Hizaha raha an̈atiny

Handeha amy tany misy hevitry maventy

Bolongany tanimanga boribory somary lavalava misy an̈arany Belsazara (Ten̈a habezany)

Asa Mba Hainao?

Asa Mba Hainao?

Ino Porofo fa Ten̈a Nisy Ankitin̈y Belsazara Panjakany Babylony?

TAN̈ATINY taon̈o maro, iro pan̈ano kritìky momba Baiboly aby io nivolan̈a fa panjaka Belsazara koran̈iny bokiny Daniela ao io zen̈y tsiary nisy aby. (Dan. 5:1) Ino ma naviandro nivolan̈a zen̈y? Fotony iro arkeôlaogy na pikaroko raha ambaniny tany aby io tsiary nahita porofony fisiany panjaka Belsazara io. Fa taminy 1854, niova rano. Nan̈ino ma?

Tamy taon̈o io i J. Taylor, manampahifan̈a britaniky, nandeha nan̈ôhy raha tambany tany tamy tanànany Ora taloha tan̈y. Amy faritry atsimony Irak an̈y tany misy izio. Nahita tilikambo maventy zay izy tan̈y, ke tamizio tao feno bolongany tanimanga boribory somary lavalava. Folo santimetra halavasany bolongany tanimanga aby io, baka io feno soratra marangidrangitry karaha kolò in̈y man̈odidin̈y iro. Araiky tamindro bolongany tanimanga aby io, nahitan̈a vavaka natao hampalava viloman̈a Nabonida panjakany Babylony ndreky Belsazara zanany talan̈olo. Ten̈a porofo maventy tsy mety famaran̈a raha zen̈y, ke firaka tamindro pan̈ano kritìky aby in̈y nan̈eky fa ten̈a nisy ankitin̈y Belsazara.

Baiboly tsy vitany mivolan̈a fa Belsazara io ten̈a nisy ankitin̈y, fa koran̈iny ao koa fa izy panjaka. Nifamarandro pan̈ano kritìky aby io koa raha zen̈y. Tamy taonjato faha-19, karaha ty nambarany William Talbot, siantifìky angiley: ‘Misy olo mivolan̈a fa Bel-sar-ussur [Belsazara] io niaraka nanjaka tamy Nabonida babany. Fa tsiary nisy porofo nankamarin̈y zen̈y.’

Marin̈y fa tio kritìky aby zen̈y, kanefa izikoa sasany tamindro bolongany tanimanga boribory somary lavalava aby io zahan̈a, tsy ta Babylony tao panjaka Nabonida babany Belsazara taminio. Azovy basy nitondra tamy fotoan̈any zen̈y? Encyclopaedia Britannica mivolan̈a fa “tamy fotoan̈any Nabonida tsy ta Babylony tao, Belsazara talan̈olonany nirahiny nanjaka ndreky nifehy maramilanany.” Dikanizen̈y, mety koran̈iny niaraka nanjaka tamy babany ankitin̈y Belsazara tamy fotoan̈any zen̈y. Nankamarin̈y zen̈y koa i Alan Millard, arkeôlaogy sady manampahaizan̈a momba fivolan̈ana. Ho izy: “Aradalàn̈a izikoa bokiny Daniela mivolan̈a fa Belsazara io ‘panjaka.’ ”

Ny marin̈y aminany, raha koran̈iny Baiboly momba bokiny Daniela ny ten̈a marin̈y ndreky atokisany panompony Zan̈ahary, fotony izio baka amy fan̈ahy masin̈iny Zan̈ahary.—2 Tim. 3:16.