Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Ehase ka diwomba kofundami lokombo la Bɛlɛshaza (Mɛnyama lo woke atɔ)

Onde wɛ akeyaka?

Onde wɛ akeyaka?

Ngande washikikɛ emindo ɔkɛndɛ wa Bɛlɛshaza nkumekanga ka la Babilɔna?

L’EDJA k’ɛnɔnyi efula, anto wakɔnyɔlaka Bible wakate dia nkumekanga Bɛlɛshaza, kɔtɛkɛtami lo dibuku dia Danyɛlɛ komonga la lɔsɛnɔ. (Dan. 5:1) Vɔ waketawɔka dui sɔ nɛ dia atshimi w’emindo kotana ndooko djembetelo yakɛnya dia nde aki mɛtɛ la lɔsɛnɔ. Koko, tokanyi tɔsɔ takatshikitana lo 1854. Lande na?

L’ɔnɔnyi ɔsɔ, J. G. Taylor, onyimpala w’ose Grande-Bretagne akayangiayangia lo atɔngɔ wa l’osomba w’edjedja wa Ura, ɛtshi ka nkɛtɛ katanema nshi nyɛ lo sidɛ ka Irak. Lɛkɔ, lɛnɛ akatanemaka tshoto mɔtshi ya woke, nde akatane pase efula di’awomba. Lo pase sɔ, ehase la ehase kaki la otale wa satimɛtrɛ 10, pase diakɔ diakafundama l’alɛta w’atshuku atshuku. L’atei w’awui wakafundama lo pase sɔ mbaki ndo dɔmbɛlɔ diakawasale dia kombolɛ Nabɔnidɛ, nkumekanga ka la Babilɔna nde l’ɔnande l’enondo, Bɛlɛshaza lolombe. Kaanga anto wakɔnyɔlaka Bible wakakoke mbetawɔ ɔnɛ: Awui wakawashola asɔ mɛnyaka dia Bɛlɛshaza aki la lɔsɛnɔ.

Koko, Bible hɛnya tsho ɔnɛ Bɛlɛshaza aki la lɔsɛnɔ, koko tɔ mɛnyaka nto dia nde aki nkumekanga. Lo dikambo sɔ nto, anto wakɔnyɔlaka Bible wakadje taamu. Ɛnyɛlɔ, lo ntambe ka 19 William Talbot, ombeyi wa siansɛ w’ose Angleterre akafunde ɔnɛ anto amɔtshi wekɔ lo mbuta ɔnɛ: “Bɛlɛ-saru-suru [Bɛlɛshaza] akalɔmbɔla kaamɛ la Nabɔnidɛ, she. Koko, lo dikambo sɔ ndooko djembetelo kaanga ɔtɔi.”

Koko okakatanu ɔsɔ wakayokandɔ etena kakɛnya efundelo wa lo pase di’awomba ɔnɛ nkumekanga Nabɔnidɛ, she Bɛlɛshaza akamɔ oma la Babilɔna l’edja k’ɛnɔnyi ɛmɔtshi. Kakɔna kakasalema etena kakinde komonga laawɔ? Dibuku dimɔtshi (Encyclopaedia Britannica) mbutaka ɔnɛ: “Etena kakatɔlama Nabɔnidɛ lo lɔhɔmbɔ, nde akatshikɛ Bɛlɛshaza kɔsa ka lowandji ndo olui woleki woke w’asɔlayi.” Ɔnkɔnɛ, Bɛlɛshaza akonge owandji la Babilɔna l’etena kɛsɔ. Diakɔ diele, Alan Millard otshimi w’emindo ndo nomb’ewo kendana l’ɛtɛkɛta akate dia aki dui dia dimɛna dia “dibuku dia Danyɛlɛ mbelɛ Bɛlɛshaza ‘nkumekanga.’”

Lo mɛtɛ, le ekambi wa Nzambi, djembetelo yoleki tshɛ yɛnya dia sho kokaka mbɛkɛ otema lo dibuku dia Danyɛlɛ ndo ɔnɛ diɔ diakasambiyama oma le Nzambi tanemaka lo Bible tɔamɛ.​—2 Tim. 3:16.