Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

Mulondo wa uma uze uli ni jina lia Beleshazare

Unachinyingika Nyi?

Unachinyingika Nyi?

Kuchi akwa-kushikulula anatayiza mulimo wa Beleshazare mu Babilonia?

Ha miaka yinji, akwa kuhamika Mbimbiliya te kakwamba ngwo, Mwanangana Beleshazare anatongola mu mukanda wa Daniele te katwamineko. (Danie. 5:1) Ayo te kakwamba chocho mumu akwa-kushikulula te kanda achiwana kama yuma yize yinasolola ngwo iye kapwileko. Alioze, ha mwaka 1854 yuma yiyalumuka. Mumu liaka?

Ha mwaka wacho, chilolo wa ku Grã-Bretânha avuluka ngwo, John George Taylor, yashikulwola mu yikulu ya mbonge ya Ur, yize yili hakamwihi ni Iraque. John yawana yimwe yihanda ya uma muchima lia umwe kaposhi munene, yihanda yacho te yisuku ndambu. Nawa ha yihanda yacho te hali sona. Ha chihanda chimwe, te hali hakusoneka yimwe yilemba yize te akulembela Nabonido Mwanangana wa Babilonia ni mwanenyi wa mukulwana Beleshazare hanga apwe ni mwono wa miaka yinji. Chipwe akwa-kuhamika Mbimbiliya yatayiza sona jacho; yuma yino ashikulwile yahanyine shindakenyo ngwo, Beleshazare kapwileko lume.

Mbimbiliya kuyishi kwamba wika ngwo, Beleshazare kapwileko, alioze yinambe nawa ngwo, kapwile Mwanangana. Akwa kuhamika Mbimbiliya yahangulula nawa. Chakutalilaho, ha mwaka wa 1875, mukwa mana avuluka ngwo William Talbot, yasoneka ngwenyi, atu amwe te kakutayiza ngwo “Bel-sar-ussur [Beleshazare] kayulile ha shimbu limuwika ni tato, Nabonido. Alioze, kushi nichimwe chuma chize chinasolola sango jacho.”

Chikuma chino kachilumbunwine kanawa ni ukwaso wa yihanda yikwo ya uma yize ashikulwile. Yihanda yacho yasolwele ngwo, tato ya Beleshazare, Mwanangana Nabonido, kakatukile mu Babilonia, nawa yalinga miaka yinji, mba yahiluka. Yika yalingiwile mu Babilonia ha mashimbu waze iye te keshimo? Umwe mukanda (Encyclopaedia Britannica) unambe ngwo: “Muze Nabonido ayile mu chifuchi cheka, kahichikile wata wenyi ni amwe maswalale mu moko ja Beleshazare.” Ha chino, Beleshazare yaputuka kuyula mu Babilonia ha mashimbu jacho. Kashika, Alan Millard mukwa-kushikulula, nawa mukwa-mana ha malimi ambile ngwenyi, “hinamona mumu liaka sango ja yishima ni mikanda yikwo, ngwe mukanda wa Daniele yakuvuluka Beleshazare ngwo, ‘Mwanangana.’”

Kwamba pundu, atu ja Zambi kakutayiza ngwo, sango ja mu mukanda wa Daniele jili jamwenemwene mumu uli wakuhwima kuli Zambi nawa unalingi chihanda mu Mbimbiliya.—2 Timo. 3:16.