1. Nkinyi kilombene kufwisha kenyongoshi, na twi balombene kubanga kupwandikisha naminyi?

KASHA topushishe kinyongwa bwa mwanda kampanda? * Pangi opusha kenyongoshi mwanda mbakulwishishe kwi bangi bwa byabadi baakule sunga kukita. Sunga’shi we mulombene kwinyongola pabitale mwanda odi mwakule sunga kukita. Bu kileshesho, pangi bodi mukite mulwisho na wekalakasha’shi Yehowa t’akufwila lusa su nkapeela nya. Pangi we mulombene kupwandikisha’shi pa mwanda okwete kwikalakasha bwa kintu kampanda ngofu, twe na lukumiino na’shi we muntu ebubi. Anka nkya byabinyi su?

2. Mbileshesho kinyi bya mu Bible abilesha’shi kwinyongola t’akulesha’shi twi bakutwe lukumiino?

² Banda kutala bileshesho bipela bi mu Bible. Aana, nyinaaye na mutemuki Samwele, badi mukashi sha lukumiino. Anka badi mukalakashwe nsaa ibabadi bamukitshine myanda ibubi kwi muntu a mu kifuko kyaye. (1 Sam. 1:7) Mpoolo mutumiibwa badi na lukumiino lwi bukopo, anka baadi ‘ekalakasha . . . bwa tukongye.’ (2 Kod. 11:28) Nfumu Daavide badi na lukumiino lwi bukopo mwi Yehowa, na Yehowa bamufudile ngofu. (Bik. 13:22) Sunga mbyabya, Daavide bakitshine bilubilo bibadi bimwinyongoshe ngofu. (Mis. 38:5) Yehowa badi musambe na kupa oso a kwabadi butaale. Tubandeyi kutaluula kyatudi balombene kulongyela ku bileshesho byabo.

3. Bwakinyi twi balombene kwinyongola nsaa i muntu etwakula myanda ishii buwa?

³ Nsaa y’abetwakula bibubi sunga kwitukitshina myanda ya kukutwa kululama, twi balombene kwinyongola. Bikishekishe su betutapa kwishimba nkuuku etu, sunga muntu a mu kifuko. Twi kwikalakasha’shi kipwano kyetu na yawa muntu akilwila. Ingi nsaa muntu e kwakule myanda kushii kwela binangu, kadi yetutapa kwishimba! (Nki. 12:18) Sunga’shi muntu kampanda mmulombene kwakula myanda bwa kwitutapa kwishimba. Ungi nsongwakashi baadi mupete lukalakashi lwi bino. Amba’shi: “Mu bipwa bishaale, lole ande baadi mumpalakeshe myanda ya madimi ku Internete. Nadi mupushe bibubi bukile. Ntshinadi napusha bwakinyi lole andji mukulupile mmulombene kunkita kintu kii byabya.” Su nkuuku obe ap’eshimba sunga mwina kifuko nobe, we mulombene kulonga bibungi kwi Aana.

4. Nkalakashi kinyi ibadi nayo Aana?

⁴ Aana baadi munyingiile nkalakashi ibungi. Munda mwa mafuku ebungi baadi nkunga. (1 Sam. 1:2) Bena Isalele bebungi abaadi abapwandikisha’shi, mwana mukashi baadi nkunga, Efile Mukulu tabaadi mumwelele myabi. Bino bibaadi abimukwatshisha buufu. (Kib. 30:1, 2) Na kubadi kingi kintu kibadi kifwishile Aana nkalakashi ibungi. Mulume aaye baadi mwibakile mungi mukashi Penina, na yawa mukashi badi mutande bana. Penina badi akwatshila Aana mukao na “tabaapuungilanga na kumukaa bwa kumukwatshisha buufu.” (1 Sam. 1:6) Aana badi mwinyongole pabitale lukalakashi lwaye. Badi enyongola mu mushindo ubadi “adidi na kukutwa kudya.” Baadi na “kinyongwa kikata.” (1 Sam. 1:7, 10) Mushindo kinyi ubadi Aana musambibwe?

5. Luteko lubadi lukwashe Aana naminyi?

⁵ Aana badi mwele nteko kwi Yehowa na amulungula kenyongoshi kabadi nako. Kunyima kwa kwela luteko, balungwile Tshite-mwakwidi Mukata Eli mwanda waaye. Eli nkumulungula shi: “Enda mu butaale, Efile Mukulu a Isaleele akupe kiboomutekye!” Nkipeta kinyi kibatukile? Aana “bayiile, baadiile, na lukyebo lwaye nkwaluluka.” (1 Sam. 1:17, 18) Luteko lubakwashile Aana bwadya kwikala na butaale.

