Ov, Wij?
In kukimbijol yom ya pansh ya pakur aletin mutapu ik kashinsh piur pa kwikalaku kwa Belishasar wa ku Babilon ni chisend chadingay nich?
MU MIVU yivud, antu akata kulond nayimp piur pa Bibil alondang anch Mwant Belishasar wisambidinau mu mukand wa Daniel kikalapaku kwend. (Dan. 5:1) Atongang mwamu mulong in kukimbijol yom ya pansh ya pakur kadingap kwau ni uman umekeshina anch Belishasar udi muntu wikalaku. Pakwez yitongijok yiney yaswimpa mu muvu wa 1854. Mulong wak?
Mu muvu winiwa, J. G. Taylor katum umwing (consul) wa mu Grande-Bretagne wajingunina yom yimwing yading mu mankur ma musumb wa pakur wa Ur, pa ndond padia katat Irak wa kurul. Mwin kukimbijol winou wajingunina chimet chijim, mwading mabumbur mavud ma kam ma munyingumuku. Dibumbur ni dibumbur diading dikwet asantimetre 10 pa kulep, ni ading afundinap uruu kusutil mutapu wa kufund upwila nich tumakonk utazukinau anch Cunéiforme. Pakach pa yom yading yifundinau pa dibumbur dimwing, pading malembil masalau mulong wa kumwitin Nabonide Mwant wa Babilon mwom ulemp ni mwanend wa kusambish, Belishasar. Ap antu akata kutadik itiya anch: Kujingunin kwinoku kumekeshin anch Belishasar wikalaku.
Pakwez, Bibil kimedinap ching pa kulond anch Belishasar wikalaku, ulejen kand anch wading mwant. Antu akata kulond nayimp piur pa Bibil kitiyap kand. Chilakej, piswimp muvu wa 1875, William Talbot mwin siyans umwing wa dizu dia Inglish wafunda anch antu amwing alondining anch “Bel-sar-ussur [Belishasar] wayikela pa chisu chimwing ni tatukwend Nabonide. Pakwez kwikil uman umekeshina anch yidi yakin.”
Kwidjidjek kwinoku kwapwa chisu chajinguninau mifund yikwau yading kand pa mabumbur yading yilejena anch, mu mivu yimwing Mwant Nabonide, tatukwend a Belishasar kadingap mu Babilon. Yom ik yashikena padiokalayaku? Buku umwing (Encyclopaedia Britannica) ulejen anch: “Chisu chachininay Nabonide mwi ngand yindj, wamushila Belishasar ditand diend ni amasalay avud.” Chawiy pa chisu chinicha, Belishasar wading usadin mudi mwant mu Babilon. Chinech chawiy chamushikija Alan Millard mwin kukimbijol yom ya pansh ya pakur ni mulej wa mazu kulond anch “buku wa Daniel pamutazukinay Belishasar anch ‘mwant’” ukwet mayingishin makin.
Chakin kamu, atushalapol a Nzamb ij anch uman wa pakampwil umekeshina anch buku wa Daniel udi wa kuchingejin ni amupepila kudi Nzamb udi mu Bibil.—2 Tim. 3:16.
