Kɔ no mu nsɛm no do

Kɔ no mu nsɛm a wɔahyehyɛ no do

ADZESUA ASƐM 11

Ana Ayɛ Krado Ama Esubɔ?

Ana Ayɛ Krado Ama Esubɔ?

‘Ɔno na afei ɔgye hom nkwa, ɔno nye enuma.’​—1 PET. 3:21.

NDWOM 28 Nyia Jehovah Bɛfa No Nyɛnko

DZA YERUBOSUSU HO *

1. Ansaana obi bɛhyɛ ase esi dan no, ebɛnadze na ɔsɛ dɛ ɔyɛ?

YƐMFA no dɛ obi pɛ dɛ osi dan. Nankasa nyim dan prɛko a ɔpɛ dɛ osi. Dɛm ntsi, ɔwɔ dɛ ntsɛmara ɔkɔ gua mu na ɔkɔtotɔ ndzɛmba a wɔdze si dan na ɔhyɛ ase si dan no? Oho. Ɔsɛ dɛ ɔyɛ biribi tsitsir bi ana ɔaahyɛ ase. Ɔsɛ dɛ ɔsese kaw a ɔwɔ mu no. Ebɛnadze ntsi a? Osiandɛ, ɔsɛ dɛ ohu dɛ ɔwɔ sika a ɔdze bowie dan no si. Sɛ odzi kan sese kaw a ɔwɔ mu no yie a, bi a obotum aboa no ma oeesi ne dan no ewie.

2. Sɛ yɛhwɛ asɛm a ɔwɔ Luke 14:27-30 no a, ebɛnadze na ɔsɛ dɛ isusu ho yie ansaana aabɔ esu?

2 Aso ɔdɔ a ewɔ ma Jehovah nye enyisɔ a ewɔ ma dza ɔayɛ ama wo no aka wo ma erodwendwen esubɔ ho? Sɛ dɛm a, wo tsebea no akɛyɛ tse dɛ nyimpa no a ɔpɛ dɛ osi dan no. Ebɛnadze ntsi na yɛkã dɛm? Ma yɛnhwɛ asɛm a Jesus kãe a wɔayɛ ho kyerɛwtohɔ wɔ Luke 14:27-30 no. (Kenkan.) Nna Jesus rekã dza ɔkyerɛ dɛ obi yɛ no suanyi ho asɛm. Sɛ yebotum ayɛ Jesus n’esuafo a, ɔsɛ dɛ yɛsese kaw a ɔwɔ mu no, na yenya ɔpɛ no dɛ yɛbɛgye kaw no ato mu. Dza iyi kyerɛ nye dɛ yɛbɛyɛ krado dɛ yebegyina ɔhaw ahorow bi ano na yɛdze ndzɛmba aabɔ afɔr. (Luke 9:23-26; 12:51-53) Dɛm ntsi, ansaana ebɔbɔ esu no, ɔsɛ dɛ edwen tsebea ahorow a ibehyia no ho yie. Sɛ eyɛ dɛm a, ɔno bɛkyerɛ dɛ esiesie woho dɛ ebɔkɔ do dze nokwardzi asom Nyankopɔn dɛ Christiannyi a ɔabɔ esu.

3. Ebɛnadze na yebosusu ho wɔ adzesua yi mu?

3 Aso Christ no suanyi a ɔabɔ esu a ebɛyɛ no ye kyɛn ɔhaw ahorow a ibehyia nye ndzɛmba a ɔsɛ dɛ edze bɔ afɔr no? Nyew! Esubɔ bobue kwan ama wo ma eenya nhyira pii ndɛ na daakye. Ma yensusu nsɛmbisa bi a no ho hia a ɔfa esubɔ ho. Dɛm a yɛbɛyɛ no bɔboa wo ma eebua dɛm asɛmbisa yi, “Ana mayɛ krado ama esubɔ?”

DZA ƆSƐ DƐ IHU FA AHODOHYIRA NA ESUBƆ HO

4. (a) Wɔkã ahodohyira a, ɔkyerɛ dɛn? (b) Dɛ mbrɛ wɔakã wɔ Matthew 16:24 no, obi noho ekyir a ‘ɔbɛpa no’ kyerɛ dɛn?

