1. ¿Imaynanpim llumpay llakisqallaña tarikuchwan?

WAKINPIQA llumpay llakisqam * tarikunchik pipas imatapas niruwasqanchikrayku, utaq imatapas mana allinta ruwawasqanchikrayku. Llumpay llakisqataqmi tarikuchwan imapipas pantaruspanchik “Jehova Diosqa manam pampachaykuwanmanchu” nikuspanchik. Wakinpiqa yaqapaschá chayna tarikunchik mana iñiyniyuq kasqanchikpaq hapikusqanchikrayku, utaq mana allin runakuna kasqanchikpaq hapikusqanchikrayku.

2. ¿Mana iñiyniyuq kasqanchikraykuchu llakisqa tarikunchik?

² Ñawpaq tiempopi Diosta yupaychaq Anapas allin iñiyniyuqmi karqa, chaywanpas Penina tukuy imata nisqanraykum ancha llakisqa tarikurqa (1 Sam. 1:7). Apostol Pablopas allin iñiyniyuqmi karqa, ichaqa iñiqmasinkuna sasachakuypi tarikusqankuraykum llakisqa tarikurqa (2 Cor. 11:28). Kamachiq Davidpas allin iñiyniyuqmi karqa, chayraykum Jehova Diospas paytaqa kuyarqa, ichaqa mana allinkunata ruwarusqanraykum llumpa-llumpay llakisqa tarikurqa (Hech. 13:22; Sal. 38:4). Chayna tarikuptinkupas Jehova Diosmi sapakamata yanapaykurqa.

3. ¿Imanasqataq ancha llakisqa tarikuchwan?

³ Wakinpiqa ancha llakisqam tarikuchwan riqsinakusqanchik kaqkuna utaq ayllunchikkuna imatapas niruwasqanchikrayku  utaq ruwaruwasqanchikrayku. Wakinpiqa mana musyakuspallam nanay siminkuwan imatapas niwachwan (Prov. 12:18). Wakinpim ichaqa llullankuta imatapas niwachwan. Chay ruwasqankuqa ancha-anchatam llakichiwachwan, chayna pasasqanmantam huk iñiqmasinchik willakun: “Huknin iñiqmasinchikmi ñuqamanta yanqakunata rimayta qallaykurqa, chayqa ancha-anchatam llakichiwarqa. Cuchillowanpas tuksiwachkanman hinam karqa”, nispa. Ayllunchik utaq riqsinakusqanchikkuna chayta ruwawaptinchikqa llakisqam tarikunchik, Anapas chaynam tarikurqa.

4. ¿Imakunam Anata llakichirqa?

⁴ Anapas llumpay sasachakuypim tarikullarqa qulluq kasqanrayku (1 Sam. 1:2). Israel llaqtapiqa mana wawayuq kayqa pinqaymi karqa, chayraykum Anaqa ancha llakisqa tarikurqa (Gen. 30:1, 2). Aswan llakisqaraqmi tarikurqa Peninapa tukuy ima nisqankunawan. Peninaqa karqa qusanpa huknin warminmi, payqa wawayuq kasqanraykum Anamanta asikurqa (1 Sam. 1:6). Chaywan llumpay llakisqa kasqanraykum, Anamanqa mikunayaypas mana chayaqchu (1 Sam. 1:7, 10).

5. Anaqa Jehova Diosta mañakuruspanqa, ¿imaynañam tarikurqa?

⁵ Anaqa imayna tarikusqanmantam Jehova Diosman willakurqa, Eliymanpas willakurqataqmi. Chaymi Eliy nirqa: ‘Hawkalla ripukuy, [Jehova] Diosyá tukuy mañakusqaykita qusunki’, nispa. Jehova Diosta mañakuruspanmi Anaqa hawkaña tarikurqa hinaspapas mikurqañam (1 Sam. 1:17, 18). Anataqa Jehova Diosta mañakusqanmi yanapaykurqa hawkaña tarikunanpaq.

6. ¿Imatam yachachwan Anapa mañakusqanmanta chaynataq Filipenses 4:6, 7 nisqanmanta?

