1. Ta eo juon armej ej aikuj in kõm̦m̦ane m̦okta jãn an kalõke m̦weo im̦õn?

PIJAIKL̦O̦K m̦õk juon armej me ej pepe in kalõk juon em̦. Ejel̦ã kain rot em̦ eo ekõn̦aan kalõke. Enaaj ke kajju etal im wiaiki jet iaan men ko ej aikuji im jino kalõke m̦weo? Eban. M̦okta jãn an jinoe, ewõr juon men eaorõk ej aikuj in kõm̦m̦ane, ej aikuj etale joñan naaj on̦ããn m̦weo. Etke? Kõnke ej aikuj jel̦ã el̦aññe ebwe joñan jããn eo ippãn ñan kam̦õje m̦weo. El̦aññe enaaj lukkuun etale joñan on̦ããn ilo jinoin, emaroñ naaj lo tõprak im kam̦õje m̦weo m̦õn ekããl.

2. Ekkar ñan Luk 14:27-30, ta ko kwõj aikuj lukkuun l̦õmn̦ak kake m̦okta jãn am̦ peptaij?

² Em̦õj ke an yokwe eo am im am kam̦m̦oolole Jeova kõm̦akũt eok ñan l̦õmn̦ak in peptaij? El̦aññe aet, kwõj jelm̦aiki juon wãween me ej ãinl̦o̦kwõt em̦m̦aan eo ekõn̦aan kalõke juon em̦. Etke jemaroñ ba men in? L̦õmn̦ak kõn naan ko an Jesus ilo Luk 14:27-30. (Riit.) Jesus ear kwal̦o̦k kõn ta mel̦el̦ein bwe jen ri-kal̦ooran. El̦aññe jekõn̦aan l̦oore, jej aikuj m̦õn̦õn̦õ in kijenmej ium̦win jet wãween ko reppen im kaarmejjeteik jet men. (Luk 9:23-26; 12:51-53) Innem, m̦okta jãn am̦ peptaij, kwõj aikuj lukkuun l̦õmn̦ak kõn aolep men ko kwõnaaj iiooni ñe kwõnaaj erom juon ri-kal̦ooran Christ. Innem enaaj l̦apl̦o̦k am̦ pojakin wõnm̦aanl̦o̦k wõt in tiljek ilo am̦ karejar ñan Anij ãinwõt juon Kũrjin eo em̦õj an peptaij.

3. Ta eo jenaaj etale ilo katak in?

³ Ilo am̦ naaj peptaij im erom juon iaan ri-kal̦oor ro an Christ, enaaj ke wõr tokjãn am̦ kijenmej ium̦win wãween ko reppen im kaarmejjeteiki jet men ko ilo mour eo am̦? Ejjel̦o̦k pere aet! Ilo am̦ naaj peptaij, men in enaaj kõpel̦l̦o̦k kõjãm ko ñan jeraam̦m̦an ko rellõñ, kiiõ im ilo raan ko im̦aan. Jen kõnono kõn jet  kajjitõk ko raorõk kõn peptaij. Ilo ad etali, men in enaaj jipañ eok ñan uwaake kajjitõk in, “Ipojak in ke peptaij?”

4. (1) Ta mel̦el̦ein ajel̦o̦k mour eo am̦? (2) Ta mel̦el̦ein an juon “kaarmejjeteik” e make, ãinwõt an wal̦o̦k ilo Matu 16:24?

