1. ¿Bintik-a te ya yakʼ jmel koʼtantike sok bin ya xkaj jnoptik yuʼun?

¿AYBAL jich kaʼiyojtik te ya yuʼuninotik te mel-oʼtane? * Yaniwan jmel koʼtantik ta skaj te ay machʼa ay bin chopol la yalbotik o la spasbotik te kʼux la kaʼiytike. O jaʼniwan jkʼaxel ma lek ya kaʼiy jbatik yuʼun te ay bin la kaltik o la jpastike. Jaʼniwan yuʼun te ay la jta jmultik ta stojol Jehová sok yaniwan jmel koʼtantik yuʼun te ya jkuytik te maʼyuk bin-ora ya spasbotik perdone. Jaʼnix jich yaniwan jkuytik te ya jmel koʼtantik ta skaj te maʼyuk schʼuunel koʼtantik o te maba lekotike. Pero, ¿jichnixbal-a?

2. ¿Bintik ejemploetik ta Biblia ya yakʼ kiltik te ma yuʼunuk maʼyuk schʼuunel koʼtantik te kʼalal ya jmel koʼtantike?

² Kiltik cheʼoxeb ejemploetik ta Biblia. Bayal schʼuunel yoʼtan-a te Ana te smama te j-alwanej Samuele. Manchukme jich-abi, bayal la smel yoʼtan ta skaj te maba lek ya x-ilot yuʼun te machʼa jun sna soke (1 Sam. 1:7). Te jpuk-kʼop Pablo jaʼnix jich mero tulan schʼuunel yoʼtan-a, pero la smel yoʼtan yuʼun te bitʼil ayik-a te ermanoetik ta kongregasionetike (2 Cor. 11:28). Te ajwalil David tulan schʼuunel yoʼtan-a, jaʼ yuʼun kʼax lek ilbil yuʼun-a te Jehovae (Hech. 13:22). Manchukme jich-abi, la sta smul ta stojol Jehová te kʼaxto la smel yoʼtan yuʼune (Sal. 38:4). Te Ana, Pablo sok David la yichʼik akʼbeyel smukʼul yoʼtanik sok slamalil yoʼtanik yuʼun te Jehovae. Kiltik te bin ya jnoptik ta swenta te ejemploetik-abi.

3. ¿Bin yuʼun ya yakʼ jmel koʼtantik te bintik ya yalik te yantike?

³ Jun te bin ya yakʼ jmel koʼtantike jaʼniwan te ay bin maba lek ya kichʼtik albeyel o pasbeyel, kʼaxemtoxan-a teme jaʼ kamigotik o jfamiliatik te machʼa jich la spase. Jaʼniwan ya jmel koʼtantik yuʼun te maniwan lek ya kil jbatikix soke. Ay machʼa te ma jich snopoj ta yoʼtan te ay bin chopol ya yalbotike, pero jich ya kaʼiytik te «ya xʼehchenteswan te bin utʼil espada te scʼop[e]» (Prov. 12:18). Pero ay machʼa te yuʼun-nix jich snopoj ta yoʼtan-a te ay bin chopol la yalbotik te la yutsʼin koʼtantike. Jich kʼax ta stojol jtul jchʼiel ermana te jich la yale: «Te ayix tal jaʼbile, te machʼa lekil kamiga jkuyoj-ae, kaj spuk ta alel lotil kʼopetik ta jtojol ta redes sociales. Kʼax kʼux la kaʼiy sok la jmel koʼtan yuʼun. Ma xkʼot ta koʼtan-a te bin yuʼun te ay bin chopol la spasbone». Teme ay jtul kamigotik o jtul jfamiliatik ay bin chopol la spasbotike, bayal bin ya jnoptik ta swenta te ejemplo yuʼun te Anae.

4. ¿Bintik tulan wokolil la sta te Anae?

⁴ Te Ana bayal kʼax swokol. Bayal jaʼbil te ma xjuʼ ya x-alaj-ae (1 Sam. 1:2). Te israeletik ta nameye ya yalik te yuʼunlaj maba lek ya x-ilot yuʼun Dios te machʼa ma x-alaje. Jaʼ yuʼun ma lek skʼoplal la yaʼiy sba te Anae (Gén. 30:1, 2). Te bin wokolxan la yaʼiye jaʼ te ay yan yinam te smamalale, jaʼ te Peniná te alaj stukele. Te Peniná la skontrain te Ana, «bayel la yutsʼin soc la yaʼbe smel yoʼtan» (1 Sam. 1:6). Ta nailal, te Ana kʼax kʼux la yaʼiy te bin la yichʼ pasbeyele. Kʼax ma lek la yaʼiy sba, jaʼ yuʼun «ya xʼocʼ soc ma ba ya xweʼ» kʼax bayal la smel yoʼtan yuʼun (1 Sam. 1:7, 10). ¿Bin-utʼil la sta smukʼul yoʼtan te Anae?

