1. Nyen la alingbi ti sara si e gi bê ti e? Gingo bê alingbi ti sara nyen na ndö ti e?

A SI na mo awe ti gi bê ti mo mingi? * Peut-être mo gi bê ti mo ndali ti so mbeni zo atene mbeni tënë wala asara mbeni ye so ason bê ti mo. Wala peut-être mo gi bê ti mo ndali ti mbeni ye so mo tene wala mo sara. Na tapande, peut-être mo sara mbeni faute na mo gi bê ti mo so Jéhovah ayeke pardonné mo lâ oko ape. Nga peut-être mo pensé so ndali ti so mo gi bê ti mo ahon ndö ni, mo yeke na mabe mingi ape nga mo yeke sioni zo. Me eskê a yeke tâ tënë?

2. Atapande wa ti Bible afa so tongana e gi bê ti e aye pëpe ti tene so e yeke na mabe ape?

² Bâ ambeni tapande ti Bible. Hannah, so aga mama ti prophète Samuel, ayeke lani mbeni wali so ayeke na mabe mingi. Ye oko, lo gi lani bê ti lo mingi na ngoi so mbeni zo ti da ti lo asara ye na lo na lege ni oko ape (1 Sam. 1:7). Bazengele Paul ayeke lani na kpengba mabe, me lo ‘gi bê ti lo mingi tënë ti acongrégation kue.’ (2 aCor. 11:28). Gbia David ayeke nga lani na kpengba mabe, ni la Jéhovah aye lo lani mingi (Kus. 13:22). Atâa so kue, David asara lani afaute so asara si na ambeni ngoi lo gi bê ti lo mingi (Ps. 38:4). Jéhovah adë bê ti azo so oko oko kue nga lo sara si ala duti na siriri. Zia e bâ aye so e lingbi ti manda na lege ti tapande ti ala.

3. Tongana nyen la tënë ti yanga ti amba ti e alingbi ti sara si e gi bê ti e?

³ Tongana amba ti e asara tënë wala asara ye na e na nzoni bê ape, e lingbi ti gi bê ti e. E yeke gi bê ti e mbilimbili tongana zo so ason bê ti e ayeke mbeni kota kamarade ti e wala fami ti e. Peut-être e sara mbeto so songo ti e na zo ni ayeke buba. Na ambeni ngoi peut-être zo ni asara tënë sân ti gbu li ti lo, na peut-être e bâ so atënë ti lo ni akpo e tongana épée (aProv. 12:18). Wala peut-être mbeni zo atene na e mbeni tënë so lo hinga so ayeke son e. Mbeni ita-wali so ade maseka adoit lani ti gbu ngangu na yâ ti mara ti kpale so. Lo tene: “A sara ambeni ngu awe, mbeni zo so mbi pensé lo yeke mbeni nzoni kamarade akomanse ti kangbi atënë ti mvene na iri ti mbi na ndö ti Internet. Bê ti mbi ason nga mbi gi bê ti mbi. Mbi comprendre ape ndani so lo son bê ti mbi tongaso.” Tongana mbeni kota kamarade ti mo wala mbeni fami ti mo ason bê ti mo, mo lingbi ti manda ye mingi na lege ti Hannah.

4. Hannah adoit lani ti gbu ngangu na yâ ti angangu kpale wa?

⁴ Hannah adoit lani ti gbu ngangu na yâ ti ambeni ngangu kpale. Na yâ ti angu mingi lo wara lege ti dü ape (1 Sam. 1:2). Na yâ ti ngobo ti azo ti Israël, ala pensé so a deba mbeni wali so adü ape. Pensé so asara Hannah kamene mingi (Gen. 30:1, 2). So koli ti Hannah ayeke na mbeni wali, so iri ti lo Péninnah, so adü na lo amolenge, a sara si gigi ti Hannah akiri aga ngangu mingi. Péninnah ayeke sara lani mbanda na terê ti Hannah nga lo ‘yeke gi yanga ti lo lakue ti son gï bê ti lo’. (1 Sam. 1:6). Na tongo nda ni, ye so asara lani Hannah vundu mingi. A sara si “Hannah ayeke toto na lo yeke te ye pëpe.” “Bê ti Hannah ason mingi”. (1 Sam. 1:7, 10). Hannah awara lani dengo bê tongana nyen?

