Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

SAWO DIA WEKELO 9

Etawɔ dia Jehowa kokimanyiya dia monga la wɔladi

Etawɔ dia Jehowa kokimanyiya dia monga la wɔladi

“Etena kakamamɛnama la ekiyanu, wɛ akansambe ndo akambɔladia.”​—OS. 94:19.

OSAMBO 44 Dɔmbɛlɔ dia kanga okitshakitsha

AWUI WAYƆTƐKƐTAMA *

1. Awui akɔna wakoka tonga ekiyanu, ndo ngande wakokawɔ monga la shɛngiya le so?

ONDE wɛ atadiɛnɛka l’ekiyanu? * Ondo wɛ akayakiyanya l’ɔtɛ wakakonyangiya anto akina oma lo kɛnɛ kakawate kana kakawasale. Kana ondo wɛ akayakiyanya l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakayate kana kakayasale. Ɛnyɛlɔ, mbeyaka monga ko wɛ akasale munga kɛmɔtshi ndo ekɔ lo ndjakiyanya dia kana Jehowa hakodimanyiyaki pondjo. Ndo kɛnɛ koleki kɔlɔ tshɛ ele wɛ koka mfɔnya ɔnɛ lam’ele wɛ ekɔ lo ndjakiyanya efula lo dikambo dimɔtshi, wɛ aya bu la mbetawɔ ndo ɔnɛ wɛ ekɔ onto la kɔlɔ. Ko onde dui sɔ diekɔ mɛtɛ?

2. Naa bɛnyɛlɔ dia l’Afundelo diɛnya ɔnɛ monga l’ekiyanu halembetshiya dia taya bu la mbetawɔ?

2 Tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ dimɔtshi dia l’Afundelo. Hana, lakayonga nyango omvutshi Samuɛlɛ aki la mbetawɔ k’efula. Koko, nde akadiɛnɛ l’ekiyanu l’ɔtɛ wakosalɛka ose luudu lande ɔmɔtshi akambo lo yoho ya kɔlɔ. (1 Sa. 1:7) Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ aki la mbetawɔ ka wolo, koko nde akadiɛnɛ la “okiyanu lo dikambo dia tshumanelo tshɛ.” (2 Kɔr. 11:28) Nkumekanga Davidɛ aki la mbetawɔ ka wolo diakɔ diele Jehowa akonge la diɔtɔnganelo dia laande la nde. (Ets. 13:22) Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, Davidɛ akasale munga yakokonya dia diɛnɛ l’ekiyanu efula. (Os. 38:4) Jehowa akasambe ndo akakimanyiya onto l’onto l’atei awɔ dia monga la wɔladi. Nyɛsɔ tɔsɛdingole wetshelo wakokaso nkondja oma lo bɛnyɛlɔ diawɔ.

WETSHELO WAKONDJASO OMA LO MBETAWƆ KA HANA

3. Ngande wakoka ɛtɛkɛta w’anto akina tokonya dia ndjakiyanya?

3 Naka anto akina totondjɛ ɛtɛkɛta wa kɔlɔ kana tosalɛ akambo aha la ngandji, sho koka ndjakiyanya. Dui sɔ diekɔ mɛtɛ djekoleko naka onto lambotonyangiya ekɔ ɔngɛnyi aso wa ma ma kana owotɔ aso. Sho koka ndjakiyanya l’ɔtɛ wambolana diɔtɔnganelo diasaso l’onto akɔ. Lo tena dimɔtshi, mbeyaka monga ko onto lakatonyangiya komonga l’oyango wa totondjɛ ɛtɛkɛta wa kɔlɔ, koko ɛtɛkɛta ande koka tohomuya oko lokuwa! (Tok. 12:18) Kana onto ɔmɔtshi koka nkamba la ɛtɛkɛta l’okonda dia tonyangiya. Kadiyɛso kɛmɔtshi akadiɛna l’okakatanu wa ngasɔ. Nde mbutaka ate: “Ambeta ɛnɔnyi ɛmɔtshi wele onto ɔmɔtshi lakamafɔnyaka ɔnɛ ekɔ ɔngɛnyi w’oshika akatatɛ dianganya awui wa kashi lo dikambo diami l’Ɛtɛrnɛtɛ. Lakanyange efula ndo lakayakiyanya. Dimi koshihodia lande na kele ɔngɛnyi wakamɛkɛka otema akakoke nsala dui dia ngasɔ.” Naka ɔngɛnyi ayɛ wa ma ma kana owotɔ ayɛ ɔmɔtshi akakonyangiya, kete wɛ koka nkondja wetshelo efula oma le Hana.