⁶ Jehova Diosta sapa kutilla mañakuyqa yanapawasunmi hawkaña tarikunapaq. Anapas unaysum Jehova Diosta mañakurqa, chaypim tukuy ima llakinkunamanta willakurqa (1 Sam. 1:12). Chaynam ñuqanchikpas imapas llakichiwaqninchikkunamanta mana pakaykuspa Jehova Diosman willakunanchik. Mañakusqanchikqa manataqmi suma-sumaqraqchu kanan, wakinpiqa waqanayastinpaschá mañakusun, chaywanpas Jehova Diosqa uyariwasunmi. Imapas llakichiwaqninchik kaqkunamanta mañakuspaqa yuyarinanchikmi Filipenses 4:6, 7 nisqanta (qaway). Chaypim Pablo  rimarqa Jehova Diosta sapa kutilla mañakuspa agradecekunapaq. Mañakuspanchikqa agradecekuchwanmi payrayku kawsakusqanchikmanta, hinaspa tukuy ima unanchasqankunamanta chaynataq kuyawasqanchikmanta.

7. Anawan qusanqa, ¿maymantaq sapa wata riqku?

⁷ Anaqa llakipa intusqan kaspanpas, watan-watanmi qusanwan kuska riqku Silo llaqtapi kaq Diospa wasinman, chaypim Jehova Diosta yupaychaqku (1 Sam. 1:1-5). Chaypim Eliy kallpanchaykurqa kaynata nispan: ‘Jehova Diosyá imam mañakusqaykita qusunki’, nispa (1 Sam. 1:9, 17).

8. Huñunakuykunaman riyninchikqa, ¿imaynatam yanapawanchik?

⁸ Huñunakuykunaman riyninchikqa yanapawasunmi hawkaña tarikunapaq. Huñunakuykunapiqa Jehova Diostam puntata mañakunchik yanapaykuwananchikpaq, chaymi Jehova Diosqa yanapawanchik hawkalla kananchikpaq (Gal. 5:22). Llakipa intusqan kaspapas huñunakuyman riptinchikqa iñiqmasinchikkunam yanapaykuwasun. Chaynaqa, Jehova Diosta mañakuyqa chaynataq huñunakuykunaman riyninchikqa yanapawanchikmi hawkalla tarikunapaq (Heb. 10:24, 25).

9. ¿Anapa llakinqa chinkarurqachu, chaywanpas imaynañam tarikurqa?

⁹ Anapa llakinqa manam chayllachu chinkarurqa. Jehova Diosta yupaychaq risqankumanta wasinman kutispanpas hinallam Peninawan kuska yacharqa. Peninaqa hinallachá Anataqa tukuyta kamirqa, Anapas hinallataqchá tukuy ima nisqanta uyarirqa. Ichaqa imataña kamiptinpas hawkañam tarikurqa. Anaqa llakichiqnin kaqkunatam Jehova Diospa makinpi saqirqa. Hinaptinmi Jehova Diosqa sunqunta tiyaykachirqa, hinaspapas yanapaykurqam wawayuq kananpaq (1 Sam. 1:19, 20; 2:21).

10. ¿Imatam yachachwan Anamanta?

¹⁰ Llakinchikkuna mana chinkaptinpas hawkalla kaytaqa atichwanmi. Wakinpiqa llakinchikkunaqa manapaschá chinkanqachu Jehova Diosta maynataña mañakuptinchikpas, nitaq huñunakuykunaman riptinchikpas. Ichaqa Anamanta yachasqanchikmi yanapawasun llakinchikkuna mana chinkaptinpas hawkalla tarikunapaq. Anatapas hawkalla tarikunanpaqmi Jehova Dios yanapaykurqa, chaynam ñuqanchiktapas yanapaykuwasun. Payqa manam haykaqpas qunqawasunchu, payman sunqu kaptinchikqa tukuy imapim yanapawasun (Heb. 11:6).

11. ¿Imakunam Pablota llakichirqa?

¹¹ Apostol Pablopapas achkam llakinkunaqa karqa. Payqa anchatam llakikurqa iñiqmasinkuna imawanpas sasachakuptinku (2 Cor. 2:4; 11:28). Chaymantapas Pablotaqa maqaparuspankum presocharurqaku. Chaywanqa mayna llakisqachá tarikullarqa. Llakikurqataqchá qullqichan mana ancha kaptinpas (Filip. 4:12). Mancharisqataqchá tarikullarqa illasqan botekunata lamar qucha millpuruptinpas. Chaykunawan hukmanyasqa tarikuptin, ¿imam Pablotaqa yanapaykurqa? (2 Cor. 11:23-27).

12. ¿Imam Pablota yanaparqa hawkaña tarikunanpaq?

