1. ¿Jas rajawaxik kubʼan jun winaq we kraj kuyak jun ja?

CHATCHOMAN chrij jun achi che kraj kuyak jun ja, retaʼm chik ri kubʼan che ri ja. Tekʼuriʼ, ¿la kachomaj che chanim kbʼe che uloqʼik ri jastaq che rajawaxik che ri ja? Jeʼ ta riʼ, ri rajawaxik kubʼano are che krilo jampaʼ pwaq kukoj che uyakik ri ja. ¿Jasche rajawaxik kubʼan wariʼ? Rumal che kril na we kubʼanaʼ ri urajil rech kkunik kuyak ri ja. We jeʼ laʼ kubʼano qas kkun riʼ kuyak ri ja.

2. Junam che kubʼij Lucas 14:27-30, ¿jas rajawaxik kawil nabʼe rech kabʼan aqasanjaʼ?

² ¿La kawaj kabʼan aqasanjaʼ rumal che kaloqʼoqʼej ri Jehová xuqujeʼ kamaltyoxij ronojel ri uyaʼom chwe? We jeʼ riʼ kachomaj, katjunamataj rukʼ ri achi che kraj kuyak jun ja. ¿Jasche kqabʼij wariʼ? Chawilaʼ ri tzij che xubʼij kan ri Jesús pa Lucas 14:27-30 (chasikʼij uwach). Ri Jesús xubʼij ri rajawaxik kqabʼano rech kojux tereneʼl rech: rajawaxik kojchoman chrij ri kʼax xuqujeʼ ri chuqʼabʼ che rajawaxik kqakojo (Luc. 9:23-26; 12:51-53). Rumal laʼ, are chiʼ majaʼ kabʼan aqasanjaʼ rajawaxik kachomaj nabʼe jas kraj kubʼij katux tereneʼl rech ri Jesús. We kabʼan wariʼ katutoʼo rech kapatanij ri Dios rukʼ sukʼilal paneʼ keqʼax ri e junabʼ.

3. ¿Jas kqil na pa wajun kʼutunem riʼ?

³ Paneʼ kʼi jastaq rajawaxik kqabʼano rech kqabʼan qaqasanjaʼ, ¿jasche kqakoj qachuqʼabʼ che ubʼanik? Rumal che ri qasanjaʼ kukʼam lo kʼi tewchibʼal chqe kimik xuqujeʼ pa ri petinaq. Pa wajun kʼutunem riʼ, kqil na preguntas che rajawaxik kojchoman chrij rech kqabʼan qaqasanjaʼ. Wariʼ kukʼut chawach we utz kabʼan aqasanjaʼ.

4. a) ¿Jas riʼ ri ujachik kʼaslemal? b) ¿Jas kraj kubʼij che kqabʼan ta chi ri kqaj oj, junam che kubʼij Mateo 16:24?

⁴ ¿Jas riʼ ri ujachik kʼaslemal? Are jun jastaq che nabʼe kbʼan chuwach ri qasanjaʼ. Kraj kubʼij che kqabʼij che ri Jehová che kqaj kapatanij pa ronojel ri qakʼaslemal. Are chiʼ jun winaq kujach ukʼaslemal che ri Jehová, are ta chi kubʼan ri urayibʼal (chasikʼij uwach Mateo 16:24). Jeriʼ, ri akʼaslemal rech chi ri Jehová (Rom. 14:8). Pa ri chʼawem re ujachik kʼaslemal, kabʼij che ri Jehová che ri kux más nim ubʼanik pa ri akʼaslemal are upatanexik. Xuqujeʼ ri ujachik kʼaslemal are jun tzujunik kabʼan che ri Dios. Jehová kojutaqchiʼj taj rech kqaya ri qakʼaslemal che. Are kʼu we xqatzujuj ri qakʼaslemal che, areʼ kreyej che qas kqabʼano (Sal. 116:12, 14).

5. ¿Jasche kjunamataj ta ri ujachik kʼaslemal rukʼ ri qasanjaʼ?

⁵ ¿Jasche kjunamataj ta ri ujachik kʼaslemal rukʼ ri qasanjaʼ? Ri ujachik kʼaslemal are jun jastaq che kabʼij pa atukel che ri Jehová. Are kʼu ri qasanjaʼ are jun jastaq che kabʼan chkiwach e kʼi winaq, kʼi taq mul kbʼan pa jun nim riqbʼal ibʼ. Are chi kabʼan aqasanjaʼ, kakʼut chkiwach ri e nikʼaj chik che ajachom chi ri akʼaslemal che ri Jehová. * Wariʼ kraj kubʼij che kaloqʼoqʼej ri Jehová rukʼ ronojel awanimaʼ, akʼaslemal, achomanik xuqujeʼ achuqʼabʼ xuqujeʼ che kawaj kapatanij pa ronojel ri akʼaslemal (Mar. 12:29, 30).