5. ¿Bin-utʼil koltayot te Ana te la skʼopon te Diose?

⁵ Te Ana la sjam yoʼtan ta stojol te Jehovae. Kʼalal lajix yoʼtan ta skʼoponel-ae, la scholbey yaʼiy te mukʼul saserdote Elí te bin yak ta kʼaxel ta stojole. Jich albot yuʼun te Elí: «Jun awoʼtan xbahat, soc te Dios yuʼun Israel acʼa yaʼbat te bin la acʼambe ta stojol». ¿Bin yaʼiyel la yaʼiy sba ta patil te Anae? Te kʼalal «suht bahel, weʼ, soc tey mayuquix bin ora la smel yoʼtan a» (1 Sam. 1:17, 18). Te kʼalal la skʼopon Dios te Anae la sta slamalil yoʼtan.

6. ¿Bin ya jnoptik ta swenta te orasion te ejemplo yuʼun te Anae sok te bin ya yal te Filipenses 4:6, 7?

⁶ Ya xjuʼ ya jtatik slamalil koʼtantik yan buelta teme ma xlujbotik ta spasel orasion. Te Ana jalaj ta skʼoponel te sTat te ay ta chʼulchane  (1 Sam. 1:12). Jaʼnix jich te joʼotike ya xjuʼ ya xjalajotik ta skʼoponel te Dios kʼalal ya kalbeytik te bin ya jmel koʼtantik yuʼune, te bin ya xiwotik yuʼun sok te banti chʼayotik ta stojole. Ma puersa te kʼax lek xcholet sok te kʼax jelawen stʼujbilal te bin ya kalbeytik te Diose. Ayniwan ya x-okʼotik te kʼalal ya kalbeytik te bin ya jmel koʼtantik yuʼune, pero te Jehová maʼyuk bin-ora ya xlujb ta yaʼiyel te jkʼoptike. Ma jaʼuknax ya xjuʼ ya kalbeytik te bin ay jwokoltik yuʼune, jaʼnix jich ya skʼan ya jpastik te bin ya yal te Filipenses 4:6, 7 (kʼopona). Tey jamal la yalbey skʼoplal-a te Pablo te ya skʼan ya kalbeytik wokol Dios te kʼalal ya jkʼopontike. Bayal bin ya xjuʼ ya kalbeytik wokol yuʼun te Diose, jich bitʼil ya xjuʼ ya kalbeytik wokol yuʼun te yakʼojbotik te jkuxlejaltik, te bintik spastiklanoj, te skʼuxul yoʼtan sok te bin kʼax tʼujbil yakʼoj jmaliytik ta pajel chaʼbeje. ¿Bin ya jnoptikxan ta swenta te ejemplo yuʼun te Anae?

7. ¿Bin-a te la spas ta spisil-ora te Ana sok te smamalale?

⁷ Manchukme ay swokol-a te Anae, spisil-ora la sjokin bael te smamalal ta Siló te banti la yichʼ ichʼel ta mukʼ te Jehovae (1 Sam. 1:1-5). Tey ta nailpakʼ templo albot yuʼun te mukʼul saserdote Elí te yakuk x-akʼbot te bin la skʼanbey te Diose (1 Sam. 1:9, 17).

8. Cholbeya skʼoplal te bin-utʼil ya xjuʼ ya skoltayotik te tsoblejetike.

⁸ Ya xjuʼ ya jtatik slamalil koʼtantik teme ma jkom jbatik ta tsoblejetike. Te kʼalal ya xkaj te tsobleje ya yichʼ kʼanel ta orasion te chʼul espiritu yuʼun Jehová ta jtojoltik. Te lamal-oʼtanil jaʼ sit te chʼul espiritue (Gál. 5:22). Teme ya xbootik ta tsoblejetik manchukme ayotik ta mel-oʼtan, jichme ya yakʼbotik smukʼul koʼtantik sok slamalil koʼtantik te Jehová sok te kermanotaktike. Cheb te bin mukʼ skʼoplal ya stuuntes te Jehová yuʼun ya yakʼbotik slamalil koʼtantike jaʼ te orasion sok te tsoblejetike (Heb. 10:24, 25). Kiltikxan yan te bin ya jnoptik ta swenta te bin kʼax ta stojol te Anae.

