1. Ginani gi nga hi girago hi garadzega nigu ugo gu nga hi gira hi pimisa ginani?

INA u di nga tshuka u garadzega khu gilo nyo khaguri? * Adzina u ngu garadzega khu kotani nya esi si ganedwego mwendro gu girwa khu vambe. Mwendro gu garadzega khu kotani nya esi u si ganedego mwendro gu gira. Khu giyeyedzo, si nga gira na wu giride gihoso nyo khaguri khavbovbo u kanakana gu khuwe Jehovha gima kha na nga gu divaleya. Gasi gu engedzeya gu garadzisa silo, si nga gira u pimisa gu khuwe kha nga olu nyi talago gu garadzega nyi mwalo gukhodwa mwendro kha nyi phasi. Ganiolu ina isoso lisine?

2. Siyeyedzo muni sa omu nya Bhibhiliya si yeyedzago gu khiso gugaradzega kha si thuli gu mba na gukhodwa?

² Hongoleni hi wonani siyeyedzo nyo khaguri sa omu nya Bhibhiliya. Ana, oyu a khadego mamayi wa muprofeti Samuweli, a diri ni gukhodwa nya gukhongolo. Ambari ulolo, uye garadzegide ngudzu tepo kwanu waye a nga mu tshanisa. (1 Sam. 1:7) Mupostoli Pawulo a diri ni gukhodwa nyo tiye ganiolu garadzegide khu kotani nya “mabandla yatshavbo.” (2 Kor. 11:28) Pfhumu Dhavhidhe a diri ni gukhodwa nya gukhongolo ngudzu gu mu giridego a godwa ngudzu khu Jehovha. (Mith. 13:22) Ambari ulolo, uye giride sihoso si mu giridego a vbeya ngudzu tshivba. (Ndzi. 38:4) Jehovha tiyiside ni gu phasa gimwegyo ni gimwegyo  nya sithumi sesi. Hongoleni hi wonani esi hi nga si hevbulago ga siyeyedzo sawe.

3. Khu ginani hi nga garadzegago tepo muthu nyo khaguri a phalalegiseyago silo nya mba pwala khethu?

³ Tepo vambe va hi tsorodzeyago mwendro gu ganeya guvivba khethu adzina si nga hi garadza. Ngudzungudzu ha gu girwa isoso khu pari yathu mwendro nongo wathu. Hi nga garadzega kholu wupari wathu ni muthu yoyo wu vbedego. Dzimbe dzitepo oyu a hi tshanisago a nga ganeya silo nya mba pheya khu gu pimisa ganiolu si hi vbisisa ngudzu monyo. (Mav. 12:18) Mwendro a nga ganeya silo nyo khaguri kamo khu nyagigwenye gasi gu hi pwisa wuvi. Ndriyathu moyo nya nyamayi emisanide ni gigaradzo gegi. Wari khuye: “Ga myaga nyo khaguri yi vbindridego, muthu nyo khaguri nyi nga ba nyi pimisa gu kheni a diri pari yangu a di pheya gu phalalegiseya malipha kheni. Isoso si di nyi vbisa monyo si bwe si nyi garadza. Kha nyi si pwisisi gu kheni khu ginani pari nyi nga ba nyi yi tumba yi tiyidego gu nyi gira silo nya nga isoso.” Wa gu ba u vbisisidwe monyo khu pari mwendro nongo u nga hevbula nya singi ga Ana.

4. Sigaradzo muni esi Ana a emisanidego naso?

⁴ Ana vhikisanide ni sigaradzo nyo khaguri. Vbedzide myaga nya yingi nya mba velega. (1 Sam. 1:2) Dziteponi dza vaIsrayeli, vathu nya vangi va di gu pimisa gu khavo nyamayi a gu mba velega so yeyedza gu khiso vadwe khu Nungungulu. Nigu isoso si di gu mu tshonegisa ngudzu Ana. (Gen. 30:1, 2) Gasi gu engedzeya wuvi wa Ana, mwama waye a diri ni mumbe nyamayi, Penina, a nga ba a mu velegeya sanana. Penina a di gu pweya lidiwo Ana a bwe a “mu tsorodzeya ngudzu, na gu mu tshanisa.” (1 Sam. 1:6) Gupheyani isoso si di gu mu vbedza tshivba Ana. A di gupwa wuvi nya wukhongolo nyo bwe a “khala khu gulila, a si hodzi gilo.” Monyo waye wu di gu vbisa ngudzu. (1 Sam. 1:7, 10) Ana manide kharini guthaveledwa?