6, 7. Junam rukʼ ri kubʼij 1 Pedro 3:18-22, ¿jas kebʼ rumal rajawaxik kqabʼan qaqasanjaʼ?

⁶ ¿La qas rajawaxik che kabʼan aqasanjaʼ? Chatchoman chrij ri kubʼij pa 1 Pedro 3:18-22, TW (chasikʼij uwach). Junam rukʼ ri arca che xubʼan ri Noé, are jun kʼutbʼal che qas kʼo ukojonik chrij ri Dios, ri aqasanjaʼ are jun kʼutbʼal che qas xajach ri akʼaslemal che ri Jehová. Are kʼu, ¿la qas rajawaxik kabʼan wariʼ? Ri Pedro xuya ubʼixik jasche rajawaxik. Nabʼe, xubʼij: «Ri qasnaʼ che kixkolowik». Ri qasanjaʼ kkunik kojukolo we kqakʼut rukʼ ri kqabʼano che qas kʼo qakojonik chrij ri Jesús xuqujeʼ che qas kqakojo che xkam rumal qech xuqujeʼ «kimik riʼ kʼo pa kaj pa ri rikyaqʼabʼ ri Dyos».

⁷ Ukabʼ, rumal ri qasanjaʼ kojkunik kkʼojiʼ «jun utzalaj qachomanik». Are chiʼ kqajach ri qakʼaslemal che ri Dios xuqujeʼ kqabʼan qaqasanjaʼ, kqamaj jun utz qachilanik rukʼ ri Jehová. Rumal che qas rukʼ ronojel qanimaʼ kqataʼ sachbʼal qamak che xuqujeʼ kʼo qakojonik chrij ri tojbʼal mak xuya ri Jesús, ri Dios kusach ri qamak. Jeriʼ, kojkunik kkʼojiʼ jun utz retaʼmabʼal qakʼuʼx chuwach ri Jehová.

8. ¿Jas ri rumal kabʼan aqasanjaʼ?

⁸ ¿Jas ri rumal kabʼan aqasanjaʼ? Rumal ri awetaʼmanik chrij ri Biblia, awetaʼmam kʼi jastaq chrij ri Jehová, junam rukʼ ri e ubʼantajik xuqujeʼ ri kubʼano. Ronojel wariʼ xopan pa awanimaʼ xuqujeʼ xubʼano che sibʼalaj kaloqʼoqʼej. Rajawaxik che ri qas kbʼanowik che kabʼan aqasanjaʼ are ri aloqʼoqʼenik che ri Jehová.

9. ¿Jas kraj kubʼij ubʼanik ri qasanjaʼ pa ubʼiʼ ri Tataxel, ri Kʼojolaxel xuqujeʼ ri uxlabʼixel, junam che kubʼij Mateo 28:19, 20?

⁹ Jun chi rumal che kabʼan aqasanjaʼ are rumal ri e kʼutunem che awetaʼmam pa ri Biblia xuqujeʼ ri akojom pa akʼaslemal. Chatchoman chrij ri xubʼij ri Jesús are chiʼ xuya ri taqanik che ketoʼ ri e winaq rech keʼux tijoxelabʼ (chasikʼij uwach Mateo 28:19, 20). Junam che kqilo, ri kkibʼan kiqasanjaʼ rajawaxik kkibʼan «pa ri ubʼiʼ ri  Tataxel, pa ri ubʼiʼ ri Kʼojolaxel xuqujeʼ pa ri ubʼiʼ ri Ruxlabʼal ri Dios». Wariʼ kraj kubʼij che rukʼ ronojel qanimaʼ kqakoj ri kubʼij ri Biblia chrij ri Jehová, ri uKʼojol Jesús xuqujeʼ ri uxlabʼixel. Ri qastzij re ri Biblia sibʼalaj kʼo kichuqʼabʼ xuqujeʼ kopan pa qanimaʼ (Heb. 4:12). Chqilaʼ jujun chke.

10, 11. ¿Jas qastzij awetaʼmam chrij ri qaTat xuqujeʼ akojom pa akʼaslemal?

