1. ¿Baʼaxoʼob jeʼel u beetik k-chiʼichnaktaleʼ, yéetel baʼax jeʼel u káajal k-tuklikeʼ?

¿YAAN wa kʼiin ka wuʼuyik jach chiʼichnakech yoʼolal le baʼaxoʼob ku yúuchultechoʼ? * Maʼ xaaneʼ chiʼichnakech tumen yaan máax aʼaltech wa beettech junpʼéel baʼal beet u yaatal a wóol. Wa maʼ xaaneʼ le baʼaxoʼob a waʼalmaj wa a beetmoʼ ku beetik a chiʼichnaktal. Wa tsʼoʼok a kʼebantaleʼ jeʼel xan a chiʼichnaktaleʼ tumen ka tuklik maʼ ten u perdonartech Jéeoba. Yaan horaeʼ ku káajal a tuklik junpʼíit le fe yaantechoʼ wa jeʼel u káajal a tuklik kʼasaʼanecheʼ. Chéen baʼaleʼ, ¿jach wa beyoʼ?

2. ¿Baʼaxoʼob eʼesik u chiʼichnaktal máakeʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa minaʼan u fejiʼ?

² Koʼox ilik baʼax úuch tiʼ jujuntúul máakoʼob ku chʼaʼchiʼitaʼaloʼob teʼ Bibliaoʼ. Ana, u mamá profeta Samueleʼ jach muʼukʼaʼan kaʼach u fe. Kex beyoʼ jach yaachaj u yóol tumen ku sen aʼalaʼal baʼal tiʼ tumen juntúul máax yaan ichil u familia (1 Sam. 1:7). Apóstol Pablo xaneʼ jach muʼukʼaʼan u fe, baʼaleʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ ku «chiʼichnaktal tu yoʼolal tuláakal le múuchʼuliloʼoboʼ» (2 Cor. 11:28). Rey David xaneʼ jach yaabiltaʼab tumen Jéeoba tumen jach muʼukʼaʼan kaʼach u fe (Hech. 13:22). Kex  beyoʼ sen chiʼichnakchaj úuchik u kʼebantal (Sal. 38:4). Jéeobaeʼ tu líiʼsaj u yóoloʼob yéetel tu yáantoʼob utiaʼal maʼ u seguer u tuklikoʼob baʼax ku yúuchultiʼob. Koʼoneʼex ilik baʼax jeʼel k-kanik tiʼ le baʼax úuchtiʼoboʼ.

3. ¿Baʼaxten jeʼel k-chiʼichnaktal kéen aʼalaʼak baʼax kʼaas t-oʼolaleʼ?

³ Junpʼéel baʼax beetik u chiʼichnaktal máakeʼ letiʼe u beetaʼal u yaatal u yóol wa u yaʼalaʼal baʼal tiʼ tumen juntúul u amigo wa u láakʼtsil. Maʼ xaaneʼ k-chiʼichnaktal tumen saajkoʼon u xuʼulul k-bisikba tu yéetel. Yaan kʼiineʼ le máax beetik u yaatal k-óoloʼ maʼ u yóoliliʼ u beeteʼ, baʼaleʼ tumen maʼatech u kanáantik baʼax ku yaʼalikeʼ k-uʼuyik bey táan u loʼolomkoʼon «yéetel junpʼéel espadaeʼ» (Pro. 12:18). Chéen baʼaleʼ yaan kʼiineʼ u yóoliliʼ u yaʼalik baʼaloʼob utiaʼal u beetiktoʼon kʼaaseʼ. Bey úuchik tiʼ juntúul x-lóoʼbayan kiikoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Juntúul máax kin tuklik jach in amigaeʼ káaj u yaʼalik baʼaloʼob maʼ jaajtak tin woʼolal teʼ redes socialesoʼ. Sen yaachaj in wóol yoʼolal le baʼax tu beetoʼ. Maʼ tin naʼatik bix úuchik u kʼuchul u yóol u beetten junpʼéel baʼal beyoʼ». Wa juntúul k-amigo wa k-láakʼtsil ku beetik u yaatal k-óoleʼ jach jeʼel u yáantkoʼon le baʼax úuch tiʼ Anaoʼ.

4. ¿Baʼaxoʼob tu aktáantaj Ana?

