Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

Cakubumba palembetwe liina lyakwe Beloshasa

Sa Mulicishi?

Sa Mulicishi?

Ino nshiinshi shitondesha kwaamba ayi Beloshasa wakalingaako alimwi ayi wakalinga mwaami ku Babiloni?

KWA myaaka iinji, beshikupikisha makani amu Baibo bakalinga kwaamba ayi Beloshasa, uyo wakaambwa mulibuku lya Danyelo, taakalingaako. (Danye. 5:1) Bakalinga kushoma ayi taakalingaako mukwiinga beshikukaba shakukabakaba tabakwe kucanawo makani atondesha ayi ncakwiila wakalingaako. Nacibi boobo, ishi shakaaluka mu 1854. Ino nceebonshi?

Mumwaaka weenka uyu, shikwiimikaninaako cishi ca Britain J G. Taylor wakaya mumatongo a ndabala yakale kale ya Ulu iyo iitwa ayi southern Iraq pacecino ciindi. Shikwiimikaninaako cishi uyu wakacana shakubumba shiinji mundabala yeenka iyi. Shakubumba ishi shakalinga kulaampa masentimita ashika ku 10, shakalinga kulembetwe maswi muci cuneiform. Pacakubumba comwi, pakalinga kulembetwe amupailo wakwaamba ayi Mwaami waku Babiloni Nabonidasi alimwi amwanaakwe munenebantu Beloshasa, bekale myaaka iinji. Beshikupikisha abalo bakasuminisha kwaamba ayi: Makani akalinga kulembetwe pashakubumba ishi nshebakacana alatondesha ayi ncakwiila Beloshasa wakalingaako.

Nacibi boobo, Baibo taitondeshibo ayi Beloshasa wakalingaako, sombi ilatondesha akwaamba ayi wakalinga mwaami. Beshikupikisha alimwi bakatalika kutoonsha. Kucakubonenaako, camu mwaaka wa 1875, William Talbot uyo wakalinga ushi sayansi wakalemba ayi bamwi balaamba ayi “Beloshasa wakalinga kweendelesha paciindi comwi abaishi ba Nabonidasi abo bakalinga baami. Nacibi boobo, taakuwo makani atondesha ayi ncakwiila bakalinga kweendelesha paciindi comwi.”

Makani aya bakanyumfwishisha kabotu ndyebakacana maswi akalinga kulembetwe pashakubumba shimwi ayo akatondesha ayi ba Nabonidasi baishi Beloshasa, tabakalingaamo mu Babiloni kwa myaaka iinji. Ino ngani wakalinga kweendelesha Nabonidasi ndyaatakalingaawo? Libuku lya Encyclopaedia Britannica lilaamba ayi “Nabonidasi ndyaakaya kucishi cimwi, wakashiya bweendeleshi alimwi abashilumamba bakwe mumaansa akwe Beloshasa.” Aboobo paciindi ici Beloshasa wakalinga kweendelesha pomwi a Mwaami Nabonidasi mu Babiloni. Nceceeco Allan Millard uyo wakalinga shikukaba shakukabakaba alimwi shikwiiya mishobo ncakaambila ayi cakalingabo kabotu kwaamba ayi “mulibuku lyakwe Danyelo, Beloshasa wakalinga kwiitwa ayi ‘mwaami.’”

Nacibi boobo, cicafwa basebenshi bakwe Lesa kushoma kwaamba ayi makani aambwa mulibuku lyakwe Danyelo ngancine alimwi akatanjililwa a Lesa, mbumboni mbotucana mu Baibo.—2 Timo. 3:16.