1. Niinzi chinga chilapa kuti tukataazikane alubo nga tulatalika kuyeeyaanzi?

KULI nwaakali waswaanana achiimo chakapa kuti ukataazikane na? * Amwi ulikuchisigwa moyo akaambo kamajwi atali kabotu naakuti chimwi chintu nchaakakuchitila umwi muntu. Alubo ulakonzya kulisola akaambo kachimwi chintu nchwaakachita naakuti majwi ngwaakaamba. Muchikozyano, amwi wakachita chibi chipati alubo ulikukataazikana kuti Jehova uyookulekelela na. Kuyungizya waawo, ulakonzya kuyeeya kuti kukataazikana nkulikuchita kutondeezya kuti uli muntu uutali kabotu akuti tukwe lusyomo pe. Pesi mbubo na?

2. Aamba zikozyano zili muBbayibbele zitondeezya kuti kukataazikana takwaambi kuti muntu takwe lusyomo.

² Atulange-lange zimwi zikozyano zili muBbayibbele. Hana wakazooba banyina amupolofita Samiyele bakali alusyomo lupati. Pesi Hana wakakataazikana loko chiindi umwi wamumpuli naakamujata munzila iitali kabotu. (1 Sam. 1:7) Mwaapostolo Pawulu wakali alusyomo lusimide loko pesi wakali kukataazikana naakuti “kulibilika kujatikizya mbungano zyoonse.” (2 Kor. 11:28) Alubo Mwaami Davida wakali alusyomo lusimide zyakuti Jehova wakamuyandisya loko. (Mil. 13:22) Nikuba boobo, Davida wakachita zibi zyakapa kuti akataazikane loko. (Int. 38:4) Jehova wakawumbulizya akutontozya  umwi awumwi wabo. Atubone kuti twiiyaanzi muzikozyano zyabo.

3. Nkamboonzi majwi aabamwi nakonzya kupa kuti tukataazikane?

³ Zilakonzya kutuchisa kuti umwi wambuula majwi aatali kabotu naakuti watuchitila chintu chitali kabotu kapati kuti kali mweenzuma naakuti wamumpuli. Zilakonzya kutuchisa kuyeeya kuti tatuchimvwanani pe. Chimwi chiindi bamwi balakonzya kwaambuula kabatayeeyede alubo majwi aayo alakonzya kutuyasa mbuuli panga. (Tus. 12:18) Naakuti umwi muntu ulakonzya kupulana biya kutubuzya majwi aachisa. Umwi muchizi uuchikula wakaliswaana penzi eeli. Kali kwaamba zyakamuchitikila wakati: “Mweenzuma wakasendela bantu mameseji kali kwaambuula zyakubeja atala andime. Zyakandichisa alubo zyakandikataazya. Teendakali kuzimvwisisisya pe kuti nkamboonzi naakachita oobo.” Ulakonzya kugwasigwa achikozyano chaHana kuti mweenzinyokwe naakuti wamumpuli wakuchitila chintu chitali kabotu.

4. Hana wakaswaanana abuyumu-yumuunzi?

⁴ Hana wakaswaanana azyiimo zikataazya. Kwaminyaka myiingi taakalikwe bana pe. (1 Sam. 1:2) MaIsrayeli bakali kusyoma kuti mwanakazi uutazyali nga taakalongezegwa pe aLeza. Eezi zyakamufwiisya bweeme Hana. (Matl. 30:1, 2) Kuyungizya waawo, mulumaakwe wakakwete umwi mwanakazi wakali kuzyala uutegwa Penina. Penina wakali kuchitila Hana buzuba alubo “wakali kumusampaula cakutaleka kutegwa ause.” (1 Sam. 1:6) Kumatalikilo penzi eeli lyakali kumuzunda Hana. Wakali kukkala kanyemede zyakuti “wakali kulila akutalya” alubo “wakaluuside kapati” mumoyo. (1 Sam. 1:7, 10) Hana wakawumbulizigwa biyeni?

5. Kukomba kwakamugwasya biyeni Hana?

⁵ Hana wakabuzya Jehova zyakali mumoyo wakwe munkombyo. Kuzwa waawo wakapandulwida Mupayizi Mupati, Eli atala apenzi lyakwe. Eli wakamubuzya kuti: “Koya muluumuno, alimwi Leza wa Israyeli akupe cintu ncoomulomba.” Niinzi chakazoochitika? Hana “wakaunka akuyoolya, tanaakacuuside alimwi pe.” (1 Sam. 1:17, 18) Kukomba kwakagwasya Hana kuti abe aluumuno mumizeezo.