⁴ Anaeʼ yaʼab baʼax tu aktáantaj ichil u kuxtal. Máan yaʼab años maʼ tu páajtal u yantal u paalal (1 Sam. 1:2). Tu kʼiinil le israelitaʼoboʼ jach suʼtsil u yilaʼal maʼ u yantal u paalal máak. Le oʼolal Anaeʼ ku yuʼubik jach mix baʼal u biilal (Gén. 30:1, 2). U tsʼookeʼ u yíichameʼ yaan uláakʼ u yatan, u kʼaabaʼeʼ Peniná, letiʼeʼ yaan kaʼach u paalal. Tsʼoʼoleʼ Penináeʼ u pʼekmaj Ana yéetel ku ‹sen burlartik utiaʼal ka lúubuk u yóol› (1 Sam. 1:6). Lelaʼ jach ku beetik u lúubul u yóol Ana, tsʼoʼoleʼ «ku sen okʼol yéetel ku pʼáatal maʼ tu janal». Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ pʼáat «jach táaj lubaʼan u yóol» (1 Sam. 1:7, 10). ¿Baʼax líiʼs u yóol Ana?

5. ¿Bix áantaʼabik Ana tumen le oraciónoʼ?

⁵ Anaeʼ tu tsikbaltaj tiʼ Jéeoba baʼax beetik u chiʼichnaktal yéetel u yaatal u yóol. Ka tsʼoʼok u beetik u oracióneʼ tu yaʼalaj tiʼ Elí, u maas nojchil le sacerdoteʼob, baʼax le ku yúuchultiʼoʼ. Elí túuneʼ tu yaʼalajtiʼ: «Ka xiʼiktech utsil, ka tsʼaʼabaktech tumen u Dios u kaajil Israel le baʼax ta kʼáatajtiʼoʼ». ¿Baʼax úuch ka tsʼoʼoki? Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Anaeʼ «lukʼ teʼeloʼ suunajeʼ  ka jaani, yéetel maʼ kaʼa lúub u yóoliʼ» (1 Sam. 1:17, 18). Jeʼex túun k-ilkoʼ le oraciónoʼ le áant utiaʼal ka xuʼuluk u sen tuklik le baʼax ku yúuchultiʼoʼ.

6. 1) ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le bix úuchik u orar Anaoʼ? 2) Le baʼax ku yaʼalik Filipenses 4:6 yéetel 7, ¿baʼax ku kaʼansiktoʼon yoʼolal le oraciónoʼ?

⁶ Wa k-orar mantatsʼeʼ yaan u xuʼulul k-sen tuklik baʼax ku yúuchultoʼon. Anaeʼ xáanchaj táan u orar tu táan Jéeoba (1 Sam. 1:12). Toʼon xaneʼ kéen orarnakoʼoneʼ jeʼel u xáantal táan k-tsikbaltik tiʼ Jéeoba baʼax chiʼichnakkúuntikoʼon, baʼax beetik k-sajaktal yéetel baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak k-beetmiʼ. Kéen orarnakoʼon tiʼ Jéeobaeʼ maʼ tsaaj k-yéeyik tʼaanoʼob jach jatsʼutstakiʼ mix unaj k-sen chiʼichnaktal yoʼolal cada tʼaan kun meyajtoʼoniʼ. Maʼ xaaneʼ hasta jeʼel k-okʼol le táan k-tsikbaltiktiʼ bix k-uʼuyikbaoʼ. Kex beyoʼ Jéeobaeʼ maʼatech u náakal u yóol u yuʼuboʼon. Baʼaleʼ kéen orarnakoʼon tiʼ Jéeobaeʼ maʼ chéen unaj k-aʼaliktiʼ baʼaxoʼob chiʼichnakkúuntikoʼoniʼ, unaj xan k-beetik le baʼax ku yaʼalik Filipenses 4:6 yéetel 7 (xoke). Teʼ tekstoaʼ Pabloeʼ tu yaʼalaj kʼaʼabéet xan k-tsʼáaik gracias tiʼ Dios kéen orarnakoʼon. Jéeobaeʼ yaʼab baʼax u tsʼaamajtoʼon: le kuxtaloʼ, le baʼaxoʼob u beetmoʼ, le jatsʼuts baʼaxoʼob u yaʼalmaj u beetkoʼ yéetel ku yeʼesiktoʼon u nojoch yaabilaj. Le oʼolal jach unaj k-tsʼáaik gracias tiʼ yoʼolal le baʼaloʼobaʼ. ¿Baʼax uláakʼ jeʼel k-kanik tiʼ Anaeʼ?