9. ¿Bin-a te maba jelon ta skuxlejal te Anae, pero bin-a te jelone?

⁹ Te bin ya x-akʼbot swokol yuʼun te Anae maba chʼay bael ta oranax. Kʼalal sujt bael ta snae, lananix sjokin ta nainel yan buelta te Peniná. Te Biblia maʼyuk ya yal te jelon stalel te ants-abi, jich yuʼun latoniwan stsʼik te bin ma lek ya x-albot yuʼune. Pero ayix tal slamalil yoʼtan-a, melel maʼyuk la yakʼix ta ilel te yato smel yoʼtan te kʼalal la yakʼbey ta skʼab Dios te swokole. La yakʼ sba ta koltayel yuʼun te Jehová, jich yuʼun la sta smukʼul yoʼtan sok slamalil yoʼtan. Ta patil, akʼbot te bin la skʼanbey te Jehová, la sta yalatak (1 Sam. 1:19, 20; 2:21).

10. ¿Bin ya jnoptik ta swenta te bin kʼax ta stojol te Anae?

¹⁰ Ya xjuʼ ya jtatik yan buelta te slamalil koʼtantik manchukme ma xchʼay bael te bin ya jmel koʼtantik yuʼune. Ay wokolil te maba ya xchʼay bael manchukme ya jkʼopontik te Dios sok te ya xbootik ta tsoblejetike. Pero te bin kʼax ta stojol te Ana ya yakʼ jnoptik te maʼyuk bin ya xjuʼ ya xmakot te Jehová yuʼun ya slamantes te koʼtantik te ay ta wokole. Maʼyuk bin-ora ya xchʼayotik ta yoʼtan, yananix sta yorail-a te ya smajtantesotik yuʼun te jun koʼtantik ta stojole (Heb. 11:6).

11. ¿Bintik la smel yoʼtan yuʼun te Pabloe?

¹¹ Bayal bin akʼbot smel yoʼtan te Pabloe. Ta swenta te kʼux ta yoʼtan te yermanotake la smel yoʼtan ta swenta te ay swokolike (2 Cor. 2:4; 11:28). Jaʼnix jich te kʼalal la schol skʼop Dios la yichʼ majel sok la yichʼ chukel yuʼun te skontratake. Yanxan te bin wokol la yaʼiye jaʼ te maʼyuk bin lek ay yuʼune (Filip. 4:12). Jaʼnix  jich laniwan sxiʼ te jujun buelta ya xmo ta barko, melel ay oxeb buelta jin sbarko ta mar (2 Cor. 11:23-27). ¿Bin koltayot yuʼun te Pabloe?

12. ¿Bin-utʼil la sta slamalil yoʼtan te Pabloe?

¹² Te Pablo la smel yoʼtan yuʼun te wokolil ay ta stojol te yermanotake, pero te bitʼil pekʼel yoʼtane maba la snop te stukel ya xjuʼ ya skoltaylane. Jaʼ yuʼun la yalbey yantik jchʼuunjeletik te yakuk xkoltayot ta skanantayel te kongregasione. La yakʼbey yaʼtel te machʼatik ay smukʼul yoʼtan ta stojol, jich bitʼil te Timoteo sok te Titoe. Ta melel, te aʼtelil la spasik te ermanoetik-abi, jaʼ akʼbot slamalil yoʼtan yuʼun te Pabloe (Filip. 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5).

13. ¿Bin-utʼil ya stʼunbeyik te stalel Pablo te ansianoetike?

¹³ Jkʼantik koltayel. Ta kʼajkʼal ini, jaʼnix jich ya yaʼiy sbaik te ansianoetik jich bitʼil la yaʼiy sba te Pabloe. Kʼax kʼux ta yoʼtanik te yermanotakike jaʼ yuʼun ya smel yoʼtanik te kʼalal ayik ta wokole. Pero ma xjuʼ te jtulnax ansiano ya skoltay te ermanoetike. Teme pekʼel yoʼtane ya skʼanbey koltayel yantik ermanoetik te pʼijubenikix sok ya snojptes yantik jchʼiel ermanoetik yuʼun ya skanantayik te tuminchijetik yuʼun te Jehovae (2 Tim. 2:2).

