Skip to content

Skip to table of contents

Cikaye icijisi zina lya Belisazara

Sena Mulizyi?

Sena Mulizyi?

Ncinzi citondezya kuti basikuvwukkula zintu zyakaindi bakazumina kuti Belisazara waku Babuloni wakaliko ncobeni akuti wakali mwami?

Kwamyaka minji, basikukazya Bbaibbele bakali kwaamba kuti Mwami Belisazara, iwaambidwe mubbuku lya Daniele, kunyina naakaponede. (Dan. 5:1) Bakali kwaamba boobo akaambo kakuti basikuvwukkula zintu zyakaindi kunyina nobakajana bumboni buli boonse bwakuti wakali kupona ncobeni. Nokuba boobo, mu 1854 bakacinca mbobakali kuyeeya. Nkaambo nzi?

Mumwaka ooyo, mwiiminizi waku Britain wazina lya J.G. Taylor wakavwuntauzya mumatongo aamunzi wa Uri yansiku, lino iwiitwa kuti southern Iraq. Munzi ooyo ujanika mungazi mpati, sikuvwuntauzya ooyu wakajana zikaye zinji. Zikaye eezyo, izyakali kulampa masentimita aali 10, zyakalembedwe malembe aakaindi aa cuneiform. Acikaye cimwi kwakalembedwe mupailo wakulomba kuti Mwami Nabonidus waku Babuloni alimwi amwaanakwe mutaanzi Belisazara bazumanane kupona. Nobaba basikukazya bakaazumina makani aaya: Bumboni oobu bwakatondezya kuti Belisazara wakali kupona ncobeni.

Aboobo Bbaibbele talyaambi buyo kuti Belisazara wakaliko ncobeni pele alimwi lilaamba akuti wakali mwami. Alimwi basikukazya bakali kudooneka. Mucikozyanyo, syaazibwene wazina lya William Talbot wamumwaanda wamyaka wa 19 wakalemba kuti, bamwi baamba kuti, “Beli-sar-ussur [Belisazara] wakalela aciindi comwe abausyi ba Nabonidus. Pele kujatikizya kaambo aaka, kunyina bumboni buli boonse buliko.”

Nokuba boobo, kukazyanya ooku kwakamana ciindi malembe aakalembedwe acikaye cimwi naakatondezya kuti aciindi cimwi bausyi Belisazara, Mwami Nabonidus, wakaunkide kucisi cimbi kwamyaka iili mboibede. Ino nguni wakali mwami ciindi Nabonidus naatakaliko? Ibbuku lya Encyclopaedia Britannica lyaamba kuti, “Ciindi Nabonidus naakatolwa kucisi cimbi kali mwaange, wakabikka Belisazara acuuno cabwami alimwi akumupa cibeela cipati cabasikalumamba bakwe.” Aboobo munzila imwi, Belisazara wakabeleka kali mwami mu Babuloni aciindi eeco. Nkakaambo kaako, sikuvwukkula zintu zyakaindi alimwi asyaabusongo mumyaambo wazina lya Alan Millard wakaamba kuti cakali kweelela kuti, “Bbuku lya Daniele lyaambe kuti Belisazara ‘mwami.’”

Aboobo kubabelesi ba Leza bumboni bukkwene bwakuti bbuku lya Daniele lilasyomeka alimwi lyakasololelwa a Leza bulajanika mu Bbaibbele mumonya.—2Tim. 3:16.