4. Ekakatanu akɔna waki la Hana?

4 Hana aki l’ekakatanu ɛmɔtshi wa wolo. L’edja k’ɛnɔnyi efula nde kokoka mbota. (1 Sa. 1:2) Lo Isariyɛlɛ, womoto laki ekomba akɔsamaka oko onto lakadjama mananu. Dui sɔ diakokonya dia ndjaɔsa oko onto lele bu la nɛmɔ. (Eta. 30:1, 2) Kɛnɛ kakaleke kɔlɔ ele, omɛnde aki la wadi okina Penina lakotaka ana. Penina aki waladɛnde la Hana ndo nde “akɔɔtɛngaka mbala ko mbala dia mboomadia.” (1 Sa. 1:6) Oma l’etatelo, Hana kɔndɔshana l’ekakatanu ɛsɔ dimɛna. Nde akanyange efula diakɔ diele “nde akalelaka ndo nde kɔndɛka ndooko ɛngɔ.” Nde akayonga la “lɔkɔnyɔ l’efula” l’otema. (1 Sa. 1:7, 10) Ngande wakasambema Hana?

5. Ngande wakakimanyiya dɔmbɛlɔ Hana?

5 Hana akakɛnɛmɔlɛ Jehowa tokanyi tande lo dɔmbɛlɔ. L’ɔkɔngɔ wa nde nɔmba, nde akatotɛ Eli ɔlɔmbɛdi a laadiko okakatanu ande. Oma laasɔ, Eli akawotɛ ate: “Tshɔka la ki ndo Nzambi k’Isariyɛlɛ akosha kɛnɛ kɔɔlɔmbayɛ.” Naa etombelo wakonge? Hana “akatshu, akatɔlɛ ndo nde komonga la elungi k’ɔkɛtshi nto.” (1 Sa. 1:17, 18) Dɔmbɛlɔ diakakimanyiya Hana dia nyomonga la wɔladi.

L’ɛnyɛlɔ ka Hana, ngande wakokaso nyomonga la wɔladi wa l’etei k’otema ndo mbolama? (Enda odingɔ 6-10)

6. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja lo dikambo dia dɔmbɛlɔ oma le Hana ndo lo Filipɛ 4:6, 7?

6 Sho koka nyomonga la wɔladi naka sho ntetemala nɔmba. Hana aketsha etena k’otale efula dia nsawola la She lele l’olongo. (1 Sa. 1:12) Sho lawɔ koka nsawola la Jehowa etena k’otale lo dikambo di’ekiyanu aso, awui watotsha wɔma ndo wɛɔdu aso. Aha paka sho nɔnga awui l’ɔnɔngɔ kana mbata lo yoho yoleki dimɛna. Lo tena dimɔtshi, sho koka kaanga ndela etena katɛso Jehowa awui watokiyanya. Oyadi ngasɔ mbediɔ, Jehowa halɛmbaki pondjo dia tohokamɛ. Laadiko dia nɔmba dikambo di’ekakatanu aso, sho pombaka mbohɔka alako wele lo Filipɛ 4:6, 7. (Adia.) Pɔɔlɔ akɛnya shikaa dia sho pombaka salaka alɔmbɛlɔ wa eokelo ka losaka kana wa lowando. Tekɔ l’ɛkɔkɔ efula wa mbisha Jehowa losaka. Ɛnyɛlɔ, sho koka mbooka losaka l’ɔtɛ wa woshasha wa lɔsɛnɔ, l’ɔtɛ w’elimu ande w’etongelo, l’ɔtɛ wa ngandji kande ka kɔlamelo ndo l’ɔtɛ wakandatosha elongamelo ka diambo. Naa wetshelo okina wakokaso nkondja oma le Hana?

