1. ¿Kʼusitik xuʼ xakʼbutik-o vul oʼonton, xchiʼuk kʼusi van chlik jnoptik yuʼun?

¿MI OY junuk velta ti tsots avuloj avoʼontone? * Jaʼ van ta skoj ti oy kʼusi chopol laj kichʼtik albel o laj kichʼtik pasbele. O jaʼ van te xvulvun-o ta koʼontontik li kʼusi chopol bat ta alel kuʼuntike o li kʼusi la jpastike. Jech xtok, xuʼ van la jpas jmultik ta voʼne, vaʼun chijxiʼ mi muʼyuk xa chakʼutik-o ta perton li Jeovae. Kʼalal jech chkaʼi jbatike, xuʼ van chlik jnoptik ti muʼyuk xchʼunel koʼontontike xchiʼuk ti chopol krixchanoutike. Pe ¿mi jech van ta melel?

2. ¿Mi jaʼ van skʼan xal ti muʼyuk xchʼunel koʼontontik mi ta jvul koʼontontike? Albo smelolal.

² Jkʼelbetik batel skʼoplal junantik yajtuneltak Dios ta voʼne. Li june jaʼ li smeʼ j-alkʼop Samuel ti Ana sbie. Akʼo mi tsots lek xchʼunel yoʼonton, la svul tajek yoʼonton ta skoj ti oy kʼusi chopol pasbat yuʼun jun yutsʼ yalale (1 Sam. 1:7). Li jtakbol Pablo eke tsots lek xchʼunel yoʼonton, pe xi laj yale: «Jujun kʼakʼal ta jvul koʼonton ta stojolal skotol li [tsobobbailetike]» (2 Kor. 11:28). Jech xtok, li ajvalil Davide lek kʼanbil yuʼun Jeova ta skoj ti lek tsots xchʼunel yoʼontone (Ech. 13:22). Pe la svul tajek yoʼonton ta skoj ti tsots la spas smule (Sal. 38:4). Li Jeovae la spatbe yoʼonton ta jujuntal li yajtuneltake. Jkʼeltik batel kʼusi xuʼ jchanbetik li oxvoʼ yajtuneltak Diose.

3. ¿Kʼu yuʼun xuʼ van jvul-o koʼontontik kʼalal oy kʼusi chopol chkichʼtik albele?

³ Kʼalal oy kʼusi chopol chkichʼtik albel o pasbele, xuʼ van chlik jvul-o koʼontontik. Mas to mi jaʼ jun kutsʼ kalaltik o kamigotik li buchʼu jech la spasbutike xchiʼuk xuʼ van ta jnoptik mi lek to chkil jbatik xchiʼukik. Bakʼintike, li kʼusi chopol chkichʼtik albele «xkoʼolaj kʼuchaʼal sniʼ espada ti chyayijesvane» akʼo mi mu yolbajuk jech la spas li jun krixchanoe (Prov. 12:18). Pe bateltik xtoke, yolbaj jech tspasik sventa syayijesutik. Jaʼ jech kʼot ta stojolal jun tsebal ermana, xi chal kaʼitike: «Leʼ xa ta sjayibaluk jabile, oy kʼusi la spasbun jun jlekil amiga ta alel: oy kʼusitik chopol laj yal ta jtojolal ta Internet. Kʼux tajek laj kaʼi xchiʼuk la jvul-o koʼonton. Mu xkaʼibe smelolal kʼu yuʼun ti la svalopatinune, xkoʼolaj laj kaʼi ti la spajbun kuchilo ta jpate». Mi oy kʼusi chopol spasojbutik junuk kamigotik o kutsʼ kalaltike, xuʼ skoltautik li kʼusi la snuptan Anae.

4. ¿Kʼusitik la snuptan li Anae?

⁴ Toj tsots kʼusi la snuptan li Anae, yuʼun oy jayibuk jabil ti muʼyuk x-alaje (1 Sam. 1:2). Solel toj abol sba laj yaʼi, yuʼun li ta mas voʼnee, xchʼunojik ti chopol ch-ilatik yuʼun Dios li buchʼutik mu snaʼ x-alajike (Jen. 30:1, 2). Pe li kʼusi mas to chat-o yoʼontone jaʼ ti oy yan yajnil li smalale, Penina sbi xchiʼuk oy xa yalabtak. Oy tajek yitʼixal yoʼonton li Peninae xchiʼuk jujulikel chlabanvan. «Jaʼ yuʼun chopol tajek chaʼi sba» li Anae (1 Sam. 1:6). «Solel naka xa okʼel tspas xchiʼuk mu xa xveʼo» ta skoj ti toj echʼ xa noʼox kʼux laj yaʼi li svokole. «Mu xa noʼox x-echʼ yatel yoʼonton» laj yaʼi (1 Sam. 1:7, 10). ¿Kʼusi la spas yoʼ junuk noʼox yoʼontone?