5. Tongana nyen la sambela amû lani maboko na Hannah?

⁵ Hannah azi lani bê ti lo kue na Jéhovah na yâ ti sambela. Na peko ti sambela ni, lo fa ye so asi na lo na Kota Prêtre Éli. Na pekoni, Élie atene na lo: “Gue na siriri. Zia si Nzapa ti Israël amû na mo ye so mo hunda na lo.” Ye ti peko ni ayeke nyen? “Hannah ague, lo te ye nga lê ti lo ayeke na vundu mbeni pëpe.” (1 Sam. 1:17, 18). Sambela amû lani maboko na Hannah ti kiri ti duti na siriri.

6. Aye wa la e lingbi ti manda na ndö ti sambela na lege ti Hannah nga na lege ti aPhilippien 4:6, 7?

 ⁶ E lingbi ti kiri ti duti na siriri tongana e ngbâ lakue ti sambela. Hannah amû lani ngoi mingi ti sara tënë na Babâ ti lo ti yayu (1 Sam. 1:12). E nga kue e lingbi ti mû ngoi mingi ti sambela Jéhovah ti fa na lo aye so e gi bê ti e dä, aye so asara e mbeto nga na awokongo ti e. E bezoin pëpe ti tene atënë ti sambela ti e kue na mbeni lege so ayeke mbilimbili-kue wala na mbeni lege so apika bê mingi. Na ambeni ngoi e lingbi même ti toto na ngoi so e yeke fa vundu ti e na Jéhovah. Atâa so kue, Jéhovah ayeke fatigué lâ oko ape ti mä e. Nga, a lingbi e girisa ape wango so ayeke na aPhilippien 4:6, 7. (Diko ni.) Paul afa mbilimbili so a lingbi e sambela ti kiri singila na Jéhovah. E yeke na araison mingi ti kiri singila na Jéhovah. Na tapande, e lingbi ti kiri singila na lo ndali ti fini so lo mû na e, ndali ti apendere ye so lo créé, ndali ti tâ ndoye ti lo nga ndali ti pendere beku so lo mû na e. Ambeni ye nde wa la e lingbi ti manda na lege ti Hannah?

7. Nyen la Hannah na koli ti lo ayeke sara lani lakue?

⁷ Atâa akpale so Hannah ayeke lani na ni, lo na koli ti lo ayeke gue lakue na ndo so a yeke voro Jéhovah dä na Shilo (1 Sam. 1:1-5). A yeke na ngoi so Hannah ayeke lani na tabernacle la Kota Prêtre Éli akpengba lo, lo tene na lo so lo yeke na beku so Jéhovah ayeke kiri tënë na sambela ti lo.—1 Sam. 1:9, 17.

8. Abungbi alingbi ti mû maboko na e tongana nyen? Fa ndani so mo tene tongaso.

⁸ E lingbi ti kiri ti duti na siriri tongana e ngbâ ti ga na abungbi. Na yâ ti sambela so aita-koli ayeke sara na tongo nda ti abungbi, mingi ni ala yeke hunda ti tene yingo ti Nzapa aduti na e. Siriri ayeke mbeni mbage ti lengo ti yingo so (aGal. 5:22). Atâa tongana e yeke na agingo bê si e ga na abungbi, e yeke mû lege na Jéhovah nga na aita ti e ti kpengba e nga ti mû maboko na e ti kiri ti duti na siriri ti bê. Sambela nga na abungbi ayeke akpengba ye so na lege ni Jéhovah ayeke sara si e duti na siriri (aHéb. 10:24, 25). Zia e bâ mbeni ye nde so e lingbi ti manda na lege ti ye so asi na Hannah.