7. Kakɔna kakasalaka Hana la omɛnde mbala la mbala?

7 Kaanga mbakinde l’ekakatanu, Hana akatshɔka mbala la mbala la omɛnde lo dihole di’ɔtɛmwɛlɔ wa Jehowa la Shilo. (1 Sa. 1:1-5) Aki etena kaki Hana lo tabɛrnaklɛ mbakokeketsha Eli ɔlɔmbɛdi a laadiko lo mbotɛ dia nde aki l’elongamelo ɔnɛ Jehowa ayokadimola dɔmbɛlɔ diande.​—1 Sa. 1:9, 17.

8. Ngande wakoka nsanganya tokimanyiya? Lembetshiya.

8 Sho koka nyomonga la wɔladi naka sho ntetemala mbɔtɔ nsanganya ya l’etshumanelo. Mbala efula lo dɔmbɛlɔ di’etatelo dia lo nsanganya, anangɛso nɔmbaka Nzambi nyuma kande dia tɔ monga kaamɛ la so. Wɔladi wekɔ dionga dimɔtshi dia lo olowa wa nyuma kɛsɔ. (Ngal. 5:22) Naka tekɔ lo mbɔtɔ nsanganya kaanga tekɔ l’ekiyanu, sho mbishaka Jehowa la anangɛso l’akadiyɛso diaaso dia tokeketsha ndo tokimanyiya dia nyomonga la ki ka lo yimba ndo la wɔladi wa l’etei k’otema. Dɔmbɛlɔ ndo nsanganya wekɔ akambo w’ohomba wakamba la Jehowa dia tokimanyiya dia monga la wɔladi. (Hɛb. 10:24, 25) Nyɛsɔ tende wetshelo okina wakokaso nkondja oma l’ɛnyɛlɔ ka Hana.

9. Kakɔna kaki kotshikitana lo okakatanu wa Hana, ko kakɔna kakatshikitana?

9 Kiɔkɔ y’ekiyanu wa Hana komimɔ esadi eto. Etena kakakalola Hana la ngelo oma la tɔtɛmɔla lo tabɛrnaklɛ, nde akahombe ntetemala mbidjasɛ lo luudu lakɔ laamɛ lakadjasɛka ndo Penina. Ndo Bible hɛnya dia lɔkɛwɔ la Penina lakatshikitana. Ondo Hana akahombe ntetemala mbikikɛ ɛtɛkɛta wa kɔlɔ wakotondjɛka waladɛnde. Koko Hana kotetemala nyanga. Tohɔ dia l’ɔkɔngɔ wa nde ntshika okakatanu ande l’anya wa Jehowa, Hana kondjakiyanya nto. Nde aketawɔ dia Jehowa mbosamba ndo mbokimanyiya dia monga la wɔladi. L’ɔkɔngɔ w’etena kɛmɔtshi, Jehowa akayokadimola dɔmbɛlɔ dia Hana ndo nde akayota ana!​—1 Sa. 1:19, 20; 2:21.

10. Wetshelo akɔna wakondjaso oma l’ɛnyɛlɔ ka Hana?

10 Sho koka nyomonga la wɔladi kaanga naka dikambo diatokiyanya diatashile. Kaanga sho kɔlɔmbaka l’etete ndo kɔtɔka lo nsanganya mbala la mbala, ekakatanu ɛmɔtshi koka ntetemala. Koko oma l’ɛnyɛlɔ ka Hana, tambokondja wetshelo ɔnɛ ndooko dui diakoka nshimba Jehowa dia tokimanyiya dia monga la wɔladi wa l’etei k’otema. Jehowa hatohɛki pondjo, ndo l’edjedja ka wonya nde ayotofuta l’ɔtɛ wa kɔlamelo yaso.​—Hɛb. 11:6.

WETSHELO WAKONDJASO OMA LE ƆPƆSTƆLƆ PƆƆLƆ

11. Ɛkɔkɔ akɔna waki la Pɔɔlɔ wa monga l’ekiyanu?