4 Ebɛnadze nye ahodohyira? Ansaana ibotum abɔ esu no, ɔsɛ dɛ ihyira woho do ma Jehovah. Sɛ epɛ dɛ ihyira woho do ma Jehovah a, ɔsɛ dɛ ifi w’akoma mu bɔ no mpaa na ekã kyerɛ no dɛ epɛ dɛ esom no wo nkwa nda nyina. Sɛ ihyira woho do ma Nyankopɔn a, nna ɔkyerɛ dɛ ‘apa woho ekyir.’ (Kenkan Matthew 16:24.) Afei, nna abɛyɛ Jehovah dze, na iyi yɛ ho kwan kɛse. (Rom. 14:8) Sɛ irihyira woho do ama Nyankopɔn a, nna ɔkyerɛ dɛ erekã akyerɛ no dɛ, ofi dɛm aber no rokɔ no, adze a ohia papaapa a ebɛyɛ nye dɛ ebɔsom no, na erennyɛ dza ɔsɔ wankasa w’enyi. Ahodohyira yɛ bɔ a enyiber wɔ mu a ahyɛ Nyankopɔn. Jehovah nnhyɛ hɛn dɛ yɛnhyɛ bɔ a ɔtse dɛm. Naaso, sɛ yɛhyɛ bɔ a ɔtse dɛm a, ɔhwɛ kwan dɛ yebedzi do.​—Ndw. 116:12, 14.

5. Ebɛn ebusuabɔ na ɔda ahodohyira nye esubɔ ntamu?

5 Ebɛn ebusuabɔ na ɔda ahodohyira nye esubɔ ntamu? W’ahodohyira yɛ kukua mu adzeyɛ. Sɛ ihyira woho do ma Jehovah a, ɔyɛ ɔwo nye Jehovah ntamu asɛm, obiara nnyim. Esubɔ yɛ bagua mu adzeyɛ. Dɛm adzeyɛ yi kɔ do wɔ nyimpa pii hɔn enyim. Ɔtaa kɔ do wɔ ɔmansin anaa ɔmantɔw ehyiadzi ase. Sɛ ebɔ esu a, eda no edzi kyerɛ afofor dɛ ehyira woho do ama Jehovah dada. * Ntsi, w’esubɔ ma afofor hu dɛ edɔ Jehovah wo Nyankopɔn wɔ w’akoma nyina mu, nye wo kra nyina mu, nye w’adwen nyina mu, nye w’ahoɔdzen nyina mu, na esi wo bo dɛ ebɔsom no wo nkwa nda nyina.​—Mark 12:30.

6-7. Dɛ mbrɛ 1 Peter 3:18-22 kyerɛ no, ebɛn ndzɛmba ebien ntsi na ɔsɛ dɛ yɛbɔ esu?

6 Aso no ho hia papaapa dɛ ebɔ esu? Ma yensusu asɛm a ɔwɔ 1 Peter 3:18-22 no ho. (Kenkan.) Noah n’adakaa no maa nkorɔfo hun dɛ ɔwɔ gyedzi. Dɛmara so na w’esubɔ ma nkorɔfo hu dɛ ehyira woho do ama Jehovah. Naaso, esubɔ ho hia ankasa? Nyew, no ho hia. Peter kãa siantsir a ɔtse dɛm ho asɛm. Odzi kan, ‘ɔgye hom nkwa.’ Sɛ esubɔ botum agye hɛn nkwa a, gyedɛ yɛdze hɛn ndzeyɛɛ kyerɛ dɛ yɛwɔ Jesus no mu gyedzi, na yɛgye dzi dɛ owui maa hɛn, na oenyan no efi owu mu ma seseiara “ɔwɔ Nyankopɔn nyimfa.”

7 Otsĩa ebien, sɛ yɛbɔ esu a, yenya “tsibowa pa.” Sɛ yehyira hɛnho do na wɔbɔ hɛn esu a, yɛnye Nyankopɔn nya ebusuabɔ soronko bi. Osiandɛ yeenu hɛnho ampa na yɛwɔ gyedzi wɔ werdam no mu ntsi, Nyankopɔn dze hɛn bɔn kyɛ hɛn. Dɛm ntsi, yebotum enya tsibowa pa wɔ Nyankopɔn enyim.

