Murowe mpantta wa sirimuhina

Murowe mpantta wa myaha sirimuhina

Murinki olempwale nsina na Balthazari (Onnooniheriwa ni munnuwelo wa ekeekhai)

Nyuwo Mwaanisuwela?

Nyuwo Mwaanisuwela?

Niireke ale anthipa mapuro yaakhaliwa khalai anneemererya muteko wa Balthazari oBabilonia?

MWA iyaakha sinceene, anamavaanyiha a Biibiliya anihimya wira Mwene Balthazari, yoowo oniromoliwa eliivuru ya Daniyeli, khonakhale. (Dan. 5:1) Awo annikupali eyo mwaha woowi ale anithipa mapuro yaakhaliwa khalai, khiyaaphwannye etthu enooniherya wira yena ootoko okhala. Masi eyo yaahiturukeya mwaakha wa 1854. Mwaha wa xeeni?

Mwaha woowi mwaakha ole, embaixador a wInglaterra oniihaniwa John George Taylor aahithipa mapuro yaakhaliwa khalai a epooma ya khalai ya Uri, yeeyo vano eri oSul wa wIraque. Opuro ole, yaari epooma yuulupale yeeyo aaphwannye awe mirinki sinceene. Khula murinki waarina isentimetro 10 sa orakama waya, nave sotheene saalempwale etthu emosaru. Murinki mmosa waalempwale, waahela muhina nivekelo noorakama naapakiwe ni Mwene a oBabilonia Nabonido ni mwanawe ompacerya mwaamulopwana iihaniwa Balthazari. Nto anamavaanyiha ale yaaheemererya maana mirinki iyo saaphwanyiwe saanooniherya wira Balthazari aahikhala.

Biibiliya khonihimya paahi wira Balthazari aahikhala, masi onnihimya wira Balthazari aari mwene. Hata vari siiso, awo annaanyiherya. Mwa ntakiheryo, mwaakha 1875, sientista munKelexi William Talbot aalempe wira soohimmwa sikina sa “Bel-sar-ussur [Balthazari] aalamulenle okathi omosaru ni paapa awe iihaniwa Nabonido. Masi, sookhala itthu sikina sinooniherya eyo”.

Ovaanyihana iwo onnikhumelela mwaha woowi itthu saalempwale vamurinkini sinnooniherya wira paapa awe Balthazari, Mwene Nabonido aahiviriha iyaakha vakhaani ohikhanle oBabilonia. Exeeni yaakhumelenle okathi owo? Encyclopaedia Britannica enihimya so: “Okathi Nabonido aari awe elapo ekina, owo aahimuhiyerya omwene Balthazari ni ti yoowo aahoolela anakhotto anceene”. Tivonto, Balthazari aahilamulela okathi omosaru oBabilonia ni paapa awe. Tthiri ale anthipa mapuro yaakhaliwa khalai ni mulipa oosoma mattaava oniihaniwa Alan Millard ahimmye wira ti vookhalela “Eliivuru ya Daniyeli ohimya wira Balthazari aari ‘mwene’”.

Tthiri arumeyi a Muluku aakhalana mathowa anaakupaliha wira eliivuru ya Daniyeli ti yoororomeleya ni yuupuxeriwe ni Muluku.—2 Tim. 3:16.