7. ¿Baʼax suuk u beetik kaʼach Ana?

⁷ Kex jach yaj baʼax ku yúuchul tiʼ Anaeʼ suuk u láakʼintik u yíicham kéen xiʼik Siló u adorart Jéeoba (1 Sam. 1:1-5). Letiʼeʼ tiaʼan teʼ tabernáculo ka aʼalaʼabtiʼ tumen Elí ka béeychajak le baʼax tu kʼáataj tiʼ Jéeobaoʼ (1 Sam. 1:9, 17).

8. Tsol bix jeʼel u yáantkoʼon le muchʼtáambaloʼoboʼ.

⁸ Wa mantatsʼ k-bin muchʼtáambaleʼ yaan u xuʼulul k-sen tuklik baʼax ku yúuchultoʼon. U suukileʼ kéen beetaʼak le oración tu káajbal le muchʼtáambaloʼ ku kʼáataʼal tiʼ Jéeoba ka u tsʼáatoʼon u espíritu santo. Le jeetsʼeliloʼ táakaʼan ichil le jatsʼuts modos ku beetik u yantal tiʼ máak le espíritu santooʼ (Gál. 5:22). Wa k-bin muchʼtáambal kex yaachajaʼan k-óoleʼ jeʼel u líiʼsaʼal k-óol tumen Jéeoba yéetel le sukuʼunoʼoboʼ. Lelaʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal ka xuʼuluk k-sen tuklik le baʼax ku yúuchultoʼonoʼ. Le oración yéetel le muchʼtáambaloʼoboʼ letiʼe baʼaxoʼob maases ku meyaj tiʼ Jéeoba utiaʼal u tsʼáaiktoʼon jeetsʼeliloʼ (Heb. 10:24, 25). Koʼoneʼex ilik uláakʼ baʼax jeʼel k-kanik tiʼ Anaeʼ.

9. ¿Baʼax maʼ xuʼul u muʼyajtik Anaiʼ, yéetel baʼax áante?

⁹ Le baʼax beetik u yaatal u yóol Anaoʼ maʼ séeb máaniʼ. Tumen le ka suunajeʼ Penináeʼ láayliʼ tiaʼan ichil u familiaeʼ. Tsʼoʼoleʼ mix tuʼux ku yaʼalik teʼ Biblia wa kʼexpaj u modos le koʼolelaʼ. Le oʼolal Anaeʼ maʼ xaaneʼ seguernaj u yuʼubik bix u yaʼalaʼal baʼal tiʼ tumen Peniná. Kex beyoʼ Anaeʼ anchaj jeetsʼelil tiʼ. Kʼaʼajaktoʼoneʼ úuchik u pʼatik tu kʼab Jéeoba le baʼax ku aktáantikoʼ xuʼul u sen chiʼichnaktal. Anaeʼ jach u yojel uʼuyaʼab u oración tumen Jéeoba, lelaʼ le áant utiaʼal u yantal jeetsʼelil tiʼ. Ka máan kʼiineʼ Jéeobaeʼ tu núukaj le oración tu beetaj Anaoʼ ka anchaj u paalal (1 Sam. 1:19, 20; 2:21).

10. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax úuch tiʼ Anaoʼ?

¹⁰ Jeʼel u páajtal k-uʼuyik jeetsʼelil kex láayliʼ táan k-aktáantik baʼax beetik k-muʼyajeʼ. Kex ka orarnakoʼon yéetel ka xiʼikoʼon muchʼtáambaleʼ yaan horaeʼ maʼ tu jáan utstal le baʼax k-aktáantikoʼ. Le baʼax úuch tiʼ Anaoʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ Jéeobaeʼ jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal u xuʼulul k-sen tuklik le baʼaxoʼob ku yúuchultoʼonoʼ. Letiʼeʼ mix bikʼin ken u pʼatoʼon yéetel yaan u kʼuchul u kʼiinil u tsʼáaik baʼaloʼob maʼalobtak tiʼ le máaxoʼob meyajtikoʼ (Heb. 11:6).

11. ¿Baʼaxoʼob beet u chiʼichnaktal apóstol Pablo?

