Ke i miñañ

Ke i miño mi bibuk

Baa ni yik hala?

Baa ni yik hala?

U héya Bibel, kii ipe i ñunda le Lôk Israel i bé minkol i Égiptô?

Bibel i nkal le, ngéda lôk Midian i bi kena Yôsep i Égiptô, Yakôp ni lihaa jé ba bi nyodi i Kanaan, ba noñ nye nyoo. Ba bé yééne i nkoñ wada ba nsébél le Gôsen i Nil Delta (soso nkoñ i het lom Nil a nsul Tuye). (Bibôdle 47:1, 6) Lôk Israel i bi “bôl, ba kônde ki bana ngui i nya i mbuma ñañ.” Jon bon ba Égiptô ba bi kahal kon Lôk Israel woñi ba nyégsa bo i sélél bo kiki minkol.​—Manyodi 1:7-14, NWT.

Ngim bakolba Bibel ba ngéda yés ba mpééna i ñañ unu. Ba nkal le hingana hi. Ndi ngandak mam i ñunda le, Lôk Sém * i bé minkol Égiptô.

Kiki hihéga, bahun hisi ba bi léba minlômbi mi gwom i ñombok Égiptô. Malét Nkeñi le Bimson a nkal le iloo 20 ma minlômbi mi gwom mi ñunda le Lôk Sém i bé yééne i ñombok i Égiptô. Ni ki le, James K. Hoffmeier nu a nigil mam ma Égiptô a nkal le: “Ibôdôl i nwii 1800 letee 1540 B.N.Y., Égiptô a bé loñge homa i het i bôt ba bé pot hop u Lôk Sém ba bé ke.” A nkôñde le: “Mu ngéda i nyen Abraham, Isak, ni Yakôb ba bi niñ, yon yak kaat Bibôdle i mpôdôl.”

Ba bi léba ki yom ipe i nwelmbok Égiptô i i ñunda le Lôk Israel i bé minkol mu loñ i. Ba bi léba kaat yada i i bi tilba ipôla nwii 2000 ni nwii 1600 B.N.Y., ni môl ma minkol mi mi bi sal i nwelmbok Égiptô. Iloo 40 ma môl mu, ma yé môl ma Lôk Sém. Minkol mi, mi bé lamb, mi kôñlak, mi salak nwom. Hoffmeier a nkal le: “Kiki iloo môm ma-na ma Lôk Sém i bé sal minson mi i nwelmbok Égiptô, Lôk Sém i bi kahal bôl nyoo, téntén i nkoñ u Delta.”

I nhun hisi nunu le David Rohl a nkal le: “Ngim môl ma minkol mu, ma mpôôna ma ma yé ikété Bibel.” Môl kiki bo Isakar, Aser, ni Sifra. (Manyodi 1:3, 4, 15) Rohl a nsugus le: “Hala a ñunda toi le, ha ngéda i nyen Lôk Israel i bé minkol i Égiptô.”

I malét nkeñi nunu le Bimson a nkal le: “Minkol mi mi bé Égiptô ni jam li manyodi Bibel i mpôdôl, bi yé toi maliga.”

^ liboñ 4 I jôl lini le Lôk Sém li nlôl i jôl li man Nôa le Sém. I nene le Lôk Élam, Lôk Asiria, Lôk Kaldéa i bisu bisu, Lôk Héber, Lôk Siria, ni ngandak matén ma Arabia, ba yé mbôda i Sém.