So exwe 1988 mɛ yí Jack koɖo Marie-Line tɔ gashiagamɛ sumɔsumɔdɔ lɔ ji doju. Wotrɔnɔdo nɔnɔmɛwo nu fafɛɖe, eyi taɖo woxɔ agbanleamɛji hamɛhamɛ le Guadeloupe koɖo Guyane fini wodonɔ Flansegbe le. Alɔjedɔwaxu France tɔ yí kpɔkɔ nyigbanmama cɛwo ji le egbɛmɛ. Na mìabiɔ nyɔ ɖewo Jack koɖo Marie-Line se.

Nyi yí cucu mí yí mítɔ gashiagamɛ sumɔsumɔdɔ lɔ jiɔ?

Marie-Line: Nɔnyɛ ɖenɔ kunu koɖo ezolelanmɛ. So vihwɛmɛ yí ŋtɔ kunu ɖeɖe koɖo nɔnyɛ ŋkeke ɖeshiaɖe le Guadeloupe. Lɔnlɔn ci ŋɖo nɔ amɛwo yí cucuŋ yí ŋtɔ emɔɖeɖedɔ lɔ ji, ci ŋɖegbɔ suklu le exwe 1985 mɛ.

Jack: Hwenu ŋnyi jajɛɔ, ŋdonɔ ha koɖo gashiagamɛ sumɔsumɔdɔwatɔ ciwo yí kunuɖegbe yiyi jɔnɔ ji nɔ. Nɔ mìxɔ azan le sukluɔ, ŋxɔnɔ kpedonu mɔɖeɖedɔ. Le zozangbe koɖo kwɛshilagbewoɔ, mìdonɔ hun yí yinɔ emɔɖetɔwo gbɔ le wowo nyigbanmama mɛ. Mìɖenɔ kunu so nyidin yi fiɛfi yí vayi munɔ munu le axutu. Mìkpɔnɔ jijɔ haan!

Ci nyɛ koɖo Marie-Line le alɔ le exwe 1988 mɛɔ, ŋnu nɔ nyɛɖeki mɔ, ‛Ci mìvo yɛ ɖe, nyi yí taɖo mìdawa sugbɔ le sumɔsumɔdɔ lɔ mɛɔ?’ Eyi nyɛ koɖo Marie-Line tɔ emɔɖeɖedɔ lɔ ji. Exwe ɖeka godu ci mìyi emɔɖetɔwo suklu ɖegbɔɔ, mìtrɔ emɔɖetɔ veviwo. Mìxɔ agbanleamɛji sugbɔ le Guadeloupe gbɔxwe wovasɔ mì ɖaɖa Guyane.

Ci exwe lɔwo vayikɔɔ, míxɔ agbanleamɛji vovovowo. Nyi yí kpedo mí nu yí mítrɔdo nɔnɔmɛ yoyu lɔwo nuɔ?

Marie-Line: Nɔvi ciwo yí le Betɛli Guyane tɔ nya mɔ Ezai 6:8 yí nyi mìwo kpukpui vevi. Eyi taɖo nɔ woyɔ mì le telefonu jiɔ, woɖɔnɔ ɖɔkui yí nunɔ mɔ: “Míɖo ŋwi míwo kpukpui vevi lɔa?” Mìnyanɔ mɔ edɔ yoyu bu wojikɔ adɔ mì. Eyi mìnunɔ mɔ: “Mìwo ke le lɛ, dɔ mì ɖaɖa!”

 Mìdesɔ edɔ yoyu ci wodɔ mì sɔnɔ koɖo ci mìwa vayi o, ɖo nɔ mìwɛ ahan ɔ, mìdagbekpɔ jijɔ do edɔ yoyu lɔ nu o. Mìtenɔkpɔ mɔ mìajeshi nɔviŋsu koɖo nɔvinyɔnu ciwo yí le afi yoyu ci wodɔ mì ɖaɖa.

Jack: Nɔviŋsu koɖo nɔvinyɔnu ɖewo ciwo yí nyi mìwo xlɔwo nu nɔ nyɔ ɖewo asɔ gbɔjɔ mì nɔ mìŋgbeso le wo gbɔ o. Vɔ ci mìso le Guadeloupeɔ, nɔviŋsu ɖeka ɖo ŋwi nyɔ ci Yesu nu le Matie 13:38 mɛ nɔ mì mɔ: “Boji lɔ yí nyi xexe lɔ.” Eyi taɖo nɔ wodɔ mì ɖaɖa fibu can ɔ, mìɖonɔ ŋwi nɔ mìwonɔnɔwo mɔ fiɖekpokpui ci mìsumɔkɔ leɔ, ebo ɖekɛ lɔ ji yí mìwakɔ dɔ le. Enyɔ lɔ yí nyi mɔ, nyigbanmama lɔ koɖo mɛ ciwo yí le mɛ yí le veviɖe!