¹¹ Yaʼab baʼax beet u chiʼichnaktal Pablo. Tumen u yaabiltmaj le sukuʼunoʼoboʼ jach chiʼichnakchaj yoʼolal le baʼaxoʼob ku muʼyajtikoʼoboʼ (2 Cor. 2:4; 11:28). Le táan u meyajtik Jéeobaoʼ yaʼab u téenel jaʼajatsʼaʼabi yéetel kʼaʼal cárcel. Tumen tu máansaj óotsilileʼ jach chiʼichnakchaji (Fili. 4:12). Tsʼoʼoleʼ tumen kex óoxtéen wal búul le barco tuʼux ku binoʼ, maʼ xaaneʼ ku sajaktal cada ken viajarnak tiʼ barco (2 Cor. 11:23-27). ¿Baʼax áante?

12. ¿Baʼax tu beetaj Pablo utiaʼal maʼ u seguer u sen chiʼichnaktal?

¹² Pabloeʼ maʼ xuʼul u tuukul tiʼ le baʼaxoʼob ku aktáantik kaʼach le sukuʼunoʼoboʼ, baʼaleʼ tumen kabal u yóoleʼ, u yojel maʼ tu páajtal u láaj utskíintik chéen tu juunal. Le oʼolal tu kʼáataj áantaj tiʼ uláakʼ sukuʼunoʼob. Tumen jach ku confiar Pablo tiʼ Timoteo yéetel tiʼ Titoeʼ tu kʼubéentajtiʼob ka u kanáantoʼob le múuchʼuliloʼoboʼ. Úuchik u yáantaʼal tumen le sukuʼunoʼobaʼ, Pabloeʼ xuʼul u sen chiʼichnaktal (Fili. 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5).

13. Le ancianoʼoboʼ, ¿bix jeʼel u beetkoʼob jeʼex Pabloeʼ?

¹³ Unaj k-kʼáatik áantaj. Teʼ kʼiinoʼobaʼ yaʼab ancianoʼob ku chiʼichnaktaloʼob jeʼex Pabloeʼ. Tumen jach u yaabiltmoʼob le sukuʼunoʼoboʼ kéen u yojéeltoʼob yaan baʼax ku muʼyajtikoʼobeʼ jach ku yaatal u yóoloʼob. U jaajileʼ juntúul ancianoeʼ maʼ tu páajtal u yutskíintik chéen tu juunal tuláakal le baʼax ku aktáantik le sukuʼunoʼoboʼ. Baʼaleʼ wa kabal u yóoleʼ yaan u yaʼalik ka áantaʼak tumen uláakʼ sukuʼunoʼob noʼojaʼanoʼob yéetel yaan u kaʼansik le táankelmoʼob u kanáantoʼob u tamanoʼob Diosoʼ (2 Tim. 2:2).

14. ¿Baʼax maʼ suʼlakchaj u beet Pabloiʼ, yéetel baʼax k-kanik tiʼ le baʼax tu beetoʼ?

¹⁴ Maʼ unaj k-tuklik wa jeʼel k-béeytal chéen t-juunaleʼ. Pabloeʼ jach kabal u yóol kaʼachi, le oʼolal tu yaʼalaj tiʼ u amigoʼob ka áantaʼak. Kex yaan máaxoʼob tu yaʼaloʼob jach tu patuba úuchik u kʼáatik áantaj tiʼ u maasileʼ, letiʼeʼ maʼ suʼlakchaj u beetiʼ. Ka tu túuxtaj junpʼéel carta tiʼ Filemóneʼ tu yaʼalaj: «Jach kiʼimakchaj in wóol yéetel jach líikʼ in wóol ka tin wuʼuyaj u yúuchul tʼaan tiʼ le yaabilaj yaantechoʼ» (File. 7). Uláakʼ juntéeneʼ tu chʼaʼchiʼitaj u kʼaabaʼ u amigoʼob líiʼs u yóol le táan u muʼyajoʼ (Col. 4:7-11). Wa k-eʼesik kabal óolal yéetel k-naʼatik kʼaʼabéet k-áantaʼaleʼ, le sukuʼunoʼoboʼ yéetel kiʼimak óolal ken u yáantoʼonoʼob.

15. ¿Baʼax áant Pablo le ka yaachaj u yóoloʼ?