6. Twiiyaanzi kuchikozyano chaHana amuli Bafilipi 4:6, 7 atala ankombyo?

⁶ Tulakonzya kuba aluumuno mumizeezo  kuti twakkala katukomba. Hana wakakomba kuli Wisi wakujulu kwachiindi chilamfu loko. (1 Sam. 1:12) Andiswe tulakonzya kukomba kwachiindi chilamfu katubuzya Jehova zitukataazya, nzituyoowa anzitupambanisya. Nkombyo zyesu tatweelede kuzijata aamutwe mbuuli tupeto naakuti zibe mbuuli zyamuntu uumaninide. Chimwi chiindi tulakonzya kulila nitubuzya Jehova zitukataazya. Nikuba boobo, Jehova taleki pe kutuswiilila. Pesi mwaapostolo Pawulu wakatuyeezya chimwi chintu nchitweelede kukombela kutali mapenzi eesu luzutu. (Bala Bafilipi 4:6, 7.) Wakaamba aantanganana kuti tweelede kukomba katulumba Leza. Kuli zintu zyiingi nzitukonzya kulumba kuli Jehova. Muchikozyano, tulakonzya kulumba chipo chabuumi, zintu zibotu nzyaakalenga, luyando lwakwe lutamani abulangilizi mbwaatupede. Niinzi chimwi nchitukonzya kwiiya kuchikozyano chaHana?

7. Hana amulumaakwe bakali kukkala kabachitaanzi?

⁷ Nikuba kuti wakali amapenzi, Hana wakali kukkala kayinkaamwi amulumaakwe kubusena bwakukombela Jehova kuShilo. (1 Sam. 1:1-5) Kutente lyakukombela, nkuko Mupayizi Mupati Eli nkwaakamuumbulizizya kwiinda mukumubuzya kuti Jehova wakali kuyoosandula nkombyo yakwe.​—1 Sam. 1:9, 17.

8. Kunjila miswaangano kutugwasya biyeni? Pandulula.

⁸ Tulakonzya kuba aluumuno mumizeezo kuti twayinkilila kunembo katunjila miswaangano. Munkombyo yakusaanguna kumiswaangano mukwesu nga wakumbila muuya uusalala kuti ube andiswe. Luumuno nguumwi muchelo wamuuya uusalala. (Gal. 5:22) Kuti twayinka kumiswaangano nikuba katukataazikene, ngatulikupa Jehova abakombima mweenya wakuti batusungwaazye akuti batugwasye kuba aluumuno mumizeezo. Kukomba akunjila miswaangano niinzila mpati Jehova nzyatutontozya aazyo. (Heb. 10:24, 25) Atubone chimwi chiiyo nchitujana muchikozyano chaHana.

9. Niinzi chatakachincha mubuumi bwaHana pesi niinzi chakamugwasya?

⁹ Penzi lyaHana teelyakabuka kumana pe. Chiindi Hana naakabweeda kung’anda wakachili kukkala aamwi aPenina. Alubo Bbayibbele takwe mpulyaamba kuti Penina wakachincha. Nkinkaako Hana wakeelede kuzumanana kulisimya. Pesi Hana wakali waba aluumuno mumizeezo. Mbuuli mbutwabona kuti naakabuzya Jehova penzi lyakwe taakachili kukataazikana lubo. Wakazumizya Jehova kuti amuumbulizye akumutontozya. Nikwakayinda chiindi, Hana wakazoolongezegwa kwiinda mukuba abana!​—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

10. Twiiyaanzi kuchikozyano chaHana?

¹⁰ Tulakonzya kuba aluumuno mumizeezo nikuba kuti penzi lyesu lyayinkilila kunembo. Chimwi chiindi penzi lyesu lilakonzya kwiinkilila kunembo nikuba kuti twakomba biyeni naakuti twayinkilila kunembo kunjila miswaangano. Pesi chikozyano chaHana chatuyiisya kuti taakwe chintu chikonzya kukachizya Jehova kuti atutontozye. Jehova takatulekelezyi pe alubo muchiindi chili kunembo uyootulongezya akaambo kakusyomeka kwesu.​—Heb. 11:6.