11 Pɔɔlɔ aki l’ɛkɔkɔ efula wa monga l’ekiyanu. Ɛnyɛlɔ, lam’ele nde akalangaka anango l’akadiyɛnde, ekakatanu wakaakomɛka wakokiyanyaka. (2 Kɔr. 2:4; 11:28) Oko wakasambishaka Pɔɔlɔ efula, nde aki l’andɔshi wakɔkɔmɔlaka mbala efula ndo wakawodjaka lo lokanu. Nde aki nto l’ekakatanu wakokiyanyaka, ɛnyɛlɔ etena kakinde “bu la diangɔ efula.” (Flpɛ. 4:12) Ndo lam’ele nde akambɔ lo masuwa mbala shato y’etondo lo tena diakawandaka nkɛndɔ lo masuwa, ondo nde akonge l’ekiyanu efula. (2 Kɔr. 11:23-27) Kakɔna kakakimanyiyaka Pɔɔlɔ etena kakinde l’ekiyanu?

12. Kakɔna kakasale Pɔɔlɔ dia nkitshakitsha ekiyanu?

12 Pɔɔlɔ akayakiyanyaka l’ɔtɛ w’anango l’akadiyɛnde etena kakawahomanaka l’ekakatanu, koko nde konyanga dia nkandola ekakatanu awɔ tshɛ ndamɛ. Pɔɔlɔ akeyaka elelo ande. Nde akalɔmbɛ anto akina dia nkimanyiya ase etshumanelo. Ɛnyɛlɔ, nde akasha apami wakandɛkɛka otema, ɛnyɛlɔ Timɔte ndo Tito ɛkɛndɛ efula. Aha la taamu olimu wakakambe anangɛso asɔ wakakimanyiya dia kitshɛkitshɛ Pɔɔlɔ ekiyanu ande.​—Flpɛ. 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5.

L’ɛnyɛlɔ ka ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ, akokaso nsala diaha mɛnama l’ekiyanu? (Enda odingɔ 13-15)

13. Ngande wakoka dikumanyi mbokoya Pɔɔlɔ?

13 Lɔmba anto akina dia kokimanyiya. L’ɛnyɛlɔ ka Pɔɔlɔ, ɛlɔ kɛnɛ dikumanyi efula diokana ngandji ndjakiyanyaka dikambo di’ase etshumanelo wele l’ekakatanu. Koko ondo ekumanyi ɔtɔi hokoka nkimanyiya anto tshɛ wa l’etshumanelo. Okitshakitsha ayowotshutshuya dia mbisha apami akina ɛkɛndɛ, ndo ndowanya ɛlɔngɔlɔngɔ dia mbisha lonya l’olimu wa nama ɛkɔkɔ wa Nzambi.​—2 Tim. 2:2.

14. Lo dikambo diakɔna diaki Pɔɔlɔ kondjakiyanya, ndo wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’ɛnyɛlɔ kande?

14 Shihodia dia wɛ ekɔ l’ohomba w’ekeketshelo. Pɔɔlɔ aki l’okitshakitsha, diakɔ diele nde akayange ndo akakondja ekeketshelo oma le angɛnyi ande. Nde kondjakiyanya ɔnɛ anto akina wayota dia nde ekɔ wɔdu l’ɔtɛ wakokeketshaka angɛnyi ande. Etena kakandafundɛ Filɛmɔna mukanda, Pɔɔlɔ akate ate: “Dimi laki la ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula ndo lakakeketshama lam’akamoke dia ngandji kayɛ.” (Filɛ. 7) Pɔɔlɔ akashile asekande akina efula wakokeketsha lo tena dia paa. (Kɔl. 4:7-11) Naka sho nshihodia l’okitshakitsha tshɛ dia tekɔ l’ohomba w’ekeketshelo, kete anangɛso l’akadiyɛso wayɔngɛnangɛna tosukɛ.

