1. Le i bika bifwaninwe kulonga muntu kumeso kwa kushilula kūbaka njibo?

LANGA’PO bidi shi muntu wakwata butyibi bwa kūbaka njibo. Aye uyukile mwa kwikadila njibo yasaka kūbaka. Le ukenda bukidibukidi kukapota bingidilwa ne kushilula kūbaka? Aa. Kumeso kwa kushilula, kudi kintu kya mvubu kyafwaninwe kulonga​—kuyuka buvule bwa lupeto lwa kūbaka nalo. Mwanda waka? Mwanda ufwaninwe bidi kuyuka shi udi na lupeto lwabwanya kupwa nalo njibo. Shi wayuka senene buvule bwa lupeto kumeso kwa kitatyi, padi ukabwanya kupwa njibo yandi.

2. Mungya Luka 14:27-30, i pa bika pofwaninwe kulangulukila senene kumeso kwa kubatyijibwa?

² Le buswe boswele Yehova ne mutyima obe wa kufwija’ko bikulengejanga usake kubatyijibwa? Shi i amo, usakilwa kukwata butyibi pamo bwa muntu usaka kūbaka njibo. Mwanda waka tubanena namino? Tulangulukilei pa binenwa bya Yesu bidi mu Luka 14:27-30. (Tanga.) Yesu wēsambīle pa mushintulwila kwikala wandi mwanā bwanga. Pa kwikala mulondi wandi, tufwaninwe kwitabija ‘kūminina’ bintu kampanda​—makambakano ne kwisuminwa. (Luka 9:23-26; 12:51-53) O mwanda kumeso kwa kubatyijibwa, ufwaninwe kulangulukila senene pa byonso bikakufikila. Nabya ukekala mwiteakanye biyampe mwanda wa kwingidila Leza na kikōkeji bu mwine Kidishitu mubatyijibwe.

3. Le i bika byotusa kwisambila’po mu kino kishinte?

³ Le kudi makambakano akakutana shi ubaikala mwanā bwanga wa Kidishitu mubatyibwe? En-en! Inoko lubatyijo lukakuletela madyese keabadika​—dyalelo ne mu mafuku  a kumeso. Tulangulukilei bidi pa bipangujo bimobimo bya mvubu bitala pa lubatyijo. Kulonga namino kukakukwasha ulondolole kipangujo kya amba, “Le kendi mwiteakanye mwanda wa kubatyijibwa?”

4. (a) Le kwipāna i bika? (b) Le ‘kwipela’ abe mwine kutelelwe mu Mateo 16:24 kushintulula bika?

⁴ Le kwipāna i bika? Kumeso kwa kubatyijibwa, ufwaninwe bidi kwipāna. Kwipāna, i kulombela Yehova na kininga, umulombola’mba usakanga kumwingidila nyeke mu būmi bobe. Shi ubepāna abe mwine kudi Leza, ‘ubepele’ abe mwine. (Tanga Mateo 16:24.) Pano kodi na dyese dikatampe dya kwikala wa Yehova. (Loma 14:8) Ubamulombola’mba, tamba pano ukata mutyima ku kumwingidila pa kyaba kya kwisangaja abe mwine. Kwipāna kobe i mpiko​—mulao musumininwe owalaya Leza. Yehova ketuningilangapo kupika ino mpiko. Ino shi tubapika’yo, usakanga tufikidije’yo.​—Ñim. 116:12, 14.

5. Le kwipāna i kukwatañane namani na kubatyijibwa?

⁵ Le kwipāna i kukwatañane namani na kubatyijibwa? Wipānanga abe mwine kwa bunka bobe; i mwanda ukutala abe na Yehova. Ino kubatyijibwa i kwa pa bantu; ku meso a bantu bavule; divule dine ku bitango. Shi ubabatyijibwa, ubalombola bakwenu amba kodi kala mwipāne kudi Yehova. * Nanshi lubatyijo lobe luyukijanga bakwenu amba usenswe Yehova Leza obe na mutyima obe onso, muya obe onso, ñeni yobe yonso, ne na bukomo bobe bonso; ne amba wi musumininwe kumwingidila nyeke.​—Mako 12:30.

6-7. Mungya 1 Petelo 3:18-22, le i bintu’ka bibidi bilombola’mba lubatyijo ludi na mvubu?