Nɔ mìva nyigbanmama yoyu ɖe mɛɔ, mìkpɔnɔ mɔ, amɛwo tɛnŋ kpɔkɔ jijɔ le nɔ. Eyi taɖo mìtekpɔ yí nɔnɔ agbe shigbe amɛ lɔwo hannɛ. Wowo ŋɖuɖuwo to akpo, gan mìɖunɔ enu ci woɖunɔ yí nunɔ eshi ci wonunɔ; vɔ mìtekpɔ yí wonɔnɔ mɛmiɖe. Mìje agbla yí xonɔ nuxu nywi so edɔ yoyu ci woɖo nɔ mì nu.

Marie-Line: Mìgbekpla enu sugbɔ so nɔviŋsu koɖo nɔvinyɔwo gbɔ. Ŋɖo ŋwi mɔ ŋkɔŋkɔtɔ ci mìva Guyaneɔ, eshi jakɔ sɛnsinɖe. Mìnu mɔ mìabɔ nu eshi lɔ ake gbɔxwe mìayi kunuɖegbe. Vɔ nɔvinyɔnu ɖeka biɔŋ se mɔ: “Èle gbesɔsɔ nɔ mìayia?” Ekpacaŋ yí ŋɖo ŋci mɔ: “Nyi mɔ?” Eyi nɔvinyɔnu lɔ nu mɔ: “Sɔ wexi nɔ mìasɔ keke aje mɛ.” Hwenɔnu yí ŋkpla lé wolenɔ wexi do alɔ ɖeka mɛ yí agbekukɔ keke do. Nɔ ŋdekplɛ saɔ, ŋdanya lé woɖenɔ kunu le eshi hwenu do gbeɖe o!

Míɖɔli texwe zewiatɔn han. Míɖo nukplamu ɖewo ana mɛbuwo so soso ayi ci fibu nua?

Marie-Line: Hunhun ayi ci fibu gbɔnnɔnu. Vɔ vevitɔ lɔ yí nyi mɔ, nɔ mìso le kunuɖegbe yí va axomɛɔ, mìakpɔ fini mìanɔ yí avo.

Jack: Blaŋblaŋ ɔ, ŋshinɔ aŋɔ nɔ exɔ ci mɛ mìle. Hweɖewonu nɔ nɔviŋsu ciwo yí le alɔjedɔwaxu nya mɔ mìdanɔ fiɖe ajinjin ɔ, wonunɔ nɔŋ mɔ: “Jack, ŋgbedo gbla gbali ashi aŋɔ nɔ exɔ lɔ lo!”

 Marie-Line vabi le agbanwo dodo mɛ! Ésɔ enu lɔwo donɔ wowo tɔxuwo ɖekaɖeka le wemagbawo mɛ. Le kpɔwɛ mɛ éŋwlɛnnɔ do wo ji mɔ, “eshilenuwo,” “bajinuwo,” “zodoxɔɛ mɛ nuwo” koɖo nubuwo. Ena mìɖe blɛ nyanɔ fini enu ɖekaɖeka le.

Marie-Line: Ci mìkpla lé mìato enu lɔwo nywiɖe doɔ, ena mìgbetɔnɔ kunuɖegbe yiyi zeɖekazeɖeka.

Lé míwa toto do yí kpe ji yí ‘wakɔ Mawu dɔwavi dɔwo pleŋ ɔ’?​—2 Tim. 4:5.

Marie-Line: Mìnɔnɔ axomɛ tɛnigbewo keŋ dranɔ bɔbɔwo do. Vɔ so tanatagbe yi kwɛshilagbeɔ, mìyinɔ kunuɖegbe.

Jack: Mìnya mɔ mìɖo gaxoxo ɖe ananɔ wlecishiawleci, vɔ denyi eyi ji mìwo susu nɔnɔ o. Ðo kunuɖeɖe yí nyi enuvevitɔ nɔ mì le agbemɛ. Nɔ mìtoɔ, mìtekpɔ yí ɖenɔ kunu nɔ mɛɖekpokpui ci mìdo go.

Marie-Line: Le kpɔwɛ mɛ, nɔ mìyi munu mugbeɔ, ŋhɛnnɔ traktiwo ɖashi. Mɛɖewo gogonɔ mì yí biɔnɔ wemawo, nɔ mìdenu nɔ wo mɔ Yehowa Kunuɖetɔwo mìnyi can. Eyi taɖo mìnɔnɔ zanŋte do enudodo koɖo enuwana mìwo tɔwo nu. Amɛwo ɖe blɛ sɔnɔ ŋkuvi do nɛnɛ nuwo ji.