6. Mmalongyesha kinyi atale luteko atudya kulongyela kwi Aana, na mu Beena-Fidipe 4:6, 7?

 ⁶ Twi kupetuula butaale bwetu su twatungunuka na kwela nteko. Aana badi mukishe nsaa ibungi ya kwisamba na Nshaaye e mwiyilu. (1 Sam. 1:12) Atwe booso twi balombene kwisamba kipindji kikata na Yehowa na kumulungula twiyongoshi twatudi nato, kikwete kwitukalakasha na pabitale kubofula kwetu. Tatwi balombene kwakula mu kipaso kipwidikye na kikile buwa nya. Ingi nsaa twi balombene mpa na kudila nsaa yatulungula Yehowa pabitale nkalakashi yetu. Sunga mbyabya, Yehowa ta mulombene kukooka kwituteemesha. Kukatusha kwela nteko pabitale myanda yetu, twi na lukalo lwa kutentekyesha elango di mu Beena-Fidipe 4:6, 7. (Badika.) Mpoolo etulungula’shi abitungu tutumbule Yehowa mu luteko. Twi na tubingilo twi bungi twa kutumbula Yehowa. Kileshesho, twi balombene kumutumbula bwa kya buntu kya muwa, bwa bintu byaye bibuwa byadi mukite, kifulo kyaye ki na lulamato, na bwa lukulupilo lwi buwa lwadi mwitupe. Nkinyi dingi kyatudya kulongyela kwi Aana?

7. Aana na mulume aaye abadi na kyubishi kya kukita kinyi?

⁷ Sunga mbibadi na nkalakashi, Aana badi na kyubishi kya kwenda na mulum’aye ku Shilo mbalo ya kulangwila Yehowa. (1 Sam. 1:1-5) Pabaadi ku tabernakle, Tshiite-mwakwidi Mukata Eli badi munyingishe Aana, amulungula’shi akulupila’shi Yehowa aluula ku luteko lwaye.​—1 Sam. 1:9, 17.

8. Bisangilo mbilombene kwitukwasha naminyi? Patuula.

⁸ Twi kupetuula butaale bwetu su twatungunuka na kutwela mu bisangilo. Ku mbangilo kwa bisangilo byetu, mukwetu atekaa bwa’shi kikudi ky’Efile Mukulu kikale netu. Butaale nkipindji kya kikuba kya kikudi. (Nga. 5:22) Nsaa y’atutwele mu bisangilo sunga twekala bakalakashwe na myanda, atupa Yehowa na bakwetu mushindo wa kwitunyingisha na kwitukwasha bwa kupetuula butaale bwa mwishimba na mu binangu. Luteko na bisangilo nyi mushindo ukata wi na muulo aufubaa nao Yehowa bwa kwitupa butaale. (Eb. 10:24, 25) Tubande kwisambila dingi dilongyesha dyatudya kulongyela kwi Aana.

9. Nkinyi kishibadi kishintulukye mu mwanda wa Aana, kadi Aana bakitshine kinyi?

⁹ Myanda ibadi Aana mupete tayibadi ipwe musango umune nya. Aana pabalukiile kwaye kunyima kwa kulangwila ku tabernakle, badi nka na kya kushaala mu yaaya nshibo imune na Penina. Bible ta muleshe’shi mweneno a Penina bashintulukile. Byabya Aana badi na kya kunyingiila bishima bi bubi bya Penina. Kadi Aana badi na mushindo wa kupetuula na kulama butaale bwa mwishimba. Tentekyesha’shi kunyima kwa’ye kutuula mwanda waye mu maasa a Yehowa, Aana tabadi dingi ekalakasha nya. Badi mutadiile Yehowa bwadya kumusamba na kumupa butaale. Kunyima kwa mafuku apeela, Yehowa badi mwalule ku luteko lwa Aana aye nkutanda bana!​—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

10. Kileshesho kya Aana akitulongyesha kinyi?

¹⁰ Twi kupetuula butaale sunga nkalakashi yekala ayitungunuka. Sunga twela nteko ngofu na kutwela mu bisangilo lubingo looso, ingi nkalakashi ngilombene kutungunuka. Anka mu kileshesho kya Aana, atulongo’shi takwi kintu su nkimune kikumbene kukutshisha Yehowa kwitukwasha bwa kwikala na butaale bwa mwishimba. Yehowa ta mulombene kwituluba nya, lelo sunga maloba etupa bwedi mwanda wa kululama kwetu.​—Eb. 11:6.

