EVAỌ ikpe buobu, ahwo nọ a rẹ vro ẹme Ebaibol a ta nọ Bẹlshaza ovie na, ọnọ a fodẹ evaọ obe Daniẹl na ọ rria akpọ na ẹdẹvo ho. (Dan. 5:1) A ta ere keme ahwo nọ a rẹ tọ gwọlọ eware anwae a ruẹ oware ovuovo nọ u dhesẹ nọ ohwo yena ọ ginẹ rria akpọ na ẹdẹvo ho. Rekọ a nwene iroro evaọ 1854. Fikieme?

Evaọ ukpe yena, ohwo ologbo egọmeti Britain nọ a re se J. G. Taylor ọ kiẹ eware anwae jọ riwi evaọ ẹwho Ur ọrọ oke anwae, onọ o rrọ ofẹ obọze ovatha-ọre Iraq enẹna. Ọzae nana ọ jọ eware anwae nọ e jọ uwou ulogbo jọ kiẹ ku ekwakwa nọ a rọ ọviẹ ma gheghelie wọhọ othẹ. Ọvuọvo o theri te enwenọ okẹkẹe evabọ, yọ a kere eware fihọ uke rai. Oware jọ nọ a kere fihọ ọjọ họ, ẹro uzuazọ uthethei nọ a lẹ kẹ Nabonidọs, ovie Babilọn gbe ọmọzae ọkpako riẹ nọ a re se Bẹlshaza. Makọ egba-avro dede a rọwo nọ oware nọ a kiẹ ku na u gine dhesẹ nọ Bẹlshaza ọ rria akpọ na oke jọ.

Rekọ orọnọ Ebaibol na ọ ta nọ Bẹlshaza ọ rria akpọ na ọvo ho, ọ ta re inọ ọ jọ ovie. Egba-avro a jẹ vro onana re. Wọhọ oriruo, ọgba-eriariẹ jọ nọ a re se William Talbot o kere evaọ oware wọhọ 1875 inọ, ahwo jọ a be ta nọ “Bel-sar-ussur [Bẹlshaza] avọ ọsẹ riẹ Nabonidọs a su oke ovona. Rekọ uvumọ oware u dhesẹ nọ onana yọ uzẹme he.”

Avro nana o kuhọ nọ a jọ ekwakwa nọ a rọ ọviẹ ma na ruẹ nọ Nabonidọs ovie na, ọsẹ Bẹlshaza ọ jọ erẹ evaọ orẹwho ofa ikpe buobu. Eme ọ via evaọ etoke nana nọ ọ jọ ẹkwotọ riẹ hẹ na? Obe na Encyclopædia Britannica o ta nọ: “Okenọ Nabonidọs ọ jọ orẹwho ofa, o mu uvie na gbe egbaẹmo riẹ buobu họ Bẹlshaza obọ.” Onana u dhesẹ nọ Bẹlshaza avọ ọsẹ riẹ a gbe je su Babilọn evaọ oke yena. Oyejabọ nọ ọgba-uwuhrẹ nọ a re se Alan Millard nọ ọ rẹ tọ gwọlọ eware anwae, ọ rọ ta nọ u kiehọ gaga inọ “a jọ Obe Daniẹl se Bẹlshaza ‘ovie.’”

Rekọ uzẹme riẹ họ, oware nọ mai idibo Ọghẹnẹ ma jọ Ebaibol na ruẹ họ onọ o be mae kẹ omai imuẹro inọ obe Daniẹl yọ obe nọ a re fievahọ nọ a rọ ẹzi Ọghẹnẹ kere.​—2 Tim. 3:16.