5. ¿Kʼusi sbalil la stabe Ana kʼalal la spas orasione?

⁵ Li Anae la sjambe yoʼonton li Jeovae. Jech xtok, la xchapbe mero bankilal pale Eli li kʼusi yakal tsnuptane. Vaʼun, xi albate: «Junuk avoʼonton batan, kʼotuk ta pasel yuʼun li Dios yuʼun Israel li kʼusi la akʼanbee». ¿Kʼusi kʼot ta pasel? Li Anae «bat veʼuk xchiʼuk muʼyuk xa vinaj ta sat ti chat yoʼontone» (1 Sam. 1:17, 18). Jun xa yoʼonton kom kʼalal la spas orasione.

6. ¿Kʼu yelan skʼan jpastik orasion jech kʼuchaʼal la spas Ana xchiʼuk li kʼusi chal Filipenses 4:6 xchiʼuk 7?

⁶ Jun noʼox koʼontontik mi ta jpastik orasione. Li Anae jal tajek la xchiʼin ta loʼil li Stot ta vinajele (1 Sam. 1:12). ¿Mi xuʼ jech jpastik ek?  Xuʼ, jchapbetik skotol li sloʼil koʼontontike, li kʼusi chijxiʼo yuʼune xchiʼuk li kʼusi muʼyuk lek chbat ta pasel kuʼuntike. Mu persauk ti yan xa sba ta aʼiel li j-orasiontike o ti naka xa lekil kʼop ta jtunestike. Yuʼun xuʼ xij-okʼ ta stojolal Jeova kʼalal ta jkʼopontike, bakʼintik xtoke, xuʼ van kʼusiuk xa noʼox xkalbetik o muʼyuk lek smelol li jloʼiltike. Pe teuk ta joltik ti mu x-echʼ yoʼonton ta xchikintael li j-orasiontike. Jaʼ noʼoxe, skʼan mu jaʼuk noʼox xkalbetik skotol ora li jvokoltike, yuʼun skʼan jtsaktik ta venta li kʼusi chal Filipenses 4:6 xchiʼuk 7 (kʼelo). Li Pabloe jamal laj yal ti skʼan jtojbetik ta vokol Dios kʼalal ta jkʼopontike. ¿Kʼusitik xuʼ jtojbetik ta vokol? Toj ep. Jech kʼuchaʼal li jkuxlejaltik yakʼojbutike, li kʼusitik kʼupil sba spasojane, li tukʼil kʼanelal chakʼbutik ta ilele xchiʼuk li kʼusi kʼupil sba yaloj chakʼbutik ta jelavele. Pe oy to yan kʼusi xuʼ jchanbetik li Anae. Jkʼeltik batel.

7. ¿Bu nopem xaʼi chbatik li Ana xchiʼuk smalale?

⁷ Akʼo mi oy svokol li Anae, skotol velta chbat xchiʼin smalal ta Silo ti jaʼ te chkʼot yichʼik ta mukʼ li Jeovae (1 Sam. 1:1-5). Kʼalal jaʼo te oy li ta axibalnae, albat yuʼun mero bankilal pale Eli ti oy ta yoʼonton ti xtakʼbat li s-orasione, taje jaʼ patbat-o tajek yoʼonton li Anae (1 Sam. 1:9, 17).

8. ¿Kʼuxi tskoltautik li tsobajeletike? Albo smelolal.

⁸ Jun noʼox koʼontontik mi chijbatilan ta tsobajeletike. Li ta tsobajeletike, persa onoʼox chichʼ pasel orasion li ta slikebale. Taje jaʼ sventa xichʼ kʼanbel Jeova ti xakʼ talel xchʼul espiritue. Jtos talelal chakʼ li chʼul espiritue jaʼ li jun oʼontonale (Gal. 5:22). Jech oxal, mi chkakʼtik persa chijbat ta tsobajeletik akʼo mi tsots tajek ta jvul koʼontontike, tspat me koʼontontik Jeova xchiʼuk kermanotaktik yoʼ junuk noʼox koʼontontike. Oy chaʼtos kʼusi tstunes Jeova sventa xakʼbutik li jun oʼontonale: orasion xchiʼuk tsobajeletik (Ebr. 10:24, 25). Jkʼeltik to batel kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la snuptan Anae.

