1. Бизни немә ғәм-әндишигә селиши мүмкин вә бу бизгә қандақ тәсир қилиду?

 ҚАТТИҚ ғәм-әндишә қилған вақтиңиз болғанму? Бәлким, бирсиниң ейтқан гәп-сөзи яки иш-һәрикити көңлүңизни ағритқанду. Болмиса, өз сөзлириңиз яки иш-һәрикәтлириңиз тоғрилиқ ойлап, тәшвишлинидиғансиз. Мәсилән, өткүзгән хаталиқлиримизни Йәһва Худа һәргизму кәчүрмәйду дәп әнсирәйдиғансиз. Буни аз дәп, көп ғәм-әндишә қилғачқа, иман-етиқадим күчлүк әмәс яки мән яман адәм дәп ойлайдиғансиз. Лекин шундақ ойлаш тоғриму?

2. Муқәддәс китаптики қайси мисаллар ғәм-әндишиләрни етиқатниң аҗизлиғини билдүрмәйдиғанлиғини көрситиду?

² Муқәддәс китаптики бирнәччә мисални көрүп чиқайли. Самуил пәйғәмбәрниң аниси Һаннаниң етиқади күчлүк болған. Амма аилә әзалириниң бири Һаннаға яман муамилә қилғачқа, у қаттиқ қайғурған (Сам. 1-яз. 1:7). Әлчи Паулниң етиқади мәһкәм болсиму, у «җамаәтләр тоғрилиқ әндишә» қилған (Кор. 2-х. 11:28). Давут падишаниң етиқади интайин күчлүк болғачқа, Йәһва Худа уни бәк яхши көргән (Әлч. 13:22). Бирақ Давут еғир гуна өткүзүп, қаттиқ ғәм-қайғуға патқан еди (Зәб. 38:4). Йәһва Худа шу хизмәтчилириниң һәрбиригә тәсәлли бәргән. Уларниң мисалидин немини үгинәләйдиғанлиғимизни көрәйли.

3. Қандақларчә башқиларниң сөзлири бизни ғәм-әндишигә селиши мүмкин?

³ Башқилар бизгә қопал сөзлисә яки бизни рәнҗитсә, ғәм-әндишигә петишимиз мүмкин. Болупму, йеқин достумиз  яки уруқ-туққинимиз бизни хапа қилса, униң билән болған достлуқ мунасивитимиз үзүлди дәп әнсирәйдиғандимиз. Бәзидә бизни рәнҗиткән киши ойланмай сөзләп, сөзлири жүригимизгә қиличтәк санчилидиғанду (Пәнд н. 12:18). Башқилири болса, зәһәрдәк сөзләрни әтәй ейтиши мүмкин. Бир яш қериндишимиз шундақ вәзийәткә дуч кәлгән. У мундақ дәйду: «Бир нәччә жил бурун йеқин достум дәп ойлиған бир қиз тор арқилиқ мениң тоғрилиқ ғевәт тарқатқан. Бу жүригимни ағритип, мени ғәм-әндишигә салди. Маңа немә үчүн хаинлиқ қилғанлиғини задила чүшинәлмидим». Сизниңму йеқин достуңиз яки туққиниңиз көңлүңизни ағритса, Һаннаниң мисалидин көп нәрсини үгинәләйсиз.

4. Һанна қандақ қийинчилиқларға дуч кәлгән?

⁴ Һаннаниң қийинчилиқлири көп еди. У нурғун жиллардин бу ян балилиқ болалмиған (Сам. 1-яз. 1:2). Шу заманда туғмас аял Худаниң ләнитигә учриған дәп һесаплинатти. Шуңа Һанна номустин бешини көтирәлмигән (Ярит. 30:1, 2). Йолдиши Әлқананиң Пининна исимлиқ йәнә бир аяли болған, у униңға бирнәччә бала туғуп бәргән. Бу Һаннаниң дәрдигә дәрт қошқан. Пининна Һаннаға һәсәт қилғачқа, уни дайим заңлиқ қилип, күн көрсәтмәтти (Сам. 1-яз. 1:6). Авал бу қийинчилиқларға бәрдашлиқ бериш Һанна үчүн бәк қийин болған. У қайғуға петип, «жиғлап һечнемә йемәйтти» вә униң көңли «қаттиқ азапланған» еди (Сам. 1-яз. 1:7, 10). Һанна тәсәллигә қандақ еришкән?