8. Ebɛnadze ntsi na ɔsɛ dɛ isi gyinae dɛ ebɔbɔ esu?

8 Ebɛnadze ntsi na ɔsɛ dɛ isi gyinae dɛ ebɔbɔ esu? Bible a esũa no yie no ama ehu pii afa Jehovah ho​—ne nyimpasu nye mbrɛ osi yɛ n’adze. Dza esũa afa noho no aka w’akoma, na ekenyan wo ma enya noho dɔ kɛse. Ɔdɔ a ewɔ ma Jehovah no, ɔno nye adze tsitsir ntsi a ɔsɛ dɛ isi gyinae dɛ ebɔbɔ esu.

9. Dɛ mbrɛ wɔakã wɔ Matthew 28:19, 20 no, esu a wɔbɔbɔ obi wɔ Egya, Ɔba, nye sunsum krɔnkrɔn dzin mu no kyerɛ dɛn?

9 Adze fofor ntsi a ɔsɛ dɛ isi gyinae dɛ ebɔbɔ esu nye Bible mu nokwasɛm a esũa na agye ato mu no. Jesus dze ahyɛdze maa n’ekyirdzifo dɛ wɔnkɛyɛ nkorɔfo n’esuafo. Susu asɛm a Jesus kãe no ho hwɛ. (Kenkan Matthew 28:19, 20.) Ɔkãa dɛ hɔn a wɔbɔbɔ esu no, ɔsɛ dɛ wɔyɛ dɛm wɔ “Egya, nye Ɔba, nye sunsum krɔnkrɔn dzin mu.” Dɛm asɛm no kyerɛ dɛn? Dza ɔkyerɛ nye dɛ, nokwasɛm a Bible no kyerɛkyerɛ fa Jehovah, ne Ba Jesus, nye sunsum krɔnkrɔn ho no, ɔsɛ dɛ edze w’akoma nyinara gye dzi. Dɛm nokwasɛm ahorow yi wɔ tum kɛse, na obotum aka w’akoma papaapa. (Heb. 4:12) Ma yensusu no mu bi ho nhwɛ.

10-11. Ebɛn nokwasɛm ahorow na esũa afa Egya no ho na agye ato mu?

10 Susu ber a isũaa nokwasɛm ahorow yi faa Egya no ho hwɛ: Ne “dzin dze Jehovah,” ɔno nye “Ɔsorsornyi wɔ asaase nyinara do,” na ɔno nkotsee nye ‘nokwar Nyankopɔn no.’ (Ndw. 83:18; Isa. 37:16) Jehovah nye hɛn Bɔfo, ɔnoara so na “nkwagye dzi wɔ no.” (Ndw. 3:8; 36:9) Ɔayɛ nhyehyɛɛ a ɔdze bɛgye hɛn efi bɔn na owu mu, na ɔama hɛn enyidado dɛ yɛbɛtsena ase daa. (John 17:3) W’ahodohyira nye w’esubɔ bɛda wo edzi dɛ Jehovah Adasefo no mu kor. (Isa. 43:10-12) Ebɛba abɛka ebusua bi a ɔwɔ wiadze nyina ho. Dɛm ebusua no mufo yɛ Jehovah n’asomfo a hɔn enyi gye ho dɛ wɔdze Nyankopɔn ne dzin bɛfrɛ hɔn. Afei so, wɔkã dzin no ho asɛm kyerɛ afofor.​—Ndw. 86:12.

11 Hwɛ ho kwan kɛse ara a ɔyɛ dɛ ibohu dza Bible no kyerɛkyerɛ fa Egya no ho! Sɛ egye dɛm nokwasɛm ahorow a ɔsom bo yi to mu a, ɔbɛka w’akoma ma eehyira woho do ama Jehovah na aabɔ esu.

12-13. Ebɛn nokwasɛm ahorow na esũa afa Ɔba no ho na agye ato mu?