¹⁰ ¿La knaʼtaj chawe are chiʼ xawetaʼmaj ri qastzij chrij ri Dios? Che ri ubʼiʼ are Jehová, xaq xiw areʼ «nim puwiʼ ri uwach Ulew» xuqujeʼ areʼ are ri qastzij Dios (Sal. 83:18 TNM; Is. 37:16). Xuqujeʼ areʼ yaʼowinaq qakʼaslemal rumal laʼ ri Biblia kubʼij: «Lal ri kujtoʼtajisan la» (Sal. 3:8; 36:9). Areʼ xubʼan ronojel rech xojresaj pa ri makaj xuqujeʼ pa ri kamikal xuqujeʼ uyaʼom chqe jun eyebʼal re ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik (Juan 17:3). Are chiʼ kajach akʼaslemal che ri Jehová xuqujeʼ kabʼan aqasanjaʼ kakʼut chkiwach konojel che at testigo rech Jehová (Is. 43:10-12). At kʼo chi chupam jun nimalaj familia che kʼo cho ronojel ri uwach Ulew che kkiya uqʼij ri Jehová, kekʼam ri ubʼiʼ xuqujeʼ kkiya ubʼixik chke ri e winaq (Sal. 86:12).

¹¹ Are jun tewchibʼal retaʼmaxik ri qastzij chrij ri qaTat Jehová. Are chiʼ kakoj pa akʼaslemal ri qastzij che kukʼut ri Biblia katutoʼ rech kawaj kajach ri akʼaslemal che xuqujeʼ kabʼan aqasanjaʼ.

12, 13. ¿Jas qastzij chrij ri uKʼojol ri Dios awetaʼmam xuqujeʼ akojom pa akʼaslemal?

¹² ¿Jas xanaʼ pa ri awanimaʼ are chiʼ xawetaʼmaj ri qastzij chrij ri uKʼojol ri Dios? Jesús are ri ukabʼ winaq más nim ubʼanik pa ri kajulew. Are ri qakolonel, rumal che xuya ri ukʼaslemal che utojik ri qamak. Are chiʼ kqakʼut rukʼ ri kqabʼano che kʼo qakojonik chrij ri tojbʼal mak che xuya ri Jesús, ri Dios kusach ri qamak, kuya kkʼojiʼ jun utz qachilanik rukʼ ri Dios xuqujeʼ kuya qakʼaslemal kʼo ta ukʼisik (Juan 3:16). Jesús are ri Nimalaj Kojol Tabʼal Toqʼobʼ, rumal che areʼ kraj kojutoʼ rech kqariq ri utzilal rumal ri tojbʼal mak xuyaʼo xuqujeʼ rech kkʼojiʼ jun utzalaj qachilanik rukʼ ri Jehová (Heb. 4:15; 7:24, 25). Rumal che pa uqʼabʼ kʼo wiʼ ri uQʼatbʼal tzij ri Dios, areʼ ri kuchʼajchʼobʼisaj na ri ubʼiʼ ri Dios, kusach uwach ri itzelal xuqujeʼ kuya na tewchibʼal che kʼo ta ukʼisik pa ri kotzʼiʼjalaj uwach Ulew (Mat. 6:9, 10; Apoc. 11:15). Xuqujeʼ, Jesús are jun kʼutbʼal chqe (1 Ped. 2:21). Rumal che xujach ri ukʼaslemal che ubʼanik ri urayibʼal ri Dios, are jun utz kʼutbʼal rech oj kojkunik kqesaj uwach (Juan 4:34).

¹³ Are chiʼ kakoj ri kukʼut ri Biblia chrij ri Jesús, katutoʼ rech kaloqʼoqʼej ri loqʼalaj uKʼojol ri Jehová. Ri loqʼoqʼebʼal riʼ xuqujeʼ katutoʼ rech kawaj kajach ri akʼaslemal che ubʼanik ri urayibʼal ri Dios junam rukʼ ri Jesús. Kʼisbʼal re, kawaj kajach ri akʼaslemal che ri Jehová xuqujeʼ kabʼan aqasanjaʼ.

14, 15. ¿Jas qastzij awetaʼmam chrij ri ruxlabʼixel ri Dios xuqujeʼ akojom pa akʼaslemal?