5. Nombelo wu phaside kharini Ana?

⁵ Ana a di gombeya ga Jehovha a mu embeya wuvi a nga ba a wupwa. Hwane nyo gire nombelo, a di ya tshamuseya gigaradzo gyaye ga Muphasi nya Khongolo nya mhamba, Eli. Eli a di mu embeya esi: “Indra khu gurula, Nungungulu wa Israyeli a na gu ninge gilombo u mu lombidego.” Ginani gi giregidego? Ana a di ya hodza nigu kha nga ba a garadzega gambe.  (1 Sam. 1:17, 18) Nombelo wu phaside Ana gu rula monyo.

6. Ginani hi nga gi hevbulago ga Ana ni Vafilipi 4:6, 7, maningano ni nombelo?

⁶ Hi nga mana gurula ha gu simama gu gombeya ga Jehovha. Ana vbedzide tepo nyo laphe na gu ganeya ni Papayi waye wa ndzadzini. (1 Sam. 1:12) Anethu hi nga gombeya khu tepo nyo laphe ga Jehovha hi mu embeya esi si hi garadzago, esi hi si thavago ni sihosohoswana sathu. Kha si lombi gu hi ganeya silo khu ndziya nyo vbeleye mwendro khu ndziya nyo mbure. Dzimbe dzitepo adzina hi na tshamuseya sigaradzo sathu Jehovha na hi gu liya. Ambari ulolo, Jehovha gima kha na nga garala khu gu hi engiseya. Tepo hi gombeyago khu sigaradzo sathu hi yede gambe gu dundruga wusingalagadzi wu gomogo omu ga Vafilipi 4:6, 7. (Leri.) Pawulo ganede gu khuye hi yede gu bonga Jehovha tepo hi gombeyago. Hi na ni sighelo nya singi nyo mu bonge Jehovha. Khu giyeyedzo, hi nga mu bonga khu giningwa nya womi, khu silo nyo mbure esi a giridego, khu lihaladzo laye nyo tumbege ni gutumba nyo samadzise ogu hi gu nago. Ginani gambe hi nga gi hevbulago ga Ana?

7. Ginani egi Ana ni mwama waye va nga ba va gira tepo yatshavbo?

⁷ Ambari olu a nga ba a tshangana ni sigaradzo, Ana ni mwama waye tepo yatshavbo va di gu hongola Silo gasi guya khozeya Jehovha. (1 Sam. 1:1-5) Tepo a nga ba ari omu nya tabherinakeli, Muphasi nya Khongolo nya mhamba a di mu embeya gu khuye a na manege ni gutumba nyo khuye Jehovha a na hlamula nombelo waye nigu isoso si mu tiyiside ngudzu Ana.— 1 Sam. 1:9, 17.

8. Mitshangano yathu yi nga hi phasa kharini? Tshamuseya.

⁸ Hi nga mana gurula ha gu simama gu hongola mitshanganoni nya libandla. Tepo yi pheyago mitshangano yathu gutala nya dzitepo ndriyathu a gu gombeya a lomba gu khuye Nungungulu a hi ninga liphuvbo laye. Gurula moyo nya mihandro nya liphuvbo lolo. (Gal. 5:22) Ha gu hongola mitshanganoni yathu ambari ha gu ba hi garadzegide, ha gu ninga Jehovha ni vandriyathu lithomo nyo hi tiyise ni gu hi phasa gu mana gurula mapimoni ni monyoni. Nombelo ni mitshangano khidzo dzindziya nya litshina edzi Jehovha a dzi thumisago gasi gu hi tangadzisa. (Hebh. 10:24, 25) Hongoleni hi wonani gimbe gilo hi nga gi hevbulago ga giyeyedzo gya Ana.