 ¹⁵ Wa k-creertik baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ yaan u líikʼil k-óol. Pabloeʼ u yojleʼ wa ku xokik u Tʼaan Dioseʼ yaan u líikʼil u yóol (Rom. 15:4). Tsʼoʼoleʼ jeʼel u yantal xan u naʼat utiaʼal u aktáantik jeʼel baʼalak ka úuchuk ichil u kuxtaleʼ (2 Tim. 3:15, 16). U tsʼook kaʼatéen ka bisaʼab kʼalbil Romaeʼ u yojel yaan u kíimsaʼal. ¿Baʼax tu beetaj kex jach yaachajaʼan wal u yóoleʼ? Tu yaʼalaj tiʼ Timoteo ka xiʼik ilbil yéetel ka bisaʼak «le rolloʼob» tiʼoʼ (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13). ¿Baʼaxten? Maʼ xaaneʼ tumen le rolloʼoboʼ ku taasik le Tsʼíiboʼob ich Hebreooʼ, le oʼolal jeʼel u meyajtiʼ utiaʼal u xakʼalxookeʼ. Wa k-xakʼalxoktik mantatsʼ le Biblia jeʼex Pablooʼ, Jéeobaeʼ yaan u beetik u líiʼsaʼal k-óol tumen le baʼaxoʼob k-xokikoʼ. Tsʼoʼoleʼ kex jeʼel bukaʼaj yajil le baʼax k-aktáantikoʼ Jéeobaeʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-sen chiʼichnaktal.

16. ¿Bix tu yuʼubiluba David úuchik u kʼebantal?

¹⁶ Davideʼ jach chiʼichnakchaj u conciencia úuchik u kʼebantal. Letiʼeʼ anchaj baʼax u yil yéetel Bat-Seba yéetel tu túuxtaj kíimsbil Urías, u yíicham Bat-Seba. Tsʼoʼoleʼ xáanchaj u taʼakmaj baʼax u beetmaj (2 Sam. 12:9). Ka káajeʼ kex chiʼichnak u concienciaeʼ maʼ tu beetaj u cuentailiʼ, pero leloʼ tu beetaj u náachtal tiʼ Jéeoba, u sen lúubul u yóol yéetel u sen kʼojaʼantal (Sal. 32:3, 4). ¿Baʼax tu beetaj utiaʼal maʼ u sen chiʼichnaktal? Le baʼax tu beetoʼ, ¿bix jeʼel u yáantkoʼon wa k-lúubul tiʼ junpʼéel nojoch kʼebaneʼ?

17. Le baʼax ku yaʼalik Salmo 51:1 tak 4, ¿bix u yeʼesik arrepentirnaj David yéetel u jaajil u yóol?

¹⁷ Unaj k-kʼáat óoltik tiʼ Jéeoba ka u perdonartoʼon. Davideʼ orarnaj tiʼ Jéeoba, tu láaj aʼalaj le kʼebanoʼob u beetmoʼ yéetel tu kʼáat óoltajtiʼ ka perdonartaʼak (xok Salmo 51:1-4). Ka tsʼoʼok u tsikbal yéetel Jéeobaeʼ xuʼul u sen chiʼichnaktal (Sal. 32:1, 2, 4, 5). Wa tsʼoʼok k-kʼebantaleʼ maʼ unaj k-taʼakikiʼ, baʼaxeʼ unaj k-aʼalik tu séebaʼanil tiʼ Jéeoba. Beyoʼ yaan u xuʼulul u sen chiʼichnaktal k-conciencia yéetel yaan k-uʼuyikba maʼalob. Chéen baʼaleʼ wa maʼ k-kʼáat náachtal tiʼ Jéeobaeʼ yaan uláakʼ baʼax ku páaʼtaʼal ka k-beete.

18. ¿Baʼax tu beetaj David ka tsolnuʼuktaʼab tumen Jéeoba?