11. Nzyiimoonzi zyakapa kuti Pawulu akataazikane?

¹¹ Pawulu wakaswaanana azyiimo zyiingi zyakapa kuti akataazikane. Muchikozyano, akaambo kakuti wakali kubayanda bakombinyina wakali kukataazikana nibakali mumapenzi. (2 Kor. 2:4; 11:28) Alubo mumulimu wakwe kali mwaapostolo, basikukazya bakamuuma  akumusunga. Wakalisimya kumapenzi aakali kumukataazya mbuuli ‘kubula zyakulya.’ (Flp. 4:12) Alubo Pawulu wakachitikilwa ngoozi yamulwizi kwaziindi zitatu. Nkinkaako kulakonzya kuti wakali kukataazikana kuti waba alweendo kalikubelesya bwaato. (2 Kor. 11:23-27) Niinzi chakamugwasya?

12. Niinzi chakagwasya Pawulu kuti atakataazikani loko?

¹² Nikuba kuti Pawulu wakali kukataazikana akaambo kamapenzi ngibakali kuswaana bakombinyina, takayeeya kubagwasya mumapenzi aabo oonse kali alikke. Wakabona kuti wakali kuyanda kugwasigwa abamwi. Nkinkaako wakasala bamwi kuti bamugwasye iimwi milimu mumbungano. Muchikozyano, wakasala bamwi baalumi mbaakali kusyoma mbuuli Timotewo aTito. Milimu yakachitwa abaalumi aaba yakagwasya Pawulu kuti atakataazikani loko.​—Flp. 2:19, 20; Tit. 1:1, 4, 5.

13. Baalu nga balachitobelezya biyeni chikozyano chaPawulu?

¹³ Kumbila bamwi kuti bakugwasye. Mbuuli Pawulu, baalu balakataazikana akaambo kamapenzi ngibaswaana bakombinyina nkaambo balabayanda. Pesi mwaalu takonzyi pe kubagwasya boonse. Ulakonzya kutondeezya kulibombya kwiinda mukukumbila bamwi bakwesu beelela kuti bagwasilizye akuyiisya bamwi bachikula kweembela butanga bwaLeza.​—2 Tim. 2:2.

14. Pawulu taakali kulikataazya atalaanzi alubo twiiyaanzi kuchikozyano chakwe?

¹⁴ Zumina kuti bamwi bakuumbulizye. Pawulu wakali kulibombya. Nkinkaako wakazumina kuumbulizigwa abeenzinyina. Pawulu taakayeeya kuti balakonzya kubonaanga tasimide mubukombi kuti wazumina kuumbulizigwa. Kali kulembela Filimoni wakati: “Ndakakondwa kapati akuumbulizyigwa nondakamvwa zyaluyando lwako.” (Flm. 7) Alubo Pawulu wakaamba bakombinyina biingi bakamuumbulizya naakali mubuyumu-yumu. (Kol. 4:7-11) Bakombima bayoobotelwa kutugwasya kuti twababuzya kuti tuyanda kugwasigwa.

15. Niinzi chakagwasya Pawulu chiindi naakaswaana zyiimo ziyumu?

¹⁵ Umbulizigwa aJwi lyaLeza. Pawulu wakalizi kuti Magwalo aakali kukonzya kumuumbulizya. (Rom. 15:4) Alubo akali kukonzya kumugwasya kuti abe abusongo bwakulwana amapenzi asiyene-siyene. (2 Tim. 3:15, 16) Chiindi naakasungidwe kachibili muRoma, Pawulu wakalizi kuti waba aafwiifwi kufwa. Pawulu wakachitaanzi chiindi  naakali muchiimo eechi chiyumu? Wakabuzya Timotewo kuti afwambaane kusika akuti aze “amabbuku aakuvwunga.” (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13) Nkamboonzi? Kulakonzeka kuti mabbuku aaya akali chipanzi chaMagwalo aachiHebbrayo Pawulu ngaakali kukonzya kubelesya chiindi naakali kubala. Kuti twatobelezya Pawulu kwiinda mukukkala katubala Jwi lyaLeza, Jehova uyootuumbulizya kabelesya ndilyo nikuba kuti tuswaana mapenzi.