¹² Pabloqa iñiqmasinkunapa sasachakuyninkunatam allichayta munarqa, ichaqa manam sapallanchu allichaytaqa munarqa. Chaymi payqa mana hatun tukuspan wakin punta apaqkunata nirqa iñiqmasinkunata sasachakuyninkunapi yanapaykunanpaq. Chayna yanapaqnin punta apaqkunamanta  wakinmi karqaku Timoteowan Tito. Paykuna iñiqmasinkunata yanapaykusqanwanchá Pabloqa hawkaña tarikurqa (Filip. 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5).

13. Kunanpas, ¿imaynatam punta apaqkunaqa Pablota qatipakunku?

¹³ Hukkuna yanapaysiwananchikpaqyá niykusun. Kunanpas Pablo hinam punta apaqkunaqa anchata llakikunku iñiqmasinchikkuna imawanpas sasachakuptinku. Pablo hinataqmi sasachakuypi tarikuq iñiqmasinchikkunataqa mana sapallankuchu yanapanku, aswanqa wakin punta apaqmasinkunatam ninku yanapaykaysinanpaq. Mana hatun tukuq kaspankuqa musukunatapas yachachinqakutaqmi iñiqmasinchikkunata imapipas yanapaykunankupaq (2 Tim. 2:2).

14. ¿Imamantam apostol Pabloqa mana pinqakurqachu? ¿Imatam paymanta yachachwan?

¹⁴ Hukkuna llakinchikpi kallpanchaykuwananchikpaqyá willakusun. Pabloqa mana hatun tukuspa hinaspa mana pinqakuspam iñiqmasinkunata nirqa llakinkunapi kallpanchaykunanpaq. Filemonman qillqaspanpas nirqam: “Kuyakuq kasqaykimanta uyarispaymi [ancha] kusisqa hinaspa kallpanchasqa kachkani”, nispa (Filem. 7). Huk kutipipas llakinpi pikuna yanapaykusqanmantam willakurqa (Col. 4:7-11). Mana hatun tukuspa iñiqmasinchikkunata kallpanchaykuwananchikpaq niptinchikqa, paykunaqa ancha kusisqam tukuy imapi yanapaykuwaspanchik kallpanchaykuwasunchik.

15. ¿Imam apostol Pablota yanaparqa llumpay llakipi tarikuptin?

¹⁵ Biblianchiktayá ñawinchasun. Apostol Pabloqa yacharqam Jehova Diospa qillqankuna kallpanchaykunanmanta (Rom. 15:4). Yacharqataqmi Diospa qillqankunata ñawinchaspanqa yachayniyuq kananmantapas (2 Tim. 3:15, 16). Roma nacionman iskay kutitaña presota apaptinkum wañunanmanta yacharurqa. Chayta yacharuspanpas Pabloqa Timoteotam nirqa watukuq rispan ‘wankusqa qillqakunata’ utaq Diospa qillqankunata aparikamunanpaq (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13). Jehova Diospa qillqankunataqa mañakurqa ñawinchaspa kallpanchasqa tarikunanpaqmi. Ñuqanchikpas apostol Pablo hina biblianchikta ñawinchaspa chaynataq nisqankunamanta yachaspaqa, imaña-haykaña kaptinpas hawkam tarikusun.

16. ¿Imaynam Davidqa tarikurqa huchallikurusqanrayku?

¹⁶ Kamachiq Davidqa hukmanyasqam tarikurqa huchankunarayku, payqa Betsabey warmiwanmi huchapakururqa, chaymantapas chay warmipa qusanta wañuchinankupaqmi kamachirqa, payqa tukuy chaykunatam pakayta munarqa (2 Sam. 12:9). Huchankunata pakasqanraykum hukmanyasqallaña tarikurqa, Jehova Diosmantapas yaqallam karunchakururqa (Sal. 32:3, 4). Huchanrayku chayna tarikuptin, ¿imam yanapaykurqa mana llumpay hukmanyasqa kananpaq? Ñuqanchiktapas, ¿imam yanapawasun huchallikuruptinchikqa?