12 Ber a isũaa Ɔba no ho nokwasɛm a odzidzi do yi no, etsee nka dɛn? Amansan yi mu no, Jehovah nnyi hɔ a, Jesus na ɔwɔ hɔ. Ofii ne pɛ mu dze no nkwa maa dɛ werdam maa hɛn. Sɛ yɛdze hɛn ndzeyɛɛ kyerɛ dɛ yɛwɔ gyedzi wɔ werdam no mu a, Nyankopɔn botum dze hɛn bɔn akyɛ hɛn, yɛnye no benya anyɛnkofa a no mu yɛ dzen, na yebenya onnyiewiei nkwa. (John 3:16) Jesus nye hɛn Sɔfopanyin. Ɔpɛ dɛ ɔboa hɛn ma yenya werdam no do mfaso na yɛnye Nyankopɔn nya ebusuabɔ a no mu yɛ dzen. (Heb. 4:15; 7:24, 25) Dɛ Nyankopɔn n’Ahendzi no do Hen no, Jehovah Nyankopɔn nam no do bɛtsew Ne dzin ho, ɔaama emumuyɛ nyina abɔ adze, na ɔaama yenya nhyira a ɔmmbɔ adze da wɔ Paradise a ɔreba no mu. (Matt. 6:9, 10; Nyi. 11:15) Jesus egya hɛn esusudo dɛ yendzi n’anamɔn ekyir. (1 Pet. 2:21) Ɔdze no nkwa yɛɛ Nyankopɔn ne pɛ, na ɔnam dɛm kwan no do ayɛ nhwɛdo ama hɛn dɛ yendzi ekyir.​—John 4:34.

13 Sɛ egye dza Bible no kyerɛkyerɛ fa Jesus ho no to mu a, ibenya ɔdɔ ama Nyankopɔn no Dɔba no. Dɛm ɔdɔ no bɛka wo ma edze wo nkwa aayɛ Nyankopɔn n’apɛdze dɛ mbrɛ Jesus yɛe no. Iyi bɛka wo ma eehyira woho do ama Jehovah na aabɔ esu.

14-15. Ebɛn nokwasɛm ahorow na esũa afa sunsum krɔnkrɔn ho na agye ato mu?

14 Ber a isũaa sunsum krɔnkrɔn no ho nokwasɛm a odzidzi do yi no, etsee nka dɛn? Sunsum krɔnkrɔn nnyɛ nyimpa, na mbom Nyankopɔn n’adzeyɛ tum a. Jehovah nam no sunsum krɔnkrɔn no do maa wɔkyerɛɛw Bible no, na sunsum no so boa hɛn ma yɛtse dza yɛkenkan no ase na yɛdze bɔ hɛn bra. (John 14:26; 2 Pet. 1:21) Jehovah nam no sunsum do ma yenya “tum no ne kɛseyɛ a ɔtra do no.” (2 Cor. 4:7) Sunsum no ma hɛn ahoɔdzen ma yɛdze kã asɛm no, yɛdze kõ tsia nsɔhwɛ, na yɛdze tsintsim ber a hɛn abaw mu ebu nye ber a yerihyia ɔtaa anaa ɔsoɛrtsia. Ɔsan so boa hɛn ma yɛda su pa ahorow a ɔka bɔ mu yɛ “sunsum no aba” no edzi. (Gal. 5:22) Hɔn a wɔgye Nyankopɔn dzi na wofi hɔn akoma mu serɛ no hɔ sunsum krɔnkrɔn no, ɔdze ma hɔn kwa.​—Luke 11:13.

15 Hwɛ awerɛkyekyer ara a ɔyɛ dɛ yebohu dɛ Jehovah n’asomfo botum dze hɔnho ato sunsum krɔnkrɔn n’ahoɔdzen do ma aaboa hɔn ma wɔaasom Nyankopɔn! Sɛ egye dɛm nokwasɛm ahorow a esũa afa sunsum krɔnkrɔn ho no to mu a, ɔbɛka wo ma eehyira woho do ama Nyankopɔn na aabɔ esu.

16. Dze besi ha yi, ebɛnadze na yeesusu ho?

16 Gyinae a esi dɛ ibehyira woho do ama Nyankopɔn na aabɔ esu no yɛ anamɔn a no ho hia papaapa. Dɛ mbrɛ yeehu no, ɔsɛ dɛ inya ɔpɛ dɛ ibegyina ɔhaw ahorow ano na edze ndzɛmba aabɔ afɔr. Naaso, nhyira a ibenya no sõ kyɛn ndzɛmba a edze bɔbɔ afɔr no koraa. Esubɔ botum agye wo nkwa. Afei so, ɔma inya tsibowa pa wɔ Nyankopɔn enyim. Ɔdɔ a ewɔ ma Jehovah Nyankopɔn no, ɔno na ɔsɛ dɛ ɔyɛ adze tsitsir ntsi a ɔsɛ dɛ isi gyinae dɛ ebɔbɔ esu. Afei so, nokwasɛm a ɔfa Egya no, Ɔba no, nye sunsum krɔnkrɔn ho no, ɔsɛ dɛ edze w’akoma nyinara gye dzi. Dze besi ha yi, sɛ ehwɛ dza yeesusu ho yi a, ibeyi asɛmbisa yi ano dɛn, “Ana mayɛ krado ama esubɔ?”