¹⁴ ¿Jas xachomaj are chiʼ xawetaʼmaj ri qastzij chrij ri ruxlabʼixel ri Dios? Che are ta jun winaq xaneʼ are ri uchuqʼabʼ ri Dios. Jehová xukoj ri uxlabʼixel rech xukʼam kibʼe ri xetzʼibʼan ri Biblia, xuqujeʼ kojutoʼ kimik rech kqachʼobʼ ri kubʼij ri Biblia xuqujeʼ rech kqakoj pa qakʼaslemal (Juan 14:26; 2 Ped. 1:21). Rumal ri uxlabʼixel, Jehová kuya «ri nimalaj kunem» rech kqachʼij ri kʼax (2 Cor. 4:7). Ri ruxlabʼixel ri Dios kojutoʼ rech kqatzijoj ri utzij rukʼ kowil kʼuxaj, rech kqachʼij ri tentaciones, kqachʼij ri kʼax xuqujeʼ kubʼan ta kebʼ qakʼuʼx. Xuqujeʼ kojutoʼ rech kqakʼut ri utz taq bʼantajik re ri «uwachinik ri Uxlabʼixel» (Gál. 5:22). Ri Dios kuya ri uxlabʼixel pa kiwiʼ ri kkikubʼsaj  kikʼuʼx chrij xuqujeʼ ri kkitaʼ che rukʼ ronojel kanimaʼ (Luc. 11:13).

¹⁵ Qas kojkikotik che Jehová kuya ri uxlabʼixel chqe rech qas kojkunik kqapatanij. Are chiʼ ri at kakoj ri qastzij che awetaʼmam chrij ri ruxlabʼixel ri Dios katutoʼ rech kawaj kajach ri akʼaslemal che ri Dios xuqujeʼ kabʼan ri aqasanjaʼ.

16. ¿Jas qetaʼmam chik?

¹⁶ Ujachik ri akʼaslemal che ri Dios xuqujeʼ ubʼanik aqasanjaʼ sibʼalaj nim ubʼanik. Junam rukʼ ri qilom chik rajawaxik katchoman chrij ri kraj kubʼij katux tereneʼl re ri Cristo. Are kʼu ri utzilal katutoʼ chuwach apastaneʼ kʼax o jastaq che kariqo. Ri qasanjaʼ kukol ri akʼaslemal xuqujeʼ kuya jun utz retaʼmabʼal akʼuʼx chuwach ri Dios. Rajawaxik che are ri aloqʼoqʼebʼal che ri Jehová kbʼanow chawe che kawaj kabʼan aqasanjaʼ. Xuqujeʼ rajawaxik che rukʼ ronojel awanimaʼ kakoj ri qastzij che awetaʼmam chrij ri Tataxel, ri Kʼojolaxel xuqujeʼ ri uxlabʼixel. Rukʼ ronojel ri xqetaʼmaj, ¿la kawaj kabʼan aqasanjaʼ?

17. ¿Jas jujun jastaq rajawaxik kabʼano rech kabʼan aqasanjaʼ?

¹⁷ We kachomaj che ya katkunik kabʼan aqasanjaʼ, qastzij riʼ che abʼanom chi kʼi jastaq rech kkʼojiʼ jun utz awachilanik rukʼ ri Jehová. * Rumal che amaqʼel kawetaʼmaj chrij ri Biblia, awetaʼmam kʼi jastaq chrij ri Jehová xuqujeʼ ri Jesús, wariʼ ubʼanom che xkʼiy ri akojonik (Heb. 11:6). Kakubʼsaj akʼuʼx chrij ri utzujunik ri Jehová che kʼo pa ri Biblia, xuqujeʼ awetaʼm che ri akojonik chrij ri tojbʼal mak che xuya ri Jesús katresaj pa ri makaj xuqujeʼ ri kamikal. Ayaʼom kan ri amak, kraj kubʼij, che kʼax kanaʼ pa awanimaʼ chrij ri jastaq che xabʼano xuqujeʼ atom sachbʼal mak che ri Jehová. Xakʼex ri akʼaslemal, rukʼ kowil kʼuxaj axutum ri ojer akʼaslemal are kʼu kimik kabʼan ri kqaj chuwach ri Dios (Hech. 3:19). Sibʼalaj kawaj kaya ubʼixik chke ri e nikʼaj chi winaq ri awetaʼmam. Xatux publicador no bautizado xuqujeʼ xamaj utzijoxik utzij ri Dios rukʼ ri congregación (Mat. 24:14). Jehová sibʼalaj kkikotik che abʼanom ronojel wariʼ (Prov. 27:11).

18. ¿Jas más rajawaxik kabʼano are chi majaʼ kabʼan aqasanjaʼ?