17. Salmo 51:1-4 nisqanman hinaqa, ¿imaynatam yachanchik Davidqa sunqumanta wanakusqanta?

¹⁷ Jehova Diostayá mañakusun pampachaykuwananchikpaq. Davidqa Jehova Diosta mañakuspanmi huchankunamanta willakurqa (qaway Salmo 51:1-4). Huchanta willakurusqan hawamanqa allinñam tarikurqa (Sal. 32:1, 2, 4, 5). Ñuqanchikpas huchallikuruspaqa amayá pakasunchu, aswanqa Jehova Diosta mañakuspayá payman qalayta willakusun. Chayna willakuruspaqa hawkañam tarikusun. Ichaqa Jehova Dioswan hinalla kuyachikuyta munaspaqa manam willakuyllachu willakunanchik, aswanqa paypa rimapayawasqanchikkunatapas chaskikunanchikmi.

18. Davidqa, sunqun nanaptinpas, ¿chaskikurqachu Jehova Diospa rimapayasqankunata?

¹⁸ Niwasqanchikkunawan sunqunchik nanaptinpas chaskikusunyá. Jehova Diosqa Natantam kacharqa Davidpa huchankunata qawachinanpaq. Davidqa Natanpa rimapayasqantaqa manam mana kaqpaqta hinachu hapirqa, aswanqa riqsikurqam Diospa ñawpaqninpi huchallikurusqanta. Sunqun nanaptinpas chaskikurqam Natanpa nisqantaqa, chayraykum Jehova Diosqa pampachaykurqa (2 Sam. 12:10-14). Ñuqanchikpas huchallikuruspanchikqa punta apaqkunamanmi willakunanchik, paykunatam Jehova Diosqa akllaykun yanapaykuwananchikpaq (Sant. 5:14, 15). Punta apaqkunaman huchallikusqanchikmanta willakuspaqa imam kaqtam mana pakaykuspa willakunanchik. Mana imatapas rimapakuspataqmi imapas niwasqanchikta chaylla kasukunanchik, chaynapi hawka hinaspa kusisqa kanapaq.

19. ¿Imapaqmi David hina kallpanchakunanchik?

 ¹⁹ Imapas mana allin ruwasqanchiktaqa amayá kaqllamantaqa ruwasunchu. Kamachiq Davidqa Jehova Diospa yanapakuynintam maskarqa manaña kaqllamanta huchallikunanpaq (Sal. 51:7, 10, 12). Chaymi Jehova Dios pampachaykusqan qipamanqa anchata kallpanchakurqa manaña mana allinkunawan intuchikunanpaq. Chayraykum hawkaña tarikurqa.

20. ¿Imakunam yanapawasun huchanchikmanta Jehova Dios pampachawananchikpaq?

²⁰ Huchanchikmanta Jehova Dios pampachaykuwananchikpaqqa mana imatapas pakaykuspam payman willakunanchik, chaymantapas niwasqanchikkunatam chaylla kasukunanchik. Imapas mana allin ruwasqanchikkunatapas amañayá kaqllamantaqa ruwasunchu. Kaykunapaq kallpanchakuspaqa hawkam tarikusun. Iñiqmasinchik Jamespas ninmi: “Huchallikurusqaywanqa llasaq qipiyuq hinam tarikurqani. Punta apaqkunaman willakuruspaymi ichaqa manaña chaynañachu karqani, aswanqa hawkañam”, nispa. Jehova Diosqa ‘llakisqa sunquyuqkunapa’ hichpallanpim kachkan, chaymantapas llakisqa sunquyuqkunatam payqa yanapaykun. Chayna kasqanmanta yachayqa ancha-anchatam kallpanchawanchik, ¿aw? (Sal. 34:18).

21. ¿Imatam ruwananchik Jehova Dios yanapaykuwananchikpaq?

²¹ Tukupay punchawkunapiña kasqanchikraykum astawanraq imapas llakichiwasun. Chayraykum imapas llakichiwaptinchikqa, chaypunilla Jehova Diosta mañakunanchik yanapaykuwananchikpaq. Biblianchiktapas sapa punchawmi ñawinchananchik. Chaymantapas qatipakunanchikmi Anata, Pablota hinaspa Davidtapas. Imakuna sasachawasqanchikta musyakunapaqyá Jehova Diosta mañakusun (Sal. 139:23). Jehova Diospa makinpiyá saqisun imapas llakichiwaqninchik kaqkunata, aswanraqyá llumpayta hukmanyachiwaqninchik kaqkunataqa. Chaypaq kallpanchakuspaqa Salmo qillqaq hinam ñuqanchikpas nisun: ‘Llakipa intusqan kallaptiymi sunqullayta tiyaykachispa kusiykachillawarqanki’, nispa (Sal. 94:19).