Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

Osilindeli yeloya ya nyolwa edhina Belshazzar

Owe shi tseya ngaa?

Owe shi tseya ngaa?

Aalafululi oya koleke ngiini onkandangala ndjoka Belshazzar gwaBabilonia a dhana?

UULE womimvo, aapataneki yOmbiimbeli oya kala taya ti kutya omukwaniilwa Belshazzar ngoka a popiwa membo lyaDaniel, ka li ko shili. (Dan. 5:1) Oya kala yi itaala ngawo, molwaashoka aalafululi kaya li ye na uumbangi mboka tawu ulike kutya oko a li. Ihe etaloko lyawo ndyoka olya ka lunduluka mo 1854. Omolwashike?

Momumvo ngoka, omutumwakalelipo gwaBritania gwedhina J. G. Taylor, okwa li a konakona omakulukuma goshilando shaUr shonale, shoka ngashingeyi hashi ithanwa Irak lyomuumbugantu. Moshilando omo tuu moka, omwa li oshungo onene, nokwa adha mo oosilindeli dhontumba dheloya. Osilindeli kehe oya li yi na oosendimeta 10, noya li ya nyolwa momukalo hagu ithanwa cuneiform. Osilindeli yimwe oya li ya nyolwa egalikano tali popi omukwaniilwa gwaBabilonia, Nabonidus, nomwanamati gwosheeli, Belshazzar, ya kale ye na omwenyo omule. Nokuli naapataneki oya li ye shi zimine kutya osilindeli ndjoka oye shi ulika sha yela kutya Belshazzar oko a li shili.

Nonando ongawo, Ombiimbeli inayi popya owala kutya Belshazzar oko a li, ihe oya ti wo kutya okwa li omukwaniilwa. Natango shoka aapataneki kaya li ye shi itaala. Pashiholelwa, omunongononi Omwiingilisa gwedhina William Talbot, ngoka a li ko methelemimvo 19, okwa nyola kutya yamwe oya ti kutya “Bel-sar-ussur [Belshazzar] okwa li a pangele pethimbo limwe nahe, Nabonidus. Ihe kapu na nando uumbangi mboka tawu shi koleke.”

Nonando ongawo, oompata ndhoka odha li dha kandulwa po, sho shoka sha nyolwa koosilindeli dhilwe dheloya, sha holola kutya opwa li ethimbo limwe he yaBelshazzar, omukwaniilwa Nabonidus, a li a za mo moshilandopangelo uule womimvo. Oshike sha li sha ningwa po pethimbo ndyoka a li kee po? O-Encyclopaedia Britannica, otayi ti: “Sho Nabonidus a falwa muupika, oshipangelapundi she nosho wo oshitopolwa oshinene shetangakwiita lye, okwa li e yi inekelela Belshazzar.” Onkee ano, kungawo Belshazzar okwa li a pangele pamwe naye muBabilonia pethimbo ndyoka. Onkene omulafululi nomulongwantu gwelaka, Alan Millard, okwa ti kutya sha uka sho “Embo lyaDaniel tali ithana Belshazzar ‘omukwaniilwa.’”

Osha yela kutya kaapiya yaKalunga, ekotampango ndyoka tali ulike kutya embo lyaDaniel oli shi okwiinekelwa nolya nwethwa mo kuKalunga, otali adhika mOmbiimbeli mo mwene. — 2 Tim. 3:16.