5. Дуа қилиш Һаннаға қандақ ярдәм бәргән?

⁵ Һанна Йәһва Худаға дуада дәрдини төккән. У дуа қилғандин кейин, алий роһаний Елиға әһвалини чүшәндүргән. У Һаннаға: «Теч-аман қайтқин, исраилниң Худаси Өзидин тилигән илтиҗайиңни иҗабәт қилғай»,— деди. Нәтиҗидә Һанна «чиқип, ғиза йеди вә шуниңдин кейин чирайида илгәркидәк ғәмкинлик көрүнмиди» (Сам. 1-яз. 1:17, 18). Дуа қилиш Һаннаниң қайта көңүл арамлиғиға еришишкә ярдәм бәргән.

6. Һаннаниң мисалидин вә Филипиликләргә 4:6, 7дин дуа тоғрилиқ немини үгинимиз?

⁶ Дуа қилиш арқилиқ қайта җан арамлиғиға еришәләймиз. Һанна Асмандики Атисиға узақ вақит дуа қилған (Сам. 1-яз. 1:12). Бизму Йәһва Худа билән узақ сөзлишип, Униңға ғәм-әндишилиримиз,  қорқунучлиримиз вә аҗизлиқлиримизни ейтип бәрсәк болиду. Дуа қилғанда булбулдәк сайрап, шаирлардәк чирайлиқ яки сөзмән кишиләрдәк сөзлишишимизниң һаҗити йоқ. Бәзидә биз Йәһва Худаға жиғлап, дәрдимизни төксәк болиду. Йәһва Худа һечқачан бизни тиңшаштин һерип қалмайду. Дуада қийинчилиқлиримиз тоғрилиқ ейтқанда, Паулниң Филипиликләргә 4:6, 7дики (оқуң) нәсиһитиниму есимиздин чиқармаслиғимиз керәк. Паул ейтқандәк, Йәһва Худаға дуа қилғанда биз миннәтдарлиқ билдүрүшимиз керәк. Йәһваға миннәтдар болушимизниң көп сәвәплири бар. Мәсилән, биз Йәһва Худаға һаятлиқ соғиси, чирайлиқ мәвҗудатлар, бизгә көрсәткән меһир-муһәббити вә әҗайип үмүт үчүн миннәтдармиз. Һаннаниң мисалидин йәнә немини үгинимиз?

7. Һанна йолдиши билән дайим нәгә барған?

⁷ Қийинчилиқлириға қаримастин, Һанна Йәһва Худаға ибадәт қилиш үчүн йолдиши билән дайим Шилоһқа барған еди (Сам. 1-яз. 1:1—5). Һанна муқәддәс чедирда болғанда, алий роһаний Елиниң Йәһва Худа дуайиңизға җавап бәргәй дәп ейтқан сөзи униңға тәсәлли бәргән (Сам. 1-яз. 1:9, 17).

8. Җамаәт учришишлири бизгә қандақ ярдәм берәләйду? Чүшәндүрүп бериң.

⁸ Учришишларға дайим қатнашсақ, қайта көңүл арамлиғиға еришәләймиз. Адәттә учришишниң бешида бурадәр Худаниң муқәддәс роһини сорап дуа қилиду. Течлиқ — муқәддәс роһниң мевисиниң бир қисми (Гал. 5:22). Ғәм-әндишиләргә қаримастин, җамаәт учришишлириға барсақ, Йәһва Худа вә етиқатдашлиримиз бизгә тәсәлли берип, көңүл арамлиғиға еришишимизгә ярдәм берәләйду. Йәһва Худа бизгә тәсәлли бериши үчүн дуа қилишимиз вә учришишларға қатнишишимиз бәк муһим (Ибр. 10:24, 25). Һаннаниң мисалидин йәнә қандақ савақ алалаймиз?