⁴ Ta mel̦el̦ein ajel̦o̦k mour eo am̦? M̦okta jãn am̦ maroñ peptaij, kwõj aikuj ajel̦o̦k mour eo am̦. Ñe kwõj ajel̦o̦k mour eo am̦, kwõj kepaake Jeova ilo am̦ jar ñane jãn bũruom̦ im kwõj ba ñane bwe kwõnaaj kõjerbale mour eo am̦ im karejar ñane ñan indeeo. Ñe kwõj ajel̦o̦k kwe make ñan Anij, kwõj “kaarmejjeteik” eok make. (Riit Matu 16:24.) Mour eo am̦ ej an Jeova kiiõ, im men in ej juon jeraam̦m̦an el̦ap. (Rom 14:8) Kwõj ba ñane bwe jãn kiiõ im ilo̦k, kwõnaaj l̦õmn̦ak wõt kõn am̦ karejar ñane im jab l̦õmn̦ak kõn men ko rej kabuñbũruom̦. Am̦ ajel̦o̦k mour eo am̦ ej juon kallim̦ur, juon kallim̦ur kwõj kõm̦m̦ane ñan Anij. Jeova ejjab iuun kõj ñan kõm̦m̦an kallim̦ur rot in. Bõtab ñe jej kõm̦m̦ane men in, ekõn̦aan bwe jen kajejjete.​—Sam 116:12, 14.

5. Ewi wãween ajel̦o̦k mour eo am̦ ekkejell̦o̦k ñan peptaij?

⁵ Ewi wãween an juon ajel̦o̦k mour eo an ekkejell̦o̦k ippãn peptaij? Am̦ ajel̦o̦k mour eo am̦ ej juon men me ej am̦ make im ejjab an ro jet, ej kõtaamiro wõt Jeova. Ijoke, ñe kwõj peptaij kwõj kõm̦m̦ane men in ilo̦bwilej, im̦aan mejãn ro jet, im ekkã an wal̦o̦k ilo kweilo̦k el̦ap ko. Ñe kwõj peptaij, kwõj kwal̦o̦k ñan ro jet bwe em̦õj am̦ ajel̦o̦k kwe make ñan Jeova. * Innem ilo am̦ peptaij kwõj kwal̦o̦k ñan ro jet bwe kwõj yokwe Jeova kõn aolepen am̦, bũruom̦, l̦õmn̦ak, im kajoor im kwõj peek ippam̦ make ñan karejar ñane ñan indeeo.​—Mark 12:30.

6-7. Ekkar ñan 1 Pit. 3:18-22, ta un ko ruo unin an aorõk bwe jen peptaij?

⁶ Ej ke menin aikuj ñan peptaij? L̦õmn̦ak kõn naan ko ilo 1 Piter 3:18-22. (Riit.) Ãinwõt an wa eo me Noa ear jeke juon kein kam̦ool kõn tõmak eo an, am̦ peptaij ej juon kein kam̦ool bwe em̦õj am̦ ajel̦o̦k mour eo am̦ ñan Jeova. Bõtab, ej ke juon menin aikuj ñan peptaij? Aet. Piter ear kwal̦o̦k unin. Kein kajuon, ej kõnke ej ‘lo̦mo̦o̦ren eok.’ Ñe jej peptaij men in emaroñ lo̦mo̦o̦ren kõj el̦aññe em̦õj ad bõk buñtõn ne ko raorõk ñan kwal̦o̦k bwe ewõr ad tõmak ilo Jesus im jej tõmak bwe ear mej kõn kõj, im kar kõjerkakpejeiki ñan lañ, im bwe ej kiiõ “pãd ituanbwijmaroñin pein Anij.”

⁷ Kein karuo, ad peptaij ej kõm̦m̦an bwe en wõr ippãd “juon bõklõkõt em̦m̦an.” Ñe jej ajel̦o̦k mour eo ad ñan Anij im peptaij, jej ejaak juon kõtaan ejejuwaan ippãn. Kõnke jej m̦ool ilo ad ukel̦o̦k im jej tõmak ilo katõk in mour eo an Jesus, Anij ej jeorl̦o̦k jerawiwi ko ad. Kõn men in, emaroñ erreo bõklõkõt eo ad im̦aan mejãn.

8. En kar ta unin am̦ kõn̦aan peptaij?

⁸ En kar ta unin am̦ kõn̦aan peptaij? Tokjãn am̦ kar lukkuun katak im etale Baibõl̦ eo, kwaar katak kõn elõñ men ko kõn Jeova, kain Anij rot e im wãween an jerbal. Men ko em̦õj am̦ katak kõn e rar tõpar bũruom̦ im kõm̦akũti eok ñan lukkuun yokwe e. Yokwe eo am̦ ñan Jeova ej aikuj unleplepin am̦ pepe in peptaij.

