1. Chifukwa wuli tingamba kwenjerwa, ndipo tingamba kughanaghana vichi?

KASI namwe muli kwenjerwapo chomene na chinthu chinyake? * Nyengo zinyake mukwenjerwa chifukwa cha ivyo ŵanyake ŵayowoya panji kuchita. Panji mukwenjerwa chifukwa cha ivyo mwayowoya panji kuchita. Mwachiyelezgero, panji muli kubudiska chinthu chinyake ndipo mukufipa mtima kuti Yehova wangamugowokerani yayi. Ndipo chifukwa chakuti mukwenjerwa chomene, mungamba kughanaghana kuti mulije chipulikano chakukhora kweniso ndimwe munthu muheni. Kweni kasi uwu mbunenesko?

2. Kasi ni viyelezgero wuli vya mu Baibolo ivyo vikulongora kuti kwenjerwa nkhuŵavya chipulikano yayi?

² Wonani viyelezgero vichoko waka vya mu Baibolo. Hana uyo wakazakaŵa mama wa ntchimi Samuyeli wakaŵa na chipulikano chakukhora chomene. Kweni wakamba kusuzgika chomene maghanoghano chifukwa chakuti muwolimwa munyake wakamunyozanga. (1 Sam. 1:7) Mpositole Paulosi wakaŵa na chipulikano chakukhora, kweni ‘wakenjelweranga chomene mipingo yose.’ (2 Kor. 11:28) Themba Davide nalo likaŵa na chipulikano chakukhora mwakuti Yehova wakalitemwanga chomene. (Mil. 13:22) Nangauli vikaŵa nthena, Davide wakabudiska vinthu vinyake ivyo vikamupangiskanga kuti wenjerwenge chomene. (Sal. 38:4) Yehova wakaŵapembuzga na kuŵazikiska mtima  ŵateŵeti ŵake aŵa. Tiyeni tiwone ivyo tingasambirako kwa iwo.

3. Chifukwa wuli nyengo zinyake tingakhuŵara?

³ Para ŵanyithu ŵatiyowoyera uheni panji kutichitira vinthu mwambura kwenelera, tingamba kwenjerwa. Vingaŵa nthena chomene para uyo watichitira nthena ni mubwezi withu panji mubali withu. Tingamba kufipa mtima kuti ubwezi withu na munthu uyo ndikuti wamara. Nyengo zinyake munthu wangayowoya vinthu mwambura kughanaghanirapo makora, kweni ivyo wangayowoya vingatikhuŵazga chomene. (Zinth. 12:18) Kweni ŵanyake ŵangayowoyera dala vinthu ivyo ŵakumanya kuti vingatikhuŵazga. Mudumbu munyake wachiwukirano vyanthena ivi vikamuchitikirapo. Iyo wakuti: “Vyaka vichoko waka ivyo vyajumpha, munthu munyake uyo nkhaghanaghananga kuti ni mubwezi wane, wakathandazga mautesi ghakukhwaskana na ine. Nkhakhuŵara chomene. Nkhapulikiskanga yayi kuti mubwezi uyo nkhamugomezganga chomene wanganikhuŵazga nthena.” Para mubwezi winu panji mubali winu wali kumukhuŵazgani, mungasambirako vinandi kwa Hana.

4. Kasi Hana wakasangana na masuzgo wuli?

⁴ Hana wakasangana na masuzgo ghakuru chomene. Kwa vyaka vinandi wakababanga yayi. (1 Sam. 1:2) Kale Ŵaisrayeli ŵanandi ŵakagomezganga kuti para mwanakazi wakubaba yayi ndikuti ngwakutembeka. Ivi vikamukhozganga soni chomene Hana. (Gen. 30:1, 2) Kweni pakaŵa chinthu chinyake icho chikasazgirangako masuzgo gha Hana. Mfumu wake wakaŵa na mwanakazi munyake Penina, uyo wakababirana nayo ŵana. Kweniso Penina wakamuchitiranga sanji Hana, ndipo nyengo na nyengo ‘wakamunyozanga na kumukwiyiska.’ (1 Sam. 1:6) Pakwamba Hana wakaŵanga na chitima chomene na ivyo vikamuchitikiranga. Mwakuti nyengo zinyake “wakaliranga waka na kuleka kurya.” Hana ‘wakapwetekeka chomene’ mu mtima. (1 Sam. 1:7, 10) Kasi Hana wakapembuzgika wuli?

5. Kasi lurombo lukamovwira wuli Hana?

⁵ Hana wakalomba kwa Yehova na kumuphalira umo wakajipulikiranga. Wakati walomba, wakaphalira Wasembe Mukuru Eli suzgo lake. Penepapo Eli wakati: “Luta mu mtende, Chiuta wa Israyeli wafiske ivyo walomba kwa iyo.” Kasi lurombo lukamovwira wuli? Hana “wakaluta ndipo wakarya chakurya, chisko chake chikaŵaso chachitima chara.” (1 Sam. 1:17, 18)  Lurombo lukamovwira Hana kuti waŵeso na mtende.