¹⁸ Are chiʼ majaʼ kabʼan aqasanjaʼ, rajawaxik kabʼan chi nikʼaj jastaq. Junam che qilom chik, rajawaxik kajach ri akʼaslemal che ri Dios, kraj kubʼij, kabʼan jun chʼawem pa atukel xuqujeʼ rukʼ ronojel awanimaʼ katzujuj che ri Jehová che kakoj ri akʼaslemal che ubʼanik ri urayibʼal (1 Ped. 4:2). Tekʼuriʼ chabʼij che ri kyaʼow ri kichak ri nikʼaj chi kʼamal bʼe che kawaj kabʼan aqasanjaʼ. Areʼ kubʼij na chke e nikʼaj aj kʼamal bʼe che kechʼaw  awukʼ. Kaxibʼij ta awibʼ, ri e qachalal riʼ ketaʼm awach xuqujeʼ katkiloqʼoqʼej. E areʼ keʼilow awukʼ ri etaʼmanik re ri Biblia che awetaʼmam chik rech kkilo we qas kachʼobʼo xuqujeʼ we qas awetaʼm che ri ujachik kʼaslemal xuqujeʼ ubʼanik qasanjaʼ nim ubʼanik. We kkilo che ya katkunik kabʼan aqasanjaʼ kkibʼij riʼ chawe che katkunik kabʼan pa ri jun chi nim riqbʼal ibʼ.

19, 20. ¿Jas kaya ta kan ubʼanik are chiʼ abʼanom chi aqasanjaʼ xuqujeʼ jas kattowik?

¹⁹ Are chiʼ abʼanom chi aqasanjaʼ, ¿jas rajawaxik kabʼano? * Chnaʼtaj chawe che ri jachik kʼaslemal are jun tzujunik che ri Jehová, che areʼ kreyeʼj che qas kabʼano. Rumal laʼ, chiʼ abʼanom chi aqasanjaʼ, rajawaxik kabʼan pa akʼaslemal ronojel ri utaqanik ri Jehová. Are kʼu, ¿jas kattowik?

²⁰ Chatkʼol pa ri congregación. Are chiʼ xabʼan aqasanjaʼ, xatux jun «qachalal» pa ri qakojonik (1 Ped. 2:17). Ri e kʼo pa ri congregación keʼux afamilia espiritual. Utz che amaqʼel katbʼe pa ri e riqbʼal ibʼ, rech kanimarisaj ri awachilanik kukʼ ri e qachalal. Chasikʼij uwach ri Biblia ronojel taq qʼij xuqujeʼ chatchoman chrij (Sal. 1:1, 2). Wariʼ kraj kubʼij, are chiʼ kasikʼij jun chʼaqap re ri Biblia, utz che kachomaj ¿jas kinkunik kwetaʼmaj chrij wariʼ? Jelaʼ kopan pa awanimaʼ ri kasikʼij uwach. Xuqujeʼ rajawaxik kabʼan ri xubʼij kan ri Jesús: «Chibʼanaʼ chʼawem rukʼ Dios» (Mat. 26:41). Are chiʼ kabʼij ri qastzij pa ri achʼawem kubʼano che at katqebʼ más rukʼ ri Jehová. Xuqujeʼ «chikojoʼ ichuqʼabʼ che uriqik ri rajawbʼal ri Dios» (Mat. 6:33). ¿Jas rajawaxik kabʼano? Rajawaxik che ri utzijoxik utzij ri Dios are ri nabʼe kabʼan pa ri akʼaslemal. Amaqʼel chatasaʼ atiempo che ubʼanik wariʼ, rech katkunik kkʼojiʼ jun ko akojonik xuqujeʼ weneʼ katoʼ e nikʼaj chik rech kkiriq ri kʼaslemal che kʼo ta ukʼisik (1 Tim. 4:16).

21. ¿Jas katkunik kariq rumal ri aqasanjaʼ?

²¹ Ri ujachik ri akʼaslemal che ri Jehová xuqujeʼ ubʼanik ri qasanjaʼ are jun jastaq che nim ubʼanik pa akʼaslemal. Qastzij wi che kajwataj chuqʼabʼ che ubʼanik wariʼ. Are kʼu ri kachaʼ ubʼanik qas kuya kikotemal pa ri akʼaslemal. Ri kʼax che kqaqʼaxej pa wajun uwach Ulew riʼ «xaq okʼowel» (2 Cor. 4:17). Are kʼu rukʼ ri aqasanjaʼ, kimik kariq kikotemal pa ri akʼaslemal xuqujeʼ «ri qastzij kʼaslemal» pa ri petinaq (1 Tim. 6:19). Rumal laʼ, rajawaxik utz uchomaxik kabʼano, chabʼanaʼ achʼawem che ri Jehová xuqujeʼ chatchoman chrij ri pregunta riʼ: «¿La ya utz chik kinbʼan nuqasanjaʼ?».