OMO myaka mingyi, abandu abakabugha muhanda oko Biblia, ibakabugha bati omwami Belsasari oyukanibweko omo kitabu kye Danieli, syalyatabyaho n’ahake. (Dan. 5:1) Ibikirirye ekyo kundi bati abakakwesa ebindu bya kera by’omo kitaka sibalibatabana ebikakanganaya ndeke-ndeke ngoko omwami oyo mwabyaho. Aliwe, emyatsi muyabinduka omo mwaka 1854. Busanaki?

Omo mwaka oyo, omu ambasadere we Angletere oyukahulawamo J. G. Taylor mwasunga amatongo w’omo muyi wa kera we Uri, owali oko luhande lw’eyikwa omo kihugho kye Irak. Eyo, yw’abana ebihande by’amalegha omo munara munene. Obuli kihande, kyabya n’obuli bwe hakuhi syosantimetre 10, kyabya ikihandikireko omo bihandiko by’omuhanda wa kera (ecriture cunéiforme). Ebihandiko by’oko kihande kighuma ibirimo omusabe ow’erisunzira engebe nyiri oko Mwami we Babiloni yo Nabonido n’akambere kiwe Belsasari. N’abakabugha muhanda oko Biblia banalighire bati: Ekyo Taylor asunga kikakanganaya ndeke ngoko Belsasari mwabyaho.

EBiblia siyiribugha lisa ngoko Belsasari mwabyaho, aliwe yikakanganaya kandi ngoko abya mwami. Kandi, abakabugha muhanda oko Biblia mubatika-tika oko mwatsi oyo. Eky’erileberyako, hakuhi n’omwaka 1875 omundu w’esiase omungereza William Talbot mwahandika ati abandu balebe bakabugha bati “Belsasari mwatabala omo mughulu mughumerera na Nabonido baba wiwe. Aliwe sihali n’akandu kake akakakanganaya omwatsi oyo.”

Nikwa, eritendihulikirirana eryo mulyahwa omughulu ebindi bihandiko ebyabya oko bindi bihande by’amalegha byakanganaya ngoko Nabonido baba wa Belsasari, mwabugha emyaka milebe isyali eBabiloni. Muhabyaki omughulu Nabonido abya isyali eBabiloni? Ekitabu Encyclopaedia Britannica kikabugha kiti: “Omughulu Nabonido aghenda omo kindi kihugho, mwahira Belsasari y’oko kitumbi n’erimusighira abasuda bangyi.” Neryo Belsasari mwatabala omo mughulu mughumerera na Nabonido eBabiloni oko mughulu oyo. Omundu oyukakwesa ebya kera omo kitaka kandi oyusomire emibughe, ye Alan Millard, mwabugha ati, “ekitabu kya Danieli kyabya kisingene eryahula Belsasari mo ‘mwami.’”

Kwenene, oko baghombe b’oMungu ekikakanganaya ndeke-ndeke ngoko ekitabu kya Danieli ni ky’ekwenene kandi ngoko kyasondolawa n’ekirimu ky’oMungu kikasungika omo Biblia.​—2 Tim. 3:16.