6. Kasi tikusambirako vichi kwa Hana pa nkhani ya lurombo? Kasi tikusambirapo vichi pa Ŵafilipi 4:6, 7 pa nkhani ya lurombo?

⁶ Tingaŵaso na mtende para tikulutilira kulomba kwa Yehova. Hana wakalomba kwa Yehova nyengo yitali. (1 Sam. 1:12) Nase tingalomba kwa Yehova nyengo yitali kumuphalira ivyo tikwenjerwa navyo, ivyo tikopa, na ivyo tikutondeka. Malurombo ghithu kuti ghakwenera kuŵa ghakufikapo yayi. Nyengo zinyake tingalira para tikumuphalira Yehova ivyo tikwenjerwa navyo. Nanga vingaŵa nthena, Yehova wazamuvukapo yayi kutitegherezga. Padera pa kumuphalira Yehova masuzgo ghithu, tikweneraso kukumbuka ulongozgi wa Paulosi uwo uli pa Ŵafilipi 4:6, 7. (Ŵazgani.) Paulosi wakutiphalira kuti tikwenera kumuwonga Yehova mu lurombo. Tili na vifukwa vinandi vyakumuwongera Yehova. Mwachiyelezgero, tingamuwonga chifukwa chakuti wali kutipa umoyo, vinthu viwemi ivyo wali kulenga, chitemwa chake chakugomezgeka, ndiposo chilindizga chiwemi icho wali kutilayizga. Kasi ni vichi vinyake ivyo tingasambirako kwa Hana?

7. Kasi Hana na mfumu wake nyengo zose ŵakalutanga nkhu?

⁷ Nangauli Hana wakaŵa na masuzgo, kweni nyengo zose wakalutanga ku Shilo pamoza na mfumu wake kukasopa Yehova. (1 Sam. 1:1-5) Apo wakaŵa ku chihema, Wasembe Mukuru Eli wakati Yehova wazgorenge lurombo lwa Hana. Fundo iyi yikamupembuzga chomene Hana.—1 Sam. 1:9, 17.

8. Kasi maungano ghangatovwira wuli? Longosorani.

⁸ Tingaŵaso na mtende para tikulutilira kuwungana. Para maungano ghakwamba, kanandi mubali wakulomba dankha kwa Chiuta kuti mzimu wake uŵe nase. Mtende uli pa gulu la vipambi vyamzimu. (Gal. 5:22) Para tikwiza ku maungano nangauli tingaŵa kuti tikwenjerwa, tikujura nthowa kuti Yehova kweniso ŵabali na ŵadumbu ŵithu ŵatikhozge na kutovwira kuti tiŵeso na mtende. Lurombo na maungano ni nthowa zakuzirwa chomene izo Yehova wakutisanguluskira. (Heb. 10:24, 25) Tiyeni tiwoneso chinyake icho tingasambirako kwa Hana.

9. Kasi ni vichi ivyo vikasintha yayi kwa Hana, kweni chikamovwira ntchivichi?

⁹ Masuzgo gha Hana ghakamara nyengo yeneyiyo yayi. Wati wawelera kunyumba kufuma ku chihema, wakalutilira kukhala nyumba yimoza na Penina. Ndipo palije mu Baibolo apo pakulongora kuti Penina wakasintha. Apa vikulongora kuti Hana wakeneranga kulutilira kuzizipizga ivyo Penina wakamunenanga. Kweni sono Hana wakakhuŵaraso yayi. Iyo wati wagomezga kuti Yehova wapulika lurombo lwake, wakaleka kwenjerwa. Wakazomerezga kuti Yehova wamusanguluske na kumuzikiska mtima. Pamasinda Yehova wakazgora lurombo lwa Hana ndipo wakaŵa na ŵana.—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

10. Kasi tikusambirakoso vichi kwa Hana?

¹⁰ Tingalutilira kuŵa na mtende nanga tingaŵa kuti tichali na masuzgo. Nanga tingaŵa kuti tikulomba chomene na kuwungana nyengo zose, masuzgo ghanyake ghangalutilira. Kweni kwa Hana, tikusambirako kuti palije icho chingamutondeska Yehova kutisanguluska para tikusuzgika maghanoghano. Yehova wazamutiluwapo yayi, ndipo watitumbikenge para talutilira kugomezgeka.—Heb. 11:6.