14. ¿Bin ma la smel yoʼtan yuʼun te Pabloe sok bin ya jnoptik ta swenta te ejemplo yuʼune?

¹⁴ Ayuk ta koʼtantik te ya jkʼantik smukʼul koʼtantike. Te Pablo pekʼel yoʼtan-a, jich yuʼun la skʼan smukʼul yoʼtan ta stojol te yamigotake. Maba la smel yoʼtan yuʼun te ay machʼatik ya xjuʼ ya snopik te maʼyuk lek yip yoʼtan yuʼun te ay la yichʼ akʼbeyel smukʼul yoʼtane. Ta karta te la stsʼibay ta stojol te Filemón, jich la yal: «Bayel stseʼelil coʼtancotic soc smucʼul coʼtancotic yuʼun te scʼuxul awoʼtan» (Filem. 7). Ta yan buelta la yalbey sbiil sjoʼtak ta abatinel te akʼbot smukʼul yoʼtan kʼalal ay ta mel-oʼtan-ae (Col. 4:7-11). Teme ya xkʼot ta koʼtantik te ya jkʼantik smukʼul koʼtantike, sokme yutsil yoʼtan ya skoltayotik te ermanoetike.

15. ¿Bin koltayot te Pablo ta yorail tulan mel-oʼtan?

¹⁵ Akʼa smukʼulin koʼtantik te bin ya yal te sKʼop Diose. Te Pablo snaʼoj ta lek te ya x-akʼbot smukʼul yoʼtan yuʼun te bin ya yal te sKʼop Diose (Rom. 15:4). Soknix te ya x-akʼbot spʼijil ta sitintayel biluk pruebaetik (2 Tim. 3:15, 16). Ta schebal buelta la yichʼ chukel ta Romae la snaʼ stojol te nopol ya yichʼix milele. ¿Bin la spas te kʼalal ay ta tulan mel-oʼtan-ae? La yalbey te Timoteo te yakuk xbajt ta ilel yuʼun ta oranax sok te yakuk x-ichʼbot bael te balbil  junetike (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13). ¿Bin yuʼun? Jaʼniwan yuʼun te balbil junetik-abi ay yichʼoj parteetik yuʼun te Eskrituras Ebreas te ya xjuʼ ya stuuntes ta s-estudio personal. Teme ya jnoptik ta spisil-ora te Biblia jich bitʼil la spas te Pabloe, yame stuuntes te Jehová yuʼun ya yakʼbotik slamalil koʼtantik chikan bin wokolil ay ta jtojoltik.

16. ¿Bin yaʼiyel la yaʼiy sba te David kʼalal la spas tulan mulile?

¹⁶ Te David utsʼinbot yoʼtan te mulil la spase, snujpʼ te jich la yaʼiy sbae melel yal ta mulil sok te Betsabé (Bat-Seba), la yakʼbey ta milel te smamalal sok kʼan smuk te smule (2 Sam. 12:9). Ta nailal maba la skʼan la yichʼ ta wenta te bin ya x-albot te yoʼtane, te kʼalal jich la spase maba lek la yilix sba sok-a te Jehovae, bayal la smel yoʼtan sok tsakot ta chamel yuʼun (Sal. 32:3, 4). ¿Bin la spas swenta ma smelix yoʼtan yuʼun te smule? ¿Sok bin ya xjuʼ ya skoltayotik teme ay ya jpastik tulan mulile?

17. ¿Bin-utʼil ya yakʼ ta naʼel te Salmo 51:1-4 te la sut yoʼtan ta smelelil te Davide?

¹⁷ Jkʼanbeytik te Jehová te yakuk spasbotik perdon. Ta patil, kʼalal smelelil sujtesojix yoʼtan-a te David, la skʼopon te Jehová sok la yalbey ta jamal te bin la spase (kʼopona Salmo 51:1-4). Lek la yaʼiy sba te kʼalal jich la spase (Sal. 32:1, 2, 4, 5). Teme ay ya jpastik jun tulan mulile mame jmuktik, jkʼopontik te Jehová sok kalbeytik te bin la jpastike. Jichme ya kaʼiytik te ya xpejkʼaj yalal te mulil la jpastik te ya snaʼulan te koʼtantike. Pero teme ya jkʼantik te lek ya kil jbatik yan buelta sok te Jehová ayto yan bin ya skʼan ya jpastik.