9. Ginani gi nga mba vbindrugedza ga Ana, ganiolu ginani gi mu phasidego?

⁹ Esi si nga ba si garadza Ana kha sa dzegeya gu vbindra. Tepo Ana a nga bweleya gaya hwane nyo khozeye Jehovha tabherinakelini, a di ya khala gambe ndranga mweyo ni Penina. Nigu Bhibhiliya kha yi ganeyi gu khiyo Penina a di vbindrugedzide mavbanyelo. Khu kharato, Ana simamide gu timiseya mithumo ya Penina. Ganiolu uye si kodzide gu simama ni gurula a bwe a ema gu garadzega. Kha nga olu a nga ba a digide gigaradzo gyaye mandzani ga Jehovha, Ana a di rula mapimo. A di dzumeleya gu khuye Jehovha a mu thaveleya ni gu mu tangadzisa. Khu hwane nya tepo Jehovha a di hlamula nombelo wa Ana, a mu ninga sanana. — 1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

10. Ginani hi gi hevbulago ga giyeyedzo gya Ana?

¹⁰ Hi nga mana gurula ambari sigaradzo sathu sa gu simama. Ambari ha gu gombeya ngudzu ni gu hongola mitshanganoni tepo yatshavbo, simbe sigaradzo si nga simama. Ganiolu ga giyeyedzo gya Ana hi ngu hevbula gambe gu khethu gimwalo gi nga himbedzeyago Jehovha gu tangadzisa myonyo yathu yi garadzegidego. Jehovha gima kha na nga hi divala nigu guhweya ni gumba hweya uye a na tshatshazeya gutumbega gwathu. — Hebh. 11:6.

11. Sighelo muni si giridego Pawulo a garadzega?

 ¹¹ Pawulo a diri ni sighelo nya singi nyo garadzege. Khu giyeyedzo, kha nga olu a nga ba a haladza vandriyaye, sigaradzo a emisanidego naso si mu giride a garadzega. (2 Kor. 2:4; 11:28) Thumoni gwaye kha nga mupostoli, Pawulo vhikisanide ni vawugeyi, avo va mu vetidego va bwe va mu khotheya pasoni. Uye timisede gambe sigaradzo si mu giridego a garadzega nya nga “gu vbanya wusiwanani.” (Filp. 4:12) Nigu kha nga olu a dzamedwego khu ngalava tanga nya dzitepo dziraru si nga gira na garadzegide ngudzu tepo si nga ba si lomba gu endra khu ngalava. (2 Kor. 11:23-27) Ginani gi phasidego Pawulo gu vhikisana ni gu garadzega?

12. Ginani gi phasidego Pawulo gu mba garadzega ngudzu?

¹² Pawulo garadzegide tepo vandriyaye va nga ba va emisana ni silingo ganiolu uye kha zama gu rwala enga satshavbo sigaradzo sawe. A di gu dziti gu khuye a ngu hegedwa. A di lomba vambe gasi va mu phasa gu khathaleya libandla. Khu giyeyedzo, a di ninga mithumo nyo khaguri vama nyo tumbege nya nga Thimoti ni Tito. Kha hi kanakani gu khethu thumo wu giridwego khu vandriyathu vovo wu vbungude gugaradzega ga Pawulo. — Filp. 2:19, 20; Tit. 1:1, 4, 5.

13. Madhota ma nga pimedzeya kharini Pawulo?

¹³ Lomba giphaso ga vambe. Kha nga Pawulo, madhota nya mangi nya lihaladzo muhuno ma ngu garadzega khu sivbango nya libandla si tshanganago ni silingo. Ganiolu lidhota limwedo adzina kha li si kodzi gu khathaleya vatshavbo libandlani. La gu dzumeya gu khilo li ngu hegedwa, li na lomba giphaso ga vambe vama va ninganedwago gu khathaleya tshambi wa Nungungulu. — 2 Thim. 2:2.