⁶ Le kubatyijibwa kudi bine na mvubu? Langulukila pa binenwa bidi mu 1 Petelo 3:18-22. (Tanga.) Safina byoyādi bu kilomboji kimwekelele kya lwitabijo lwa Noa, lubatyijo lobe nalo i kilomboji kimwekelele kya kwipāna kowipēne kudi Yehova. Ino le kubatyijibwa kudi bine na mvubu? En-en. Petelo wēsambīle pa bintu bilombola’mba lubatyijo ludi na mvubu. Kibajinji ‘lukupandijanga.’ Lubatyijo lubwanya kwitupandija shi tubatabula matabula a mvubu alombola’mba tudi na lwitabijo mudi Yesu ne kukulupila’mba wētufwidile, wāsangwilwa momwa mūlu, ne pano udi “ku kuboko kwa lundyo kwa Leza.”

⁷ Kya bubidi, lubatyijo lwitupanga “mutyima wa mundamunda muyampe.” Shi tubepāna kudi Leza ne kubatyijibwa, tupwananga nandi kipwano kya pa bula. Leza witulekelanga bubi bwetu, shi tubesāsa bya binebine ne kwikala na lwitabijo mu kinkūlwa. Nanshi tubwanya kwikala na mutyima wa mundamunda muyampe kwadi.

8. Le i kika kikakulengeja ukwate butyibi bwa kubatyijibwa?

⁸ Le i kika kikakulengeja ukwate butyibi bwa kubatyijibwa? Byowefundile Bible senene, wayukile bintu bivule bitala padi Yehova​—ngikadila yandi ne mashinda andi. Myanda imutala yowefundile yakutengele ku mutyima ne kukulengeja umusanswe bininge. Buswe bosenswe Yehova kyo kintu kibajinji kikakulengeja ukwate butyibi bwa kubatyijibwa.

9. Mungya Mateo 28:19, 20, le kubatyijibwa mu dijina dya Tata ne dya Mwana ne dya mushipiditu ujila kushintulula bika?

⁹ Kadi butyibi bobe bwa kubatyijibwa bwimanine pa bubine bwa mu Bible bobwaitabije. Langulukila pa bintu byānenene Yesu paāletele mwingilo wa kulonga bana  ba bwanga. (Tanga Mateo 28:19, 20.) Mungya binenwa bya Yesu, boba basaka kubatyijibwa bafwaninwe kubatyijibwa “mu dijina dya Tata ne dya Mwana ne dya mushipiditu ujila.” Le ko kunena namani? Ko kunena’mba ufwaninwe kwitabija na mutyima umo bubine bwa mu Bible butala padi Yehova; Yesu wandi Mwana; ne pa mushipiditu ujila. Buno bubine budi na bukomo, kadi bubwanya kutenga mutyima obe bininge. (Bah. 4:12) Twisambilei’ko bidi pa bubine bumobumo.

10-11. Le i bubine’ka butala padi Tata bowefundile ne kwitabija?

¹⁰ Vuluka kitatyi kyowefundile buno bubine butala padi Tata bwa amba: Dyandi ‘dijina i Yehova,’ ye “Mwine wa Peulu Mwine pa ntanda yonso,” ne kadi aye bunka bwandi ye “Leza wa bine.” (Ñim. 83:18; Isa. 37:16) I Umpangi wetu, kadi “Lupandilo i lwa Yehova.” (Ñim. 3:8; 36:9) I mutūle’ko mpangiko ya kwitupandija ku bubi ne ku lufu, kadi i mwitupe lukulupilo lwa kukamona būmi bwa nyeke. (Yoa. 17:3) Kwipāna ne kubatyijibwa kobe bikakuyukanya bu Kamoni wa Yehova. (Isa. 43:10-12) Ukabadilwa mu kisaka kya ntanda yonso kya batōtyi betemba kwityilwa pa dijina dya Leza kadi basapwila’dyo bakwabo.​—Ñim. 86:12.

¹¹ Bine, i dyese’po kashā kwivwanija byobya bifundija Bible padi Tata! Shi ubaitabija buno bubine bulēme, mutyima obe ukakusukuma wipāne kudi Yehova ne kubatyijibwa.

12-13. Le i bubine’ka butala padi Mwana bowefundile ne kwitabija?