9. ¿Mi chʼay noʼox ta anil svokol li Anae, xchiʼuk kʼusi koltaat-o?

⁹ ¿Mi chʼay noʼox ta anil li kʼusi tsvul-o yoʼonton Anae? Muʼyuk. Yuʼun kʼalal laj xa ox yichʼ ta mukʼ Dios li ta axibalnae, sut batel ta sna, jmoj-o te nakiik xchiʼuk li Peninae. Jech xtok, muʼyuk chal Vivlia mi laj yikta sba Penina ta slabanel li Anae. Xuʼ van te stsʼikoj-o li kʼusitik toj kʼuxik chichʼ albele. Pe teuk ta joltik ti muʼyuk xa laj yat-o yoʼonton kʼalal laj yakʼbe sventain Jeova li yikatse xchiʼuk ti jun xa yoʼonton laj yaʼi sbae. La spat yoʼonton ta stojolal Jeova, vaʼun takʼbat s-orasion ta mas jelavel xchiʼuk laj yil yalabtak (1 Sam. 1:19, 20; 2:21).

10. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la snuptan Anae?

¹⁰ Xuʼ jun noʼox koʼontontik akʼo mi mu xchʼay li kʼusi ta jvul-o koʼontontike. Junantik li kʼusi ta jnuptantike xuʼ van mu xchʼay ta anil akʼo mi xijvokolet tajek ta stojolal Jeova xchiʼuk mi chijkʼotilan li ta tsobajeletike. Pe oy kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la snuptan Anae: ti muʼyuk kʼusi xuʼ xmakat ta be Jeova sventa xpoxta li koʼontontike. Muʼyuk bu tstenutik komel li Jdiostike, moʼoj, yuʼun tsabe lek yorail sventa xakʼ jmotontik ta skoj ti tukʼ chkakʼ jbatike (Ebr. 11:6).

11. ¿Kʼusitik la svul-o yoʼonton li Pabloe?

¹¹ Toj ep kʼusi la svul-o yoʼonton li Pabloe. Ta skoj ti skʼanoj tajek li yermanotake, laj yat-o yoʼonton li kʼusitik yakal tsnuptanike (2 Kor. 2:4; 11:28). Maʼuk noʼox, yuʼun kʼalal la xchol mantale, laj yichʼ majel xchiʼuk tikʼat ta chukel yuʼun li yajkontratake. Yan kʼusi la  svul-o yoʼontone jaʼ ti muʼyuk mas kʼusi x-ayan yuʼune (Filip. 4:12). Jech xtok, oxib to velta laj yil svokol «ta varko ta skoj ti lilije». ¿Mi xnop kuʼuntik kʼu to yelan chnik ta xiʼel kʼalal chanav jujukoj ta varkoe? (2 Kor. 11:23-27). Pe ¿kʼusi van koltaat-o?

12. ¿Kʼusi la spas Pablo yoʼ junuk noʼox yoʼontone?

¹² Li Pabloe te xnopnun-o ta sventa li kʼusi tsnuptan li yermanotake. Pe muʼyuk la snop ti xchapaj yuʼun stuk li vokolil taje, yuʼun snaʼoj ti mu spas yuʼun skotole. Sventa mu xil svokol li tsobobbaile, la skʼanbe vokol yan ermanoetik yoʼ komon skoltaike. Junantik li buchʼu laj yakʼbe sbaine jaʼ li Timoteo xchiʼuk Tito ti lek tsotsik ta mantale. Ta melel, jun xa van yoʼonton kom Pablo kʼalal koltaat yuʼun li chaʼvoʼ ermanoetik taje (Filip. 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5).

13. ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Pablo li moletike?

¹³ Jkʼantik koltael. Li avi eke, oy epal moletik ta tsobobbail ti jaʼ jech chaʼi sbaik kʼuchaʼal laj yaʼi sba li Pabloe. Yuʼun kʼux tajek ta yoʼontonik li ermanoetik ti chil svokolike, vaʼun tsvul yoʼontonik ta stojolalik. Pe skʼan teuk ta sjol li jun mol ti mu xchapaj yuʼun stuk li vokolil tsnuptan li ermanoetike xchiʼuk ti mu spas yuʼun skotole. Jech oxal, lek me ti skʼanbe koltael yan ermanoetik ti lek chanemike xchiʼuk ti xchanubtas li buchʼutik mas to keremik yoʼ xlik xchabiik li xchijtak Diose (2 Tim. 2:2).