14. Pawulo kha garadzega khu ginani nigu ginani hi nga gi hevbulago ga giyeyedzo gyaye?

¹⁴ Dzumeya gu khuwe u ngu vbweta guthaveledwa. Pawulo a di gu dzi nogisa, khu kharato uye dzumede gu tiyiswa khu dzipari dzaye. Uye kha garadzega khu gu khuye vambe va na pimisa gu khavo khandri wa gilo olu a nga ba a tiyiswa khu dzipari dzaye. Ga lidangaliya laye ga Filemoni, Pawulo a di khuye: “Nyi nengede ngudzu nyi salala khu kotani nya lihaladzo Iago.” (File. 7) Pawulo khumbugide simbe sithumi-kwawe si mu tiyisidego ngudzu dziteponi nya sigaradzo. (Kol. 4:7-11) Ha gu dzi nogisa hi dzumeya gu khethu hi ngu vbweta guthaveledwa, vandriyathu va na hi thaveleya khu gutsaka.

15. Ginani egi Pawulo a giridego tepo a nga ba a garadzegide ngudzu?

¹⁵ Tumba Lito la Nungungulu. Pawulo a di gu  dziti gu khuye Milowo yi di hadzi mu thaveleya. (Rom. 15:4) Iyo yi di hadzi mu ninga gambe guti gasi gu emisana ni gevbini gilingo. (2 Thim. 3:15, 16) Tepo a nga khothedwa Roma khu tepo nya wuvili, Pawulo si wonide gu khuye a di hadzi songwa nya mba hweya. Gasi gu emisana ni gigaradzo gyogyo nyo vbedzane tshivba, ginani egi Pawulo a giridego? A di lomba gu khuye Thimoti a mu endreya khu guvbiredza a bwe a hongola ni “mabhuku.” (2 Thim. 4:6, 7, 9, 13) Khu ginani? Kholu mabhuku yoyo adzina ma diri ni milowo nya giHebheru eyi Pawulo a nga hadzi yi thumisa gihevbuloni gyaye nya Bhibhiliya. Ha gu dzegeleya Pawulo khu gu hevbula Lito la Nungungulu tshigu ni tshigu, Jehovha a na thumisa Milowo gasi gu hi tangadzisa, ambari ha gu emisana ni gilingo muni.

16. Gugaradzega muni Dhavhidhe a dzi vangedego?

¹⁶ Dhavhidhe a di giride silo nyo vivbe ngudzu si mu giridego a vetwa khu livhalo laye. A di giride wubhayi ni Bheti-Sebha, a rumisa gu khuye mwama waye a songwa nyimbitunu a bwe a zama gu siha sighoho soso. (2 Sam. 12:9) Gupheyani, Dhavhidhe a di kanyisa livhalo laye. Ganiolu isoso si ghohide wupari waye ni Jehovha si bwe si mu gira a garadzega ngudzu nyo bwe a dwala. (Ndzi. 32:3, 4) Ginani gi phasidego Dhavhidhe gu emisana ni gugaradzega khu kotani nya sighoho a giridego nigu ginani gi nga hi phasago ha gu gira nethu sighoho nya sikhongolo?

17. Guya khu Ndzimo 51:1-4, Dhavhidhe yeyedzide kharini gu khuye a di gu dzi laya khu lisine?

¹⁷ Gombeya u lomba gu khuwe Jehovha a gu divaleya sighoho sago. Khu gu hegisa Pfhumu Dhavhidhe tutumede ga Jehovha khu nombelo. A di dzi laya khesi a giridego a bwe a lomba gu khuye Jehovha a mu divaleya sighoho saye. (Leri Ndzimo 51:1-4.) Isoso si mu phaside gu rula a bwe a tsaka. (Ndzi. 32:1, 2, 4, 5) Wo gira gighoho nya gikhongolo u nga zami gu gi siha. Wulangani nya isoso, gombeya ga Jehovha u mu embeya satshavbo u giridego. Khavbovbo u napwa gurula nigu livhalo lago li na ema gu gu tshanisa. Ganiolu gasi gu wusedza wupari wago ni Jehovha u yede gu gira gimbe gilo vbavbandze nyo gombeye basi.