9. Ta mel̦el̦ein ñan peptaij ilo etan Jemãn, im Nejin im jetõb kwõjarjar, ãinwõt an wal̦o̦k ilo Matu 28:19, 20?

⁹ Un eo juon unin am̦ pepe in peptaij ej kõn katak ko rem̦ool jãn Baibõl̦ me kwaar katak kaki im tõmaki. L̦õmn̦ak kõn ta eo Jesus ear ba ke ear lel̦o̦k naanin jiroñ eo ñan kõm̦m̦an ri-kal̦oor. (Riit Matu 28:19, 20.) Ekkar ñan Jesus, ro rej peptaij rej aikuj kõm̦m̦ane men in “ilo etan Jemãn, Nejin, im jetõb kwõjarjar.” Ta mel̦el̦ein men in? Kwõj aikuj tõmak kõn aolepen  bũruom̦ katak ko rem̦ool jãn Baibõl̦ kõn Jeova, eo Nejin, Jesus, im jetõb kwõjarjar. Katak kein rem̦ool relukkuun kajoor im remaroñ lukkuun tõpar bũruom̦. (Hib. 4:12) Jen etale jet iaaer.

10-11. Ta katak ko rem̦ool kõn Jemãdwõj kwaar katak kaki im tõmaki?

¹⁰ L̦õmn̦ak m̦õk kõn iien eo kwaar katak kõn katak kein rem̦ool kõn Jemãdwõj. Kwaar katak bwe ‘Etan in Jeova,’ E “eo Eutiejtata ioon aolepen lal̦ in,” im e wõt ej Anij eo em̦ool. (Sam 83:18; Ais. 37:16) Ej ri-Kõm̦anm̦an eo ad, im “lo̦mo̦o̦r ej pãd ippãn Jeova.” (Sam 3:8; 36:9) Ear kõm̦m̦an karõk ñan lo̦mo̦o̦rene kõj jãn jerawiwi im mej im em̦õj an letok ñan kõj kõjatdikdik eo ñan mour indeeo. (Jon 17:3) Am̦ ajel̦o̦k mour eo am̦ im peptaij enaaj kaalikkar bwe kwõj juon iaan Ri-Kõnnaan ro an Jeova. (Ais. 43:10-12) Kwõnaaj m̦õttan juon doulul in baam̦le in rũttõmak ro me e buñbũrueer kõn aer pãlõk etan Anij im rej kwal̦o̦k kõn etan ñan ro jet.​—Sam 86:12.

¹¹ Ej juon jeraam̦m̦an ñan mel̦el̦e kõn ta eo Baibõl̦ ej katakin kõj kake kõn Jemãdwõj! Ñe kwõj tõmake katak kein rem̦ool im raorõk, bũruom̦ enaaj kõm̦akũti eok ñan ajel̦o̦k mour eo am̦ ñan Jeova im peptaij.

12-13. Ta katak ko rem̦ool em̦õj am̦ katak kaki im tõmaki ikijjeen eo Nejin Anij?