9. а) Һаннаниң әһвали өзгәрдиму? Чүшәндүрүп бериң. ә) Униңға немә ярдәм бәргән?

⁹ Һаннаниң қийинчилиғи дәрру һәл қилинмиған. Һанна муқәддәс чедирдин өйигә қайтип кәлгәндә, қайтидин Пининна билән бир өйдә яшашқа тоғра кәлгән. Бәлким, Пининнаниң Һаннаға болған муамилиси шу петичә өзгәрмигән. Шуңа Һаннаға Пининнаниң көңүл ағритидиған сөзлиригә чидашқа тоғра кәлгәнду. Бирақ Һанна илгирикидәк ғәмкин болмай, көңүл арамлиғини сақлап қалалиған. Һанна ғәм-тәшвишлирини Йәһва Худаға тапшурғандин кейин, башқа әндишә қилмиған. Һанна Йәһва Худаға таянған. Бираз вақит өтүп, Йәһва Худа Һаннани бәрикәтләп, униңға пәрзәнт бәргән (Сам. 1-яз. 1:19, 20; 2:21).

10. Һаннаниң мисалидин немини үгинәләймиз?

¹⁰ Қийинчилиқлиримиз һәл қилинмисиму, көңүл арамлиғиға еришәләймиз. Чин жүрәктин дуа қилишимиз вә учришишларға дайим қатнашқан болсақму, бәзи қийинчилиқлиримиз шу петичә қелиши мүмкин. Бирақ Һаннаниң мисалидин көргинимиздәк, Йәһва Худаниң бизгә тәсәлли беришигә һечнәрсә тосалғу болалмайду. Йәһва Худа бизни һечқачан унтумайду вә ахирида садақәтмәнлигимиз үчүн мукапатлайду (Ибр. 11:6).

11. Паулниң әндишә қилишиға қандақ сәвәпләр болған?

¹¹ Паулниң әндишә қилишиға көп сәвәпләр болған. Мәсилән, у етиқатдашларни яхши көргәчкә, қийинчилиқлири тоғрилиқ аңлап, улар үчүн ғәм-әндишә қилған еди  (Кор. 2-х. 2:4; 11:28). Әлчи сүпитидә хизмәт қилғанда, дүшмәнлири уни уруп-соқуп, түрмигә ташлиған. Шундақла у ғәм-әндишигә сәвәп болидиған озуқлуқниң йетишмәслигини баштин өткүзгән (Флп. 4:12). Паул кам дегәндә үч қетим кемә апитигә учриғанлиқтин, униң үчүн кемә сәпиригә чиқиш оңай болмиғанду (Кор. 2-х. 11:23—27). Паулға ғәм-тәшвиш билән күрәш қилишқа немә ярдәм бәргән?

12. Паулниң унчилик қаттиқ ғәм-әндишә қилмаслиғиға немә ярдәм бәргән?

¹² Паул етиқатдашларниң қийинчилиқларға дуч келиватқанлиғи үчүн әндишә қилсиму, уларниң қийинчилиқлирини һәл қилишни өз қолиға алмиған. Паул кичик пейил болған. У башқиларниң җамаәткә ғәмхорлуқ қилишини орунлаштурған. Мәсилән, у Тимотий вә Титустәк ишәнчлик бурадәрләргә көп вәзипиләрни тапшурған. Уларниң қилған ишлири Паулниң анчә ғәм-әндишә қилмаслиғиға сөзсиз ярдәм бәргән (Флп. 2:19, 20; Тит. 1:1, 4, 5).

13. Ақсақаллар Паулдин қандақ үлгә алалайду?

¹³ Башқилардин ярдәм сораң. Бүгүнки күндиму көйүмчан ақсақаллар Паулдин үлгә елип, қийинчилиқларға дуч келиватқан қериндашлар үчүн әнсирәйду. Лекин җамаәттикиләрниң һәммисигә ярдәм бериш ақсақалниң қолидин кәлмәйду. Ақсақал кичик пеиллиқни көрситип, бәзи вәзипилирини башқа ишәнчлик бурадәрләргә тапшуриду вә яш бурадәрләргә җамаәткә ғәмхорлуқ қилишни үгитиду (Тим. 2-х. 2:2).