18. ¿Bin la spas te David kʼalal tojobtesot yuʼun te Jehovae?

¹⁸ Jchʼuuntik te tojobtesele. Kʼalal te Jehová la stikun te j-alwanej Natán ta yalbeyel te mulil la spas te Davide, maba la sle bitʼil ya skoltay sba sok maba la yal te ma tulan te mulil spasoje. La yal ta jamal te la sta smul ta stojol te Diose sok ta stojol te smamalal te Betsabé. La schʼuun te tojobtesel akʼbot yuʼun te Jehová, jich pasbot perdon te smule (2 Sam. 12:10-14). Teme ay la jpastik jun tulan mulil ya skʼan ya kalbeytik te machʼatik yakʼojbey yaʼtel te Jehová te ya skanantayotike (Sant. 5:14, 15). Jaʼnix jich ma skʼan ya jletik bitʼil ya jkoltay jbatik ta swenta te bin la jpastike. Teme ya jchʼuuntik ta oranax te tojobtesel sok ya kijkitaytik  te chopol jtaleltike yame jtatik ta oranax te lamalkʼinal sok te stseʼelil koʼtantike.

19. ¿Bin ya skʼan ya kakʼ ta koʼtantik?

¹⁹ Kakʼ ta koʼtantik te ma jpastik yan buelta te mulile. Te ajwalil David snaʼoj-a te ya xtuun yuʼun te koltayel yuʼun te Jehová swenta ma spas yan buelta te mulile (Sal. 51:7, 10, 12). Kʼalal pasbot perdon yuʼun te Jehová la yakʼ ta yoʼtan spʼajel te chopol pensare. Te bitʼil jich la spase la sta yan buelta te lamalkʼinale.

20. ¿Bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te ya kalbeytik wokol te Jehová yuʼun te ya spasbotik perdone?

²⁰ Ya kakʼtik ta ilel te ya kalbeytik wokol te Jehová ta swenta te ya spasbotik perdon kʼalal ya jkʼanbeytik ta orasion, kʼalal ya jchʼuuntik te tojobtesel sok te ya jpastik tulan yuʼun ma jpastikix yan buelta te mulile. Kʼalal jich ya jpastik ya jtatikxan yan buelta te lamalkʼinal. Jich la yaʼiy sba jtul ermano te James sbiil, te jich la yal: «Te kʼalal la kalbey te ansianoetik te mulil la jpase, jich la kaʼiy te la kichʼ lokʼesel te kijkatse. Sok la jtaxan yan buelta te lamalkʼinal». Bayal ya yakʼ smukʼul koʼtantik snaʼel «te Jehová nopol ay ta stojol te machʼatic ayic ta mel-oʼtan, soc ya scoltay te machʼatic pichʼil yoʼtanique» (Sal. 34:18).

21. ¿Bin-utʼil ya kakʼtik slamantes kʼinal kaʼiytik te Jehovae?

²¹ Te bitʼil yak ta noptsajel tal skʼajkʼalel te slajibal kʼajkʼale yaniwan xpʼolxan te bin ya yakʼ jmel koʼtantike. Kʼalal ya yuʼuninotik ya kaʼiytik te mel-oʼtane, akʼa jkʼanbeytik ta oranax koltayel te Jehovae. Jkʼopontik ta lek te Biblia ta jujun kʼajkʼal. Akʼa jpastik te bin la spas te Ana, Pablo sok David. Kalbeytik Jehová te yakuk skoltayotik ta snaʼel bin-a te ya jmel koʼtantik yuʼune (Sal. 139:23). Kakʼtik te jaʼuk ya yichʼbotik bael te kijkatstik te wokol ya kaʼiytik skuchel sok kʼaxtoxan-a te bin ma xjuʼ kuʼuntik skuchele. Teme jich ya jpastike, jich ya kaʼiy jbatik te bin yaʼiyel la yaʼiy sba jtul salmista te jich la yalbey ta kʼayoj te Jehová: «Te cʼalal ayon ta mel-oʼtan yuʼun a te bayal bitic ya xcʼopoj coʼtan yuʼun, te ya yutsʼinbon te jole, jaʼat ya amucʼtesbon coʼtan soc ya awacʼbon sbujtsʼ coʼtan» (Sal. 94:19, TZOXCH).