11. Ntubingilo kinyi tubadi nato Mpoolo twa kwinyongola?

¹¹ Mpoolo badi na tubingilo twi bungi twa  kwikala na kinyongwa. Kileshesho, pa mwanda wa kifulo kyaye bwa bakwabo bena Kidishitu, myanda ibabadi abafumankana nayo ibadi ayimwinyongosha. (2 Kod. 2:4; 11:28) Mu mudimo waye wa bu mutumibwa, Mpoolo babadi bamushikwe kwi bantu, abaadi bamukupile mpa na kumwela mu lukano. Na dingi badi na kya kunyingiila nkalakashi ibadi ayimupa kenyongoshi, bu “kwikala na nsala.” (Fid. 4:12) P’atutala’shi babadi bapone na bwato misusa isatu ishima, eyendo’shi badi mulombene kwikalakasha nsaa ibadi ende mu bwato. (2 Kod. 11:23-27) Nkinyi kibadi kikwashe Mpoolo pabadi na kenyongoshi?

12. Nkinyi kibadi kiwashe Mpoolo bwa kupeelesha kinyongwa kyaye?

¹² Mpoolo badi ekalakasha bwa bakwabo bena Kidishitu nsaa ibabadi na myanda, anka tabadi ata myanda yabo yoso mu kyadi nya. Mpoolo badi auku’shi ta mulombene kupudisha myanda yoso bupenka bwaye nya. Batekyele bangi bwabadya kukwasha tukongye. Kileshesho, badi mupe bangi balume ba kukulupila bu Timote na Tite mashito ebungi. Mudimo ubakitshine baba bakwetu, kushi mpaka ubadi ukwashe Mpoolo bwadya kupeelesha kinyongwa kyaye.​—Fid. 2:19, 20; Tt. 1:1, 4, 5.

13. Bakulu mbalombene kwambula Mpoolo naminyi?

¹³ Teka bangi bukwashi. Anka bu Mpoolo, bangi bakulu basha kifulo lelo uno abetulaa pa mbalo ya bakwabo bena Kidishitu be na nkalakashi. Anka mukulu ta mulombene kukwasha kakongye kashima nya. Su ashinguula’shi ta mulombene kukwasha kakongye kashima, mukumbene kuteka bangi balume banyingye bwa kumukwasha mpa na kulongyesha bakwetu ba nsongwalume bwabadya kumukwasha mu kulama kwa loombe lw’Efile Mukulu.​—2 Tim. 2:2.

14. Mpoolo tabaadi apwandikisha kinyi, na kileshesho kyaaye akitulongyesha kinyi?

¹⁴ Kumiina’shi we na lukalo lwa kunyingishibwa. Mpoolo badi na kwiyisha, badi auku’shi e na lukalo lwa kunyingishibwa na bakwabo. Tabadi atshinyi’shi bangi be kumumona bu muntu shii kapu mwanda bakwabo abamunyingisha nya. Pabadi mufundjile Filemone, Mpoolo bambile’shi: ‘Nee na muloo ukata na kunyinga mwanda wa . . . kifulo kyobe.’ (Fil. 7) Mpoolo badi mutemune bafubi naaye bebungi babadi bamunyingishe ngofu pabaadi mu nkalakashi. (Kol. 4:7-11) P’atukumiina na kwiyisha kooso’shi twi na lukalo lwa kunyingishibwa, bakwetu abekala na muloo wa kwitukwasha nsaa yatudi na lukalo.

15. Mpoolo bakitshine kinyi pabadi kumpala kwa lukalakashi lukata?

 ¹⁵ Kulupila mu Eyi dy’Efile Mukulu. Mpoolo badi auku’shi Bifundwe abimunyingisha. (Lom. 15:4) Abimupa dingi binangu bya kumona bya kukila na lukalakashi. (2 Tim. 3:15, 16) Pabaadi mu lukano mu Looma bwa musango wa kabidi, Mpoolo bapushishe’shi lufu lwaye taludi peepi. Mpoolo bakitshine kinyi kumpala kwa wawa mwanda wi bukopo? Batekyele Timote bwadya kufika luntuluntu na amutwadile “mifungofungo.” (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13) Bwakinyi? Pa mwanda mu mifungofungo mubadi kipindji kya Bifundwe bya kina Ebelu bibadi Mpoolo abadika mu kwilongyela kwaye kwa Bible. Su atwambula Mpoolo pa kwilongyela Eyi dy’Efile Mukulu, Yehowa afubisha Bifundwe byaye bwabidya kwitupa butaale sunga twekala na nkalakashi i naminyi.

16. Daavide bapushishe naminyi pabakitshine mulwisho ukata?

¹⁶ Daavide bakitshine kintu kibadi kikile bubi. Batambukile lusandji na Betesabe, ata mpàngo yakwipayisha mulume aaye na aye nkukimba bya kufwamisha mulwisho waaye. (2 Sam. 12:9) Kya kumpala Daavide badi mulenguule kondo kaaye k’eshimba. Kukita kwa byabya kubadi kulwishe kipwano kyaye na Yehowa na aye nkukalakashwa ku mbidi na mu binangu. (Mis. 32:3, 4) Nkinyi kibadi kikwashe Daavide bwa kumona bya kukila na kenyongoshi kaaye bwa kilubilo kyaye, na nkinyi kilombene kwitukwasha su tubakitshi mulwisho ukata?