¹² Le walongele’po namani powefundile buno bubine butala padi Mwana? Yesu i muntu wa bubidi wa mvubu mpata mūlu ne pano panshi. Aye i kinkūlwa kyetu. Wāpēne būmi bwandi na mutyima tō pa mwanda wetu. Shi tulombole kupityila ku bilongwa byetu amba tudi na lwitabijo mu kinkūlwa, nabya tukalekelwa bubi bwetu, tukapwana na Leza, kadi tukamona būmi bwa nyeke. (Yoa. 3:16) Yesu i Kitobo wetu Mukatampe. Usakanga kwitukwasha tumwene mu kinkūlwa kyandi ne kupwana kipwano kya mpwaninine na Leza. (Bah. 4:15; 7:24, 25) Byadi Mulopwe wa Bulopwe bwa Leza, Yehova ukapandula dijina dyandi, kutalula’ko bibi, ne kuleta madyese a nyeke mu Padisa īya’ko kupityila kudi aye. (Mat. 6:9, 10; Kus. 11:15) Yesu i kimfwa kyetu. (1 Pe. 2:21) Wētushidile kimfwa, wapāna būmi bwandi mwanda wa kulonga kiswa-mutyima kya Leza.​—Yoa. 4:34.

¹³ Shi witabije byobya bifundija Bible padi Yesu, ukasanswa Mwana muswedibwe wa Leza. Buno buswe bukakulengeja ulonge kiswa-mutyima kya Leza mu būmi bobe, na mwālongele Yesu. Mfulo mfulō, ukepāna kudi Yehova ne kubatyijibwa.

14-15. Le i bubine’ka butala pa mushipiditu ujila bowefundile ne kwitabija?

¹⁴ Le weivwene namani powefundile bubine butala pa mushipiditu ujila? Ke muntupo, ino i bukomo bwa Leza bwingila. Yehova wāpele bantu mushipiditu ujila mwanda wa balembe Bible, kadi uno mushipiditu witukwashanga twivwanije ne kwingidija byobya byotutanga mu Bible. (Yoa. 14:26; 2 Pe. 1:21) Kupityila ku mushipiditu wandi, Yehova witupanga “bukomo butabukile bwikalanga na bantu.” (2 Ko. 4:7) Mushipiditu witupanga bukomo bwa kusapula myanda miyampe, kulwa na matompo ne kutyumukwa mutyima, ne kunekenya makambakano. Witukwashanga tumwekeje ngikadila miyampe ibadilwa mu “kipa kya mushipiditu.” (Ngt. 5:22) Leza upānanga mushipiditu wandi ku buntu bitupu ku boba bamukulupile ne bamulomba’o na mutyima umo.​—Luka 11:13.

 ¹⁵ Bine, bikankamika’po kashā pa kuyuka’mba batōtyi ba Yehova babwanya kukulupila’mba mushipiditu ujila ukebakwasha bengidile Leza! Shi witabije bubine bowefundile butala pa mushipiditu ujila, ukepāna kudi Leza ne kubatyijibwa.

16. Le i bika byotwefunda pano?

¹⁶ Shi ukwate butyibi bwa kwipāna kudi Leza ne kubatyijibwa, nabya ubatabula ditabula dya mvubu. Monka motwefundila’kyo, ufwaninwe kwitabija kūminina bintu kampanda—makambakano ne kwisuminwa. Inoko madyese okeselwa i matabuke kulampe byosa kwisuminwa. Lubatyijo lubwanya kukupandija, kadi lukakuletela mutyima wa mundamunda muyampe ku meso a Leza. Butyibi bobe bwa kubatyijibwa bufwaninwe kwimanina dibajinji pa buswe bosenswe Yehova Leza. Kadi ufwaninwe kukulupila na mutyima umo bubine bowefundile padi Tata, Mwana, ne mushipiditu ujila. Pa kupwa kulangulukila pa byonso byotwefunda, le ubwanya kulondolola namani ku kipangujo kya amba, “Le kendi mwiteakanye mwanda wa kubatyijibwa?”