14. Паул немә тоғрилиқ әнсиримигән вә биз униңдин немини үгинәләймиз?

¹⁴ Тәсәллигә муһтаҗ екәнлигиңизни иқрар қилиң. Паул кәмтәр болған, шуңа достлиридин ярдәм издигән, достлири болса униңға илһам бәргән. У «башқилар мени аҗиз дәп ойлап қалиду» дәп әнсиримигән. Филимунға язған хетидә Паул мундақ дегән: «Сениң меһир-муһәббитиң маңа көп хошаллиқ вә тәсәлли бәрди» (Флм. 7). Паул қийин чағларда униңға илһам бәргән башқа хизмәтдашлириниму тилға алған (Кол. 4:7—11). Тәсәллигә муһтаҗ екәнлигимизни кәмтәрлик билән иқрар қилсақ, етиқатдашлиримиз бизни қоллап-қувәтләйдиғанлиғи сөзсиздур.

15. Қийин вәзийәтләрдә Паул немә қилған?

¹⁵ Худа Сөзигә тайиниң. Паул Муқәддәс Язмилардин тәсәллигә еришәләйдиғанлиғини билгән (Рим. 15:4). Шундақла Паул  қийинчилиқларға дуч кәлгәндә Язмилардин даналиқ издигән (Тим. 2-х. 3:15, 16). Римда иккинчи қетим қамаққа елинғанда, Паул өлидиғиниға аз вақит қалғанлиғини сәзгән. Шундақ еғир вәзийәттә Паул немә қилған? У Тимотийниң «орам терә язмиларни» тезирақ елип келишини сориған еди (Тим. 2-х. 4:6, 7, 9, 13). Немә үчүн? Чүнки бу орам язмилар Ибраний Язмиларниң бир қисми болған. Паул буларни шәхсий үгиништә қолланған. Әгәр бизму Паулға охшаш Худа Сөзини дайим оқуп-үгәнсәк, мәйли қандақ қийинчилиқларға дуч кәлмәйли, Йәһва Худа бизгә Язмилар арқилиқ тәсәлли бериду.

16. Давут еғир гуна өткүзүп қойғандин кейин өзини қандақ һис қилған?

¹⁶ Давутниң виждани уни қаттиқ азаплиған. У Батшеба билән зина қилған вә униң ериниң өлтүрүлүшини орунлаштурған. Шундақла бу қилмишлирини йошурушқа тиришқан (Сам. 2-яз. 12:9). Бешида, у виждан азавиға пәрва қилмиған еди. Нәтиҗидә, Йәһва Худа билән болған мунасивити бузулуп, Давут қаттиқ азап чекип, һәтта ағрип қалған (Зәб. 32:3, 4). Давутниң еғир гунаси үчүн ғәм-тәшвиш қилмаслиғиға немә ярдәм бәргән вә еғир гуна өткүзүп қойсақ, бизгә немә ярдәм берәләйду?

17. Давутниң чин қәлбидин товва қилғанлиғи Зәбур 51:1—4тин қандақ көрүниду?

¹⁷ Кәчүрүм сорап дуа қилиң. Давут әң ахирида Йәһва Худаға дуа қилған. У чин қәлбидин товва қилип, гуналирини бойниға алған (Зәбур 51:1—4ни оқуң). Бу униң көңлигә арамлиқ берип, уни хошал қилған (Зәб. 32:1, 2, 4, 5). Еғир гуна қилип қойсиңиз, уни йошурушниң орниға, Йәһва Худаға дуа қилип, гунайиңизни очуқ ейтиң. Шундақ қилсиңиз, көңлүңиз хатирҗәм болуп, вижданиңиз сизни қаттиқ азаплимайду. Лекин Йәһва Худа билән мунасивитиңизни қайта тикләшни халисиңиз, пәқәтла дуа қилиш йетәрлик әмәс.

