KWA vyaka vinyinji, ŵanthu osusha ankhala olaŵila kuti Mfumu Belisazara wamene otomolewa m’buku ya Danieli aliyonkhaleko. (Dan. 5:1) Okhulupilila kuti ofukula za m’matongwe aliyopeze umboni wakuti enkhalako. Olo n’tetyo, mu 1854 vinthu vecinja. Ndaŵa yanji?

M’caka camene ici, nduna ya ku Britain ya zina yakuti J. G. Taylor yeyendela matongwe ya mumzinda wakale wa Uri, wamene lomba uli ku Iraq. Epeza volembapo va lito m’cing’anda cikulu. Colembapo ciliconse ca lito cenzokwanila masentimita 10. Pa volemba vogoba vamene ivi penze soti pemphelo yamene Mfumu Nabonidus etomola za Belisazara mwana wake mkulu. Nangu osusha efwika povomelezhya kuti: Umboni uyu uonesha kuti Belisazara enzeko cendi.

Olo n’tetyo, Baibo yulaŵila lini tyala kuti Belisazara enzeko, koma kuti enze soti mfumu. Osusha eyamba soti kukaikila. Mwacisanzo, ca m’ma 1875 William Talbot wasayansi elemba kuti, vyalo viyakine venzolamuliliwa na “Belisazara koma soti ausuwake a Nabonidus. Koma paliye umboni wa zamene izi.”

Nkhani yamene iyi yesamaliliwa. Olo n’tetyo volemba vili pa colembapo ca lito vuonesha kuti awisi a Belisazara, Mfumu Nabonidus enzofumamo mu m’mzinda wa Babulo kwa vyaka nthawi ziyakine. Kansi n’cinji cenzocitika akafumapo? Buku yakuti Encyclopaedia Britannica yufotokoza kuti, “Nabonidus peciluta ku ukapolo, epasa Belisazara ulamulilo koma soti ayakine mwa masoja ŵake.” Tetyo Belisazara enzolamulila m’Babulo panthawi yamene iyo. Wofukula za m’matongwe koma soti kaswili wa maphunzilo a cilaŵilo, Alan Millard elaŵila kuti penze poyenela kuti “Buku ya Danieli itomole Belisazara kuti ‘mfumu.’”

Nangu n’tetyo, atumiki a Mulungu osimikizhya kuti buku ya Danieli ni yodalilika koma soti ni youzhyiliwa na Mulungu.—2 Tim. 3:16.