17. Le i bintu’ka bimobimo byofwaninwe kulonga pa kubatyijibwa?

¹⁷ Shi ulanga’mba kodi mwiteakanye mwanda wa kubatyijibwa, kodi padi mulonge kala bintu bivule mwanda wa kupwana kipwano kiyampe na Yehova. * Byowadi wifunda Bible kitatyi ne kitatyi, uyukile bintu bivule bitala padi Yehova ne Yesu. Kodi na lwitabijo. (Bah. 11:6) Ukulupile bininge mu milao ya Yehova idi mu Bible, kadi ukulupile amba kwitabija mu kitapwa kya Yesu kubwanya kukupandija ku bubi ne ku lufu. Kodi mwisāse bubi bobe, ne kwialakanya bya binebine ku bilongwa bibi byowalongele, kadi walombele Yehova akulekele. Washintyile būmi bobe; walekele na kusumininwa mwiendelejo obe mubi ne kushilula kwiendeja mu muswelo usangaja Leza. (Bil. 3:19) Udi pano na mutyima wa kusapwila bakwenu lwitabijo lobe. Wabwenye bisakibwa bya kwikala musapudi wa kubulwa kubatyijibwa ne kushilula kusapula pamo na kipwilo. (Mat. 24:14) Yehova ukwitembanga mwanda wi mulonge bino bintu bya mvubu. Wi musangaje mutyima wandi bininge.​—Nki. 27:11.

18. Le i bintu’ka bikwabo byofwaninwe kulonga kumeso kwa kubatyijibwa?

¹⁸ Kumeso kwa kubatyijibwa, kudi bintu bikwabo bityetye byofwaninwe kulonga. Enka motwefundilanga, ufwaninwe kwipāna kudi Leza. Mulombe kwa bunka bobe milombelo itamba ku mutyima, ne kumulombola’mba usa kulonga kiswa-mutyima kyandi mu būmi bobe. (1 Pe. 4:2) Kupwa kalombole mukwatakani wa kitango kya bakulumpe amba usakanga kubatyijibwa. Nandi ukanena bakulumpe bamo besambe nobe. Kokatyina kukesamba nabo. Bine,  bano batutu baswe bakuyukile kala kadi bakusenswe. Bakabandaula nobe bufundiji bwa kyalwilo bwa mu Bible bowefundile. Basakanga kuyuka shi wi mwivwanije buno bufundiji, ne shi uyukile biyampe mvubu ya kwipāna ne kubatyijibwa. Shi abamone amba kodi mwiteakanye, bakakulombola’mba ukabatyijibwa ku kitango kilonda’ko.

19-20. Le i bika byokalonga shi ubapu kubatyijibwa, ne ukalonga’byo namani?

¹⁹ Le i bika byokalonga shi ubapu kubatyijibwa? * Vuluka’mba kwipāna i mpiko ne amba Yehova usakanga ufikidije’yo. Nashi shi ubapu kubatyijibwa, ufwaninwe kwiendeja mungya kwipāna kobe. Le ukalonga kino namani?

²⁰ Lamata nyeke ku kipwilo kyenu. Shi ubaikala mwine Kidishitu mubatyijibwe, ukabadilwa mu “kisaka kyonso kya banabetu.” (1 Pe. 2:17) Batutu ne bakaka ba mu kipwilo i kisaka kyobe kya ku mushipiditu. Kipwano kyopwene nabo kikaninga shi utanwa ku kupwila kitatyi ne kitatyi. Tanga Kinenwa kya Leza ne kulangulukila’po difuku ne difuku. (Ñim. 1:1, 2) Shi ubapu kutanga mavese kampanda mu Bible, witūdile’ko kitatyi kya kulangulukila bininge pa byowatanga. Nabya binenwa bikatenga mutyima obe. ‘Lombela kyaba kyonso.’ (Mat. 26:41) Milombelo yobe yampikwa budimbidimbi ikakufwenya kudi Yehova. Bible unena’mba, “kimbai bidi nyeke Bulopwe.” (Mat. 6:33) Ubwanya kulonga namino na kutangidija mwingilo wa busapudi kumeso mu bobe būmi. Shi usapula kitatyi ne kitatyi, ukekala na lwitabijo lukomo, kadi ukakwasha bakwenu batwele mu dishinda ditwala ku būmi bwa nyeke.​—1 Tm. 4:16.

21. Le lubatyijo lobe lukakushitwila dishinda’ka?

²¹ Butyibi bobe bwa kwipāna kudi Yehova ne kubatyibwa i butyibi bwa mvubu mpata bokwakwete kashā. Shako kudi bintu byofwaninwe kwisuminwa. Ino le kukekala makambakano? En-en! Inoko, makambakano onso abwanya kukutana mu ino ntanda minunu i a ‘lupito kadi apēla.’ (2 Ko. 4:17) Kadi, lubatyijo lobe lukakushitwila dishinda dya būmi bwa nsangaji tamba’nka pano ne “būmi bwinebwine” bukāya’ko. (1 Tm. 6:19) Shi ke pano, languluka senene ne kulombela mwa kulondolwela kipangujo kya amba, “Le kendi mwiteakanye mwanda wa kubatyijibwa?”