¹² Kar ta l̦õmn̦ak eo am̦ ke kwaar katak kõn katak ko rem̦ool kõn eo Nejin? Ñan waanjoñak, kwaar katak bwe Jesus ej e eo kein karuo im eaorõktata ilo aolepen lañ im lal̦. Ear m̦õn̦õn̦õ in letok mour eo an ãinwõt juon menin katok, ñan kõj. Ñe jej kaalikkar ilo kõm̦m̦an ko ad bwe jej tõmak ilo katok in mour eo an Jesus, naaj jeorl̦o̦k jerawiwi ko ad, jenaaj ejaak juon jem̦jerã ippãn Anij, im bõk mour indeeo. (Jon 3:16) Jesus ej Bũrij eo El̦ap. Ekõn̦aan bwe jen bõk tokjãn katok in mour eo an im bwe jen ejaak juon jem̦jerã epaak ippãn Anij. (Hib. 4:15; 7:24, 25) Ãinwõt Kiiñ eo an Aelõñin Anij, Jeova enaaj kõjerbal e ñan kokkwõjarjar Etan, jol̦o̦k nana, im bõktok jeraam̦m̦an ko rej ñan indeeo ilo naaj Pedetaij eo ej itok. (Matu 6:9, 10; Rev. 11:15) Jesus ej joñak eo jen anõke. (1 Pit. 2:21) Ear likũt juon joñak ñan kõj ilo an kar kõjerbale mour eo an ñan kõm̦anm̦an ankilaan Anij.​—Jon 4:34.

¹³ Ñe kwõj tõmak kõn ta ko Baibõl̦ eo ej katakin kõn Jesus, kwõnaaj yokwe Nejin Anij eo ejitõnbõro ippãn. Yokwe in enaaj kõm̦akũt eok ñan kõjerbale mour eo am̦ ñan kõm̦anm̦an ankilaan Anij, ãinwõt kar Jesus. Innem, men in enaaj kõm̦akũt eok ñan ajel̦o̦k mour eo am̦ ñan Jeova im peptaij.

14-15. Ta katak ko rem̦ool ikijjeen jetõb kwõjarjar kwaar katak kaki im tõmaki?

¹⁴ Kar ta l̦õmn̦ak eo am̦ ke kwaar katak kõn katak ko rem̦ool kõn jetõb kwõjarjar? Ñan waanjoñak, kwaar katak bwe ejjab juon armej, ijoke ej kajoor eo an Anij me ej jerbal. Jeova ear kõjerbal jetõb kwõjarjar eo an ñan kõm̦akũt jet em̦m̦aan ñan je Baibõl̦ eo, im kajoor in ej jipañ kõj ñan mel̦el̦e im jerbali men ko jej riit ilo Baibõl̦. (Jon 14:26; 2 Pit. 1:21) Ikijjeen jetõb kwõjarjar eo an, Jeova ej letok ñan kõj “kajoor eo . . . el̦ap jãn joñan.” (2 Kor. 4:7) Jetõb kwõjarjar ej kõkajoor kõj ñan kwal̦o̦k kõn ennaan eo em̦m̦an, jum̦aik menin kapo ko, kijenmej ñe jej ebbweer, im anjo̦ ioon wãween ko reppen. Ej jipañ kõj ñan kwal̦o̦k kadkad ko raiboojoj me rej “leen jetõb kwõjarjar.” (Gal. 5:22) Anij em̦õn̦õn̦õ in lel̦o̦k jetõb kwõjarjar eo an ñan ro rej lõke e im em̦ool aer eoware kajoor eo an.​—Luk 11:13.

¹⁵ Ej juon menin kaenõm̦m̦an ñan ri-karejar ro an Jeova ñan jel̦ã bwe remaroñ atartar ioon jetõb kwõjarjar eo ñan jipañ er ilo aer karejar ñan Anij! Ñe kwõj tõmaki katak ko rem̦ool kwaar katak kaki kõn jetõb kwõjarjar, men in enaaj kõm̦akũt eok ñan ajel̦o̦k mour eo am̦ ñan Anij im peptaij.