Jack: Mìgbeɖenɔ kunu to lé mìkpenɔdo mìwo xwexatɔwo nu do. Ŋcannɔ wemawo le nyigban, ŋdenɔ gbadenu yí lɔnɔ nukplɔwo ti. Mìwo xwexatɔwo donɔ jeshi nɔnɔmɛ nywi cɛwo yí biɔnɔŋ se hweɖewonu mɔ: “Bibla le mí shi míanaŋ a?”

Míɖenɔ kunu le jinjintɔxuwo hweɖewonu. Míɖo ŋwi enujɔjɔ nywi ɖewo anu nɔ mì so emɔzɔnzɔn lɔwo nua?

Jack: Nyigbanmama ɖewo jinjin le mì gbɔ taŋ le Guyane. Mìɖo azɔn kpeci 600 to emɔ dɔndɔnwo ji le kwɛshila ɖeka mɛ. Mìdeŋlɔbe hwecinu mìɖyi sa yi Saint Élie le Amazone vesuwo mɛ o. Mìzɔnnɔ hun koɖo tɔjihun na nɔ gaxoxo sugbɔ gbɔxwe aɖo eju lɔ mɛ. Eju lɔ mɛ tɔ sugbɔtɔ nyi shikakutɔwo. Nɔ woxɔ mìwo wemawoɔ, ejɔnɔ ji nɔ wo yí wonanɔ shika yí sɔ wanɔ lɔnlɔn faa nunana! Le fiɛfiwoɔ, mìdanasɛ habɔbɔ video ɖeka nɔ wo yí amɛ sugbɔ vanɔ.

Marie-Line: Dejinjin yɛ o, woyɔ Jack mɔ yɛana Eŋwiɖoɖo nuxu le Camopi. Mìzɔn tɔjihun yí wa gaxoxo amɛnɛ le Oyapock tɔ ji gbɔxwe yí yi. Mìkpɔ jijɔ sugbɔ.

Jack: Fini etɔ lɔ cito leɔ, tɔjihun lɔ shinɔ ju, vɔ nɔ decitoɔ, afɔkuwo tɛnŋ jɔ. Lé tɔjihunwo lɔnɔ ju le nɔ do nyi enukpacamɛ. Tɔjihunkutɔ lɔ ɖo abi le ehun lɔ kuku mɛ. Vɔ emɔzɔnzɔn lɔ vivinɔ haan. Yehowa Kunuɖetɔ 6 kpaŋ yí le nɔ, vɔ amɛ 50 han yí va Eŋwiɖoɖo lɔ yí Amerindien ɖewo le wo mɛ!

Marie-Line: Enunywi ŋtɔ́ hanwo le te kpɔ jajɛ ciwo yí ji mɔ yewowa sugbɔ nɔ Yehowa. Vɔ èɖo akando Yehowa ji le nɔnɔmɛ ŋtɔ́ hanwo mɛ yí ao xɔse asɛnŋ doji. Mìkpɔ Yehowa lɔ le enu sugbɔ mɛ.

Míkpla egbe sugbɔ. Vɔ egbewo kplakpla nɔ fafɛɖe nɔ mía?

Jack: Fini àkpɔ nunywi ŋtɔ́ leɔ? Ʒan eʒan taɖo ŋkpla egbe lɔwo. Ŋɖo akpɔ Jutakpɔxɔ nukplakpla ji le Sranantongo * gbe mɛ. Vɔ ŋdewa Bibla hlɛnhlɛn dɔ le egbe lɔ mɛ kpɔ kpeti o! Ŋbiɔ nɔvi ɖeka se mɔ ŋwɛ nywiɖe ma. Éɖo ŋci mɔ: “Hweɖewonuɔ, mìdesenɔ enyɔ ɖewo gɔnmɛ o, vɔ ètekpɔ.” Ðeviwo yí kpedo ŋnu sugbɔ. Nɔ ŋwa afɛn ɖeɔ, wonuini nɔŋ, vɔ mɛganxoxuwo detɛnŋ nuini o. Ðeviwo yí kpla enu sugbɔŋ.

Marie-Line: Le nyigbanmama ɖeka mɛɔ, ŋkplanɔ Bibla koɖo amɛwo le Flansegbe, Portugais koɖo Sranantongo gbe mɛ. Nɔvinyɔnu ɖeka nu nɔŋ mɔ nyɛ le tɔɛ ji le egbe ci yí gbɔnnɔnu nɔŋ mɛ keŋ aɖegbɔ le egbe ci yí nɔnɔ fafɛɖe nɔŋ mɛ. Dejinjin o yí ŋkpɔ mɔ yi nyɔ jɔ.