14. ¿Kʼusi ti muʼyuk chopol laj yaʼi li Pabloe, xchiʼuk kʼusi chakʼ jchantik taje?

¹⁴ Teuk ta joltik ti ta jkʼantik patbel koʼontontike. Li Pabloe xuʼ van laj yichʼ albel ti muʼyuk tsots yoʼonton ta skoj ti jamal laj yal ti patbat yoʼonton yuʼun li yermanotake. Pe muʼyuk chopol laj yaʼi, yuʼun bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk la skʼanbe koltael li yamigotake. Xi laj yalbe batel Filemon kʼalal la stsʼiba li skartae: «Ximuyubaj tajek xchiʼuk la jta spatobil koʼonton kʼalal laj kaʼi ti kʼanvanemote» (Filem. 7). Jun velta xtoke, laj yalbe skʼoplal jayvoʼuk xchiʼiltak ta abtel ti jaʼ koltaat kʼalal tsots la svul yoʼontone (Kol. 4:7-11). Mi jamal chkalbe kermanotaktik ti ta jkʼantik patbel koʼontontike, ta slekil me yoʼontonik tskoltautik.

15. ¿Kʼusi koltaat-o Pablo kʼalal jaʼo tsvul tajek yoʼontone?

¹⁵ Tskoltautik li Skʼop Diose. Li Pabloe snaʼoj lek ti chpatbat yoʼonton mi la xchan li Skʼop Diose (Rom. 15:4). Snaʼoj xtok ti xuʼ te sta spʼijil sventa stsal yuʼun li vokoliletik  tsnuptane (2 Tim. 3:15, 16). Kʼalal xchibal xa ox velta te tikʼil ta chukel ta Romae, xi laj yalbe batel li Timoteoe: «Akʼo me persa ti xtal noʼox akʼelune [...] xchiʼuk ichʼo talel li balbalvunetike». ¿Kʼu yuʼun ti jech laj yalbee? Yuʼun snaʼoj ti jutuk xa ox skʼan xichʼ milele (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13). Li balbalvunetik taje xuʼ van jaʼ chalbe skʼoplal junantik li kʼusi chal li Tsʼibetik ta Ebreo Kʼope. Jech oxal, akʼo mi tsots tsvul yoʼonton, xuʼ xchanbe lek skʼoplal li kʼusi chale. Mu ventauk kʼusi ta jnuptantik li avi eke, li Jeovae xuʼ stunes Skʼop sventa spat koʼontontik. Jaʼ noʼox une, skʼan jchantik jujun kʼakʼal jech kʼuchaʼal la spas li Pabloe.

16. ¿Kʼu yelan laj yaʼi sba David kʼalal la spas tsots smule?

¹⁶ Li Davide mulivaj xchiʼuk Bat-Seba, la stakbe ta milel li smalale xchiʼuk oy kʼuuk sjalil la smuk li smule. Ta skoj taje, muʼyuk xa jun yoʼonton kom (2 Sam. 12:9). ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta skoj ti tsmuk ox yaʼi li smule? Mas to laj yil-o svokol: muʼyuk xa lek laj yil sba xchiʼuk Jeova, tsots tajek la svul yoʼonton xchiʼuk ipaj-o (Sal. 32:3, 4). Jaʼ noʼox la saʼ svokol stuk, pe ¿kʼusi la spas yoʼ junuk noʼox yoʼonton yan veltae? Xchiʼuk ¿kʼusi skʼan jpastik ek mi lijtsʼuj ta tsatsal mulile?

17. ¿Kʼuxi chakʼ kiltik Salmo 51:1 kʼalal ta 4 ti la sutes yoʼonton ta melel li Davide?

¹⁷ Jkʼanbetik perton li Jeovae. Ta skoj ti mu xa stsʼik laj yaʼi li Davide, la skʼopon Jeova, la sutes yoʼonton xchiʼuk jamal laj yalbe li smultake (kʼelo Salmo 51:1-4). Vaʼun, xkuxet xa laj yaʼi (Sal. 32:1, 2, 4, 5). ¿Kʼusi skʼan jpastik mi lijtsʼuj ta tsatsal mulile? Mu me jmuktik. Mas lek jchiʼintik ta loʼil Jeova xchiʼuk kalbetik li kʼusi chopol la jpastike. Vaʼun, xkuxet to chkaʼitik ti xkoʼolaj kʼalal chkichʼtik lokʼesbel junuk alal ikatsile. Pe mi ta jkʼantik ti lekuk xilutik yan velta li Jeovae, oy to yan kʼusi skʼan jpastik.