9. Nyen la achangé lani ape na yâ ti dutingo ti Hannah? Nyen la amû lani maboko na lo?

⁹ Akpale ti Hannah ahunzi lani na lê ni lê ni ape. Na ngoi so Hannah akiri na yanga-da na peko ti so lo voro Nzapa na tabernacle, lo na Péninnah angbâ ti vivre da oko. Nga, Bible afa ape so bango ndo ti Péninnah achangé. Tongaso, peut-être Hannah adoit lani ti ngbâ ti gbu ngangu na gbele atënë so sambâ ti lo ayeke tene ti son bê ti lo. Me Hannah awara lani lege ti kiri ti duti na siriri ti bê na ti ngbâ ti duti na ni. Girisa ape so na peko ti so Hannah azia tënë ni na maboko ti Jéhovah awe, lo gi bê ti lo encore ape. Lo zia si Jéhovah adë bê ti lo nga lo sara si lo duti na siriri. Ambeni ngoi na pekoni, Jéhovah akiri tënë na sambela ti lo na lo dü amolenge.—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

10. Nyen la e manda na lege ti tapande ti Hannah?

¹⁰ E lingbi ti kiri ti duti na siriri atâa tongana ye so asara si e gi bê ti e angbâ. Même tongana e sambela na bê ti e kue nga e ga na abungbi lakue, ambeni kpale ti e alingbi ti ngbâ. Me na lege ti tapande ti Hannah, e manda so ye oko alingbi ti kanga lege na Jéhovah ape ti sara si e duti na siriri ti bê. Jéhovah ayeke girisa e lâ oko ape, lawa lawa lo yeke futa e ande ndali ti so e duti be-ta-zo.—aHéb. 11:6.

11. Araison wa la Paul ayeke lani na ni ti gi bê ti lo?

¹¹ Paul ayeke lani na araison mingi ti gi bê ti lo. Na tapande, akpale so aita ti lo awara asara si lo gi bê ti lo lani mingi ndali ti so lo ye ala mingi  (2 aCor. 2:4; 11:28). Na ngoi so Paul ayeke sara lani kua ti lo ti bazengele, fani mingi azo so agi ti kanga lege na lo apika lo nga abi lo na da ti kanga. Lo wara nga angangu kpale so asara si lo gi bê ti lo, na tapande lo yeke lani “na yâ ti yere”. (aPhil. 4:12). Nga, peut-être lo yeke gi lani bê ti lo mingi na ngoi so lo yeke voyagé na bateau ndali ti so bateau atuku na lo lani fani ota tongaso (2 aCor. 11:23-27). Nyen la amû lani maboko na Paul na ngoi so lo gi bê ti lo?

12. Nyen la amû lani maboko na Paul ti gi bê ti lo mingi ape?

¹² Paul agi lani bê ti lo na ngoi so aita ti lo awara akpale, me lo gi lani ti leke akpale ti ala kue lo oko ape. Paul ahinga lani so lo lingbi ti sara aye kue lo oko ape. Lo leke lani ti tene ambeni mba ti lo abâ lege ti congrégation ni. Na tapande, lo mû lani kua na akoli so ayeke azo ti confiance so Timothée na Tite ayeke na popo ti ala. Kite ayeke dä ape so kua so aita-koli so asara amû lani maboko na Paul ti gi bê ti lo mingi ape.—aPhil. 2:19, 20; Tite 1:1, 4, 5.