18. Dhavhidhe gu wonide kharini gukawukwa?

¹⁸ Dzumeya gukawukwa. Tepo Jehovha a nga rumeya muprofeti Natani gasi guya ganeya ni Dhavhidhe, uye gima kha dzi emeleya mwendro gu ganeya gu khuye esi a giridego kha sa nga ba  si vivbide ngudzu. Uye a di dzegeya gu dzumeya gu khuye ghohide nasiri basi ga mwama wa Bheti-Sebha ganiolu ngudzungudzu ga Jehovha. Dhavhidhe dzumede gukawukwa khu Jehovha nigu Jehovha a mu divalede. (2 Sam. 12:10-14) Ha gu ba hi giride gighoho nya gikhongolo, gu vbwetega hi embeya ava Jehovha a va emisidego gasi gu hi thangeya. (Jak. 5:14, 15) Hi yede gu potsa gu dzi emeleya. Ha gu vbiredza gu dzumeya gu kawukwa hi bwe hi thumisa wusingalagadzi hi ningidwego hi na vbiredzeya gambe gu mana gurula ni gutsaka.

19. Ginani hi yedego gu dzi emiseya gu gira?

¹⁹ Dzi emiseye gu mba gira gambe gighoho gyagimwegyo. Pfhumu Dhavhidhe a di gu dziti gu khuye gasi a si wuyedzi gambe gu gira sighoho sasimweso, a di yede gu phaswa khu Jehovha. (Ndzi. 51:7, 10, 12) Hwane nyo divaledwe khu Jehovha, Dhavhidhe a di dzi emiseya gu mba pimisa gambe silo nyo vivbe. Kha nga handro wakone, uye a di manega ni gurula.

20. Hi nga yeyedza kharini gu khethu hi ngu ninga lisima divalelo wa Jehovha?

²⁰ Ha gu yeyedza gu khethu hi ngu ninga lisima divalelo wa Jehovha tepo hi gombeyago hi lomba gu khethu a hi divaleya, hi dzumeya gukawukwa hi bwe hi dzi garadza gasi hi si giri gambe sighoho sasimweso. Ho gira isoso, hi na manega ni gurula. James, ndriyathu moyo a giridego gighoho nya gikhongolo wonide lisine nya isoso. Wari khuye: “Tepo nyi nga bhuleya sighoho sangu madhota, nyi di dzipwa nga khatshi nyi di rudwa gighodho nya gikhongolo khu magatani gwangu. Nyi di pheya gu rula mapimo.” Si ngu tiyisa ngudzu guti gu khethu Jehovha “womo vbafuvbi ga vale myonyo yawe yi vbisegago, a vbanyisa avo mihefemulo yawe yi khuvekidego!” — Ndzi. 34:18.

21. Hi nga dzumeleya kharini Jehovha a hi tangadzisa?

²¹ Kha nga olu hi gomogo dzitshokani nya matshigu yaya nyo hegise, silo si hi vangeyago gugaradzega si na engedzeya. Wa gu pheya gugaradzega dzegeya gu gombeya u lomba giphaso ga Jehovha. Hevbula gwadi Bhibhiliya. Hevbula gambe khu siyeyedzo hi vegedwego khu Ana, Pawulo ni Dhavhidhe. Lomba Papayi wago wa ndzadzini gasi a gu phasa gu tugula esi si gu girago u garadzega. (Ndzi. 139:23) Mu dzumeleye a gu phasa sigaradzoni sago, ngudzungudzu sile si gu samago mwendro u si si kodzigo gu si woneleya. Wo gira isoso, u na fana ni mulovi nya dzindzimo, a nga embeleya ga Jehovha khuye: “Vbakari nya sigaradzo si tadego monyoni gwangu, uwe, U ngu tangadzisa hefemulo wangu.” — Ndzi. 94:19.