DZA ƆSƐ DƐ EYƐ ANSAANA AABƆ ESU

17. Ebɛnadze na ɔsɛ dɛ obi yɛ ansaana ɔaabɔ esu?

17 Sɛ etse nka dɛ ayɛ krado dɛ ebɔbɔ esu a, nna ɔkyerɛ dɛ bi a edzi kan ayɛ ndzɛmba ahorow bi a ɔbɛma enye Jehovah ahyehyɛ ebusuabɔ a no mu yɛ dzen. * Osian Bible a isũa daa ntsi, ehu pii afa Jehovah na Jesus ho. Afei so, enya gyedzi wɔ hɔn mu. (Heb. 11:6) Iyi da nkyɛn a, ewɔ ahotodo kɛse wɔ Nyankopɔn no bɔhyɛ ahorow a wɔayɛ ho kyerɛwtohɔ wɔ Bible mu no, na egye to mu dɛ gyedzi a ewɔ wɔ Jesus n’afɔrbɔ no mu no botum agye wo efi bɔn na owu mu. Bio so, enu woho wɔ wo bɔn ho, kyerɛ dɛ, idzi yaw kɛse wɔ bɔn a ayɛ ho, na aserɛ Jehovah dɛ ɔmfa wo bɔn nkyɛ wo. Nkyii so, asesa w’abrabɔ, kyerɛ dɛ, apow wo nkan abrabɔ a omuo no na ahyɛ ase robɔ bra a ɔsɔ Nyankopɔn enyi. (Andw. 3:19) Ewɔ ɔpɛ a no mu yɛ dzen dɛ ebɛkã wo gyedzi ho asɛm akyerɛ afofor. Afei so, afata dɛ dawurbɔfo a ɔmmbɔɔ esu, na enye asafo no bɔ mu yɛ asɛnka edwuma no. (Matt. 24:14) Jehovah n’enyi sɔ wo dɛ ayɛ ndzɛmba ahorow a ohia yi. Iyi ama Jehovah n’akoma enyi agye papaapa.​—Mbɛ. 27:11.

18. Ebɛnadze fofor bio na ɔsɛ dɛ eyɛ ansaana eetum abɔ esu?

18 Ansaana ibotum abɔ esu no, ndzɛmba afofor bi so wɔ hɔ a ɔsɛ dɛ eyɛ. Dɛ mbrɛ yeedzi kan ehu no, ɔsɛ dɛ ihyira woho do ma Nyankopɔn. Ɔsɛ dɛ ifi w’akoma mu bɔ no mpaa na ehyɛ no bɔ dɛ edze wo nkwa bɛyɛ n’apɛdze. Ɔsɛ dɛ ebɔ mpaa a ɔtse dɛm wɔ kukua mu. (1 Pet. 4:2) Afei, bɔ mpanyimfo ntamu nkitahodzifo no amandzɛɛ dɛ epɛ dɛ ebɔ esu. Ɔbɛyɛ nhyehyɛɛ ma mpanyimfo bi nye wo ehyia. Mma mmbɔ hũ dɛ enye dɛm mpanyimfo no behyia. Ma ɔntsena w’adwen mu dɛ dɛm enuanom adɔfo yi nyim wo dada, na wɔdɔ wo. Wɔnye wo bosusu Bible mu mfitsiase nkyerɛkyerɛ ho. Wɔpɛ dɛ wohu dɛ etse Bible mu mfitsiase nkyerɛkyerɛ ase na inyim hia a ahodohyira na esubɔ ho hia. Sɛ wohu dɛ ampaara ayɛ krado ama esubɔ a, wɔbɛkã akyerɛ wo dɛ ibotum abɔ esu wɔ ɔmansin anaa ɔmantɔw ehyiadzi a odzi hɔ no ase.