¹⁸ Unaj k-chaʼik k-tsolnuʼuktaʼal. Ka túuxtaʼab Natán tumen Jéeoba u tsolnuʼukt Davideʼ  maʼ tu kaxtaj baʼax u yaʼal utiaʼal u yeʼesik maʼ kʼaas baʼax tu beetiʼ. Tu yaʼaleʼ tsʼoʼok u kʼebantal tu contra Urías bey xan tu contra Dios. Tsʼoʼoleʼ tu kʼamaj le tsolnuʼuk yéetel le castigo tsʼaʼabtiʼoʼ, le oʼolal perdonartaʼab tumen Jéeoba (2 Sam. 12:10-14). Wa tsʼoʼok k-kʼebantaleʼ unaj k-aʼalik tiʼ le ancianoʼob tsʼaʼanoʼob tumen Jéeoba utiaʼal u kanáantoʼob le múuchʼuliloʼ (Sant. 5:14, 15). Maʼ unaj k-aʼalik maʼ tiʼ toʼon anchaj u culpailiʼ. Tsʼoʼoleʼ wa tu séebaʼanil k-kʼamik le tsolnuʼuk yéetel k-beetik baʼax kʼaʼabéet utiaʼal maʼ u xuʼulul k-bisikba yéetel Jéeobaoʼ yaan u kaʼa kiʼimaktal k-óol yéetel yaan u xuʼulul k-sen chiʼichnaktal.

19. ¿Baʼax unaj k-chʼaʼtuklik maʼ k-kaʼa beetik?

¹⁹ Unaj k-chʼaʼtuklik maʼ k-kaʼa lúubul tiʼ le kʼebanoʼ. Rey Davideʼ u yojel deporsi kʼaʼabéet u yáantaj Jéeoba utiaʼal maʼ u kaʼa lúubul tiʼ le kʼebanoʼ (Sal. 51:7, 10, 12). Ka perdonartaʼab tumen Jéeobaeʼ tu chʼaʼtuklaj maʼ u tuukul tiʼ baʼaloʼob jeʼel u beetik u kaʼa lúubul tiʼ kʼebaneʼ. Úuchik u beetik beyoʼ xuʼul u chiʼichnaktal u conciencia yéetel anchaj jeetsʼelil tiʼ.

20. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-eʼesik k-tsʼáaik gracias tiʼ Jéeoba ikil u perdonarkoʼon?

²⁰ Kéen k-kʼáat tiʼ Jéeoba ka u perdonartoʼon, kéen k-kʼam u tsolnuʼukoʼob yéetel kéen k-kanáant maʼ k-kaʼa lúubul tiʼ kʼebaneʼ, k-eʼesik jach k-tsʼáaik u graciasil tiʼ ikil u perdonarkoʼon. Kéen k-kʼam le áantaj ku tsʼáaiktoʼon Jéeobaoʼ ku xuʼulul k-sen chiʼichnaktal. Bey úuchik tiʼ James, juntúul sukuʼun lúub tiʼ junpʼéel nojoch kʼeban. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Ka tsʼoʼok in waʼalik tiʼ le ancianoʼob tsʼoʼok in kʼebantaleʼ, tin wuʼuyaj bey sáalchaj in kuucheʼ. Tin wuʼuyaj jujunpʼíitil xuʼul in sen chiʼichnaktal». Jach ku líikʼil k-óol k-ojéeltikeʼ «Jéeobaeʼ naatsʼ yanil tiʼ le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ» yéetel «ku yáantik le máaxoʼob yaachajaʼan u yóoloʼoboʼ» (Sal. 34:18).

21. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-chaʼik u yáantkoʼon Jéeoba?

²¹ Jeʼex u bin u náatsʼal u kʼiinil u xuʼulsaʼal le yóokʼol kaabaʼ, yaan u maas yaʼabtal le chiʼichnakiloʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ kéen chiʼichnakchajkecheʼ tu séebaʼanil unaj a kaxtik u yáantaj Jéeoba. Unaj xan k-tsʼáaik k-óol k-xakʼalxokt sáamsamal le Bibliaoʼ. Unaj xan k-kaanbal tiʼ le baʼax tu beetaj Ana, Pablo yéetel Davidoʼ. Tsʼoʼoleʼ unaj k-kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u yáantoʼon k-il baʼax beetik k-sen chiʼichnaktal (Sal. 139:23). Chaʼa u yáantkech Jéeoba, maases wa ka wuʼuyik maʼ ta kaxtik baʼax a beete. Wa ka beetkeʼ yaan a wuʼuyikaba jeʼex le salmista tu yaʼalaj: «Le ka jach chiʼichnakchajeneʼ ta líiʼsaj in wóol, ta tranquilizarten» (Sal. 94:19).