13. Tongana nyen la a-ancien alingbi ti sara ye tongana Paul?

¹³ Hunda na amba ti mo ti mû maboko na mo. Legeoko tongana Paul, laso a-ancien mingi so ayeke sara ye na nzoni bê ayeke gi bê ti ala ndali ti aita ti congrégation so ayeke na yâ ti atara. Me ancien oko alingbi pëpe ti mû maboko na aita kue ti congrégation. Tongana lo hinga ni tongaso lo yeke hunda na amba ti lo so ayeke azo ti confiance ti mû maboko na lo nga lo yeke fa ye na aita-koli so ayeke amaseka ti mû maboko na lo ti bâ lege ti kundu ti ataba ti Nzapa.—2 Tim. 2:2.

14. Nyen la Paul agi lani bê ti lo na ndö ni ape? Nyen la e lingbi ti manda na lege ti tapande ti lo?

¹⁴ Yeda so mo bezoin ti tene a dë bê ti mo. Paul asara lani terê ti lo kete, tongaso lo gi lani ti tene akamarade ti lo akpengba lo na ala kpengba lo. A yeke polele so lo gi bê ti lo ape so azo ayeke bâ lo tongana zo so awoko tongana lo tene so amba ti lo adë bê ti lo. Na yâ ti mbeti so Paul atokua na Philémon, lo tene: “Mbi wara ngia mingi nga bê ti mbi adë ndali ti ndoye ti mo.” (Phm. 7). Paul asara tënë ti gbâ ti amba ti lo awakua so akpengba lo mingi na angoi ti vundu (aCol. 4:7-11). Tongana e sara terê ti e kete e yeda so e bezoin ti tene a kpengba e, aita ti e ayeke duti na ngia ti mû na e maboko so e bezoin ni.

15. Tongana nyen la Paul awara dengo bê na angoi ti vundu?

 ¹⁵ Zia bê ti mo na Mbeti ti Nzapa. Paul ahinga lani so Mbeti ti Nzapa alingbi ti dë bê ti lo (aRom. 15:4). Mbeti ti Nzapa ayeke sara nga si lo wara ndara ti gbu ngangu na yâ ti atara kue (2 Tim. 3:15, 16). Na ngoi so Paul ayeke lani na kanga na Rome ti fani use ni, lo bâ lani so lo ga nduru ti kui awe. Na ngoi ti vundu so, nyen la Paul asara? Lo hunda na Timothée ti ga ti wara lo hio nga ti ga na lo “arouleau”. (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13). Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so peut-être arouleau so ayeke lani ambage ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu so Paul alingbi ti sara kua na ni na ngoi ti mandango Mbeti ti Nzapa lo wani. Tongana e mû tapande ti Paul na lege so e manda Bible lakue, Jéhovah ayeke sara kua na Bible ti sara si e duti na siriri atâa atara wa la e wara.

16. Kota faute so David asara lani asara lo tongana nyen?

¹⁶ David asara lani ambeni ye so ayeke sioni mingi. Lo sara lani lango-sioni na Bath-Shéba, lo leke si a fâ koli ti lo nga teti mbeni ngoi lo gi ti honde ndö ti asioni so lo sara (2 Sam. 12:9). Na tongo nda ni David asara sanka ti conscience ti lo. Ye so asara si songo ti lo na Jéhovah abuba lani, a sara nga lo vundu mingi nga a sara même si terê ti lo ason (Ps. 32:3, 4). Nyen la amû lani maboko na David ti hon ndö ti gingo bê so lo wara ndali ti kota faute so lo sara? Tongana e sara mbeni kota faute, nyen la alingbi ti mû maboko na e?

17. Tongana nyen la atënë ti David so ayeke na Psaume 51:1-4 afa so lo changé bê ti lo?

¹⁷ Sambela ti hunda pardon na Jéhovah. Na nda ni David asambela Jéhovah. So lo changé bê ti lo, lo fa siokpari ti lo na gigi. (Diko Psaume 51:1-4.) Ye so aga na lo dengo bê biani (Ps. 32:1, 2, 4, 5). Tongana mo sara mbeni kota siokpari, gi ti honde ndö ni ape. Me fa siokpari ti mo ni polele na Jéhovah na yâ ti sambela. Na pekoni bê ti mo ayeke dë na peko ti gingo bê so mo wara ndali ti conscience ti mo so afâ ngbanga na ndö ti mo. Me tongana mo ye ti kiri ti leke songo ti mo ti kamarade na Jéhovah, a lingbi mo sara ambeni ye nde nga.