17. Mayi kinyi e mu Misambo 51:3-6 aalesha’shi Daavide badi mwilangye kwishimba?

¹⁷ Teka Yehowa bwa’shi akufwile lusa. Kunyima, Daavide belele luteko kwi Yehowa. Belangile kwishimba ngofu aye nkutonda mulwisho waaye. (Badika Misambo 51:3-6.) Bino bibadi bimukwashe bwa kwikala dingi n’eshimba difukame mpa na muloo. (Mis. 32:1, 2, 4, 5) Su bokitshi mulwisho ukata, tokumanga kukimba kwiufwamisha. Anka, tonda mulwisho oobe kwi Yehowa. Yaaya nsaa wekala na mushindo wa kupeta eshimba difukame na twekala wetopeka dingi nya. Kadi su okumiina kwalusha kipwano kyobe na Yehowa, twe mulombene kwimena penda pa kwela luteko nya.

18. Daavide bakitshine kinyi na dinyoka dibabamupeele?

¹⁸ Kumiina dinyooka. Pabadi Yehowa mutume mutemuki Natane bwa kulungula Daavide  mulwisho waaye, Daavide tabadi mukimbe kwibingisha sunga kubepuula mulwisho nya. Badi mukumiine musango umune’shi, bakitshiine mulwisho kushii penda kwiukitshina mulume a Betesabe, kadi badi mwiukitshine bikishekishe Yehowa. Daavide bakuminyine dinyoka dya Yehowa, na Yehowa badi mumufwile lusa. (2 Sam. 12:10-14) Su twi bakite mulwisho ukata, abitungu twiulungule baaba babadi batuule kwi Yehowa bwa kwitulama. (Shak. 5:14, 15) Na t’abitungu’shi tukimbe kwibingisha nya. Su tubakumiina luntuluntu na kulonda dinyoka dyoso dyabetupa, atupetuula butaale na muloo musango umune.

19. Abitungu twikale na kitshibilo kya kukita kinyi?

¹⁹ Ata kitshibilo kya kupela kwalukiila ku bilubilo bimunebimune. Nfumu Daavide badi auku’shi e na lukalo lwa bukwashi bwa Yehowa bwa kupela kwalukiila ku kilubilo kimunekimune. (Mis. 51:9, 12, 14) Kunyima kwa Yehowa kumufwila lusa, Daavide batshile kitshibilo kya kupela kwikala na binangu bibubi. Pa mwanda wa byabya badi mupetuule butaale bwa mwishimba.

20. Twi balombene kulesha naminyi’shi, twi na lutumbu bwa lusa lwa Yehowa?

²⁰ Atulesha’shi atukumiina lusa lwa Yehowa nsaa yatwele nteko, yatukumiina dinyoka, na yatukitshi mwetu moso bwa kupela kukita dingi wawa mulwisho. Su tubakitshi bino, atupetuula butaale bwa kwishimba. James ungi mukwetu baadi mukite mulwisho ukata, mumone’shi bino mbya binyi. Amba’shi: “Panadi mutonde mulwisho wande kwi bakulu, napushishe’shi bushito bukile abwikalanga ku mapampa ande bubakatuka. Nadi mubangye kupetuula butaale bwa mbinangu.” Abitunyingisha pa kuuka’shi: “Yehowa ee peepi naa bee na mashimba eenyongole, dingi apaasha bee mu mpombo.”​—Mis. 34:19.

21. Mushindo kinyi watudya kutadiila Yehowa bwa’shi etukwashe twikale na butaale?

²¹ Bu byatubefubwila ngofu mu mafuku a nfudiilo, myanda ayifwisha twinyongoshi ikwete kufwima. Nsaa yopusha kenyongoshi, ela luteko musango umune kwi Yehowa bwadya nkukwasha. Elongyele Bible ngofu. Longyela ku kileshesho kya Aana, Mpoolo, na Daavide. Teka Nshoobe e mwiyilu bwadya nkukwasha otundule nsulo ya kinyongwa kyobe. (Mis. 139:23) Mutadile atwale bushito boobe, bikishekishe bwabwa boshii na mushindo wa kutwala. Su bokitshi byabya, wekala nka bu mufundji a misambo bayimbile pabitale Yehowa shi: “Pabamonanga mpombo iilekeene, naapetanga mulòo wa kunyingisha kwobe.”​—Mis. 94:19.