Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

Engyemeko y’eibumba eriho eiziina Belishaza

Eki Waaba Nookimanya?

Eki Waaba Nookimanya?

Ebizoirwe omu itaka nibihamya bita ngu Belishaza owa Babulooni akabaho Omugabe?

KUMARA emyaka mingi, abarikuhakanisa Baibuli bakaba nibagira ngu Omugabe Belishaza, orikugambwaho omu kitabo kya Danieli, tarabaireho. (Dan. 5:1) Bakaba nibateekateeka batyo ahabw’okugira ngu abarikucondooza ebizoirwe omu itaka bakaba bataine buhame oburikworeka ngu akabaho. Kwonka ekyo kikahinduka omuri 1854. Ahabw’enki?

Omu mwaka ogwo, omujwekyerwa wa Britain orikwetwa J. G. Taylor akajumbura ebitsigarira by’orurembo orwa ira Uri, hati nigo mashuuma ga Iraq. Omu munaara muraingwa akashagamu engyemeko z’eibumba nyingi. Zikaba ziri nka fuuti ina oburaingwa, zihandiikirweho omu mpandiika ya Kaneyifoomu. Ebigambo ebyabaire biriho bikaba nibitwariramu okushaba kw’omugabe wa Babulooni Nabonidasi n’omutabani Belishaza kubaasa kugira obuhangaazi. Nangwa n’abahakanisa bakahika baikirizana ngu: Ebyazoirwe omu itaka nibihamiza kimwe ngu Belishaza akabaho.

Kwonka, Baibuli neegaruka eyoreka ngu Belishaza tarabeireho kyonka, beitu akaba ari omugabe. Kandi ekyo abahakanisa bakaba batarikukiikiriza. Nk’eky’okureeberaho, omu kyasha kya 19 omunyasayansi Omungyereza William Talbot akahandiika ngu bamwe bakaba nibagira ngu “Bel-sar-ussur [Belishaza] akategyekaho omu bwire nibwo bumwe na Nabonidasi ishe. Kwonka ekyo kikaba kitaine buhame na kakye.”

Obutaikirizana obwo bukashoboororwa obu ebigambo by’aha ngyemeko ebyazoirwe, byayoreka ngu ishe wa Belishaza, Omugabe Nabonidasi akaba arugire omu rurembo rukuru kumara emyaka. Niki ekyabaireho obu yaabaire atariho? Ekitabo Encyclopaedia Britannica nikigira ngu “obu Nabonidasi yaaza omu buzaahe, akareekurira Belishaza entebe n’ekicweka kikuru ky’eihe rye.” Eki nikyoreka ngu Belishaza akategyeka Babulooni omu bwire nibwo bumwe n’ishe. N’ahabw’ekyo orikucondooza ebizoirwe omu itaka kandi omuhandiiki w’endimi Alan Millard akagira ngu kikaba kihikire “ekitabo kya Danieli kweta Belishaza ‘omugabe.’”

Aha baheereza ba Ruhanga, obuhame bukuru oburikworeka ngu ekitabo kya Danieli kihikire kandi kihandiikisiibwe Ruhanga nibushangwa omu Baibuli yenyini.​—2 Tim. 3:16.