Pa myaka imivule wano wakalengulula e Baibolo, walanda ukuti Imfumu Belshazari yino yalumbulwa mwe Baibolo mwi buku lya kwe Daniel walinji amuntu wakwelenganya vye, asitela aweko. (Dan. 5:1) Cino calenzile walanda wo-o amuno waweni ukuti wano wakazyula ivya kuzyula zyula watazanilepo uwusinincizyo uwuli wonsinye uwa kulanjilila ukuti akuno walinji. Lelo kwalinji cimwi cino cizile acicitika mu 1854 cino calenzile wasininicizye ukuti e Belshazari akuno walinji. Acani cino cacitisile?

Mwe wulyanye umwaka, e John George wino wimililangako uwuteko wa Britain wayile mu kuvwambilizyako vimwi mu musumba uwukaali uwa Uri, wuno pe yo-o impindi wawa mu Iraq. Cino wazanile camuzungusizye. Wizile azana amawe yivuu lyi wumba. Iliwe lyonga lyatalimfile amasentimita 10, swinya palemvilwe ivilembo. Pe yamwi amawe palemvilwe ipepo lino awantu wapepelangako Imfumu ya Babiloni, e Nabonidasi, nu mwana wakwe e Belshazari ukuti watwalilile ukuwa nu wumi. Vyo-o vino wazanile vyalenzile wano wakananga ukuti e Belshazari atalinjiko wazumile ukuti akuno walinji. Co-o cikalanjizya ukuti e Belshazari akuno walinji.

E Baibolo yikalanda nu kuti e Belshazari walinji amfumu. Lelo wamwi wacilinji wakukana vyo Baibolo yalanda. Ku ca kulolelako, mu 1875 e Sayantisiti, e William Talbot walemvile ukuti, wamwi wa kati e “Bel-sar-ussur [Belshazari] walinji amfumu pa mpindi iyili yonganye ne yisi e Nabonidasi. Lelo kutawa ivili vyonsinye vino vikasinila ukuti co-o acisinka.”

Lelo wano walengululanga wizile awazana ukuti vino Baibolo ikalanda pe Belshazari avisinka, pano wazanile ukuti pa mawe yanji palemvilwe amazwi yano yalondolozile ukuti e baba wa kwe Belshazari walinji ku nsi yinji. Nomba avyani vino vyacitisile? Ibuku lya Encyclopaedia Britannica likalanda ukuti “Pano Nabonidasi wayile ku nsi yinji, wasonsile Belshazari ukusyala pa wufumu swinya wamusizile na wasilika awavule.” Ukwasowa nu kuvwilika e Belshazari walinji amfumu mu Babiloni impindi yonsinye yino e yisi wafumilepo. Awuli umulandu wuno e Alani Millard wino wasambilila sana pa ndimi na pa vya kuzyulazyula walandizile ukuti, “ibuku lya kwe Daniel litawipa pa kulanda ukuti e Belshazari walinji ‘amfumu.’”

Kweni cino cikasinila awawomvi wa kwe Yehova ukuti vino vyawa mwi buku lya kwe Daniel avisinka swinya vyafuma kwe Leza, we Baibolo umweneco nye asa vya kuzyulazyula.—2 Tim. 3:16.