16. Ta ko ej kab m̦õj ad katak kaki ilo katak in?

 ¹⁶ Kwõj bõk juon buñtõn ne eaorõk ñe kwõj pepe in ajel̦o̦k kwe make ñan Anij im peptaij. Ãinwõt ad kar katak, ilo am̦ kõm̦m̦ane jokãlõt in kwõj aikuj m̦õn̦õn̦õ in kijenmej ium̦win wãween ko reppen im kaarmejjeteiki jet men. Bõtab, enaaj l̦apl̦o̦k jeraam̦m̦an ko kwõnaaj bũki jãn men ko kwõj kaarmejjeteiki. Ñe kwõnaaj peptaij, men in emaroñ lo̦mo̦o̦ren eok, im enaaj kõm̦m̦an bwe en em̦m̦an bõklõkõt eo am̦ im̦aan mejãn Anij. Unleplepin am̦ pepe in peptaij ej aikuj pedped ioon yokwe eo am̦ ñan Jeova Anij. Kwõj aikuj bar tõmak kõn aolepen bũruom̦ katak ko rem̦ool kwaar katak kaki kõn Jemãdwõj, eo Nejin, im jetõb kwõjarjar. Ãlikin am̦ etali men ko ej kab m̦õj ad kõnono kaki, en kar ewi wãween am̦ uwaake kajjitõk in, “Ipojakin in ke peptaij?”

17. Ta jet iaan buñtõn ne ko me rej tõll̦o̦k ñan an juon maroñ peptaij?

¹⁷ Ñe kwõj l̦õmn̦ak bwe kwõpojak in peptaij, ejjel̦o̦k pere bwe em̦õj am̦ bõk elõñ buñtõn ne ko ñan ejaak juon jem̦jerã em̦m̦an ippãn Jeova. * Tokjãn am̦ keini am̦ katak Baibõl̦, kiiõ el̦apl̦o̦k am̦ jel̦ã kõn Jeova im Jesus. Im kiiõ ewõr am̦ tõmak. (Hib. 11:6) Kwõj lukkuun lõke kallim̦ur ko an Jeova ilo Baibõl̦, im kwõj lõke bwe tõmak eo am̦ ilo katok in mour eo an Jesus emaroñ lo̦mo̦o̦ren eok jãn jerawiwi im mej. Em̦õj am̦ ukel̦o̦k jãn jerawiwi ko am̦; kwõj lukkuun bũrom̦õj kõn bõd ko kwaar kõm̦m̦ani, im em̦õj am̦ kajjitõk bwe Jeova en jeorl̦o̦k bõd ko am̦. Em̦õj am̦ ukot mour eo am̦ ikijjeen am̦ lukkuun ilo̦k jãn mour eo am̦ kar m̦okta im jino mour ilo juon wãween ej kabuñbũruon Anij. (Jrb. 3:19) Kokijooror in kwal̦o̦k ñan ro jet kõn tõmak eo am̦. Kwaar maroñ erom juon ri-kwal̦o̦k naan ejjañin peptaij im jino kwal̦o̦k naan ippãn eklejia eo. (Matu 24:14) Ebuñbũruon Jeova ippam̦ kõn am̦ kar bõk buñtõn ne kein raorõk. El̦ap an kalañlõñ bũruon.​—JK. 27:11.

18. Ta ko kwõj aikuj in bar kõm̦m̦ani m̦okta jãn am̦ maroñ peptaij?

¹⁸ M̦okta jãn am̦ maroñ peptaij, ewõr bar jet men ko kwõj aikuj in kõm̦m̦ani. Ãinwõt ad kar katak m̦oktal̦o̦k, kwõj aikuj ajel̦o̦k mour eo am̦ ñan Anij. Kepaake ilo am̦ jar ñane, jar jãn bũruom̦, im kallim̦ur ñane bwe kwõnaaj kõjerbal mour eo am̦ ñan kõm̦anm̦an ankilaan. (1 Pit. 4:2) Innem kõjjel̦ãik em̦m̦aan eo ej loloodjake jerbal ko an ro rej lale eklejia bwe kokõn̦aan peptaij. Enaaj kajjitõk ippãn jet iaan em̦m̦aan ro rej lale eklejia bwe ren kõm̦m̦an iien ñan jijet ippam̦. Jouj im jab inepata kõn am̦ naaj jijet im kõnnaan ippãer. Ejjel̦o̦k pere bwe em̦m̦aan rein rejouj rejel̦ã kajjiem̦ kadede im rej yokwe eok. Renaaj etale ippam̦ katak ko raorõk em̦õj am̦ kar katak kaki me juon ej aikuj jel̦ã ilo jinoin an katak Baibõl̦. Rekõn̦aan lale ñe kwõj mel̦el̦e kõn katak kein im kwõj kile aorõkin an juon ajel̦o̦k mour eo an ñan Anij im  peptaij. Ñe rej errã bwe kwõpojak, renaaj kõjjel̦ãiki eok bwe kwõmaroñ peptaij ilo kweilo̦k el̦ap eo tok juon.