18. ¿Kʼusi la spas David kʼalal tukʼibtasat yuʼun li Jeovae?

¹⁸ Jchʼamtik li tukʼibtasele. Li Jeovae la stak batel j-alkʼop Natan sventa xakʼbe yil David ti tsots li smule. ¿Kʼusi van la spas li Davide? Muʼyuk la spak skʼoplal mi jaʼuk laj yal ti muʼyuk tsots li kʼusi la spase. Laj yakʼ venta ti maʼuk noʼox la saʼ smul ta stojolal li smalal Bat-Sebae, jaʼ yuʼun xi laj yale: «Laj xa jta jmul ta stojolal Jeova». Vaʼun, la xchʼam li  tukʼibtasele xchiʼuk akʼat ta perton yuʼun li Jeovae (2 Sam. 12:10-14). Li voʼotik eke skʼan jkʼopontik li buchʼutik vaʼanbilik yuʼun Dios kʼalal tsots ta jpas jmultike (Sant. 5:14, 15). Jech xtok, skʼan me mu jpak jkʼoplaltik. Mi ta jchʼamtik noʼox ta anil li tukʼibtasel chkichʼtike xchiʼuk mi ta jel jtalelaltike, ta jkʼupintik yan velta ti jun noʼox koʼontontike xchiʼuk xijmuyubaj noʼox.

19. ¿Kʼusi skʼan jpʼeluk ta koʼontontik spasel?

¹⁹ Mu jchaʼpastik li kʼusi chopol jpasojtike. Snaʼoj lek David ti skʼan xkoltaat yuʼun Jeova sventa mu xchaʼpas li kʼusitik chopol la spase (Sal. 51:7, 10, 12). Jech oxal, kʼalal akʼat ta perton yuʼun li Jeovae, laj yakʼ ta yoʼonton ti muʼyuk xa tsnopbe skʼoplal li kʼusitik chopole. Vaʼun, jun xa yoʼonton kom.

20. ¿Kʼuxi ta jtojbetik ta vokol Jeova ti snaʼ x-akʼvan ta pertone?

²⁰ Mi ta jkʼanbetik perton li Jtotik ta vinajele, mi ta jchʼamtik li tukʼibtasel chakʼbutike xchiʼuk mi chkakʼtik persa sventa mu jchaʼpastik li kʼusi chopol jpasojtike, jaʼ me jech ta jtojbetik ta vokol Jeova ti snaʼ x-akʼvan ta pertone xchiʼuk jun xa noʼox koʼontontik yan velta. Jaʼ jech laj yaʼi sba James ti tsots la spas smule. Xi chal kaʼitike: «Kʼalal jamal laj kalbe moletik li kʼusi chopol la jpase, xkoʼolaj laj kaʼi ti la syalesbeikun jun alal ikatsile. Jun xa koʼonton likom yan velta». Tspat tajek koʼontontik li kʼusi chal Vivlia liʼe: «Nopol oy Jeova ta stojolal li buchʼutik muʼyuk xa te tsakal chaʼi li yoʼontonike; tskolta li buchʼutik chat yoʼontonike» (Sal. 34:18).

21. ¿Kʼusi skʼan jpastik yoʼ spat koʼontontik li Jeovae?

²¹ Ta skoj ti jutuk xa skʼan stsuts li slajebal kʼakʼale, xuʼ van oy kʼusitik ta jnuptantik ti mas to ta jvul-o koʼontontike. Jaʼ yuʼun, mi tstsob sba li kʼusi ta jvul-o koʼontontike, jkʼanbetik koltael ta anil li Jtotik Jeovae xchiʼuk jchantik lek li Skʼope. Jchanbetik li kʼusi la spasik Ana, Pablo xchiʼuk Davide. Jkʼanbetik vokol Jeova ti akʼo yakʼ kiltik kʼusi ti ta jvul-o koʼontontike (Sal. 139:23). Kakʼbetik akʼo xkuch li kikatstike, mas to kʼalal mu xa xuʼ kuʼuntik o kʼalal mu xa kʼusi stakʼ jpastik chkiltike. Mi jech ta jpastike, jaʼ jech chkaʼi jbatik kʼuchaʼal li jtsʼibajom yuʼun salmo ti xi laj yalbe Jeova ta jun kʼejoje: «Kʼalal mu xa jnaʼ kʼusi ta jpas yuʼun li vokolile, voʼot la apatbun koʼonton xchiʼuk la apasbun ta jun koʼonton» (Sal. 94:19).