16. Ngaali mapenzi Davida ngakalyeetela?

¹⁶ Davida wakachita zintu zyakapa kuti moyo wakwe umupe mulandu. Wakachita bwaamu aBbatishebba, wakapa kuti mulumi waBbatishebba ajayigwe alubo wakasisa mulandu wakwe. (2 Sam. 12:9) Kumasaangunino Davida taakalikwe ndaba pe nikuba kuti moyo wakwe wakali kumupa mulandu. Eezi zyakanyongania bweenzinyina aJehova alubo zyakapa kuti akataazikane mumizeezo akuti achiswe. (Int. 32:3, 4) Niinzi chakagwasya Davida naakachita chibi chipati alubo niinzi chinga chilatugwasya kuti twachita chibi chipati?

17. Intembauzyo 51:1-4 itondeezya biyeni kuti Davida wakalisola amoyo woonse?

¹⁷ Komba kuti ulekelelwe. Davida wakakomba kuli Jehova kazumina chibi chakwe alubo wakalisola amoyo woonse. (Bala Intembauzyo 51:1-4.) Kukomba kwakamuumbulizya. (Int. 32:1, 2, 4, 5) Utasisi pe kuti wachita chibi chipati. Pesi weelede kukomba kuli Jehova uzumine chibi chako. Kuti wachita oobu tukoolipa mulandu alubo ulaba aluumuno mumizeezo. Pesi kuti ubambulule bweenzinyokwe aJehova weelede kuchita zyiingi kutali kukomba luzutu.

18. Davida wakachita biyeni naakapegwa lulayo?

¹⁸ Tambula lulayo. Chiindi Jehova naakatuma mupolofita Natani kuti akatondeezye Davida kuti wakali wabisya, Davida taakalikwabilila akwaamba zilitamizyo. Chakufwambaana wakazumina kuti wakabisizya mulumi waBbatishebba akuti wakali wabisizya Jehova kapati. Davida wakalutambula lulayo lwakali kuzwa kuli Jehova mpawo Jehova wakamulekelela. (2 Sam. 12:10-14) Kuti twachita chibi chipati, tweelede kwaambuula abaalumi bakasalwa aJehova kuti batweembele. (Jak. 5:14, 15) Alubo tatweelede kulikwabilila kwiinda mukupa zilitamizyo. Kuti twafwambaana  kutambula lulayo akulubelesya tuyoofwambaana kuba aluumuno mumizeezo akubotelwa.

19. Tweelede kukanza kuchitaanzi?

¹⁹ Kanza kutayindulula chibi nchwaakachita. Mwaami Davida wakabona kuti wakeelede kugwasigwa aJehova kuti atayindululi chibi nchaakachita. (Int. 51:7, 10, 12) Kuzwa mpaakalekelelwa aJehova, Davida wakakanza kuti atafwi waba amizeezo mibi lubo. Eezi zyakapa kuti abe aluumuno mumizeezo.

20. Nga tulatondeezya biyeni kuti tulamulumba Jehova akaambo kakutulekelela?

²⁰ Kuti twakomba katukumbila kuti Jehova atulekelele, twatambula lulayo akubeleka changuzu kuti tutayindululi chibi nchitwakachita nga tulikutondeezya kuti tulamulumba Jehova akaambo kakutulekelela. Alubo kuchita zintu eezi kupa kuti tube aaluumuno mumizeezo. Umwi mukwesu wakachita chibi chipati uutegwa James wakazibona eezi. Wakati: “Nindakabuzya baalu atala achibi nchindakachita, ndakamvwa mbuuli kuti ndalemutuzigwa chibbudu chakali kundilemena. Alubo ndakaba aaluumuno mumizeezo.” Kulawumbulizya kuziba kuti “Jehova ulaafwaafwi abaabo batyompedwe mumoyo; aabo bapengede mumizeezo ulabafwutula.”​—Int. 34:18.

21. Nga tulachita biyeni kuti Jehova atutontozye?

²¹ Mbukunga mazubaano aakumamanino aba aafwiifwi kumana zintu zitukataazya zilakonzya kuvula. Utaleki pe kukomba kuli Jehova kuti waswaanana achiimo chikukataazya. Bala Bbayibbele buzuba abuzuba. Tobelezya chikozyano chaHana, Pawulu aDavida. Kumbila Jehova kuti akugwasye kubona zintu zipa kuti ukataazikane. (Int. 139:23) Muwaalile makataazyo aako kapati kuti kakutakwe nzukonzya kuchita atala angawo. Kuti wachita oobo uyooba mbuuli sintembawuzyo wakati: “Mizeezo minji iilibilisya neyakandikatazya, yebo wakanduumbulizya akunditontozya.”​—Int. 94:19.