19-20. Ta ko kwõnaaj aikuj kõm̦m̦ani ãlikin am̦ peptaij, im ewi wãween am̦ maroñ kõm̦m̦ani men kein?

¹⁹ Ãlikin am̦ peptaij, ta eo kwõnaaj aikuj kõm̦m̦ane? * Keememej bwe am̦ ajel̦o̦k mour eo am̦ ñan Jeova ej juon kallim̦ur im Jeova ej kõtmãne bwe kwõn kajejjete. Innem ãlikin am̦ peptaij, kwõj aikuj in kajejjete kallim̦ur eo am̦. Ewi wãween am̦ maroñ kõm̦m̦ane men in?

²⁰ Kwõn epaake wõt eklejia eo am̦. Ãinwõt juon Kũrjin em̦õj an peptaij, kwõj kiiõ m̦õttan juon doulul in “ro jeid im jatid ilo tõmak.” (1 Pit. 2:17) Ro jeim im jatim ilo eklejia eo rej baam̦le eo am̦ ilo tõmak. Ilo am̦ keini am̦ pãd ilo kweilo̦k ko, kwõnaaj kõkajoorl̦o̦k kõtaan eo am̦ ippãer. Riiti Naanin Anij im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kake kajjojo raan. (Sam 1:1, 2) Ãlikin am̦ riit jet eoon ko ilo Baibõl̦, kwõn bõk jidik iien ñan am̦ lukkuun kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men ko kwaar riiti. Innem naan ko renaaj tõpar bũruom̦. Bareinwõt en ‘jab bõjrak am̦ jar.’ (Matu 26:41) Am̦ jar jãn bũruom̦ enaaj karuwaakl̦o̦k eok ñan Jeova. “Wõnm̦aanl̦o̦k wõt im pukot m̦okta Aelõñ eo.” (Matu 6:33) Kwõmaroñ kõm̦m̦ane men in ilo am̦ kõm̦m̦an bwe jerbalin kwal̦o̦k naan en men eo el̦ap an aorõk ilo mour eo am̦. Ilo am̦ keini am̦ kwal̦o̦k naan, kwõnaaj kõm̦m̦an bwe en pen tõmak eo am̦, im kwõmaroñ jipañ ro jet ñan pãd ilo ial̦ eo ej tõll̦o̦k ñan mour indeeo.​—1 Tim. 4:16.

21. Am̦ peptaij enaaj kõpel̦l̦o̦k juon ial̦ ñan am̦ maroñ ta?

²¹ Pepe eo am̦ ñan ajel̦o̦k mour eo am̦ ñan Jeova im peptaij ej pepe eo eaorõktata kwõnaaj aikuj in kõm̦m̦ane ilo mour eo am̦. Em̦ool bwe ewõr wãween ko reppen jenaaj iiooni im jet men ko jenaaj kaarmejjeteiki. Ak ewõr ke tokjãn? Aet! Jabdewõt wãween ko reppen kwõj jelm̦aiki ilo lal̦ in “remera im rej ñan jidik wõt iien.” (2 Kor. 4:17) Ijoke, am̦ peptaij ej kõpel̦l̦o̦k juon ial̦ ñan juon mour elem̦õn̦õn̦õ kiiõ im bareinwõt ñan “mour eo em̦ool” me ej itok wõt. (1 Tim. 6:19) Kõn men in, lukkuun kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ im jar kõn uwaak eo am̦ ñan kajjitõk in, “Ipojak in ke peptaij?”