Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Eribumba eririko erina lya Belsasari

Wunalhue Wasi?

Wunalhue Wasi?

Ebyakera ebikathakulhawa omwa kithaka bikakakasaya bithi omubiiri wa Belsasari owe Babeli?

AHABW’EMYAKA mingyi, abakahakanisaya e Biblia babiribugha bathi Omwami Belsasari, oyukanibweko omwa kitabu kya Danieli, syali athabyaho. (Dan. 5:1) Bikirirye ekyo kundi abakasekulhaya ebyakera eby’omwa kithaka sibali kanganaya indi anabereho. Aliwe, ekyo mukyahinduka omwa 1854. Busana naki?

Omo mwaka oyo, omuthabali owe Britain ya J. G. Taylor mwabumbura ebindu birebe omwa tawuni ya kera eya Ur, lino eyikahulhawa mwa southern Iraq. Omwa kinyumba kinene, mwabanamo amalegha awali ng’omuliha aw’amabumba. Amalegha ayo, obuli lighuma lyabya ly’obuuli bw’esyoinji ini (sentimita 10), ikunahandikire. Okwa lighuma kwabya ikunahandikire omusabe ow’engebe nyiri y’Omwami we Babeli Nabonido na mughalha wiwe omukulhu ya Belsasari. N’abakahakanisaya mubaligha: Eribumbura eri likakanganaya ngoku Belsasari anabyaho.

Aliwe, e Biblia yikabugha yithi Belsasari anabyaho kandi yithi abya mwami. Kandi abahakani bakathika-thikira n’ekyo. Ng’eky’erileberyako, omwa kighonye kye 19, omunya-seyansi ya William Talbot mwahandika athi abandi bakabugha bathi “Belsasari mwathabalha oko buthuku bughumerere na thatha wiwe ya Nabonido. Aliwe sihali bwema n’obuke obukakakasaya ekyo.”

Aliwe, erithendi lighirana eryo mulyahwaho, omughulhu ebihandikire okwa wandi mabumba byakanganaya ngoku thatha wa Belsasari, Omwami Nabonido, mwalhua omwa Babeli habw’emyaka mirebe. Mubyabya bithi okwa buthuku obo? Ekitabu Encyclopaedia Britannica kikabugha kithi: “Omughulhu Nabonido atsaha, mwaha Belsasari y’ekithumbi ky’obwami n’ekitsweka kinene ky’amahe wiwe.” Neryo, okwa buthuku obu, Belsasari mwabya ng’oyuwamathabalha na Thatha wiwe e Babeli. Neryo, abakathakulha ebyakera eby’omwa kithaka n’omusomi w’omubughe ya Alan Millard bakabugha bathi kihikire “Ekitabu kya Danieli eryahulha Belsasari mo ‘mwami.’”

Nomwabine, okwa baghombe ba Nyamuhanga, obwema obukabakakasaya ngoku ekitabu kya Danieli ni ky’eriyikethera kandi kyasondolibawa na Nyamuhanga buli omwa Biblia yonyine-nyine.—2 Tim. 3:16.