15. Kakɔna kakasale Pɔɔlɔ etena kakinde la ntondo ka dui diakokiyanyaka efula?

15 Yaɛkɛ l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Pɔɔlɔ akeyaka dia Afundelo wayowosamba. (Rɔmɔ 15:4) Vɔ wakawosha nto lomba la ntokomɛ ohemba tshɛ. (2 Tim. 3:15, 16) Etena kakinde lo lokanu la Rɔmɔ mbala ka hende, Pɔɔlɔ akoke dia nyɔi kande kaya suke. Kakɔna kakasale Pɔɔlɔ la ntondo ka dui diakokiyanya sɔ? Nde akalɔmbɛ Timɔte dia ndja esadi le nde ndo mbeela “wɔɔmbɔ w’Afundelo.” (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13) Lande na? Nɛ dia ondo wɔɔmbɔ ɔsɔ waki la awui wa l’Afundelo wa lo Hɛbɛru wakakoke Pɔɔlɔ nkamba lawɔ lo wekelo ande wa Bible. Naka sho mbokoya Pɔɔlɔ lo mbekaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbala la mbala, kete Jehowa ayokamba l’Afundelo dia tokimanyiya dia monga la wɔladi oyadi ehemba akɔna wele laso.

WETSHELO WAKONDJASO OMA LE NKUMEKANGA DAVIDƐ

L’ɛnyɛlɔ ka nkumekanga Davidɛ, kakɔna kakoka tokimanyiya naka tambosala pɛkato ka woke? (Enda odingɔ 16-19)

16. Ekiyanu akɔna wakayatongɛ Davidɛ?

16 Davidɛ akasale awui amɔtshi wa kɔlɔ efula wakawɛndjaka onongo. Nde akasale loseka la Batɛ-Shɛba, akakongɛ dia omɛnde ndjakema, ndo akayange mbishɛ kɔlɔ yande shɔ l’etena kɛmɔtshi. (2 Sa. 12:9) Oma l’etatelo, Davidɛ kombidja nkum’otema kande yimba. Diakɔ diele, nde akadiɛnɛ aha tsho lo nyuma koko ndo lo yimba ndo lo demba. (Os. 32:3, 4) Kakɔna kakakimanyiya Davidɛ dia ndɔshana l’ekiyanu wakandayatongɛ, ndo kakɔna kakoka tokimanyiya naka tambosala munga ka woke?

17. Ngande wɛnya Osambo 51:1-4 dia Davidɛ akayatshumoya l’otema ɔtɔi?

17 Lɔmba dia nkondja edimanyielo. L’ekomelo, Davidɛ akayɔlɔmba Jehowa. Lam’ele nde akayatshumoya l’otema ɔtɔi, nde akashola pɛkato yande. (Adia Osambo 51:1-4.) Dui sɔ diakokimanyiya efula dia nyomonga la wɔladi ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ! (Os. 32:1, 2, 4, 5) Naka wɛ ambosala pɛkato ka woke, kete tokishɛke. Koko, sholɛ Jehowa pɛkato kayɛ l’otema ɔtɔi lo dɔmbɛlɔ. Oma laasɔ wɛ hatoyakiyanya nto ndo wɛ hoyaɛndja onongo. Koko, naka wɛ nangaka ndowanya diɔtɔnganelo diayɛ la Jehowa, kete wɛ pombaka nsala awui efula laadiko dia dɔmbɛlɔ.

18. Kakɔna kakasale Davidɛ l’ohokwelo?

18 Etawɔ ohokwelo. Etena kakatome Jehowa omvutshi Natana dia totondja pɛkato ka Davidɛ sɛkɛ, Davidɛ kombisha tɛkɛnɛndɛ kana mɛnya dia nde kosala pɛkato ka woke. Nde aketawɔ esadi eto dia nde akasalɛ aha tsho omi aki Batɛ-Shɛba kɔlɔ, koko djekoleko Jehowa. Davidɛ aketawɔ ohokwelo w’oma le Jehowa, ko Jehowa akodimanyiya. (2 Sa. 12:10-14) Naka takasale pɛkato ka woke, kete sho pombaka mbitɛ wanɛ wakasɔnɛ Jehowa dia tolamaka. (Jak. 5:14, 15) Ndo sho pombaka mbewɔ dia mbisha tɛkɛnɛndɛ. Naka sho mbetawɔ esadi eto ohokwelo wambowotosha ndo nkamba lawɔ, kete tayonyomonga esadi eto la wɔladi ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ.