18. Давут Йәһва Худаниң җазасиға қандақ инкас қайтурған?

¹⁸ Җазани қобул қилиң. Йәһва Худа Натан пәйғәмбәрни Давутниң гунасини ашкарә қилиш үчүн әвәткәндә, Давут өзини ақлимиған яки гунасини еғир әмәстәк көрситишкә урунмиған. У пәқәт Батшебаниң  еригила әмәс, әң муһими Йәһва Худаға қарши гуна қилғанлиғини дәрру бойниға алған. Давут Йәһва Худаниң җазасини қобул қилған вә Йәһва уни кәчүргән (Сам. 2-яз. 12:10—14). Шуңа биз еғир гуна қилип қойсақ, ақсақаллар билән сөзлишишимиз керәк (Яқуп 5:14, 15). Өзүмизни ақлашқа тиришмаслиғимиз лазим. Җаза мәйли қандақ болсун, уни қанчә тез қобул қилип, берилгән мәслиһәтләрни әмәлийәттә қоллансақ, шунчә тез течлиқ вә хошаллиққа еришимиз.

19. Биз немә қилишқа қәтъий бәл бағлишимиз керәк?

¹⁹ Қилған гунайиңизни қайта қилмаслиққа қәтъий бәл бағлаң. Давут падиша өткүзгән гунасини қайта қилмаслиғи үчүн Йәһва Худаниң ярдимигә муһтаҗ екәнлигини чүшәнгән (Зәб. 51:7, 10, 12). Йәһва Худаниң кәчүрүмигә егә болғандин кейин, Давут натоғра ой-хияллардин нери турушни қарар қилған. Нәтиҗидә у көңүл арамлиғиға еришкән.

20. Йәһва Худаниң кәчүрүми үчүн миннәтдар екәнлигимизни қандақ көрситәләймиз?

²⁰ Кәчүрүм сорап дуа қилиш, җазани қобул қилиш вә бар күчимиз билән қайта шундақ гуна қилмаслиққа тиришиш арқилиқ Йәһва Худаниң кәчүрүми үчүн миннәтдар екәнлигимизни көрситимиз. Буларниң һәммисини қилсақ, қайтидин көңүл арамлиғиға еришимиз. Еғир гуна өткүзгән Джеймс буниң раст екәнлигигә көз йәткүзгән. У мундақ дәйду: «Ақсақалларға гунайим тоғрилиқ ейтип бәргәндә, йәлкәмдин еғир бир жүкни ғулитип ташливәткәндәк болдум. Қайтидин көңлүм арамлиқ тапти». Йәһва Худаниң «көңли сунуқларға йеқин» екәнлигини вә У «роһи езилгәнләрни қутқузидиғанлиғини» билиш бизгә зор тәсәлли бериду! (Зәб. 34:18).

21. Йәһва Худа бизгә тәсәлли бериши үчүн немә қилишимиз керәк?

²¹ Бу заманниң ахири йеқинлашқансири, бизниң ғәм-әндишилиримиз көпийиши мүмкин. Сизни бирәр нәрсә ғәм-тәшвишкә салса, дәрһал Йәһва Худадин ярдәм сорап дуа қилиң. Муқәддәс китапни пухта тәтқиқ қилиң. Һанна, Паул вә Давуттин үлгә елиң. Асмандики Атиңиздин ғәм-әндишиңизниң сәвәвини ениқлаш үчүн ярдәм сораң (Зәб. 139:23). Қийинчилиқлириңизни Йәһва Худаға тапшуруң. Болупму, уларни һәл қилиш яки вәзийәтни өзгәртиш қолуңиздин кәлмисә, жүкүңизни Йәһва Худаға ташлаң. Шундақ қилсиңиз, зәбур язғучисиға охшаш сизму: «Ичимдики көплигән ғәм-әндишиләр арисида, Сениң тәсәллилириң җенимни сөйүндүрди»,— дәп ейталайсиз (Зәб. 94:19).