11. Kasi Paulosi wakaŵa na vifukwa wuli vyakuŵira wakwenjerwa?

¹¹ Paulosi wakaŵa na vifukwa vinandi vyakuŵira wakwenjerwa. Mwachiyelezgero, chifukwa chakuti wakaŵatemwanga chomene ŵabali na ŵadumbu, wakenjerwanga chifukwa cha  masuzgo agho ŵakasangananga nagho. (2 Kor. 2:4; 11:28) Apo wakapharazganga, kanandi ŵakususka ŵakamutimbanga na kumuŵika mu jele. Kweniso wakazizipizganga masuzgo agho ghakamupangiskanga kwenjerwa, nga umo wangakhalira na “tunthu tuchoko waka.” (Fil. 4:12) Kweniso chifukwa chakuti ngalaŵa yikamubwangasukirapo katatu, wakwenera kuti wakafipanga mtima para wakwenda ulendo wapanyanja. (2 Kor. 11:23-27) Kasi ntchivichi chikamovwiranga Paulosi para wakwenjerwa?

12. Kasi ntchivichi chikawovwira Paulosi kuti waleke kwenjerwa chomene?

¹² Paulosi wakafipanga mtima para ŵabali na ŵadumbu ŵakusuzgika, kweni wakalimbananga na kumazga masuzgo ghawo ghose yayi. Iyo wakamanyanga kuti wangafiska yayi kuchita vyose payekha. Wakapempha ŵanyake kuti nawo ŵawovwirengepo kupwelelera mpingo. Mwachiyelezgero, wakapeleka milimo yinyake ku ŵanalume ŵakugomezgeka nga ni Timote na Tito. Tikukayika yayi kuti milimo iyo ŵabali aŵa ŵakachita, yikawovwira kuti Paulosi waleke kwenjerwa chomene.—Fil. 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5.

13. Kasi ŵalara ŵangamuyezga wuli Paulosi?

¹³ Pemphani ŵanji kuti ŵamovwirani. Nga ni Paulosi, ŵalara ŵanandi ŵachitemwa mazuŵa ghano ŵakufipira mtima awo ŵakusangana na masuzgo mu mpingo. Kweni mulara wangafiska yayi kovwira waliyose mu mpingo. Ndipo para wamanya kuti wangafiska yayi kuchita vyose yekha, wakupempha ŵanalume ŵakwenera kuti ŵamovwireko na kusambizga ŵawukirano kuti ŵamovwirenge kupwelelera mskambo wa Chiuta.—2 Tim. 2:2.

14. Kasi Paulosi wakafipanga mtima yayi na vichi, ndipo tikusambirako vichi kwa iyo?

¹⁴ Zomerezgani kuti namwe mukukhumbikwira kusanguluskika. Paulosi wakaŵa wakujiyuyura, ntheura wakamanyanga kuti wakakhumbikwiranga kusanguluskika na ŵabwezi ŵake. Wakafipanga mtima yayi kuti ŵanthu ŵanyake ŵaghanaghanenge kuti ngwakulopwa para wazomera kusanguluskika na ŵanji. Mu kalata iyo wakalembera Filimoni, Paulosi wakati: “Nkhakondwa chomene na kusanguluskika nkhati napulika vya chitemwa chako.” (Filim. 7) Paulosi wakazunura ŵateŵeti ŵanyake ŵanandi awo ŵakamukhozganga chomene pa nyengo za masuzgo. (Kol. 4:7-11) Para tikujiyuyura na kuzomerezga kuti tikukhumbikwira kukhozgeka, ŵabali na ŵadumbu ŵithu ŵakondwenge kutipa wovwiri uwo tikukhumbikwira.

15. Kasi Paulosi wakachita vichi panyengo yakusuzga chomene?

 ¹⁵ Muŵazgenge Mazgu gha Chiuta. Paulosi wakamanyanga kuti Malemba ghangamusanguluska. (Rom. 15:4) Kweniso ghangamupa vinjeru kuti walimbane na suzgo lililose. (2 Tim. 3:15, 16) Apo wakajalirika mu jele kachiŵiri ku Romu, Paulosi wakawonanga nga nyifwa yake yili pafupi. Kasi wakachita wuli pa nyengo yakusuzga iyi? Wakapempha Timote kuti wazakamupe “mipukutu” mwaluŵiro. (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13) Chifukwa wuli? Chifukwa chakuti mu mipukutu iyi mukwenera kuti mukaŵa vigaŵa vinyake vya Malemba Ghachihebere agho Paulosi wakakhumbanga kughagwiliskira ntchito pakusambira payekha. Para nase tikuŵazga Mazgu gha Chiuta nyengo zose nga ni Paulosi, Yehova watisanguluskenge kwizira mu Baibolo, nanga tingaŵa kuti tikusangana na masuzgo ghakuru wuli.