18. David asara ye lani tongana nyen na ngoi so Jéhovah akiri na lo na nzoni lege?

¹⁸ Yeda ti tene a fa lege na mo. Na ngoi so  Jéhovah atokua lani prophète Nathan ti fa na David siokpari ti lo, David agi raison ape wala lo tene ape so siokpari ni ayeke kota ye ape. Hio lo yeda so lo sara sioni na koli ti Bath-Shéba, na ye so ayeke kota mingi ayeke so lo sara siokpari na terê ti Jéhovah. David ayeda ti tene Jéhovah akiri na lo na nzoni lege na Jéhovah apardonné lo (2 Sam. 12:10-14). Tongana e sara mbeni kota siokpari, a lingbi e sara tënë ni na azo so Jéhovah azia ala ti fa lege na e (Jacq. 5:14, 15). Nga a lingbi e gi araison ape. Tongana e yeda hio na fango lege so a fa na e nga e sara ye alingbi na ni, hio e yeke kiri ti duti na siriri nga na ngia.

19. Nyen la a lingbi e leke na bê ti e ti sara?

¹⁹ Leke na bê ti mo ti kiri ti sara amême faute ni ape. Gbia David ahinga lani so tongana lo ye ti kiri ti sara amême faute ape, a lingbi lo yeda ti tene Jéhovah amû maboko na lo (Ps. 51:7, 10, 12). Na peko ti so Jéhovah apardonné David, lo leke na bê ti lo ti pensé na asioni ye encore ape. A sara si lo kiri lo wara siriri ti bê.

20. Tongana nyen la e lingbi ti fa so e bâ pardon ti Jéhovah na nene ni?

²⁰ E yeke fa so e bâ pardon ti Jéhovah na nene ni tongana e sambela ti wara ni, e yeda ti tene lo fa lege na e nga e sara kue ti kiri ti sara amême faute ni ape. Tongana e sara aye so, e yeke kiri ti duti na siriri ti bê. James, mbeni ita-koli so asara lani mbeni kota siokpari, abâ so tënë so ayeke tâ tënë. Lo tene: “Na ngoi so mbi fa siokpari ti mbi na a-ancien, mbi bâ so mbi zi mbeni nengo kungba na ndö ti go ti mbi. Mbi komanse ti kiri ti wara siriri ti bê.” Bê ti e adë mingi so e hinga so “Jéhovah ayeke nduru na azo so mbeni ye amû vundu na ala ngangu; lo sö azo so bê ti ala awoko kue.”—Ps. 34:18.

21. Tongana nyen la e lingbi ti mû lege na Jéhovah ti sara si e duti na siriri?

²¹ So lâ ti nda ni aga nduru ti hunzi, peut-être aye so asara si e gi bê ti e ayeke gue na li ni. Tongana mo gi bê ti mo, gi mungo maboko ti Jéhovah hio. Manda Bible nzoni. Manda ye na lege ti tapande ti Hannah, ti Paul nga na ti David. Hunda Babâ ti mo ti yayu ti mû maboko na mo ti hinga ye so asara si mo gi bê ti mo (Ps. 139:23). Mû lege na lo ti yô akungba so ane mo, mbilimbili ati so mo lingbi ti sara ye mingi ape ndali ni wala mo lingbi ti sara ye oko ape ndali ni. Tongana mo sara ni, mo lingbi ti tene oko tënë so mbeni zo ti sungo psaume atene na ngoi so lo he bia na Jéhovah, lo tene: “Na ngoi so agingo bê ahon ndö ti mbi, mo dë bê ti mbi nga mo sara si mbi duti na siriri.”​—Ps. 94:19.