 Gbeɖekaɔ, ŋjikɔ akpla Bibla koɖo mɛɖeka le Sranantongo gbe mɛ yí akpla koɖo mɛbu le Portugais gbe mɛ. Ci ŋvatɔ enu kplakpla koɖo amɛ amɛvetɔ ci yí donɔ Portugais gbeɔ, nɔvinyɔnu lɔ kan fɛnŋ mɔ, “Marie-Line, ŋɖeka jɔjɔ!” Eyi ŋkpɔɛ mɔ ŋvale Sranantongo gbe dokɔ nɔ Brésil nyɔnu ci yí donɔ Portugais gbe!

Mɛ ciwo yí míwa dɔ koɖo lɔn mí sugbɔ. Lé míwɛ yí nyi xlɔ koɖo nɔvi lɔwoɔ?

Jack: Elododo Wema 11:25 nu mɔ: “Amɛ ci yí na vofamɛtɔ á ɖu ele.” Ejɔnɔ ji nɔ mì mɔ mìanɔ ju koɖo mɛbuwo yí akpedo wo nu. Mìdranɔ Fyɔɖuxuxɔ mɛ do koɖo nɔviwo yí nɔvi ɖewo nunɔ mɔ: “Tashi nɔ eŋɛnywidratɔwo awɛ.” Eyi ŋɖonɔ ŋci mɔ: “Nyɛ can eŋɛnywidratɔ ŋnyi. Eyi taɖo nɔ woawa edɔ ɖeɔ, ŋɖo ava hɛnnɛ.” Mìdebunɔ mìwo tɔ kpɔ keke akpedo mɛbuwo nu aglo o.

Marie-Line: Mìtekpɔ yí sɔnɔ ɖe le ji nɔ nɔviŋsu koɖo nɔvinyɔnu ɖekaɖeka. Eyi taɖo nɔ nɔvi ɖe jijiɛ mɔ mɛɖe akpɔ evi ji nɔ ye alo akplɔ wo gbɛ so sukluɔ, mìnyanɔ kaaka. Mìnɔnɔ gbesɔsɔ keŋ kpenɔdo wo nu. Ecɛ na mìvanyi exlɔ veviwo.

Shicu ciwo míxɔ ci mísumɔ le fini eʒan sugbɔ leɔ?

Jack: Mìkpɔ jijɔ sugbɔ le gashiagamɛ sumɔsumɔdɔ lɔ mɛ. Mìkpɔnɔ jijɔ so Yehowa nuwawa vovovowo mɛ. Cukaɖawo dedɛnnɔ o, vɔ mìvo le susumɛ, ɖo mìnya mɔ Yehowa sɛntɔwo li yí akpedo mì nu le fiɖekpokpui ci mìayi.

Ci ŋnyi jajɛɔ, woleŋ cu le Guyane, ɖo ŋgbe mɔ ŋdayi ahwa o. Ŋdenya gbeɖe mɔ navanyi eŋɛnywidratɔ ejugodutɔ le nɔ keke ava yi jinɔ gakpamɛnɔtɔwo kpɔ o. Ecɛ dasɛ mɔ Yehowa nyi xomɛvunɔ ci yí cunɔ shi nɔ amɛ!

Marie-Line: Ci ŋkpenɔdo amɛwo nu yí na ŋkpɔnɔ jijɔ sugbɔ. Enunywi enyi mɔ mìle Yehowa sumɔsumɔdɔ lɔ wakɔ. Egbena lɔnlɔn ci yí le nyɛ koɖo asunyɛ gblamɛ vasɛnŋ doji. Hweɖewonuɔ, Jack biɔnɔŋ se mɔ yewoayɔ asu koɖo ashi ci yí gbɔjɔ nɔ woava ɖu nu koɖo yewo ma. Eyi ŋɖonɔ ŋci ni mɔ, “Nyɛ can ŋbuikɔ kpɔ ahan!” Ejɔnɔ kabakaba yí nyɛ koɖo asunyɛ bunɔ ŋɖekɛ ŋmɛ kpɔ ahan.

Jack: Dejinjin yɛ o, dotowo kpɔ kanŋsɛdɔ̀ ɖeka le ŋnu. Ŋnya mɔ danya sese nɔ Marie-Line o, gan ŋnu ni mɔ: “Anyi lɔnlɔntɔ ye, nɔ ŋgbeku esɔ can ɔ, ŋnya mɔ ŋdeshin gbɔxwe yí ku o. Gan ci ŋzan anyi gbe sɔ wa gbɔngbɔnmɛnuwoɔ, esun keke kpɛtɛ cuin.”​—Gɔnm. 25:8.

Marie-Line: Yehowa hun ehɔn ciwo nu mìdeɖoŋ do nɔ mì yí mìwa enu ciwo mìdebu kpɔ gbeɖe o. Enunywiwo jɔ do mì ji le mìwo gbemɛ. Fiɖekpokpui ci Yehowa habɔbɔ lɔ asɔ mì ɖaɖaɔ, mìayi, ɖo mìnya mɔ Yehowa li koɖo mì yí akpedo mì nu!