16. Kasi Davide wakajipulika wuli wati wachita kwananga kukuru?

¹⁶ Davide njuŵi yikamusuzganga wati wachita kwananga kukuru. Wakachita uleŵi na Batisheba, wakakomeska mfumu wake, ndipo wakakhumbanga kubisa ivyo wakachita. (2 Sam. 12:9) Pakwamba Davide wakayizerezga njuŵi yake. Kweni ivi vikapangiska kuti wanange ubwezi wake na Yehova kweniso kusuzgika chomene maghanoghano na kulwara wuwo. (Sal. 32:3, 4) Kasi ntchivichi chikamovwira Davide kuti waleke kusuzgika maghanoghano chifukwa cha kwananga kukuru uko wakachita, ndipo ise ntchivichi icho chingatovwira para tachita kwananga kukuru?

17. Kasi lemba Salimo 51:1-4 likulongora wuli kuti Davide wakalapa nadi kufumira pasi pamtima?

¹⁷ Lombani Yehova kuti wamugowokerani. Pamanyuma Davide wakalomba kwa Yehova. Wakamuphalira Yehova vyose ivyo wakachita na kulapa kufumira pasi pamtima. (Ŵazgani Salimo 51:1-4.) Ivi vikamovwira kuti waŵeso wakukondwa. (Sal. 32:1, 2, 4, 5) Para mwachita kwananga kukuru, kubisa yayi. M’malo mwake, muphalirani Yehova mu lurombo ivyo mwabuda. Para mwachita nthena mwambenge kujipulika makora ndipo njuŵi yimusuzganingiso yayi. Kweni para mukukhumba kuwezgerapo ubwezi winu na Yehova, mukwenera kuchita vinandi padera pa kulomba waka.

18. Kasi Davide wakachita wuli wati wapika chilango?

¹⁸ Zomerani chilango. Yehova wakati watuma  ntchimi Natani kuti yikavumbure kwananga uko Davide wakachita, Davide wakajikhungulufya yayi panji kughanaghana kuti ivyo wabuda ni vikuru yayi. Kweni nyengo yeneyiyo wakazomera kuti wanangira mfumu wa Batisheba kweniso chomene wanangira Yehova. Davide wakazomera chilango chakufuma kwa Yehova, ndipo Yehova wakamugowokera. (2 Sam. 12:10-14) Para tachita kwananga kukuru tikwenera kuphalira ŵalara. (Yak. 5:14, 15) Ndipo tikwenera yayi kujigowokera. Para tazomera luŵiro chilango na kuchita ivyo taphalirika, tiŵengeso na mtende ndipo tiŵenge ŵakukondwa.

19. Kasi tikwenera kuŵikapo mtima kuti tileke kuchita vichi?

¹⁹ Ŵikanipo mtima kuti muzakaleke kuchitaso kwananga uko. Themba Davide likamanyanga kuti likwenera kuthemba wovwiri wa Yehova kuti lileke kuzakawerezgaso kwananga uko likachita. (Sal. 51:7, 10, 12) Yehova wati wamugowokera, Davide wakaŵikapo mtima kuti waleke kuŵa na makhumbiro ghaheni. Chifukwa chakuchita nthena, wakaŵaso na mtende wa mu mtima.

20. Kasi tingalongora wuli kuti tikuwonga kuti Yehova watigowokera?

²⁰ Tingalongora kuti tikuwonga kuti Yehova watigowokera para tikulomba, kuzomera chilango, na kulimbikira kuti tileke kuwerezgaso kwananga uko tikachita. Para tachita nthena, tiŵengeso na mtende wa mu mtima. James, mubali uyo wakachita kwananga kukuru, wakawona kuti uwu mbunenesko. Iyo wakuti: “Nkhati naphara kwananga kwane ku ŵalara, nkhaŵa nga nathura katundu muzito. Nkhamba kuŵaso na mtende wa mu mtima.” Ntchakukhozga chomene kumanya kuti “Yehova wali pafupi na ŵakusweka mu mtima. Wakuponoska awo mzimu wawo wateketeka.”—Sal. 34:18.

21. Kasi mungachita wuli Yehova kuti wamusanguluskani?

²¹ Apo umaliro wa charu ichi ukusendelera, tisanganenge na vinthu vinandi vyakufipiska mtima. Para mwamba kwenjerwa, nyengo yeneyiyo lombani kwa Yehova kuti wamovwirani. Kweniso muŵazgenge Baibolo nyengo zose. Sambiraniko kwa Hana, Paulosi, na Davide. Lombani kwa Adada ŵinu ŵakuchanya kuti ŵamovwirani kumanya icho chikuchitiska kuti mwenjerwenge. (Sal. 139:23) Zomerezgani kuti ŵamovwirani pa masuzgo ghinu, chomenechomene agho mukuwona kuti palije icho mungachitapo. Para mwachita nthena, muŵenge nga ngwamasalimo uyo wakimba kwa Yehova kuti: “Para vyenjezgo vyaninyekezga, imwe mukunisanguluska na kunizikiska mtima.”—Sal. 94:19.