DZA ƆSƐ DƐ EYƐ WƆ W’ESUBƆ EKYIR

19-20. W’esubɔ ekyir no, ebɛnadze na ohia dɛ eyɛ, na ibesi dɛn ayɛ dɛm?

19 W’esubɔ ekyir no, ebɛnadze na ohia dɛ eyɛ? * Kaa dɛ ahodohyira yɛ bɔ a ahyɛ Jehovah, na ɔhwɛ kwan dɛ ibedzi do. Dɛm ntsi, sɛ ebɔ esu a, ɔsɛ dɛ idzi bɔ a ehyɛe no do. Ibesi dɛn ayɛ iyi?

20 Ɔsɛ dɛ ekɔ do nye asafo no bɔ. Sɛ ebɔ esu dɛ Christiannyi a, ebɛba abɛka wiadze nyina ‘enuayɛkuw’ bi ho. (1 Pet. 2:17) Wo nuanom mbarimba na mbaa a enye hɔn wɔ asafo no mu no bɛyɛ tse dɛ w’ebusuafo. Sɛ ekɔ asafo nhyiamu daa a, enye hɔn ntamu ebusuabɔ no mu bɛyɛ dzen. Kenkan Nyankopɔn n’Asɛm no da biara na dwendwen ho. (Ndw. 1:1, 2) Sɛ ekenkan Bible ne fã bi a, gye ber dwendwen ho yie. Sɛ eyɛ dɛm a, asɛm no bɛka w’akoma papaapa. Ɔsɛ dɛ ‘esɔr’ anaadɛ ebɔ mpaa daa. (Matt. 26:41) W’akoma mu a ibefi abɔ mpaa no bɛma abɛn Jehovah kɛse. Kɔ do “hwehwɛ n’ahenman” no kan. (Matt. 6:33) Sɛ edze asɛnka edwuma no yɛ adze tsitsir wɔ w’asetsena mu a, ɔno bɛkyerɛ dɛ edze Ahendzi no ridzi kan. Sɛ edze woho hyɛ asɛnka edwuma no mu daa a, ɔbɛma wo gyedzi akɔ do ayɛ dzen, na ibotum aboa nkorɔfo ma woeesi nkwa kwan do.​—1 Tim. 4:16.

21. Ebɛn kwan na w’esubɔ bobue ama wo?

21 Gyinae a ibesi dɛ ibehyira woho do ama Jehovah na aabɔ esu no yɛ adze a no ho hia papaapa a ibotum ayɛ wɔ w’asetsena mu. Nokwasɛm nye dɛ, ibotum ehyia ɔhaw ahorow. Afei so, ɔsɛ dɛ edze ndzɛmba ahorow bɔ afɔr. Naaso nhyira a ibenya no, ana ɔbɛkyɛn ɔhaw a ibehyia nye ndzɛmba a edze bɔbɔ afɔr no? Nyew! Ɔhaw ahorow a bi a ibehyia wɔ dɛm wiadze yi mu no yɛ “sesei ahohia harhar.” (2 Cor. 4:17) Naaso, w’esubɔ bobue kwan ama wo ma eenya asetsena a akomatɔyamu wɔ mu ndɛ nye “nokwar nkwa” daakye. (1 Tim. 6:19) Dɛm ntsi, yɛserɛ dɛ dwendwen mbuae a edze bɛma wɔ asɛmbisa yi ho yie na bɔ ho mpaa, “Ana mayɛ krado ama esubɔ?”

NDWOM 50 Ahodohyira Mpaabɔ

^ nky. 5 Ana erodwendwen w’esubɔ ho? Sɛ dɛm a, ɔnodze wɔahyɛ da ara esiesie adzesua asɛm yi ama wo. Yebosusu nsɛmbisa etsitsir bi a ɔfa asɛm a no ho hia yi ho. Mbuae a edze bɛma wɔ dɛm nsɛmbisa yi ho no bɔboa wo ma eehu dɛ ayɛ krado ama esubɔ anaa ennyɛɛ krado.

^ nky. 19 Sɛ innsũaa Ebɛnadze na Bible no Kyerɛkyerɛ Hɛn? nye Momfa Mo Ho Nsie Onyankopɔn Dɔ Mu nwoma no nnwiei a, ɔsɛ dɛ ekɔ do nye wo Bible kyerɛkyerɛfo no sũa nwoma ebien no wie.