19. Ahombaso ndjashikikɛ dia nsala?

19 Yashikikɛ diaha kalolɛ munga yakɔ yaamɛ. Nkumekanga Davidɛ akeyaka ɔnɛ naka nde halange kalolɛ pɛkato yakɔ yaamɛ, kete nde akahombe nyanga ekimanyielo ka Jehowa. (Os. 51:7, 10, 12) L’ɔkɔngɔ wa Jehowa mbodimanyiya, Davidɛ akayashikikɛ dia mbewɔ tokanyi ta kɔlɔ. Diakɔ diele nde akayonga la wɔladi wa l’etei k’otema nto.

20. Ngande wakokaso mɛnya dia tekɔ la lowando l’ɔtɛ watodimanyiya Jehowa?

20 Sho mɛnyaka dia tekɔ la lowando l’ɔtɛ watodimanyiya Jehowa naka sho mbɔlɔmbaka dia todimanyiya, mbetawɔ ohokwelo ndo nsala la wolo diaha kalolɛ munga yakɔ yaamɛ. Naka sho nsala awui asɔ, kete tayonyomonga la wɔladi wa l’etei k’otema. James, ɔnangɛso lakasale pɛkato ka woke akɛnyi mɛtɛ ka dui sɔ. Nde mbutaka ate: “Etena kakamashola pɛkato kami le dikumanyi, lakayaoke oko wambombahola wotsho w’efula oma l’ahɛka. Lakatatɛ nyomonga la ki ka lo yimba.” Ekɔ mɛtɛ dui di’ekeketshelo dia mbeya ɔnɛ “Jehowa ekɔ suke la wanɛ wele l’etema wambatɛ; nde shimbɛka wanɛ wele la lɔkɔnyɔ lo yimba”!​—Os. 34:18.

21. Akokaso nsala dia Jehowa tokimanyiya dia monga la wɔladi?

21 Oko watasukana nshi y’ekomelo nyɛ otsha l’ekomelo kayɔ, ondo awui watonga ekiyanu wayoleka mfula. Naka wɛ ambonga l’ekiyanu, kete totshimbatshimbake dia nyanga ekimanyielo ka Jehowa. Ekaka Bible l’etete. Kondja wetshelo oma lo ɛnyɛlɔ ka Hana, Pɔɔlɔ ndo Davidɛ. Lɔmba Shɛso lele l’olongo dia kokimanyiya dia mbeya kiɔkɔ y’ekakatanu ayɛ. (Os. 139:23) Etawɔ dia nde kokimanyiya etena keyɛ l’ekakatanu djekoleko wɛnɛ wahayakoke nkandola kana wakokayɛ nkandola yema tshitshɛ. Naka wɛ nsala ngasɔ, kete wɛ ayoyala oko omembi w’esambo lakembɛ Jehowa ate: “Etena kakamamɛnama la ekiyanu, wɛ akansambe ndo akambɔladia.”​—Os. 94:19.

OSAMBO 4 “Jehowa mbele Olami ami”

^ od. 5 Lo tena dimɔtshi, sho tshɛ mongaka l’ekiyanu l’ɔtɛ w’ekakatanu watokomɛ. Lo sawo nɛ tayɔsɛdingola bɛnyɛlɔ di’ekambi wa Jehowa esato wa lo nshi yakafundamaka Bible wakadiɛnɛ l’ekiyanu. Tayɔsɛdingola nto woho wakasambe ndo wakakimanyiya Jehowa onto l’onto dia monga la wɔladi.

^ od. 1 ELEMBETSHIELO W’AWUI AMƆTSHI: Okiyanu kɛdikɛdi mboka wɔma kana nyanga l’ɔtɛ wa dikambo dimɔtshi. Dui sɔ koka ndja oma l’ekiyanu wendana l’ekondjelo, ekakatanu wendana la yoonge, ekakatanu wa lo nkumbo kana ekakatanu wele l’onto ndaamɛ. Sho koka nto ndjakiyanya l’ɔtɛ wa munga yakatasale kana l’ɔtɛ w’ekakatanu wafɔnyaso ɔnɛ tayonga lawɔ lo nshi yayaye.