, 2 tsukani bzakuphonya bzangu bzentse, ndipo mundicenese ku pikado zangu. 3 Pakuti ndikubzidziwa bwino bzakuphonya bzangu ndipo pikado yangu ina ine nthawe zentse. 4 Ndakuphonyerani kwene-kwene; ndacita cinthu cakuipa pamaso panu. Ndipo ndimwe wakulungama mukambalewalewa ciyeruzo canu n’cakulungama.